سدیم دودسیل سولفات
(SDS)

 

 

کاتیونی

 

گروه آبدوست دارای بار مثبت میباشد

 

ستیل تری متیل آمونیوم برمید
(CTAB)

 

 

غیر یونی

 

گروه آبدوست هیچ نوع باری ندارد

 

پلی اکسی اتیلن (۲۳)

 

 

دو قطبی

 

ملکول آن دارای هر دو گروه آنیونی و کاتیونی میباشد

 

۴- (دو دسیل دی متیل آمونیوم) بو تیرات (DAB)

 

۲-۲-۵-۳- سورفکتانتهای آمفوتری (دو خصلتی)
در مولکول این سورفکتانتها هم بار منفی و هم بار مثبت وجود دارد اما مولکول ازلحاظ الکتریکی خنثی است. سولفابتائین –۳SO2CH2CH2(3CH)+RN و بتائینها.–COO2CH+N3R از این دستهاند و با توجه به pH محیط خاصیت آنیونی، کاتیونی یا خنثی از خود نشان میدهند.
۲-۲-۵-۴- سورفکتانتهای غیریونی
در این دسته، گروه آبدوست سورفکتانت بدون بار بوده و به علت قطبیت بالای گروهها، مثلاً پلی اکسی اتیلن (-O-2CH-2CH-O-)، در آب حل میشوند.
۲-۲-۶- بررسی رفتار فازی سیستمهای سورفکتانتی
وقتی غلظت سورفکتانت در محلول آبی از غلظت بحرانی میسل فراتر میرود مولکولهای سورفکتانت در اثر تجمع با یکدیگر مجموعههای کروی تحت عنوان میسل را تشکیل میدهند. دادههای حاصل از روش پراکندگی نوری، عدد تجمع میسلها را در حدود ۶٠ تا ١٠٠ منومر تخمین زده است. تشکیل میسل منجر به تغییر در برخی از خواص فیزیکی سیستم از جمله رسانایی الکتریکی و کشش سطحی محلول میشود. در محلولهای رقیق، میسلها کروی بوده و حالت ترمودینامیکی پایداری دارند. اما در محلولهای غلیظ (تقریباً بالاتر از %۱۰) شکل میسلها تغییر مییابد و میسلها از حالت کروی بهصورت صفحات موازی در میآیند .وقتی محلول آبی یک سورفکتانت غیریونی (در غلظتی بالاتر از غلظت بحرانی میسل) تا دمایی بالاتر از دمای نقطهی ابری، حرارت داده شود محلول که در آغاز تکفاز و شفاف بود ابری (کدر) شده و به دو فاز مجزا تبدیل میگردد. فرآیند ابری شدن برگشت پذیر بوده و با سرد کردن محلول به زیر دمای ابری، محلول دوباره شفاف میشود. ابری شدن به شکستن پیوند هیدروژنی بین میسلها و آب و افزایش در عدد تجمع میسلها در اثر افزایش دما مربوط است. با افزایش دما و به تبع آن افزایش در ابعاد میسلها نور عبوری از محلول پراکنده شده و محلول به شکل ابری دیده میشود. ابری شدن عموماً در گسترهی کوچکی از دما رخ میدهد. دمای نقطهی ابری به طبیعت و غلظت سورفکتانت و حضور گونههای آلی و معدنی بستگی دارد. در یک سری همولوگ از سورفکتانتهای غیریونی حاوی گروههای پلی اکسی اتیلن با کم شدن طول زنجیرهی هیدروکربنی و با افزایش گروههای پلی اکسی اتیلن دمای نقطهی ابری افزایش مییابد .شاخه دار شدن گروه آبگریز و یا جایگزینی گروه هیدروکسیل انتهایی با گروه متوکسی منجر به کاهش دمای ابری میشود. همچنین حضور سورفکتانتهای دیگر، اسیدها، بازها و افزودنیهای آلی میتواند دمای ابری محلولهای سورفکتانتی را تغییر دهد. غلظت بحرانی میسل و دمای نقطهی ابری برای شماری از سورفکتانتهای غیریونی در جدول ۲-۶ آورده شده است [۶۰].
برخی الکترولیتها نظیر کلریدها، سولفاتها و کربناتها از طریق پدیدهی نمک زنی[۲۶] دمای نقطهی ابری را کاهش میدهند. الکترولیتهای دیگری نظیر نیتراتها، یدیدها و تیوسیاناتها از طریق پدیده نمک فزونی[۲۷] باعث افزایش انحلالپذیری سورفکتانت شده و دمای نقطهی ابری را افزایش میدهند[۶۷-۶۱].
محلول آبی سورفکتانتهای دو خصلتی برعکس سورفکتانتهای غیریونی، در دماهای بالا تک فازی بوده و با سرد کردن محلول به زیر دمای ابری، محلول دوفازی میشود. شکل ۲-۶ نمودار فازی سورفکتانتهای غیریونی و سورفکتانتهای دو خصلتی را نمایش میدهد. تفاوت عمده در دیاگرام فازی سورفکتانتهای غیریونی و سورفکتانتهای دو خصلتی در این است که در سورفکتانتهای غیریونی ابری شدن با افزایش دما و در سورفکتانتهای دو خصلتی ابری شدن با کاهش دما رخ میدهد.
محلولهای آبی برخی از سورفکتانتهای یونی میتوانند با تغییر پارامترهایی نظیر pH، افزایش الکترولیتی با غلظت بالا یا افزایش حلالهای آلی متحمل جدایی فاز گردند. این جدایی فاز در محلولهای حاوی دو کلوﺋید آبدوست پخش شده با بار الکتریکی متضاد نیز رخ میدهد که از آن به عنوان هم انباشتگی[۲۸] نام برده میشود. سورفکتانتهای آلکیل تری متیل آمونیم در حضور سدیم کلرید اشباع و ١ -اکتانول متحمل جدایی فاز میشوند [۶۸].
جدول۲-۶- CMC و CPT برای شماری از سورفکتانتهای غیریونی

 

 

 

سورفکتانت نام تجاری
 
 
 
yle="box-sizing: inherit; width: 1104px;" width="531">