هر حکایت دارای یک ماجرا است که غالباً کوتاه و ساده است و دارای پیچیدگی نمی‏باشد؛ به عبارت دیگر، پیرنگ حکایت، فوق‏العاده ابتدایی، ساده و سرراست است.

• گفت‏وگو جزئی اساسی در حکایت محسوب می‏شود و همواره شخصیت‏ها در آن به مراوده و ارتباط کلامی مشغول هستند.

• حکایات دارای وضوح و روشنی هستند و دارای پیچیدگی و ابهام نمی‏باشند.

• هر حکایت معمولاً شامل یک نکته‏ی ویژه است، که آن را از ماجراهای پیش‏پا افتاده‏ی عادی دیگر متمایز می‏کند. به بیان دیگر، آنچه باعث بیان یک حکایت برای دیگران و نشر آن در جامعه می‏شود، همین نکته‏ی خاص نهفته در آن است. در هر حکایت یک پیام اخلاقی، سیاسی، اجتماعی، دینی یا عرفانی وجود دارد که عنصر اصلی حکایت را تشکیل می‏دهد.

• حکایت در نهایت ایجاز و اختصار است و در آن شرح، توصیف مکان و زمان، شخصیت‏پردازی و … نمی‏آید.

به عبارتی هر حکایت را می‏توان بی کم و کاست برای دیگران تعریف نمود حال آن‏که در بقیه مقوله‏‏های ادبیات داستانی را می‏توان قسمت‏های زاید را حذف نمود و به ساختار داستان لطمه‏ای وارد نمی‏شود.

8. حکایت به دو دسته نظم و نثر تقسیم می‏شود.

8. شخصیت قهرمان حکایت، از ابتدا تا انتهای حکایت، معمولاً تحول مَنشی و شخصیتی پیدا نمی‏کنند (رهگذر، ، 1388، ج2: 13-25).

‏
2-4-3 قصه
قصه‏ها دارای جنبه‏های مهم‏تری نسبت به داستان هستند. یکی از مهم‏ترین کارکردهای قصه‏ها، در بخش آموزه‏های مذهبی و دینی آن‏هاست. «اسطوره هم دین بود و هم هنر، هم تاریخ بود و هم سرگرمی، و هم زبان بود و هم ابزار انتقال تجربه و دانش» (تقوی، 1376: 5).
میرصادقی محور اصلی قصه را بیان حوادثی خارج از واقعیت می‏داند و می‏گوید: «در قصه محور ماجرا بر حوادث خلق‏الساعه می‏گردد و در حقیقت، حوادث، قصه را به وجود می‏آورند و رکن بنیادی آن‏ها را نشکیل می‏دهند، بی‏آن‏که در گسترش و رشد قهرمان‏ها و آدم‏های قصه نقشی داشته باشند؛ به عبارت دیگر، شخصیت‏‏ها و قهرمان‏ها در قصه کمتر دگرگونی می‏یابند و بیشتر دستخوش حوادث و ماجراهای گوناگون‏اند. قصه‏ها اغلب پایانی خوش دارند و خصوصیت اخلاقی آن به چشم می‏زند» (میرصادقی، 1383: 132).
فورستر در مورد قدمت قصه و تاریخچه‏ی آن می‏گوید: «قصه یک چیز ابتدایی و مربوط به انسان‏های اولیه است. و قدمت آن به مبادی ادبیات می‏کشد. به پیش از اختراع خط و کتابت. و به مذاق آنچه در ما بدوی و ابتدایی است، خوش و سازگار می‏آید» (فورستر، 1369: 35). یعنی قصه می‏تواند حاصل دیده‏ها، شنیده‏ها، تجربه‏ها یا تخیل افرادی باشد که لزوماً داستان‏نویس هم نباشند اما روایتی را به زبان فرهنگ منطقه خود برای دیگران بازگو می‏کنند.
یکی از اولین کسانی که به وجود قصه در داستان پی برده و به آن توجه نمود، ارسطو (384-322 م)، متفکر و منتقد یونانی است. «او در کتاب فن شعر (بوطیقا) خود، برای تراژدی، شش جزء قایل شده است. یکی از آن شش جزء – اولیت آن‏ها – افسانه‏ی مضمون است. (البته در یکی از ترجمه‏های این اثر، به جای تعبیر مذکور، داستان – در واقع همان قصه‏ی مورد بحث ما – ذکر شده است» (رهگذر، ، 1388، ج2: 29).
زرین‏کوب در مورد پیدایش قصه در ادبیات داستانی این‏گونه می‏نویسد: «قصه‏ها به تدریج با ما بزرگ شدند و به تناسب ذهنی ما، پیچیدگی و گسترش و غنای بیشتری یافتند و داستان‏های امروزی را به وجود آوردند. مفاهیم ابدی قصه‏ها، در داستان‏ها تکرار شد، جویبار عظیم زندگی از قصه‏ها سربه داستان‏های کوتاه باز کرد و رمان‏‏ها همچون اقیانوس‏ها به وجود آمدند» (زرین‏کوب، 1362: 58).
در فرهنگ‏های لغت فارسی، یکی از معانی قصه، بیان یک واقعه ذکر شده است. «قصه، نقل وقاعی است به ترتیب توالی زمان. در مَثَل، ناهار پس از چاشت، و سه‏شنبه پس از دوشنبه، و تباهی پی از مرگ و بر همین منوال» (فورستر، 1369: 36). به عبارت دیگر، در قصه برنامه و اندیشه‏ای حساب شده برای رعایت توالی زمانی اتفاقات وجود دارد.
2-4-3-1 ویژگی‏های قصه
در مورد ویژگی‏های قصه می‏توان سه عنصر اصلی را مد نظر قرار داد:
الف. خرق عادت
خرق عادت به اموری گفته می‏شود که با واقعیت و امور حسی و عینی در تناقض بوده و قابل درک در دنیای مادی نیستند. زمانی که اشیا و حیوانات به سخن می‏آیند و با انسان گفتگو می‏کنند، و یا عواملی چون دیو، غول و پری ظاهر می‏شوند و جادو به حل مشکلات می‏پردازد، تماماً خرق عادت است که جلوه نموده است.
ب. پیرنگ ضعیف
حوادث و رویدادهای خارق‏العاده و امدادهای غیبی که در قصه روی می‏دهد باعث می‏شود که خواننده نتواند با آن ارتباط کامل برقرار کند و آن را در دنیای خیال خود تنها محقق می‏داند. «از این نظر، اغلب در قصه‏ها روابط علت و معلولی حوادث از نظم منطقی و معقولی برخوردار نیست، نظمی که پیرنگ داستان کوتاه و رمان به وجود می‏آورد؛ به همین جهت انسان از مسائل و حوادث، در هر دوره، پیرنگ داستان‏ها را به وجود آورده، یعنی حوادثی که امروزه پذیرفتی نیست، درگذشته باور کردنی و معقول بوده است» (میرصادقی، 1383: 133).
ج. کلی گرایی و نمونه کلی
در قصه‏ها، اغلب مطالب و توصیفات به صورت کلی است و از توضیح جرئیات پرهیز می‏شود. «در واقع روانشناسی فردی و گروهی و تجزیه و تحلیل‏های اخلاقی و روانی شخصیت‏‏ها و آدم‏های قصه و بازتاب آن بر وقایع و حالات، مورد نظر نیست و راوی به ذکر کلیات حوادث و امور قناعت می‏کند» (همان: 134).
2-4-3-2 تفاوت قصه و داستان
یکی از تفاوت‏های قصه و داستان در نوع راوی و نویسنده‏ی آن‏هاست. «در قصه‏سازی، تنها تجربه‏های انسانی و تخیل شخص است که نقش اصلی را دارد؛ و هرچه تخیل قوی‏تر باشد، او در این کار موفق‏تر است. نیز می‏دانیم که تخیل، مختص و در انحصار نویسندگان نیست. حال آن‏که داستان‏نویسی، یک عمل فنی، حساب شده و توأم با آگاهی است و آنچه سبب موفقیت نویسنده در این جنبه می‏شود، همان دانش، تجربه و مهارت‏های حرفه‏ای اوست» (رهگذر، ، 1388، ج2: 37).
از چـند تـفاوت مهم‏تر قصه و داستان می‌توان به این نکات اشاره کرد:

