جمع امتیازهای جذابیت

 
در جدول بالا، شکل اصلی ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی ارائه شده است.ستون سمت راست این ماتریس در برگیرنده عوامل داخلی و خارجی(از مرحله اول)است.در ردیف بالا راهبردهای مختلف امکانپذیر(از مرحله دوم) نوشته می شوند.ستون دست راست این ماتریس در برگیرنده اطلاعاتی است که به صورت مستقیم از ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و ماتریس عوامل داخلی بدست می آیند.راهبردهای بدست آمده از ماتریس تهدیدات، فرصتها، نقاط قوت ونقاط ضعف، ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی، در ردیف بالای ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی قرار می گیرند. معمولا این ماتریس باعث می شود که راهبردهای قابل اجرای مشابه بدست آید. ولی این بدان معنی نیست که هرماتریس یا عاملی را که بتوان با عواملی دیگرمقایسه نمود در ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی قرار داد.برنامه ریزان راهبردی باید به هنگام گزینش راهبردها، برای گنجانیدن آنها در ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی، از قدرت قضاوت شهودی کافی برخوردار باشند.
گامهای تهیه ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی(QSPM) بصورت زیر می باشد
مرحله اول: تعیین میزانی که می توان از عامل سرنوشت ساز داخلی و خارجی بصورت موفقیت آمیز استفاده کرد.ماتریس های مرحله دوم با هم مقایسه شده و راهبردهایی که سیستم باید به اجرا در آورد، یا آنها را مورد توجه قرار دهد، مشخص می شود.این راهبردها در ردیف بالای ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی نوشته می شود که باید ناسازگار یا جمع نشدنی باشند.با تعیین اثرات تجمعی هریک از عوامل سرنوشت ساز داخلی و خارجی می توان جذابیت نسبی هر یک از راهبردهارا، در مجموعه راهبردهای قابل اجرا، تعیین کرد.می توان هر تعداد از راهبردها رادر ماتریس ارزیابی راهبردی کمی گنجانید و هر تعداد ازراهبردها می توانند مجموعه مشخصی را تشکیل دهند.ولی معمولا مجموعه راهبردهای گنجانیده شده در یک گروه را نسبت به یکدیگر ارزیابی می کنند.مراحل تهیه این ماتریس فرصتها وتهدید های خارجی و نقاط قوت و ضعف داخلی در ستون سمت راست ماتریس برنامه ریزی راهبردی نوشته می شود . این اطلاعات را باید بصورن مستقیم از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و ماتریس ارزیابی عوامل خارجی بدست آورد.درماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی باید دست کم ۱۰ عامل بسیار مهم خارجی و ۱۰ عامل بسیار مهم داخلی که برای موفقیت سیستم مؤثر هستند، درنظر گرفت
مرحله دوم:به هریک از عوامل داخلی و یا خارجی که در موفقیت سیستم نقش عمده ای دارند، وزن یا ضریب داده شود.این ضریب ها درست همانند ضریب های ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و ماتریس ارزیابی عوامل داخلی هستند.این ضریب ها در یک ستون نوشته می شوند، درست طرف چپ هریک ازعوامل داخلی و خارجی که در موفقیت سیستم نقش اصلی دارند.
مر حله سوم:در این مرحله ماتریس های مرحله ۲مقایسه می شوند و استراتژیهایی را که سیستم با ید به اجرا درآورد(یا آنها را مورد توجه قراردهد) مشخص می شوند.این استراتژیها در ردیف بالای ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی نوشته شوند. این استراتژیها باید درصورت امکان ناسازگار یا جمع نشدنی باشند.
مرحله چهارم: نمره های جذابیت مشخص می شوند، آنها مقدار عددی هستند که جذابیت هر استراتژی را دریک مجموعه از استراتژیها نشان می دهند.برای تعیین نمره جذابیت باید عوامل داخلی و خارجی را که در موفقیت سیستم نقش عمده دارند، بررسی نمود و سپس در مورد هر یک از آنها این پسش را مطرح کرد:«آیا این عامل در فرایند انتخاب یا گزینش استراتژی ها نقش عمده دارد؟» اگر پاسخ به این پرسش «آری» باشد، آنگاه باید با توجه به این عامل کلیدی استراتژیها را با هم مقایسه کرد.بویژه باید«نمره های جذابیت» را برای هریک از استراتژیها مشخص کرد به گونه ای که اهمیت نسبی یک استراتژی نسبت به سایر استراتژیها مشخص گردد(باتوجه به عامل مورد بحث). نمره جذابیت به این شکل است:۱= بدون جذابیت، ۲= تاحدی جذاب، ۳= دارای جذابیت معقول، و ۴= بسیار جذاب. اگر پاسخ به پرسش بالا«نه» است، بیانگراین است که در فرایند انتخاب استراتژیها این عامل هیچ نقش مهمی(از نظر موفقیت استراتژی) ندارد که درآن صورت نباید به این عامل «نمره جذابیت» داده شود.
