نوتروفیل

تریتون ۱۱۴-X

˚C 32

هموگلبین

خون

تریتون ۱۱۴-X

۰/۷= pH و˚C 30

استفاده از سورفکتانتهایی که در دماهای پایین در حدود ۰تا˚C 4 جدایی فاز برای آنها رخ میدهد[۹۲ و۹۳] و نیز استفاده از لیگاندهای پیوندی[۳۷] و یا سورفکتانتهای سنتز شده با گروههای پیوندی به منظور افزایش گزینشپذیری روش استخراجی از جمله پیشرفتهایی است که در زمینهی کاربرد این روش برای استخراج گونههای زیستی صورت پذیرفته است [۹۴ و۹۵] در این زمینه هانیز[۳۸] و همکارانش توانستند با استفاده از ٣- ( نونیل دی متیل آمونیم) پروپیل سولفات به عنوان یک سورفکتانت دو خصلتی و کاربرد یک لیگاند پیوندی، پروتئینهای آبدوست را که با سورفکتانت غیریونی تریتون ۱۱۴- X قابل استخراج نبودند با بازده بالا به طور انتخابی استخراج نمایند [۹۴].
به دلیل سادگی و سرعت مطلوب، این روش تاکنون برای استخراج طیف وسیعی از ترکیبات زیستی از جمله هموگلوبین، هورمونها، آنزیمها، ویتامینهای چربی دوست، رنگدانههای گیاهی و غیره به کار رفته است [۹۶].
۲-۲-۱۰-۵- نمونههای جامد
روشهای متداول استخراج از نمونههای جامد نظیر روش استفاده از سوکسله و استخراج با امواج اولتراسونیک وقتگیر بوده و مصرف حلال آلی در آنها زیاد میباشد. همچنین فاز استخراجی حاصل کثیف بوده و به مراحل تمیز سازی بعدی نیاز دارد. از سوی دیگر نیاز به مراحل تبخیر حلال آلی در آنها همچنان باقی است که خود میتواند باعث اتلاف بخشی از گونهها گردد. روش استخراج نقطهی ابری را میتوان برای استخراج مواد آلی از بافت نمونهی جامد نیز به کاربرد. برای این منظور ابتدا نمونهی جامد با محلول آبی سورفکتانت غیریونی که زیر دمای ابری خود قرار دارد، تماس داده میشود تا واجذب مواد آلی از بافت نمونهی جامد و انحلال در میسل انجام پذیرد. در مرحلهی بعدی محلول صاف شده و مراحل استخراج نقطهی ابری روی محلول انجام میشود. برخی از مزایای کاربرد این روش برای نمونههای جامد عبارتاند از [۶۸]:
۱) استخراج در محیط آبی انجام میگیرد و مصرف حلال آلی حذف میشود.
۲) زمان استخراج کمتر از یک ساعت است که در قیاس با روش استفاده از سوکسله حایز اهمیت میباشد.
۳) فاز غنی از سورفکتانت به مراحل تمیز سازی و پیش تغلیظ بعدی نیاز ندارد.
از جملهی کاربردهای روش نقطهی ابری در استخراج از نمونههای جامد میتوان به استخراج آفت کش DDT از خاک با
استفاده از مخلوط سورفکتانتهای ۶۳۰-Igepal Ico و تریتون ۱۱۴-X اشاره نمود[۹۷].
۲-۲-۱۰-۶- تجزیهی یونهای معدنی
الف: آنیونها
برخلاف کاتیونها و مولکولهای آلی، پیش تغلیظ گونههای آنیونی به داخل سیستمهای میسلی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. تنها در سالهای اخیر برخی کاربردها برای تعیین آنیونهایی نظیر اورتوفسفاتها در مراجع گزارش شده است. گزارش اخیر کاربرد ویژهی استخراج نقطه ابـری در آنالیز آنیونها، برای پیش تغلیظ اورتو فسفاتها را شـامل
میشود. CTAB با هترو پلی اسید تشکیل شده میان ۲-۴MoO و ۳-۴OPo برای ایجاد یک کمپلکس با وزن مولکولی بالا واکنش میدهد، که به طور کمی به داخل یک سورفکتانت استخراج میشود [۹۸].
ب: کاتیونهای فلزی
از بین روشهای استخراجی مختلف، استخراج نقطهی ابری یک روش استخراجی موثر برای پیش تغلیظ یونهای فلزی میباشد که امکان استخراج و اندازهگیری یونهای فلزی را در غلظتهایی در حد ۱- glµ یا ۱-ngl را میّسر میسازد. واتانابه نخستین بار این روش را برای پیشتغلیظ یون نیکل در حضور لیگاند ۱- (۲- تیازولیل آزو)-۲- نفتول(TAN) واستخراج کنندهی تریتون ۱۰۰-X به کار برد.
کاربرد استخراج نقطهی ابری برای پیش تغلیظ یونهای فلزی بسیار ساده میباشد. ابتدا با افزودن عامل کی لیت ساز (بهصورت حل شده در حلال آلی یا در فاز سورفکتانتی) به چند ده یا چند صد میلی لیتر از نمونهی آبی، یون فلزی به کمپلکس آبگریز تبدیل میشود. سپس حجم معینی از محلول غلیظ سورفکتانت به محلول آبی افزوده میشود تا غلظت نهایی سورفکتانت در محلول بالاتر از غلظت بحرانی میسل باشد. محلول در حمام آب تا بالای دمای نقطهی ابری حرارت داده میشود تا کدر شود. پس از کدر شدن محلول، به منظور تسهیل در جدایی دو فاز از سانتریفیوژ استفاده میگردد. پس از جداسازی فازها، فاز غنی از سورفکتانت با حجم کوچک در حد چند ده میکرولیتر بهصورت یک فاز متمایز ته نشین میگردد. در طی این فرآیند هر گونهای که بتواند با میسلها برهمکنش نماید، استخراج شده و با توجه به نسبت بالای حجم فاز آبی به حجم فاز غنی از سورفکتانت تغلیظ میگردد. در این مرحله، استفاده از مخلوط آب و یخ گرانروی فاز سورفکتانتی را افزایش داده بیشتر شده و جدایی فاز راحتتر انجام میپذیرد. به منظور اندازهگیری محتوای گونه در فاز استخراجی لازم است قبل از وارد نمودن فاز غنی از سورفکتانت به دستگاه تجزیهای، گرانروی آن کاهش داده شود. لذا بسته به نوع دستگاه تجزیهای مورد استفاده، حجم کمی از یک حلال آلی یا محلول یک اسید به فاز غنی از سورفکتانت افزوده میشود تا یک محلول همگن به دست آید.
۲-۲-۱۰-۷- کاربرد صنعتی روش استخراج نقطهی ابری
اسکامهرن[۳۹] و همکارانش روش استخراج نقطهی ابری را به صورت عملیات پیوستهی چند مرحلهای روی یک دیسک
چرخان برای حذف آلایندههای آروماتیک از پساب به کار بردند. شکل ۲-۸ طرح نیمه صنعتی روش را نشان میدهد [۱۰۶].
Coacervate solution
Treated water
Polluted water
Surfactant solution