1. «موضوعات‌ قصه محدودتر از داستانند.

1. پرداخت مـوضوع قـصه‌ها، خواه مـتعلق به یک ملت و خواه از آن ملل مختلف، بسیار همانند و یکنواخت است.

1. قصه‌ها چنان یکسان بـه مـوضوع‏ها می‌پردازند که گویی‌ هیچ‌ خبر و نشانی از تفاوت‏های فرهنگی و معرفتی در بین افراد و حتی ملل مختلف ندارند.

1. بیشتر اوقـات مـوضوع در قصه، صرفاً بهانه‌ای برای‌ قصه‌گویی‌ است و هیچ علت معقول‌ و مقبولی برای ظهور مـوضوع‏ها نـمی‌توان یافت» (فولادی تالاری، 1378‏: 55).

1. در قصه در وهله اول سرگذشتی كه نقل می‌شود،اهمیت دارد و آدم‌ها فقط از حیث پیش بردن این سرگذشت نقشی فعال دارند، اما داستان یا رمان، چه در نگریستن به واقعیت و چه در پرداختن به ساختارهای روایی، فرق اساسی با قصه یا رمانس دارد.

1. در داستان در مورد نوع شخصیت‏‏ها، روانشناسی آن‏ها و توصیفات متنوع سخن به میان می‏آید، اما در قصه چنین نیست.

1. محور ماجرا در قصه بر حادثه استوار است و قهرمان ها در آن كمتر دگرگونی می یابند و بیشتر دستخوش حوادث و ماجراهای گوناگون‏اند، ولی شخصیت‏های داستان در حین جریان حادثه دچار تحول و دگرگونی نیز می‏شوند.

1. در قصه، زمان و مکان مشخصی وجود ندارد، اما در داستان زمان و مکان به صورت تقریبی شرح داده می‏شود و مشخص می‏شود.