مرحله پنجم: در این مرحله جمع نمره های جذابیت حساب می شود.مقصود از جمع نمره های جذابیت حاصل ضرب ضریب(مرحله دوم) در نمره های جذابیت(مرحله چهارم) است. جمع نمره های جذابیت نشاندهنده جذابیت نسبی هر یک از استراتژیها است که تنها با توجه به اثر عوامل داخلی و خارجی مربوطه بدست می آید. هر قدر« جمع نمره های جذابیت» بیشتر باشد استراتژی مورد بحث درای جذابیت بیشتری خواهد بود(البته با توجه به عوامل در نظر گرفته شده).
مرحله ششم: مجموع نمره های جذابیت هریک ازستونهای ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی محاسبه می شود.مجموع نمره های جذابیت نشان می دهد که در هر مجموعه کدام استراتژی از بیشترین جذابیت برخوردار است.نمره های بالا بیانگر جذابیت بیشتر استراتژیها است، البته با توجه به همه عوامل داخلی و خارجی که می توانندبرتصمیمات راهبردی اثر بگذارند.تفاوت فاحش بین مجموع نمره های جذابیت در هرمجموعه از استراتژیها بیانگر مطلوبیت یک استراتژی، نسبت به استراتژی دیگر است.(دیوید، ص ۳۶۱، ۱۳۷۹).
۴-۳- جامعه آماری و نمونه گیری
منظور از جامعه آماری همان جامعه اصلی است که ازآن نمونه ای نمایا یا معرف بدست آمده باشد(ساروخانی، ۱۳۸۵: ۱۵۷). با توجه به اینکه یکی از روشهای جمع آوری اطلاعات در این پژوهش روش مصاحبه می باشد جامعه مورد نظر (خبرگان گردشگری شامل کارشناسان، مسئولین و مدیران ادارات ونهادهای علمی شهرستان کلیبرهستند. کارشناسان کسانی هستند که نسبت به امر گردشگری آگاهی وشناخت دارند)است بدیهی است که جمع آوری اطلاعات در خصوص تما می اعضای جامعه آماری پژوهش در امر گردشگری زمان بر وغیر اقتصادی است و ممکن است تحقیق را از مسیر اصلی خود دور کند. بنابرین در این تحقیق، ما بدلایلی چون مسائل دشواریهای دسترسی به مسئولین ومدیران درامر گردشگری ازنظر محدودیت زمانی ومکانی، ازنمونه گیری گلوله برفی که یکی از روشهای نمونه گیری تحقیق کیفی است استفاده می کنیم. بنانبرین روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه بصورت زیر است.
۵-۳- روش نمونه گیری و حجم نمونه:
دربین راهبردهای متنوع نمونه گیری درتحقیق کیفی، طبق نظرجانسون، ۱۹۸۹، میربام،۱۹۹۸،نمونه گیری شبکه ای/زنجیره ای یا معیارمحوربهترین و مناسب ترین راهبردبرای تحقیق کیفی است.دراین شیوه محقق براساس موضوع، اهداف یا ابعادتحقیق، افرادی رابرای مصاحبه انتخاب می کند.محقق بعد از انتخاب اولین فردواجرای مصاحبه، فردبعدی را به پیشنهادوی جهت مصاحبه پیدامی کند.این جریان به همین شکل ادامه می یابدتازمانی که تعداد نمونه ها کافی به نظربرسد.دراین تحقیق محقق تعداد افرادموردمصاحبه را مشخص نمی کند، بدلیل اینکه درنمونه گیری شبکه ای/زنجیره ای یا معیارمحور، تعدا افرادموردمصاحبه یا حجم نمونه به اشباع نظری سؤال های تحقیق بستگی داردبنا به نظرکوربین واشتراس،به این ترتیب که هرگاه محقق دریابدکه پاسخ های داده شده یا مصاحبه های انجام شده باافراد به اندازه ای به هم شباهت دارند که منجربه تکرارشدن پاسخ ها و یا مصاحبه هاشده و داده جدیدی درآن وجود ندارد، تعدادمصاحبه ها را کافی دانسته و دست ازانجام مصاحبه می کشد.این مرحله ازگردآوری داده ها را اشباع نظری می خوانند. حداقل با ۱۵نفرمصاحبه خواهدشد.
