دانلود متن کامل این پایان نامه در سایت abisho.ir

ای اثرگذار بر سودآوری بانک ها در ادبیات اقتصادی در چند دهه اخیر مورد توجه بسیاری از اقتصاددانان و مهندسین مالی قرار گرفته است لیکن این مسئله با توجه به ساختار دولتی شبکه بانکی در داخل کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا شناسایی این متغیرها با استفاده از تجارب دیگر اقتصاددانان در جهت بسط و توسعه شبکه بانکی به عنوان یکی از اهرم های اصلی توسعه، باید مورد توجه قرار گیرد.
۲-۲ تاریخچه بانکداری درایران
۲-۲-۱ تاریخچه بانکها
لفظ بانک ازواژه آلمانی«بانک» به معنای شرکت‌گرفته شده و به قولی دیگرواژه‌ای است که ریشه ایتالیایی داشته وبه دکّه یا محل کسب و کارصرافان در ایتالیای قدیم «بانکو» اطلاق میشده است.
در امپراطوری بابل در قانون حمورابی (۲۰۰۰ سال قبل از میلاد) مقرراتی برای دادن وام و قبول سپرده‌های تجاری دیده می‌شد. دریونان قدیم (۴ قرن قبل از میلاد) و چین قدیم (۶ قرن قبل از میلاد ) هم بانکداری متداول بوده است.
درقرون وسطی بانکداری بیشتر به دست یهودیان صورت می‌گرفت لیکن قرن چهاردهم به بعد مسیحیان نیز رفته رفته بانکداری ربوی را پذیرفتند و بسط و توسعه دادند. نخستین تجربه بانکداری به شکل جدید آن درفرانسه در سال ۱۷۱۶ میلادی صورت تحقق به خودگرفت.
«جانلا» که مردی اسکاتلندی بود درسال ۱۷۱۶ به فرانسه رسیدو امتیاز تأسیس بانک را از لوئی چهاردهم گرفت. توفیق «جانلا» گسترش یافت. اما او با افزایش تقاضا برای وام ازطرف مشتریان به انتشار اسکناس دست زد.
سرانجام مراجعه مردم برای دریافت پولشان (تبدیل اسکناس به فلز قیمتی) موجب ورشکستگی بانک اوگشت و وی از فرانسه گریخت و پنهان شد.
این نخستین تجربه بانکداری درس اول وآخر را به دنیای جدیدآموخت «جمع‌آوری سپرده‌های مردم وتجهیز منابع ومصرف آنها با احتیاط و دوراندیشی» (شکری،طالب، ۱۳۷۷:ص۳۵ )
بانکداری درایران درقرون وسطی تا اوایل قرن نوزدهم منحصر بود به فعالیت صرافی، دراین دوره هیچ مؤسسه دولتی و هیچ بانک خارجی در ایران فعالیت نداشت. مراکز مهم صرافی درآن ایام عبارت بودند از: تبریز،مشهد، تهران، اصفهان، شیرازو بوشهر.
تبریز روابط بین ایران و اروپا، مشهد مرکز معاملات آسیای خاورمیانه، اصفهان، تهران و شیراز از مراکز امور بانکی مربوط به آسیای میانه بودند.
۲-۲- ۲پیدایش بانکداری
مؤسسات صرافی مذکورکه کم و بیش فعالیت‌های بانکی هم انجام می‌دادند، رسما ًبانک خوانده نمی‌شدند اما در همان ایام مؤسساتی تحت عنوان بانک رسمی در ایران بوجود آمد و به ارائه خدماتی پرداختندکه به ترتیب تا به امروز ارائه می‌گردد.
۲-۲-۲-۱ بانک‌های ایرانی با سرمایه ایرانی
درعصری که ایران فاقد بانک بود و بانک‌های بیگانه هر لحظه فشار بیشتری بر وضع مالی و اقتصادی کشور اعمال می‌کردند شالوده محکم اولین بانک ایرانی به نام «بانک پهلوی قشون» ریخته شد. این بانک بدواً جهت رفاه حال و رفع احتیاجات صاحب‌ منصبان و افراد قشون از اول فروردین ‌ماه (۱۳۰۴ هجری شمسی) درتهران تأسیس شد.
تشکیل بانک به وسیله یک «متحد‌المآل» خطاب به عموم رؤسای دوایر وزارت جنگ و قسمت‌های لشکر مرکز و امرای لشکر ابلاغ و به مهر «بانک پهلوی قشون ۱۳۰۴» ممهورشدو درسال ۱۳۰۷ به بانک سپه تغییرنام یافت
۲-۲-۲-۲ محل و سرمایه اولیه:
«بانک پهلوی قشون» دراردیبهشت ماه ۱۳۰۴ درچندمغازه واقع درخیابان سپه درگذر تقی‌خان آغاز به ‌کارکرد. سرمایه اولیه آن مبلغ ۹۵۰/۸۸۳/۳ ریال موجودی صندوق بازنشستگی درجه ‌داران ارتش بود. به همین مناسبت در دوره اول فعالیت (یکساله) بانک به افسران ارتش اختصاص داشت. این بانک، ازطریق پرداخت وام‌های تقسیطی،به رفع نیازمندیها ی آنان کمک مؤثری به عمل آورد.
۲-۲-۲-۳ مؤسسه رهنی ایران:
در دهم آبان ‌ماه سال ۱۳۰۵ باتصویب مجلس شورای ملی،بنگاهی به نام «مؤسسه رهنی دولتی ایران» باسرمایه مختصری که ازمحل کسور بازنشستگی مستخدمین کشوری تأمین شد، تحت نظارت وزارت دارایی شروع به کارنمود. منظورازتأسیس این مؤسسه رفع نیاز مردم ازطریق دادن وام‌های کوتاه‌مدت بابهره کم درمقابل اخذ وثیقه اموال منقول بود. این مؤسسه علاوه برقرض دادن سرمایه خود از سپرده‌های نقدی افراد نیز برای این منظور استفاده می‌کرد. پس ازتشکیل بانک ملی ایران، «مؤسسه رهنی دولتی ایران» جزء سازمان بانک مزبورشد و درسال ۱۳۱۸ که «بانک رهنی» تأسیس شد مؤسسه رهنی به بانک کارگشایی موسوم و یکی از سازمان‌های تابعه بانک ملی ایران شد و به علت استقبالی که مردم از فعالیت آن بعمل آورند، شعب متعددی درتهران و شهرستان‌ها دایرکرد.