ردی سه دختر داشت. بعد از این‏که فوت می‏کند چون کسی را نداشت که مراسم کفن و دفن را انجام دهد، پادشاه دستور داد تا مراسم او را انجام دهند. سپس از دخترانش خواست که هنرشان را بیان کنند. دختر اول گفت می‏توانم فرشی ببافم که شاه با همه‏ی لشکریان در آن جای گیرند. دختر دوم گفت می‏توانم درون تخم مرغ غذایی بپزم که تمام شاه و لشکریان از آن بخورند و اضافه هم بیاید. دختر سوم هم گفت یک دختر به نام زرین گیسو و یک پسر به نام زرین کاکل به دنیا خواهم آورد.از آنجایی که پادشاه هیچ فرزندی از بقیه زنانش نداشت با دختر سوم ازدواج می‏کند. بقیه زنان به وی حسادت می‏کنند و با همکاری زن قابله جای فرزندان او را با توله سگ عوض کرده و بچه‏ها را در جعبه‏ای گذاشته و به آب می‏اندازند. پادشاه با دیدن توله سگ‏ها همسرش را زندانی می‏کند. آب جعبه را با خود می‏برد و صیادی از کنار رود آن را می‏گیرد. به همراه همسر خود بچه‏ها را بزرگ می‏کند. زرین گیسو وقتی می‏خوابید بالای بالشش سکه‏هایی از طلا پدیدار می‏گشت و به این ترتیب خانواده امرار معاش می‏کردند. قابله از موضوع باخبر شده و بچه‏ها را پیدا می‏کند. زرین کاکل عاشق دختری به نام چهل گیسو می‏شود. قابله نزد چهل گیسو می‏رود و از وی می‏خواهد شروطی برای ازدواج بذارد. زرین کاکل نیز برای یافتن سیب سیبان، انار خندان، آسیاب زرین، مرغ سخنگو و کلاه زرین راهی سفر می‏شود. با کمک دختر پریان همه‏ی آن‏ها را به دست آورده و بنابر شرط دختر پریان با وی ازدواج می‏کند. قابله از این‏که زرین کاکل همه‏ی آن‏ها را بدست آورده بود، تعجب کرد. نزد شاه رفت و به وی گفت چطور این چیز‏ها نباید برای شما باشد! شاه نیز عصبانی شد و دستور داد زرین کاکل را فرا بخوانند. زرین کاکل نیز با همسران خود و مرغ سخنگو به نزد پادشاه رفت. مرغ سخنگو شرطی را برای سخن گفتن خود گذاشت که باید قابله و همه زنان پادشاه در مجلس حضور یابند. سپس شروع به سخن گفتن کرد و تمام سرگذشت زرین کاکل و زرین گیسو و مادرشان را بیان کرد. پادشاه ،قابله و سایر زنان خود را مجازات کرد و مادر زرین کاکل را آزاد نمود و با خانواده‏اش زندگی کرد.
شخصیت‏ها:
زن: دو دختربزرگتر درویش، دختر سومی درویش، سایر زنان پادشاه، چهل گیسو، قابله، همسر صیاد، زرین گیسو، دختر پریان.
مرد: پادشاه، پیرمرد، زرین کاکل، وزیر.
حیوانات: توله سگ، سگ، الاغ، دیومرغ سخنگو.
4-30-15 قصه (15): داستان یک مشت و یک نصفه مشت
در روزگاری مردی ساده با همسرش زندگی می‏کرد. مرد قصد بردن گندم خود را به آسیاب داشت. لذا بار گندم خود را بر چهارپای خود گذاشت و به راه افتاد. چون چوب دستی نداشت چهار پا را رها کرده و بالای درخت می‏رود. مردی رهگذر به وی هشدار می‏دهد که از درخت خواهد افتاد. ولی او توجهی نمی‏کند. بالاخره از بالای درخت می‏افتد. به دنبال مرد رهگذر می‏دود. به مرد گفت: چون تو این اتفاق را پیش‏بینی کردی پس حتماً یا خدا هستی یا برادرزاده‏ی خدا. پس پیش بینی کن که من کی خواهم مرد. چون مرد ساده دل بسیار اصرار ورزید. رهگذر گفت: من برادر‏زاده‏ی خدا هستم و تو بعد از این‏که حیوانت سه بار خطا کرد تو خواهی مرد. حیوان سه بار خطا کرد و مرده ساده دل تصور کرد که خواهد مرد. مرده ساده دل چون حیوانش را گم کرده بود و می‏دانست که حیوان به سمت آسیاب می‏رود به آن سمت روانه شد. از آسیابان سراغ الاغ خود را گرفت. چون آسایان می‏خواست او را از سر خود باز کند گفت: الاغ تو نزد کدخدا است. مرد به سمت خانه‏ی کدخدا رفت و جنجال به پا کرد و سراغ الاغ خود را گرفت. کدخدا از ترس آبروریزی یک الاغ با بار گندم به مرد داد. مرد به منزل برگشت‏. همسرش چون طرز پخت نان را با آن گندم نمی‏دانست به مرد گفت: برو و از کدخدا بپرس چقدر نمک لازم است؟ کدخدا نیز پاسخ داد: یک مشت و نیم مشت. در بین راه چون فراموش می‏کرد مرتب این جمله را با خود تکرار می‏نمود. برای کشاورز سوتفاهم شد و او را کتک زد. در ادامه راه برای اقوام پسری که فوت شده بود سوتفاهم شد و او را کتک زدند. کمی که رفت برای اقوام عروس سوتفاهم شد و باز او را کتک زدند. در جنگل برای شکاربان سوتفاهم شد و او را کتک زد. از کنار جالیز عبور کرد، برای جالیزبان سوتفاهم شد و او را کتک زد. وقتی به منزل رسید ماجرا را برای همسرش تعریف کرد و گفت چه مقدار نمک لازم است.
