آموزش و پرورش به عنوان یکی از عوامل مهم جامعه پذیری سیاسی، که جامعه پذیری سیاسی رسمی از طریق آن صورت می گیرد. و این بواسطه ابزارهایی مانند تقلید، آموزش و انگیزش صورت می گیرد. که در این بین ساختار و روابط مدرسه، معلم، کتابهای درسی و گروه های همسالان و هم کلاسی در مدرسه نقش مهمی ایفا می کنند.
متن کتابهای درسی و محتوای آن به واسطه رسمی بودن آن و اینکه قابل برنامه ریزی می باشد، کنترل بیشتری بر آن صورت می گیرد؛ لذا نقش مهم تری در این بین ایفا می کنند. متن و محتوای کتابهای درسی با برخورداری از ابعاد جامعه پذیری سیاسی ( یعنی آموزش دانش سیاسی، ایجاد نگرش مطلوب سیاسی و آموزش مشارکت های سیاسی ) و مؤلفه های آنها به دانش آموزان و قشر آینده ساز مملکت آنان را در جهت رسیدن به اهداف سیاسی نظام آموزش و پرورش و شخصیت متناسب با این اهداف سوق می دهند.
ایجاد نگرش سیاسی مطلوب
شخصیت متناسب با اهداف سیاسی نظام آموزش و پرورش
متون درسی
آموزش مشارکت سیاسی
مشارکت کامل – تأثیرگذار
مشارکت ناقص – تأثیرپذیر
نقش های سیاسی
ارزش های سیاسی
هنجارهای سیاسی
اعتماد سیاسی
هویت ملی سیاسی
مفاهیم سیاسی نهادهای سیاسی چهره های سیاسی رویدادهای سیاسی تصمیمات سیاسی
مؤلفه های جامعه پذیری سیاسی
ابعاد جامعه پذیری ارائه شده در کتب درسی
جامعه پذیری رسمی در نظام آموزشی
وسایل جامعه پذیری سیاسی
عوامل جامعه پذیری سیاسی
تقلید
آموزش
انگیزش
خانواده
نظام آموزشی
گروه های همسالان
نهادهای مذهبی
رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی
احزاب و تشکل های سیاسی
ساختار و روابط مدرسه
معلم
گروه های همسالان و همکلاسی ها
آگاهی
سیاسی
نمودار۲-۲ مدل مفهومی تحقیق
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
انسان موجودی اجتماعی است و مطالعه رفتار آدمی به لحاظ پیچیدگی و چند بعدی بودنش از دشواری خاصی برخوردار است و لازمه پژوهش در حوزه علوم انسانی از ویژگی های خاص این حوزه از دانش بشری است.
یکی از بارزترین جلوه های رفتار انسان، ارتباطی است که به طرق مختلف با اطراف خود برقرار می کند و پیام ها و اطلاعاتی را تبادل می نماید. ارسال و دریافت اطلاعات به هر یک از شیوه های دیداری و شنیداری، نوشتاری و یا ترکیبی از آن ها همواره در معرض تهدیدات و خطاهایی است که فرایند یک ارتباط صحیح را مخدوش می نماید. از آنجا که در یک فرایند ساده ارتباطی سه عنصر اصلی «فرسنده»، «پیام» و «گیرنده پیام» نقش مؤثری در تحقق هدف و ارسال صحیح پیام بر عهده دارند. لذا بسیاری از ارتباطات انسانی به دلایل متعددی نظیر عدم توانایی فرستنده در ارسال درست پیام، مشکلات رسانه ای در ارسال و یا درک و برداشت غلط گیرنده، اهداف پیام را مخدوش می نماید. (حسن مرادی،۲۱:۱۳۸۸)
بر این اساس محققان حوزه علوم اجتماعی و رفتاری به مطالعه دقیق در این زمینه پرداخته و شیوه های بی بدیلی را در این زمینه طرح ریزی کرده اند.تحلیل محتوا یک شیوه پژوهشی جهت مطالعه و بررسی دقیق ارتباطات انسانی است که همواره در جریان زندگی روزمره وجود دارد. (مواردی همچون شنیدن پیام از اطرافیان و یا رسانه ها، دیدن تصاویر در محیط اجتماعی و یا تماشای تلویزیون و یا فیلم). این روش تحقیق بر اساس داده های موجود به تحلیل اطلاعات و پیام های از قبل آماده شده می پردازد تا عناصر اصلی یک پیام را به صورت کمی و مقداری بیان کند و میزان یک ویژگی و صفت مشخص و تعریف شده را در پیام خاصی نشان دهد. مثلاً میزان صحنه های خشونت آمیز در کارتون های تلویزیون چه مقدار است؟ و یا تصاویر کتاب درسی فارسی اول دبستان تا چه اندازه بر جنسیت خاصی تأکید دارد؟(همان:۲۲)