۶-۳- روش گردآوری داده ها و ابزارهای مورد استفاده برای آن:
روش جمع آوری داده ها دراین پژوهش براساس مطالعات کتابخانه ای و میدانی و مشاهدات محقق ومصاحبه باز و پرسشنامه میباشدونیزازمنابع و گزارشهای موجود(ازقبیل نقشه ، کتاب، مقاله، گزارشهای دولتی، و آمارنامه ها وهرآنچه که بتواند مارادررسیدن به اهداف پژوهش مان کمک کند) استفاده خواهد شد.
۷-۳- روش تجزیه و تحلیل داده ها:
با استفاده از تکنیک SWOTکه یک جهت گیری راهبردی است ، ونیز با استفاده از ماتریس ارزیابی داخلی وخارجی (IE)داده ها و اطلاعات تحلیل می شود تا بادرنظرگرفتن نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدید های موجود به ارائه راهکارها، سیاستگذاری ها، وراهبردهایی در جهت توسعه وبهبود شرایط مطلوب جذب گردشگر دست پیدا کنیم. همچنین به منظورانتخاب الگوها وراهبردهای مناسب و مطلوب ازمدل برنامه ریزی استراتژیک کمی(QSPM) استفاده خواهد شد.
۸-۳- نوع تحقیق وشیوه انجام آن :
روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از لحاظ میزان درجه و کنترل، میدانی و ازلحاظ جمع آوری اطلاعات نیز از نوع تحلیلی می باشد.با توجه به اینکه مدل مفهومی این تحقیق، مدل برنامه ریزی استراتژیکی فردآردیوید می باشدکه توضیحات آن در فصل حاضر بصورت مفصل بیان شده است. لذا به منظور تدوین استراتژیهای توسعه اکوتوریسم شهرستان کلیبر مراحل زیر طی شد وبا توجه به اینکه در این تحقیق ما بدنبال ارائه راهبردهای توسعه اکوتوریسم شهرستان کلیبرمی باشیم لذا لازمه تدوین استراتژیهای توسعه اکوتوریسم مقصد مورد نظر این است که همان طور که در روش گرد آوری داده ها مطرح شد ابتدا از طریق این ابزارها، swotیا نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدید های اکوتوریسم شهرستان کلیبر گردآوری می شودچون بدون آنها نمی توان به ارائه استراتژی پرداخت واز طرفی پاسخ پرسشهای مطرح درتحقیق در دل swotنهفته است.نحوه بدست آوردن SWOTاکوتوریسم شهرستان کلیبر بدین شرح است که ابتدا بوسیله پرسشنامه های شماره ۱و۲که درپیوست جای داده شده است وهمچنین با کمک مصاحبه باز هم از مردم محلی وهم مسئولان وهم از اندک گردشگرموجود در منطقه نقاط قوت،ضعف،فرصتها وتهدیدهایی که برتوسعه اکوتوریسم شهرستان کلیبر مؤثرند بررسی شدهرچند جامعه آماری ما مسئولان ادارات شهرستان کلیبر(ادارات میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری استان وشهرستان- ورزش وجوانان شهرستان کلیبر- منابع طبیعی وآبخیز داری- حفاظت محیط زیست-فرمانداری-جهاد سازندگی وکشاورزی-راه وترابری-امور اقتصاد ودارایی-فرهنگ وارشاد اسلامی) وکارشناسان وارد به امر گردشگری است.اما چون مردم وگردشگران در امرگردشگری مؤثرندبه منظورجمع آوری SWOTکامل اکوتوریسم شهرستان کلیبر از نظرات آنها نیزاستفاده شد.منظورما از کارشناسان، کارمندان همان ادارات ویا اساتید دانشگاه های شهرستان کلیبر که به امر گردشگری واردند،می باشد.در انتخاب این مسئولان وکارشناسان از نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد وبامراجعه به یک مسئول یا کارشناس، مسئولان یا کارشناسان بعدی را از آنها جویا می شدیم.وهرجا که احساس می شد نظرات ارائه شده از سوی آنها تکراری است،تحقیق را متوقف می کردیم.درضمن به منظورجمع آوری SWOTاز مطالعات گردشگری که توسط اداره گردشگری صورت گرفته و همچنین از پایان نامه ها وتحقیقات مربوط به شهرستان در این زمینه، استفاده شده است.لازم بذکر است که درتقسیمات سیاسی استان آذربایجان شرقی منطقه خدافرین که قبلا جزء بخشهای شهرستان کلیبر بوده اکنون چند سالی است به شهرستان تبدیل شده است ، با توجه به اینکه این تقسیمات جدیداً شکل گرفته وهنوز اطلاعات لازم بویژه اطلاعات مربوط به گردشگری مختص این شهرستان موجود نیست بنابرین ما در این تحقیق به منظور رسیدن به اهداف تحقیق وتکمیل آن وبرخورداری از جامعیت براساس تقسیمات سیاسی قبلی(قبل از سال ۹۰) عمل کرده ایم.