شخصیت‏ها:
زن: همسر مرد ساده دل.
مرد: مرده ساده دل، رهگذر، آسیابان، کدخدا، کشاورز، اقوام متوفی، اقوام عروس، جالیزبان، شکارچی.
حیوانات: الاغ.
4-30-16 قصه (16): داستان خوشه برنج
در روستایی پسری با پدر پیرش زندگی می‏کرد. روزی به پدر گفت که من می‏خوام زن بگیرم. اما پدر گفت: من پولی برای عروسی تو ندارم. پسر گفت: من با یک خوشه‏ی برنج زن می‏گیرم. پدر خندید و پسر را جدی نگرفت. ولی پسر مصمم بود. خوشه برنج را برداشت و به راه افتاد. شب به خانه‏ای رسید. از صاحب خانه خواست که شب را آنجا بماند. صاحب خانه گفت برای تو جا دارم، ولی برای خوشه برنج تو جا ندارم. پسر گفت اشکالی ندارد خوشه را در لانه‏ی مرغ‏ها می‏گذارم. صبح وقتی به دنبال خوشه رفت دید مرغ‏ها آن را خورده‏اند. صاحب خانه به جای آن یکی از مرغ‏هایش را به اوداد. پسر مرغ را برداشت و به راه افتاد. شب به خانه‏ای رسید و خواست آنجا بماند. صاحب خانه گفت: برای تو جا دارم، ولی برای مرغ ندارم. پسر گفت: اشکالی ندارد. مرغ را در لانه‏ی غازها می‏گذارم. صبح غاز‏ها مرغ بیچاره را له و لورده کرده بودند. صاحب خانه به جای مرغ، یک غاز
به او داد. پسر غاز را برداشت و با ره افتاد. شب به خانه‏ای رسید. صاحب خانه گفت: برای تو جا دارم ولی برای غاز ندارم. پسر گفت: اشکالی ندارد. غاز را در طویله گوسفندان می‏گذارم. صبح دید گوسفندها غازش را کشته‏اند. صاحب خانه به جای غاز گوسفندی به پسر داد. پسر گوسفند را برداشت و به راه افتاد. شب به خانه‏ای رسید. صاحب خانه گفت: برای تو جا دارم، ولی برای گوسفندت جا ندارم. پسر گفت اشکالی ندارد. در طویله‏ی اسب‏ها می‏گذارمش. صبح دیدند که اسب‏ها گوسفند را له کرده‏اند. صاحب‏خانه به جای گوسفند یکی از اسب‏هایش را به پسر داد. پسر اسب را برداشت و به راه افتاد. شب به خانه‏ای رسید. صاحب خانه گفت برای تو جا دارم ولی برای اسبت جا ندارم. پسر گفت اشکالی ندارد. اسب را در انبار شالی شما می‏بندم. صبح دختران صاحب خانه بی‏خبر از او برای جارو کردن انبار رفتند و هر جارویی که می‏زدند یک ضربه هم به اسب می‏زدند تا جایی که اسب مرد. صاحب خانه که این وضعیت را دید گفت: یکی از دخترانم را به تو می‏دهم. بدین ترتیب پسر یکی از دختران صاحب خانه را برداشت و به خانه‏ی خود رفت. پدر از دیدن او تعجب کرد و پی به زیرکی و باهوشی او برد.
شخصیت‏ها:
زن: دختران صاحب خانه.
مرد: پسر‏، پدر، صاحب‏خانه‏ها.
حیوانات: مرغ، غاز، گوسفند، اسب.
4-30-17 قصه (17): داستان خارکن
در روزگاری مردی خارکن با همسرش زندگی می‏کرد. زندگی محقر و ساده‏ای داشتند. تا این‏که یک روز زن خسته از این زندگی با خدای خویش راز و نیاز می‏کند و از وضعیت موجود شکایت می‏کند. هنگامی که به خواب می‏رود، مردی را در خواب می‏بیند که در حیاط خانه‏اش ایستاده است. مرد به او می‏گوید: حیاط خانه را تا بیست روز آب و جارو کن و این کار تو بدون اجر و مزد نمی‏ماند. زن از خواب بیدار می‏شود و به خواب خود اعتنایی نمی‏کند. حیاط را تا بیست روز جارو می‏کند. روز بیستم مردی به خانه وارد می‏شود. مرد از زن می‏پرسد که چه می‏کنی؟ زن پاسخ داد که حیاط را جارو می‏کنم. مرد گفت: خداوند به تو اجر بدهد. از همسرش پرسید و زن پاسخ داد که هنوز از خواب بیدار نشده است. مرد از شغل همسرش پرسید: زن پاسخ داد که خارکن است. سپس مرد خداحافظی کرد و رفت. مرد خارکن از خواب بیدار شد و از همسرش پرسید که با چه کسی صحبت می‏کرده است. زن ماجرا را برای همسرش تعریف می‏کند و مرد خارکن ناراحت می‏شود که چرا مرد را دعوت نکرده است، شاید که آدم محترمی بوده است. سپس برای کار راهی صحرا می‏شود. پس از کار خسته شده و به خواب می‏رود. در خواب همان مرد را می‏بیند‏. مرد به او می‏گوید: من همان کسی هستم که صبح به منزل شما آمدم. به خانه‏ات برگرد. دو شمعدانی بر روی طاقچه‏ی اتاقت هست که می‏درخشند. مرد از خواب بیدار شده و به خانه می‏رود. یکی از شمعدانی‏ها را می‏فروشد و زندگی تازه‏ای را شروع می‏کند و دیگری را برای روز مبادا نگه می‏دارد.

