منبع فایل کامل این پایان نامه این سایت pipaf.ir است

یندهاي طبیعی پیش میرود، توجه به کسب و کار خرد در قالب شبکه ارتباطی قابل تعریف ذیل بحث توسعه خوشه اي از اهمیت ویژه اي برخوردار می شود ( منصوری، 1384).
صنايع کوچک در اغلب کشورهاي جهان به ويژه در کشورهاي در حال توسعه از اهميت و جايگاه خاصي برخوردار است. صاحبنظران توسعه اقتصادي با توجه به محدوديت منابع و نيروي انساني و نيز با توجه به ساختار صنعتي جهان امروز و همچنين قابليتها و مزيتهاي که اين قشر از جامعه صنعتي کشور دارند، بهترين الگو را توسعه صنايع کوچک و متوسط اعلام مي کنند. در توسعه صنايع کوچک نيز امروزه در جهان الگوهاي مختلف و متفاوتي مطرح شده است که از مهمترين اين الگوها، مدل توسعه بر مبناي خوشه هاي صنعتي است.
حدود دو دهه است که توسعه صنعتی مبتنی بر خوشه ها، بعنوان یک استراتژي نوین مورد توجه برنامهریزان و سیاستگزاران در کشورهاي صنعتی و در حال توسعه می باشد. سازمانهاي بین المللی همچون UNIDO, ILO و بانک جهانی نیز طرحهاي متعددي را از طریق توسعه خوشه هاي صنعتی در کشورهاي مختلف اجرا و حمایت کرده اند. خوشه صنعتي يكي از الگو هاي موفق سازماندهي صنايع كوچك و متوسط است كه كاستي هاي صنايع كوچك و متوسط را رفع نموده و مزيت هاي مختلف صنايع كوچك نظير انعطاف پذيري و تنوع را تقويت مي بخشد. خوشه صنعتي مجموعه اي از بنگاه هاي توليدي و خدماتي در يك رشته صنعتي است كه با تكيه بر سرمايه هاي قوام يافته اجتماعي در مناطق مختلف جغرافيايي در كنار نهاد هاي پشتيبان و از طريق روابط متراكم ميان بنگاهي شكل مي گيرد.( منصوری، 1384)
بزرگترین معضل بنگاههای کوچک و متوسط (SMEs) ، دست‌یابی به مقیاس‌های مناسب تولید است. بسیاری از این واحدها صرفه به مقیاس نداشته و به‌همین دلیل نمی‌توانند شرایط لازم برای پایداری و رقابت خود را در بازارها به وجود بیاورند. از دیگر مشکلات عمده بنگاه‌های کوچک و متوسط، که به ویژه در کشور ما از شدت بیشتری برخوردار است، ضعف نهادهای خدماتی و پشتیبان یا نهادهای خدمات کسب و کار است. واحدهای کوچک توانایی آن را ندارند که به طور مستقل مسائل مالی، فنی، بازاریابی، فروش و غیره خود را حل کنند، بلکه لازم است به‌گونهای این نوع خدمات حیاتی را از بیرون مجموعه خود دریافت کنند. علت شکست بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع کوچک و متوسط نیز به‌همین مساله باز می‌گردد، چراکه سرمایه‌گذاران در ابتدا به‌علت ناآگاهی از مسائل فنی، اقتصادی، مدیریتی، بازاریابی و غیره، هزینه‌های مربوط به این حوزه‌ها را در محاسبات خود نادیده ‌گرفته و به علت پیچیدگی اینگونه خدمات، از توانایی انجام آنها در سطح مطلوب نیز برخوردار نیستند.( بدری و کیانی، 1385)
3-1- ضرورت واهمیت انجام پژوهش
با توجه به تغییرات محتوایی و کیفی بسیار زیادی که از چند دهه اخیر در بازارهای جهانی رخ داده و حرکت به سوی جهانی شدن بازارها شروع و به موازات آن دوره تولیدمحوری در انتهای حیات خود و مشتری‌محوری در حال نضج گرفتن است، تولیدکنندگان صنعتی با هدف استفاده بهینه از امکانات و جلوگیری از هدر رفتن منابع باارزش به تمهیداتی متوسل شده‌اند که نتیجه آن تغییر ساختار صنعتی است. از مشخصات اصلی این تغییر ساختار، ترویج بیش از پیش صنایع کوچک است. در سالهای اخیر توجه فزاینده‌ای به کوچک‌سازی شده و روند توسعه بنگاههای کوچک و متوسط به طور بالایی افزایش یافته است. این بنگاهها دارای مزایای زیادی نسبت به صنایع بزرگ هستند که از آن جمله می‌توان از ارزش افزوده، نوآوری، اشتغال‌آفرینی و انعطاف‌پذیری بیشتر نسبت به صنایع بزرگ نام برد. بنابراین لزوم توجه به این بخش از اقتصاد ضروری است. از طرف دیگر کوچک بودن این بنگاهها و حجم پایین منابع در دسترس موجب ایجاد محدودیتهایی برای این بنگاهها می‌شود که از آن جمله محدودیت¬های مالی، تحقیق و توسعه، بازاریابی و غیره هستند. بنابراین، می‌توان گفت که بازاریابی یکی از مشکلات اساسی این بنگاه¬هاست که دلایل آن، هزینه بالای تحقیقات بازاریابی، نداشتن کادر مجرب و در کل نداشتن امکان انجام فعالیتهای بازاریابی گسترده به دلیل هزینه‌های بالای آن است (ناطق و محترم قلاتی،1385).
