2-2-3 انواع بسته بندي
الف ) بسته بندي شيشه اي يا ظروف شيشه اي
يکي از قديم ترين ظروف بسته بندي مواد ظروف شيشه اي است در باستان قديم ساخت بطريهاي شيشه اي يک صنعت مهم بشمار مي رفته است.
مزايا شيشه و ظروف شيشه اي در بسته بندي کالا
-شيشه از نظر شيميايي خنثي است به عبارتي با محتواي درون خود هيچ واکنشي نشان نمي دهد ، طعم و مزه محصول در بسته بندي شيشه بدون تغيير حفظ مي شود.
-شيشه غير قابل نفوذ ، فاقد بو و بهداشتي مي باشد
-ظرف شيشه اي از استحکام خوبي برخوردارند و به اشکال ، اندازه ها ورنگهاي مختلف ساخته مي شود.
-شيشه شفاف بوده و اجازه رويت محتواي خود را به خريدار و عرضه توسط فروشنده در فروشگاههاي زنجيره اي مي دهد.
ويژگي بسته بندي شيشه اي
-بايد نيازهاي مصرف کننده نهايي را برآورده سازد
– بايد خصوصياتي دارا باشد که آنرا براي عمليات شکل دادن مناسب ميسازد
-بايد با هزينه هايی توليد شود که در بازار فروش رقابت کند
معايب شيشه و ظروف شيشه اي
-شيشه حساس به شوکهاي حراراتي و عوامل خارجي است لذا ميزان درصد شکستن شيشه يا ظروف شيشه اي در مقايسه با مواد اوليه بسته هاي ديگر بالا است.
-ظروف شيشه اي وزن زيادي دارد که باعث افزايش هزينه حمل ونقل آن نسبت به انواع ديگر بسته بندي مي شود
-اين خطر وجود دارد که در هنگام پرنمودن محصول در ظروف شيشه اي قسمتي از آن خرده شده به مواد غذايي انتقال يابد( مير نظامي ضيابري،1378)
ب) بسته بندي فلزي يا ظروف فلزي (حلبي)
در شناخت بسته هاي فلزي عموما از دو دسته مواد استفاده مي شود.
1.مواد اوليه اي که در ساختمان اصلي ظروف بسته را تشکيل مي دهد.
2.موادي که نقش کمکي دارند بدين معني که براي مقاوم نمودن بسته در برابر خوردگي و … از آنها استفاده ميشود.
براي توليد و ساخت بسته هاي فلزي برحسب نوع کاربرد از مواد اوليه مختلفي استفاده ميشود . زيرا بسته ها در کاربرد هاي متنوع داراي خواص متفاوت هستند . مواد اوليه مورد استفاده در بسته هاي فلزي آلومينيموم ، قلع ، آهن ،نيکل ، روي و سرب مي باشد که بصورت مواد خام معدني بوده که بعد ازاستخراج و انجام فرآيند هايي تغليظ گرديده و بهره برداري مي شوند.بعنوان مثال از آلومينيوم و مقدار کمي ار روي و آهن براي تهيه ظروف آشپزخانه استفاده مي شود که مقاومت زيادي در برابر زنگ زدگي و پوسيدگي دارد. براي افزايش در مقابل زنگ زدگي در صد منگنز را1 تا 25% افزایش ميدهند. ويا صابونها و مواد پاکننده اسيديته ضعيفي هستند که از فويل آلومينيوم استفاده ميگردد. از فولاد براي تهيه ظروف و بشکه استفاده مي شود.
مزايای استفاده از قوطي فلزي در بسته بندي
-اغلب آنها در مقابل ضربه هاي خارجي مقاوم هستند.
-قوطي هاي فلزي در مقابل درجه حرارت بالا ( استريليزاسيون ) از مقاومت بالايی برخودار است.
-مواد اوليه بسته بندي از مقاومت فوق العاده اي نسبت به نفوذ آب ، رطوبت،نور و اکسيژن برخوردار است.
-خاصيت مسموم کنندگي آن بسيار پائين است .
معايب استفاده از قوطي هاي فلزي در بسته بندي
1.در آنها پديده خوردگي در مقايسه با مواد اوليه بسته بندي ديگسريعتر ايجاد مي شود در اثر خوردگي تغييراتي در سطح و داخل قوطي ايجاد مي شود. بخصوص هيدروژن آزاد شده در داخل قوطي منجر به باد
کردگي قوطي فلزي و در نتيجه سوراخ شدن آن مي شود.