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………

جدول شماره4-1: آمار توصيفي مربوط به گروه آزمایش و کنترل…………………………………………………….60
جدول شماره 4-2: آمار توصيفي مربوط به سن……………………………………………………………………………..61
جدول شماره 4-3: آمار توصيفي مربوط به ترتیب تولد…………………………………………………………………..61
جدول شماره 4-4: آمار توصيفي مربوط به رشته تحصیلی……………………………………………………………….62
جدول4-5- میانگین و انحراف معیار نمره ی کمرویی گروه های آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون و پس آزمون………………………………………………………………………………………………………………………………..62
جدول4-6- تحلیل کوواریانس روی میانگین‌های نمره‌ی پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیر کمرویی………………………………………………………………………………………………………………………..63
جدول4-7- میانگین وانحراف معیار نمره ی دشواری در توصیف احساسات گروه های آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون و پس آزمون………………………………………………………………………………………………63
جدول4-8- تحلیل کوواریانس روی میانگین‌های نمره‌ی پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیر دشواری در توصیف احساسات………………………………………………………………………………………..64
جدول 4-9- میانگین وانحراف معیار نمره ی دشواری در شناسایی احساسات گروه های آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون و پس آزمون……………………………………………………………………………………………….65
جدول4-10- تحلیل کوواریانس روی میانگین‌های نمره‌ی پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیردشواری در شناسایی احساسات………………………………………………………………………………..65
جدول4-11- میانگین وانحراف معیار نمره ی تفکر عینی گروه های آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون و پس آزمون……………………………………………………………………………………………………………………………….66
جدول4-12- تحلیل کوواریانس روی میانگین‌های نمره‌ی پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیر تفکر عینی……………………………………………………………………………………………………………66
چکیده
هدف اصلي پژوهش حاضر مطالعه اثربخشی واقعیت درمانی بر کاهش کمرویی و نارسایی هیجانی دانش آموزان و مولفه هاي آن شامل واقعیت درمانی ، کاهش کمرویی ، و نارسایی هیجانی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان مشغول به تحصیل در مقطع متوسطه شهر اصلاندوز در سال تحصیلی 92-91 می باشد که بالغ بر 3000 نفر دانش آموز میباشد. در این پژوهش از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ا استفاده شده است. براي تعيين حجم نمونه از بین مدارس مقطع متوسطه، 4 مدرسه (2مدرسه دخترانه و 2 مدرسه پسرانه) و از هر کدام از این مدارس دو رشته و از هر رشته دو کلاس بصورت تصادفی انتخاب گردید. 341 نفر بر اساس جداول حجم نمونه مورگان انتخاب شدند.برای گردآوري اطلاعات مورد نياز پژوهش به وسیله دو پرسشنامه استاندارد تعدیل شده پرسشنامه کمرویی و پرسشنامه نارسایی هیجانی تورنتو انجام ‌گرفت. پژوهش حاضر از نظر روش آزمایشی است. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه، از روشهای آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد. بدین ترتیب که برای تلخیص، طبقه بندی، و تفسیر داده های آماری از فراواني و درصد فراواني(جدولها، نمودارها) و به منظور آزمون فرضیه های تحقیق از آزمون تحلیل کواریانس با استفاده از نرم افزار SPSS استفاده شده است. و در آخر نیز بر اساس نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون ها به این نتیجه رسیده شد که آموزش واقعیت درمانی به طور معناداری باعث کاهش میزان کمرویی در دانش آموزان می گردد و این بدان معناست که آموزش واقعیت درمانی به طور معنادار باعث افزایش مهارتهای دانش آموزان در توصیف احساسات خود می گردد.
واژه های کلیدی: کمرویی ، نارسایی هیجانی، واقعیت درمانی .
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1-مقدمه
گلاسر[1] در عصر بحران اجتماعی و از خود بیگانگی در آمریکا به این نکته پی برد که اساس تمام مشکلات مردم ناشی از کمرنگ شدن پیوند عاطفی بین آنهاست. افرادی که خود را گم کرده‌اند و سرگردان به هر تخته پاره‌ای چنگ می‌زنند تا چند صباحی زنده بمانند. اما باید به ساحل واقعی نجات رسید.
گلاسر به این نتیجه رسیده است که انسان‌ها بر خلاف دیدگاه‌های سنتی درمانی چیزی بیش از غرایز، امیال و عادات هستند. انسان‌ها انتخاب می‌کنند ، تصمیم می‌گیرند، تغییر می‌دهند، خودشان را بررسی می‌کنند.
گلاسر همچنین پی برد که چون با انسان طرف است، برای اجرای فن‌های درمانی به یک چیز دیگر هم احتیاج هست و آن رابطه است و دیگر یک درمانگر سرد و بی‌عاطفه‌ی متخصصِ مصلحت‌ اندیش نمی‌تواند موفق باشد. نقش مهم رابطه درمانی برای او یک فرض جدی در درمان لحاظ شد.
علاوه بر رابطه درمانی، نگاه گلاسر در آسیب‌شناسی روانی به فرد، نگاه مریضی یا نقص در رفتار نیست نگاه او به فرد این است که وی از توانایی‌های خود به درستی استفاده نمی‌کند تا به خودشکوفایی و کمال برسد. گلاسر همه آنچه را که در جنبش انسان‌گرایی وجود دارد با عقل و استدلال نیز همراه می‌کند اما همچنان فقدان «عبرت

از گذشته» در نظریة وی وجود دارد. زیرا انسان‌ها فکر می‌کنند، احساس می‌کنند، تجربه می‌کنند، از گذشته عبرت می‌گیرند و برای آینده آرزوهایی دارند.(گلاسر،1389)