یکی از راهکارهای اساسی که در محافل علمی برای ساماندهی به بحث صنایع کوچک و متوسط مورد توجه قرار گرفته است تجمیع این بنگاهها و سازماندهی آنها در قالب خوشه‌های صنعتی است. بدین ترتیب، تمرکز تعدادی از بنگاههای کوچک و متوسط در یک حوزه جغرافیایی، موجب ایجاد مزایایی برای بنگاههای درون خوشه می‌شود. به عبارت دیگر، با تجمیع شرکتهایی که در زمینه‌های مشابه یا مرتبطی فعالیت می‌کنند، این شرکتها می‌توانند از مزایایی از قبیل صرفه‌جوئیهای ناشی از مقیاس و تنوع، انتقال دانش و فناوری، افزایش رقابت‌پذیری و … برخوردار شوند که از کارایی جمعی حاصل می‌شوند. کارآیی جمعی دو جنبه دارد: یکی صرفه‌جویی بیرونی که به علت تجمع در یک مکان نصیب شرکتهای عضو خوشه می‌شود و دیگری مزایای اقدام اشتراکی که از همکاری آگاهانه محلی حاصل می‌شود. ارتقاء کارآیی جمعی به صورت سرمایه‌گذاری برای تأمین ماشین‌ابزار و دستیابی به بازار و خدمات (مانند طراحی، بازاریابی، تبلیغات، فروش و توزیع، تأمین مالی، آموزش نیروی انسانی و …) میسر است.
با توجه به اهمیت یافتن نگاه خوشه محور طی سال های اخیر در کشور، خوشه صنعتی برنج به عنوان یکی از مهمترین خوشههای صنعتی استان گیلان می تواند گزینه مناسبی برای پژوهش و بررسی ب
یشتر با شد. بخش زیادی از زمینهای کشاورزی استان و جمعت قابل توجهی از روستاییان این استان در امر کاشت و تولید محصول برنج اشتغال دارند. طبیعی است بهبود شرایط خوشه صنعتی برنج می تواند تاثیر بسزایی در زندگی آنها و همچنن دیگر افراد شاغل در هر یک از حلقههای اشتغال وابسته به این خوشه فرآهم آورد.
بدون شک عواملی چون سابقه زیاد حضور این خوشه صنعتی در استان گیلان و آشنایی کامل نیروی انسانی با شرایط آن، وجود مرکزیت سازمانهای تخصصی پژوهشی حوزه برنج در استان گیلان و استفاده از نیروهای کار بومی می تواند مزیت های قابل اتکایی برای لزوم پژوهش و شناخت هر چه بیشتر این خوشه به شمار آید. همچنین ورود لجام گسیخته برنجهای وارداتی با برندهای متنوع، عدم بروز رسانی ماشین آلات بدلیل افزایش هزینه ارزی واردات می توانند تهدیدهای بالفعل و بالقوه خوشه صنعتی برنج استان گیلان در نظر گرفته شوند.
4-1- اهداف تحقیق
اهداف علمی:
بررسی و مطالعه زمینه ها و سوابق تاریخی خوشه های صنعتی
ارائه ابزار تحلیلی برای یک مطالعه شناختی
اهداف کاربردی:
بررسی ساختاری و کارکرد خوشه برنج در وضعیت موجود و مطلوب
شناخت عوامل محیطی موثر بر خوشه برنج
مطالعه وضعیت درونی خوشه برنج و تعریف نقاط قوت و ضعف
ارائه استراتژی های پیشنهادی کلی برای خوشه برنج استان گیلان
5-1- سوالات تحقیق
با توجه به اینکه در مطالعه شناختی خوشه بایستی ابعادی چون وضعیت درونی خوشه، وضعیت بیرونی خوشه، وضعیت نهادی و روابط میان واحد های خوشه مورد مطالعه قرار گیرد، موارد زیر مفروض می باشد:
خوشه برنج در استان گیلان از بعد وضعیت درونی ( دسترسی به نیروی انسانی ماهر، تکنولوژی تولید، دسترسی به بازار، وضعیت مالی واحدهای تولیدی، کیفیت و نوآوری) در چه سطح قرار دارد؟
خوشه برنج در استان گیلان از بعد وضعیت بیرونی ( تامین‎کنندگان مواد اولیه، تامین کنندگان ماشین آلات و تجهیزات، وضعیت ورود تازه واردان به صنعت، کالاهای جایگزین ) در چه سطح قرار دارد؟
خوشه برنج در استان گیلان از بعد وضعیت نهادی ( وضعیت ارائه خدمات توسط نهادهای غیر دولتی، حمایت و مشارکت دولت، خدمات مراکز آموزشی و پژوهشی ) در چه سطح قرار دارد؟
خوشه برنج در استان گیلان از بعد روابط میان واحدهای خوشه در چه سطح قرار دارد؟
6-1- تعریف اصطلاحات و متغیرهای تحقیق