درمرحله اول بوسیله کسانی که در بدست آوردن swot شرکت داسته اند(به غیرازمردم وگردشگران) به ارزیابی عوامل داخلی(نقاط قوت و ضعف) و عوامل خارجی(فرصتها و تهدیدها) پرداخته شد. این مرحله شامل ارزیابی محیط خارجی و ارزیابی محیط داخلی است.در این مرحله عوامل خارجی و عوامل داخلی مؤثر بر مقصد گردشگری با استفاده از دو تکنیک ماتریس ارزیابی عوامل خارجی(EFE) وماتریس عوامل داخلی(IFE)شناسایی شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .در این مرحله نقاط قوت وضعف وفرصتها وتهدیدهایی که اکوتوریسم مقصد مورد نظر با آن مواجه است بصورت فهرست وار در قالب پرسشنامه در اختیار مسئولان وکارشناسان گردشگری قرار گرفت وآنها طبق برداشتهای خود به هریک ازموارد ضریب بین ۰تا۱ورتبه بین ۱تا۴را دادند که شرح آن دراین فصل مفصل آورده شده است بعد پرسشنامه ها جمع آوری شدوسپس میانگین ضریب ورتبه هریک از عوامل محاسبه شد وعدد حاصل بعنوان ضریب ورتبه هرعامل مشخص شد. ضریب ها نشان دهنده اهمیت نسبی هر یک از عوامل است.هدف از این کار این است که بدانیم کدام یک از نقاط قوت و نقاط ضعف و همچنین کدام یک از فرصتها وتهدیدها درمقایسه با دیگرموارد از اهمیت نسبی برخوردارند چرا که میزان اهمیت هریک از موارد درارائه نوع استراتژی مؤ ثر می باشند. هدف از بررسی عوامل خارجی این است که از فرصتهایی که می توان ازآنها بهره برداری کرد و تهدیداتی را که می توان ازآنها احتراز نمود یک فهرست نهایی تهیه شود به عبارتی هدف از بررسی عوامل خارجی این است که بتوان نوعی استراتژی ارائه دادکه از فرصتها ی پیش آمده در محیط خارجی بهره برداری نموده و اثرات ناشی از تهدیدات بالقوه این عوامل را به پایین ترین حدممکن رساند. اما در رابطه با عوامل داخلی هدف از تدوین استراتژیها در یک مقصد گردشگری این است که آن مقصد بتواند به خوبی از نقاط قوت خود استفاده نموده و نقاط ضعف خود را ازبین ببرد.
مرحله دوم: این مرحله شامل مرحله مقایسه می باشد . درچارچوب تدوین استراتژیها، مرحله مقایسه در برگیرنده پنج روش(ماتریس تهدیدات، فرصت ها، نقاط ضعف و قوت؛ ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک؛ ماتریس گروه مشاوران بستن؛ ماتریس ارزیابی داخلی و خارجی و ماتریس استراتژیهای اصلی) است که می توان به ترتیب دلخواه از آنها استفاده کرد(دیوید، ۱۳۷۹: ۳۵۹)
در این تحقیق از تکنیکهای ۱و۴(ماتریس تهدیدات، فرصت ها، نقاط ضعف و قوت و ماتریس ارزیابی داخلی و خارجی ) استفاده شده است.