به سوی ایفای نقش رایزن در مدارس عمومی سوق داد . گلسر ( 1965 ) فرضیاتی برای كمك به حل مشكلات كودكان تدوین كرد كه آنها را در كتاب واقعیت درمانی خود توصیف كرده است . او در حالی كه به كار در مدارس ابتدیی عمومی ادامه میداد ، متقاعد شد به اینكه اشاعه آثار شكست در فضای اكثر مدارس ، اثر مخربی بر اكثر كودكان مدارس دارد . حذف شكست از نظام مدارس و پیشگیری بزهكاری ، به عوض صرفا” درمان آن ، به صورت دو هدف عمده ی او درآمد . گلسر ( 1969 ) معتقد است كه آموزش و پرورش می تواند كلید روابط انسانی موثر باشد و در كتاب مدارس بدون شكست، برنامه حذف شكست، تاكید برتفكر بر تفكر به عوض كار حفظی، طرح ایده ی مرتبط بودن برای برنامه ی درسی قرار دادن انضباط به جای تنبیه ، ایجاد محیط یادگیری ، یعنی جایی كه كودك بتواند تجارب موفق و منتهی به هویت موفق خود را به اوج برساند ، ایجاد انگیزش و درگیر شدن ، كمك به كسب رفتار مسئولانه دانش آموز و برقراری شیوه های فعال شدن والدین و جامعه در مدارس را عنوان كرده است.(گلاسر،1389)
كوری ( 1977 ) رویكرد واقعیت درمانی را اینطور خلاصه می كند: یك درمان فعال، دستورالعمل، آموزشی، شناختی و رفتار – محورانه. اغلب از روش عقد قرار داد استفاده می شود و هنگامی كه قرار اد انجام شد، درمان خاتمه می یابد . این رویكرد می تواند هم حمایتی و هم مواجهه ای باشد . از سئوالات چه و چطور ولی نه از سئولات چرا اسفاده می شد . مهم آن است كه برنامه ای تدوین شود كه مراجع را برای دست یافتن به ارضاء و گاه حتی برای تمیز و تشخیص مطلوب ، كمك كند.
هدف های مشاوره :از اهداف اساسی واقعیت درمانی ، كمك به مراجع برای یافتن شیوه های موثر به منظور رفع نیازها و یادگیری شیوه ی كنترل زندگی توسط خود مراجع می باشد . درمان باید در چارچوب واقعیت به ارضای نیازهای اساسی منجر شود . دو نیاز اساسی انسان در رویكرد واقعیت درمانی همان طور كه گفته شد ، تبادل عشق و محبت و احساس ارزشمندی است . این دو نیاز در تشكیل هویت موفق فرد نقش مهمی دارند . در سایه ی امین این دو نیاز اساسی ، فرد قادر خواهد بود مسئولیت رفتارهای خود را به عهده گیرد . فرد با انتخاب بعد مسئولانه شخصیت خود میتواند هویتی موفق كسب كند .
فرایند مشاوره : همان گونه که اشاره شد اهداف اصلی واقعیت درمانی رشد مسئولیت پذیری و ایجاد هویتی موفق در فرد است . برای رسیدن به این هدف ابتدا باید به مراجع كمك كرد تا آگاهی خود را افزایش دهد . هنگامی كه مراجع نسبت به رفتارهای نادرست خود و شیوه های نامناسب كنترل محیط از سوی خود آگاهی پیدا كند ، برای یادگیری شیوه ها و رفتارهای جایگزین آمادگی بیشتری خواهد داشت . در فرایند مشاوره به مراجع كمك می شود تا میزان نزدیك بودن خواسته های خود را با واقعیت ارزشیابی كند ، رفتارهای را كه به بهبود زندگی منجر نمی شوند شناسایی و با كمك مشاور شیوه های مناسبی برای ایجاد تغییر در آنها اتخاذ كند . بنابراین در فرایند مشاوره ، اولین مرحله شناسایی رفتارهایی است كه مشاور در صدد اصلاح آن است . مشاور به گذشته ی فرد توجهی ندارد و از پذیرش انتقال می پرهیزد . تشخیص عبارت است از شناسایی رفتار غیر مسئولانه. در فرایند مشاوره، مشاور از مراجع می خواهد ، كلیه ی راه حل های احتمالی حل مسئله را بنویسد . سپس به بررسی و تجزیه و تحلیل راه حل های پیشنهادی مراجع می پردازد . مراجع با همفكری او می تواند از بین راه حل های مطرح شده مناسب ترین راه حل را برگزیند ( گلاسر 1989 ) . از آنجا یی كه در فرایند مشاوره از اصول یادگیری استفاده زیادی می شود نظریه های یادگیری به میزان زیادی مورد توجه مشاورانی است كه از این روش درمانی استفاده می كنند ( كوری، 2001)
به منظور موفقیت فرایند مشاوره، مشاور باید مواردی را مورد توجه قرار دهد : 1 – ایجاد ساختار و محدودیت در جلسات درمان .
2 – احترام به مراجع .
3 – تمركز بر نقاط قوت و استعداد های بالقوه ی فرد كه به موفقیت او كمك می كند .
4– رشد فرایند ارزشیابی خواسته های قابل حصول به شیوه ای واقع گرایانه . 5– آموزش مراجع به منظور شكل دادن طرح هایی برای ایجاد تغییر در رفتار .
به نظر گلاسر ( 1992 ) هنگامی كه مراجع متوجه شود رفتارهای فعلی او نمی توانند خواسته های او را تحقق بخشند ، می تواند رفتارهایی را انتخاب كند كه دستیابی به خواسته های او را تسریع می كنند . روش های ارائه شده از جانب مشاور به منظور تغییر رفتار او موثر واقع می شند . گلاسر و ووبولدینگ (1995) روش [11]WDEP را برای استفاده در فرایند درمان توصیه كرده اند . هر یك از این حروف به مجموعه ای از راهبردها اشاره دارد : W بیانگر خواسته ها ( نیاز ها )، D بیانگر راهنمایی و عمل كردن، E بیانگر ارزشیابی وP بیانگر طرح ریزی است .