2. خوردگي حاصل در قوطي فلزي مي تواند باعث تغيير رنگ و کاهش ويتامينهاي محتواي موجود گردد.(مير نظامي ضيابري،1378)

ج) بسته بندي پلاستيکي يا ظروف پلاستيکي
پلاستيک ترکيباتي هستند با زنجيره طولاني و بوسيله پليمريزاسيون ترکيبات ساده که منومر نام دارند شکل گرفته اند که به دو دسته تقسيم مي شوند.

موادي هستند که با گرما نرم و در اثر کاهش حرارت سخت می شوند. اينمواد بعلت داشتن خواص از قبيل مقاومت در برابر ضربه – کشش – سايش – وخراش در بسته بندي هاي مختلف استفاده مي شود و در ساخت جعبه هايشفاف – جواهرات – لوازم آرايش – بطري هاي بادي – جعبه ها و بشکه هاي
براي بسته بندي محصولات غذايي – روغنها- چربي ها – گازوئيل و نوشابه هاو شامپوها بکارميرود.

2. ترموستها

پلاستيکهايي هستند که در اثر گرما ذوب و پس از سرد شدن مجدا تحت تاثيرگرما قرار نمي گيرند تا زماني که در دماي بسيار بالا بسوزند اين مواد از آنجايی که مقاومت خوبي دربرابر روغنها – اکسيداسيون و چربيها دارند و از طرفي بي بو و شفاف هستند لذا در کليه صنايع – براي بسته بندي کوتاه مدت نظير آب آشاميدني و در مصارف بهداشتي و دارويي بکار مي روند و همچنيين از انواع مختلف ترموستها بصورت آستر و لاك جهت پوشش داخلي قوطيهاي بسته بندي مواد غذايي استفاده مي شود.
مزايای بسته بندي پلاستيکي

1. داراي وزن مخصوص کم و قيمت نازلند.

1. از قابليت شکل پذيري بالاي در دستگاههاي اتوماتيک بستهبنديبرخوردارند.

1. آنها در برابر تعداد زيادي از کالا هاي بستهبنديشده که خاصيت اسيدي و يا قليايي دارند مقاومند.

1. پلاستيکها به انرژي کمتري در توليد و شکل دهي نسبت به قوطي فلزي و بطري شيشه اي نياز دارند.

1. با اضافه نمودن افزوني هاي مجاز ميتوان خصوصيات پلاستيک را بهبود بخشيد.

6.پايداري شيميايي بالايي دارند .

7. محدويت کمتري در احتمال نشت و اثر مايعات وجود دارد.

8.. سرعت توليد بالا داردند.

9. قابليت بازيافت و استفاده مجدد جزء در موارد خاص دارند.

9. قابليت چاپ ، تزئين و جلوه بسيار مطلوبي دارند.

معايب بسته بندي پلاستيکي
1.قابليت برگشت پلاستيکها به محيط زيست بسيار بطئي و کند است و تجزيه آن نیز مشکل است در نتيجه چرخه طبيعت را برهم مي زند.

2. اکثر پلاستيکها به اشعه(UV) خورشيد حساسند و مشکلاتي از قبيل شکنندگي يا بروز بيماريها را موجب مي شوند.

2. عموما از پلاستکها در دماي بالا نمي توان استفاده نمود.

2. مواد افزودني مانند پلاستيسا يزرو …. به منظور افزايش قابليتهاي نظيرانعطاف بيشتر و مقاومت در برابر اشعه ماوراء بنفش غالبا مشکلاتي در بازيافت بوجود مي آورد.

5.از معايب مهم پلاستيک اين است که بعنوان ماده کمک کننده در کارخانه استفاده و در هنگام تماس با مواد غذايي به مواد غذايي منتقل مي شود.( مير نظامي ضيابري،1378)
د) بسته بندي کاغذي و مقوايي
بسياري از محصولاتي که از فيبر هاي سلولزي ساخته شده اند، کاغذ ( Paper ) اطلاق ميگردد.