واقعیت درمانی به منظور مشاوره در زمینه ی فعالیت های اجتماعی ، آموزشی ، بازپروری ، مدیریت موسسات و رشد ارتباطات كاربرد دارد . این رویكرد در مدارس ، مراكز اصلاح و تربیت ، بیمارستان ها ، مراكز نگهداری كودكان بی سرپرست و مراكز مشاوره مورد استفاده قرار می گیرد . گلاسر ( 1986 ) اظهار داشته است واقعیت درمانی به منظور حل بسیاری از مشكلات روان شناختی مورد استفاده قرار می كیرد . این روش در مورد مشكلات هیجانی خفیف تا عمیق و در مورد كودكان ، نوجوانان ، بزرگسالان و افراد پیر نیز كاربرد دارد . به نظر گلاسر ، مهارت تكنیكی درمانگر بر كاربرد این روش تاثیر بسیاری دارد . اگر درمانگر مهارت كافی داشته باشد می تواند افسردگی مراجعان را
درمان كند ، افراد معتاد را در جهت یافتن زندگی نو یاری دهد، حس خود ارزشمندی را در نوجوانانی كه دست به خود كشی زده اند ، افزایش دهد ، با افراد مبتلا به معلولت های شدید به خوبی كار كند و معلمان و مشاوران مدرسه را با شیوه های مناسب رفتار با كودكان آشنا سازد . درمانگر ماهر می تواند با توجه به ویژگی و مشكلات مراجع شیوه ی خاص او را انتخاب كند ، شیوه ای كه به مراجع كمك می كند از طریق انتخاب رفتارهای مناسب و جایگزین كردن آن به جای رفتارهای مشكل ساز زندگی جدیدی را برای خود طرح ریزی كند . ( گلاسر ، 1986 )
رویکرد واقعیت درمانی یک رویکرد رفتاری است زیرا بر آنچه که شخص انجام می‌دهد تأکید دارد. (نه بر آنچه که او احساس می‌کند). اما رفتاری که گلاسر می‌گوید از بعد محرک و پاسخ رفتارگراها نیست، وی رفتار را در مقابل یک ملاک عینی که او آن را واقعیت می‌نامد، مورد ارزیابی قرار می‌دهد. این واقعیت می‌تواند، واقعیتی عملی، اجتماعی، اخلاقی باشد.
گلاسر می‌گوید: باید قالب‌های فکری و عادت‌های رفتاری ناپسندی که منجر به شکست فرد شده است به‌وسیله اعمال و رفتار جدیدی شکسته شود. چرا که مراجع دیگر نتواند گذشته را ملاک رفتار ناپسندش قرار دهد و با رفتار جدید عادت‌های جدید و خوب جانشین شود.
آنچه که تاکنون مطالعات نشان می‌دهد چنین نتیجه گرفته می‌شود: رشد شناختی، رشد عاطفی، رشد اجتماعی، رشد زیستی سبب رفتار و مولد رفتار ما بوده است. اما گلاسر می‌گوید: شما رفتار کنید تا رشدهای شناختی، عاطفی، اجتماعی و زیستی در شما اتفاق بیفتد.
نظریه متداول : رفتار رشد زیستی، شناختی . . .
نظریه گلاسر: رشد زیستی ، شناختی . . . رفتار
گلاسر اعتقاد دارد که تمامی رفتارهای انسانی برای برآوردن نیازهای اساسی فیزیولوژیکی و روانی است که برای همه یکسان وجود دارد.
داشتن هویت مهم‌ترین نیاز روانی انسان است که از بدو تولد در نظام زیستی انسان متولد می‌شود . پس از آن که فرد به دنیا می‌آید باید این نیاز او پاسخ داده شود اما این نیاز نیز مانند نظریه اریکسون و نظریه بالبی یک دوره نقش پذیری، حساس و بحرانی دارد که اوج آن در سنین ۱۰-۵ سالگی است. که می‌گوید: نیاز به هویت بعد از این سن به‌سختی و با درد و رنج اتفاق می‌افتد. (چون بایستی یک فرایند غلبه بر ناکامی‌ها نیز در این بین صورت بگیرد).
2-4-3-تعریف واقعیت درمانی
واقعیت یعنی حقیقت، یعنی تشخیص درست از نادرست، تشخیص حق از باطل، واقعیت یعنی هر نوع تجربه به نوعی واقعیت است.
گفته می‌شود همه چیز واقعی است تنها چیزی که به واقعیت و ناواقعیت مفهوم می‌دهد این اصل است که پی‌آمدهای دور و فوری آن چیز را درنظر بگیریم.
رفتار واقعیت‌گرایانه یعنی:
رفتار و کرداری که هم پی‌آمدهای دور آن و هم پی‌آمدهای فوری آن درنظر گرفته شود و نتایج سبک سنگین شود و ارزیابی شود.
یعنی اگر لذت بعدی عملی بیشتر از تلاش و رنج آنی باشد آن را می‌توان کاری واقعیت‌گرایانه خواند.
رفتار ناواقعیت گرایانه یعنی:
یعنی اگر درد و رنج بعدی عملی بیش از لذت آنی آن باشد، ناواقعیت گرایانه است.
در واقع انسان در انتخاب بین واقعیت و ناواقعیت گاهی بخشی یا همة واقعیت را انکار می‌کند که ما نام بیمار به آنان اطلاق می‌کنیم، در واقع بیمار کسی است که ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهد و ناواقع‌گرا می‌شود .
واقعیت را چگونه بشناسیم؟
در دامن فرهنگ هر جامعه‌ای (که پایة آن آموزش و پرورش است) واقعیت وجود دارد.

در نتیجه متغیرهای مورد استفاده در مدلها کارایی خود را ازدست می دهند (هابر[4]،2006). همچنین سیستم های اقتصادی که بر پایه آن طرح ریزی شدند متفاوت از دیگر بخش ها و یا کشور ها است. از این رو استفاده از مدلی که منطبق بر شرایط اقتصادی کشور باشد ضروری است. هدف این تحقیق ارزیابی میزان اثربخشی الگوهای جریان وجوه نقد و مدل پیش بینی ورشکستگی با استفاده از الگوریتمی است که با شرایط و سیستم اقتصادی کشور منطبق می باشد و بر اساس متغیرهای اثرگذار در ایران پایه ریزی شده که توسط محققان قبلی بدست آمده است.
تشریح و بیان مسئله (2-1
مدیران، سهامداران، کارکنان، بستانکاران، مشتریان، سرمایه گذاران و سایر افراد ذینفع برای تصمیم گیری به اطلاعات نیازمند هستند و این نوع اطلاعات می تواند از طریق صورت های مالی که یکی از منابع تامین کننده نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان است، برآورده شود. تحلیل گران مالی با استفاده از اطلاعات مندرج در صورت های مالی شرکت ها قدرت تصمیم گیری را افزایش می دهند. یکی از ابزارهای تجزیه و تحلیل صورت های مالی، استفاده و بکارگیری نسبت ها و شاخص های مالی و غیر مالی استخراج شده از صورت های مالی است.
به عنوان مثال، نسبت های نقدینگی، عملیاتی و غیره می توانند برای استفاده کنندگان موثر باشند. یکی از راه هایی که می توان با استفاده از آن از فرصت های سرمایه گذاری مناسب تر بهره گیری کرده و از هدر رفتن منابع جلوگیری نمود، پیش بینی ورشکستگی است. به این ترتیب که در وهله اول، با ارائه هشدارهای لازم، می توان شرکت ها را نسبت به وقوع ورشکستگی هوشیار کرد تا آنها با توجه به این هشدارها، دست به اقدامات مقتضی بزنند و دوم اینکه، سرمایه گذاران فرصت های مطلوب سرمایه گذاری را از فرصت های نا مطلوب تشخیص دهند و منابع شان را در فرصت ها و مکان های مناسب سرمایه گذاری کنند. به هر حال نشانه های پریشانی مالی خود را به سرعت نشان نمی دهند بلکه در میان حجم انبوهی از اطلاعات مالی و غیر مالی خود را مستتر می سازند. رمز موفقیت در این زمینه شناسایی به هنگام مشکلات مالی است. یعنی زمانی که صدمات ناشی از این مشکلات اساسی نبوده و شرکت در ورطه نابودی قرار نگرفته باشد. در اینجا است که مدل های پیش بینی ورشکستگی اهمیت خود را نشان می دهند. این مدل ها همانند زنگ خطری مشکلات نهفته در ساختار مالی را آشکار می کنند و امکان عکس العمل به موقع را برای مدیران، سرمایه گذاران و سایر افراد و مراجع ذینفع فراهم می آورند. درماندگی مالی و ورشکستگی، هزینه های زیادی به همراه دارد که صدمات جبران ناپذیری را به اقتصاد یک کشور، وارد می کند. یکی از راههایی که می تواند به جلوگیری از درماندگی مالی کمک شایان توجهی کند، پیش بینی درماندگی مالی است. در فرهنگ آکسفورد واژه Distress به معنای پریشانی، درد، اندوه، فقدان منابع مالی و تنگدستی آورده شده است. از نقطه نظر اقتصادی، درماندگی مالی را می توان به زیان ده بودن شرکت تعبیر کرد که در این حالت شرکت دچار شکست [5]شده است (فرج زاده،1386). تداوم فعالیت شرکتها، موضوعی است که در فرآیند حسابرسی مورد ارزیابی قرار می گیرد. استاندارد حسابرسی شماره 570 ایران نحوه ی رسیدگی و اظهار نظر حسابرسان را نسبت به تداوم فعالیت شرکت ها مشخص نموده است(کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی،1390 ). علیرغم اینکه حسابرسان از این استاندارد نیز استفاده می کنند، شرکت های متعددی بعد از دریافت گزارش حسابرسی مقبول واظهار نظر نادرست حسابرسان ورشکسته شده اند. حسابداران، حسابرسان، شاغلین در این حرفه و محققان بر این باورند که خصوصا در حسابرسی به یک ابزار نیاز است تا به اظهار نظر حسابرسان نسبت به تداوم فعالیت شرکتها کمک کند. بنابراین این مطالعه بدنبال شناسایی یک ابزار مناسب است تا حسابرسان به وسیله ی آن بتوانند به طور مناسب تر و معقول تر نسبت به تداوم فعالیت واحد های تجاری اظهار نظر نمایند.
تعدادی از مطالعات قبلی درصدد توسعه مدل های پیش بینی کننده ورشکستگی بر مبنای متغیر های مالی و سایر شاخص ها، از مشکلات مالی بر آمدند. مطالعات نشان می دهد که این مد ل ها می توانند ورشکستگی را با دقت زیاد چند سال قبل از وقوع ورشکستگی واقعی پیش بینی کنند. در این تحقیق نتایج الگوی جریان های نقدی با نتایج ناشی از مدل برنامه ریزی ژنتیک درپیش بینی ورشکستگی مقایسه می شود تا میزان اثربخشی آنها ارزیابی گردد و هر کدام که دارای دقت بالاتری باشد بعنوان ابزاری جهت پیش بینی وضعیت آتی شرکت ها معرفی شود.
حسابرسان معمولا بر اساس استانداردهای حسابرسی با توجه به نشانه هایی از جمله موارد زیر نسبت به تداوم فعالیت اظهار نظر می کنند:
1-سود (زیان)دوره جاری یا سنوات گذشته
2-خالص جریان وجوه نقد عملیاتی
3-سرمایه در گردش
4-مقایسه بدهی به حقوق صاحبان سهام
5-سایر نسبتهای مالی(ساندرا[6]،1999).
حسابرسان بر اساس اطلاعات فوق نسبت به تداوم فعالیت شرکتها اظهار نظر می کنند که در بسیاری از موارد پیش بینی حسابرسان نادرست بوده و موجب آسیب رساندن به سرمایه گذاران، سهامداران، بانکها، دولت، موسسات بیمه و سایر ذینفعان شده اند.
از آنجایی که خالص جریان های وجوه نقد عملیاتی بعنوان یک عامل برای حسابرسان در ارزیابی تداوم فعالیت شرکت ها می باشد، لذا دراین تحقیق به بررسی مدل برنامه ریزی ژنتیک(GP)[7] ارائه شده توسط فرج زاده دهکردی (1386) برای پیش بینی درماندگی مالی و میزان دقت آن در ش
رکت های دارای درماندگی مالی و شرکتهای که دارای سلامت مالی (سالم) پرداخته می شود و سپس میزان دقت الگوی جریان نقدی در مورد پیش بینی وضع آتی شرکت ها بررسی و در آخر نتایج این دو مورد با یکدیگر مقایسه تا بهترین روش را برای استفاده ی حسابرسان در اظهار نظر نسبت به تداوم فعالیت واحد های تجاری بکار گرفته شود و مدلی با بالاترین میزان دقت جهت استفاده ی حسابرسان به آنان معرفی شود. الگوی جریان نقدی، سیاست های شرکت برای تأمین منابع، تخصیص منابع و ظرفیت عملیاتی را نشان می دهد. تئوری های اقتصادی و محققان قبلی مثبت یا منفی بودن جریان های نقدی مربوط به هر یک از فعالیت های عملیاتی، سرمایه گذاری و تأمین مالی را با توجه به مراحل چرخه عمر پیش بینی کرده اند. براساس این مطالعات چرخه ی عمر به 5مرحله تقسیم شده که این مراحل عبارتند از:
1-مرحله ی ظهور 2- مرحله ی رشد 3- مرحله ی بلوغ 4-مرحله ی رکود 5-مرحله ی نزول(افول)
الگوهای جریان نقد به پیش بینی علائم جریان های نقد در هر یک از مراحل فوق می پردازد. بگونه ای که جریان نقد عملیاتی در مراحل فوق به شرح زیر می باشد: در مرحله ظهور منفی-در مرحله ی رشد مثبت-در مرحله ی بلوغ مثبت-در مرحله ی رکود و نزول منفی می شود. وضعیت جریانات نقد ناشی از فعالیتهای سرمایه گذاری بدین گونه می باشد که در مرحله ی ظهور منفی-در مرحله ی رشد منفی-در مرحله ی بلوغ منفی-در مرحله ی رکود بسته به تصمیمات مدیریت مثبت و یا منفی می باشد-و در مرحله ی نزول مثبت می باشد. ودر نهایت جریان نقدی ناشی از تامین مالی اینگونه خواهد بود که:در مرحله ی ظهور مثبت-در مرحله ی رشد مثبت-در مرحله ی بلوغ منفی-ودر مراحل رکود و نزول بر حسب تصمیمات مدیریت مثبت ویا منفی خواهد بود (دیکینسن[8]، 2011). به عنوان مثال مثبت یا منفی بودن جریان نقدی مربوط به هر یک از فعالیت ها، سیاست ها و خط مشی های مورد انتظار هر یک از مراحل چرخه عمر را نشان می دهد. بر طبق این الگوها در زمان نزول(افول)شرکت، جریان های نقدی به شرح زیر می باشد: