پردازش آماری داده ها در محیط نرم افزاری SPSS انجام می شود.

فصل دوم

ادبیات تحقیق

۲-۱- تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی

روابط بین الملل: به معنای عام کلمه رشته گسترده ای است که مشتمل بر انواع روابط سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، بازرگانی و غیره می شود. روابط بین الملل در واقع مطالعه این است که کشورها در صحنه بین الملل در خصوص مسائل مختلف چگونه عمل می کنند. آلن بیرد در فرهنگ علوم اجتماعی در خصوص روابط بین الملل معتقد است تمامی روابطی که در ان سوی مرزها برقرار شود و مستقیما یا به طور غیر مستقیم دارای ماهیت و یا آثار و نتایج سیاسی هستند، اساس روابط بین المللی را دفاع از منافع ملی و یا افراد یک ملت دانستند (غلامرضا علی بابائی-۱۳۷۵)[۱۱]
تکنولوژی های ارتباطی: تکنولوژی در فرهنگ لغت به معنای تکنیک، فن، فن آورد می باشد. اما از نظر کاربردی مفهومی است وسیع، شامل تکنیک های ساخت، تولید و روش ها و ابزارها که جهت تسلط بر محیط طبیعی و انسانی به کار می آید.
از تعاریف پست مدرنی که برای تکنولوژی از نظر کاربردی آورده اند عبارت است از” سیستم منسجمی از اطلاعات و ابزار مورد احتیاج برای تولید مورد نظر”. از این منظر تکنولوژی، پشتیبانی اطلاعات و ابزاری کل سیستم تولید است اطلاعات در تعریف فوق در برگیرنده مقوله هایی چون علم، تجربه، داده، مهارت، نرم افزار، مدیریت اشکال مختلف سازماندهی، نقشه و مدارک فنی است. این تعبیر و نگرش اطلاعات منحصر یا محدود به قلمرو صنعت کامپیوتر نیست.
اطلاعات: وسیله ای برای رشد دانش و خرد، تصمیم گیری و مدیریت تحقیق و توسعه، تولید و صنعت، آموزش و پرورش، تالیف و ترجمه، ویرایش و … تعریف کرده اند. از برخی نظرگاهها اطلاعات عبارت است از دانش مضبوط سازماندهی شده که جهت تحقیقات علمی بکار می رود.
تکنولوژی ارتباطی: روش ها و ابزارهایی هستند که منجر به تولید امکانات می شوند. بنابراین تکنولوژی اطلاعاتی روش های تولید و ذخیره، جمع آوری، سازماندهی و اشاعه
پست مدرنیسم: کلمه مدرن از واژه لاتین به معنای « از هم اکنون » می باشد. پست مدرنیسم یعنی پدیرفتن چیزی فراتر از اکنون. پست مدرنیسم واژه یا به بیان دقیقتر، مجموعه عقاید پیچیده ای است که به عنوان حیطه‌‌‌‌ای از مطالعات آکادمیکی از اواسط دهه ۸۰ پدیدار گشته ‌‌‌است. و در قالب واژه هایی چون فرانوین گرایی، فراتجدد گرایی، پسانوین گرایی و فرا صنعتی نیز مطرح گردیده است. ( عباس زاده، ۱۳۸۶، ص ۵). توصیف پست مدرنیسم دشوار به نظر می‌‌‌‌رسد، زیرا مفهومی است که در انواع گسترده‌‌‌‌‌ای از دیسیپلین‌‌‌‌ها و حیطه‌‌‌‌های مطالعاتی از قبیل هنر، معماری، موسیقی، فیلم، ادبیات، جامعه‌‌‌شناسی، ارتباطات، مد، تکنولوژی و … نمایان شده‌‌‌است. (کلاجز ، ترجمه حامی‌‌‌احمدی ).
پست مدرنیسم و روابط بین الملل: تقریباً همه کسانی که به بحث درباره پست مدرنیسم می پردازند، به دشواری یا ناممکن بودن ارائه تعریفی از آن اعتقاد دارند. به بیان «پورتر»[۱۲]پست مدرنیسم بیشتر بر اساس نفی مدرنیسم تعریف می شود تا انسجام درونی خود آن. از سوی دیگر پست مدرنیسم مبتنی بر زبانی کم و بیش مغلق و پیچیده است. مطالعه آثار این مکتب مستلزم آشنایی با طیف وسیعی از ادبیات از جمله فلسفه، نقد ادبی، زیبایی شناسی و … است.( حمیرا مشیرزاده)[۱۳]
پست مدرنیست‌ها در عرصه روابط بین‌الملل ادعا کرده‌اند که قرائت مخالفی را در این رشته مطرح می کنند. به نظر آن ها مفهوم پایه‌ای حاکمیت و دولت‌های ملی دارای حاکمیت مرکزی نظریه مدرن روابط بین‌الملل است که اساس آن فروریخته و قطعیت و شمول خود را از دست داده است. در قرائت جدید آن ها، چیزی که در گذشته در متن بود می‌تواند به حاشیه رانده شوند و آن مفاهیم و موضوعاتی که حاشیه‌ای تلقی می‌شدند، می‌توانند در متن مطالعات بین‌المللی قرار گیرند.
«واسکوئز» در ارزیابی تأثیرات پست مدرنیسم بر حوزه مطالعاتی روابط بین الملل به پنج بعد مهم از این اندیشه اشاره می کند:
۱- نفی این ایده که مدرنیسم پایان تاریخ است؛
۲- انتخابی بودن و برساخته بودن هر آن چه هست؛
۳- نقش باورها و رفتارها به عنوان خالق واقعیت ها؛
۴- رها نبودن تحقیق علمی از ارزش ها و نقش زبان و چارچوب های مفهومی در خلق شیوه های زندگی؛
۵- قائل شدن فرآیند هویت یابی و برساخته شدن هویت به عنوان شکلی از قدرت(همان).[۱۴]
کاربرد بنیادی پست مدرنیسم: به زعم « موراوسکی » (۱۹۹۶)، کاربرد بنیادی پست مدرنیسم چنین است:
نخست آنکه، پست مدرنیسم به شرح چگونگی ظهور اشکال جدید فرهنگ و سازمان‌های اجتماعی _ اقتصادی، تقریبا از سالهای پایانی جنگ جهانی دوم می‌پردازد که همراه با رشد صنایع ، ظهور فرهنگ‌های مختلف، ارتباطات و انقلاب در فرهنگ‌ها بوده است. دوم اینکه پست مدرنیسم نماینده رده‌ای از تفکر هنری در نیمه دوم قرن بیستم بوده است. نقطه ارجاع اینگونه از پست مدرنیسم همانا اشکال متنوع مدرنیسم است که در نیمه اول قرن بیستم در عرصه هنر اروپا پدیدار شد. سوم آنکه پست مدرنیسم نماینده نوعی خاص از نوشتن و تأملات فلسفی است،‌ نوشتن و تأملی که معمولا نه انحصارا حوزه نخست یا دوم را به عنوان هدف و موضوع خود انتخاب می‌کند. البته رده‌بندی گونه‌های پست مدرنیسم به این، فقط برای سهولت کار انجام می‌پذیرد، به لحاظ اینکه این سه حیطه به یکدیگر سخت پیوسته است. (خندقی ، ۱۳۸۶).

۲-۲- روابط بین الملل[۱۵]

مجموعه اقدامات و کنش‌های متقابل واحدهای حکومتی و نهادهای غیر دولتی و همچنین روندهای سیاسی میان ملت‌ها را روابط بین‌الملل می‌گویند.( جمالی، ، ۱۳۸۵،ص۲۰۸٫)
نظریه‌پردازی درباره روابط بین‌الملل را می‌توان تا یونان و هند باستان و سپس در قرون وسطی و دوران مدرن(از رنسانس تا دوران روشنگری و بعد از آن) دنبال کرد. البته عده‌ای که روابط بین‌الملل را بر اساس روابط میان واحدهای ملی تعریف می‌کنند، این پدیده و مطالعه آن‌را به جهان “وستغالیایی”؛ یعنی از سال ۱۶۴۸ به‌بعد نسبت می‌دهند.
پایه‌های اساسی روابط بین‌الملل، بعد از پیدایش سیستم کشوری در اروپا در قرن هفدهم و بعد از قرارداد ۱۶۴۸ وستغالیا ریخته شد و با انقلاب کبیر فرانسه در سال ۱۷۸۹ تکامل یافت.( محکی، ۱۳۸۰،ص۱۹۰٫)
پدیده روابط بین‌الملل در دهه سوم قرن بیستم، ابتدا به‌عنوان یک رشته دانشگاهی در دانشگاه‌های آمریکا مثل هاروارد و کلمبیا و بعد از جنگ جهانی دوم شکل مشخص‌تری به‌خود گرفت. دانشمندان این رشته چهارچوب‌های مفهومی متفاوت خود را براساس مبانی فرانظری مختلف ارائه کردند. از اواخر دهه ۱۹۳۰، وجود تعارض در دیدگاه‌های نظری در این حوزه مورد توجه قرار گرفت و به یکی از مشخصه‌های پایدار رشته روابط بین‌الملل تبدیل شد.( مشیرزاده، ۱۳۸۵،صص۱و۲٫)
برخی صاحب‌نظران، که تحت تأثیر متفکران علوم سیاسی و حقوق‌دانها قرار دارند، معتقدند که عناصر نظریه‌پردازی در این رشته، در آثار حقوق‌دانانی چون«گروسیوس»«پوفندرف» و محققانی همچون«اراسموس»،«سالی»،«ماکیاولی»،«هیوم»«روسو»ویادداشت‌های سیاستمدارانی مثل «بیسمارک» یافت می‌شوند.( قوام، ۱۳۸۴،ص۴٫)
این‌گونه از روابط(بین‌الملل) تا قبل از جنگ جهانی اول، اغلب بر کادر اروپایی استوار بوده و قدرت‌های تعیین‌کننده جامعه بین‌المللی، دولت‌های بزرگ اروپایی بودند و عمده‌ترین مسائل آن عصر مثل«مستعمرات»،«جنگ و صلح»،«بلوک‌بندی و اتحادیه‌‌سازی»، «حل و فصل بحران‌ها» و «اقتصاد بین‌الملل»بستگی به اراده آنان داشت، اما بعد از جنگ جهانی اول زوال این ساختار آغاز شد و طی دو دهه، اروپا از دور خارج شد و نظم نوین دیگری بر جامعه بین‌الملل حکمفرما شد.( جمالی، همان؛ ص۱۷٫)
تفاوت روابط بین‌الملل، سیاست بین‌الملل و سیاست خارجی در این است که روابط بین‌الملل مجموعه اقدامات حکومت‌ها در عرصه بین‌الملل و فعالیت‌های شرکت‌ها و مؤسسات غیردولتی را شامل می‌شود؛ اما سیاست‌ بین‌الملل، به رفتار دولت‌ها و عکس‌العمل یا پاسخ دولت‌های دیگر اشاره دارد و در واقع تنها به عملکرد دولت‌ها محدود است و این در حالی است که سیاست خارجی، دربرگیرنده تصمیم‌های یک دولت در عرصه روابط خارجی است.( جمالی، همان ص۲۱۰٫)

۲-۳- الگوهای مطالعه روابط بین‌الملل

چهار الگوی کلیدی و مهم در حوزه‌ی مطالعه روابط بین‌الملل به‌چشم می‌خورد:

1. سنت لیبرالیسم انگلوساکسون؛ این الگو که مرحله‌ی آرمان‌گرای مطالعات روابط بین‌الملل است، بلافاصله بعد از جنگ جهانی دوم آغاز شد و تقریباً یک دهه ادامه داشت. مرحله‌ی ایده ‌آلیستی در مطالعات روابط بین‌الملل که در تفکر روشنفکرانه “وودر و ویلسون” در پیدایش جامعه ملل و دیوان بین‌المللی دادگستری تجسّم یافت، نظریه مردم‌سالارانه دموکراتیک غربی را عامل صلح و صورت‌های استبدادی و نظام‌های دیکتاتور را عامل جنگ می‌داند. این مرحله نسبت به‌معادله پدیده روابط بین‌الملل، رهیافتی تاریخی و قانونی دارد.

1. الگوی مارکس و لنین؛ این ره‌یافت به تبیین قدرت سیاسی، علل جنگ و مناقشه و کل پدیده روابط بین‌الملل، برحسب نیروهای اقتصادی زیربنایی پرداخت. اساس این الگو را جبر اقتصادی و هسته‌ی اصلی آن‌را اقتصاد سیاسی تشکیل می‌دهد. نظریه اقتصاد سیاسی، قدرت سیاسی را عامل جنگ و مناقشه معرفی کرده و کل پدیده روابط بین‌الملل را پدیده‌ای اقتصادی می‌داند.

1. سنت واقع‌گرا(معطوف به قدرت)؛ این سنّت، حاصل مستقیم جنگ جهانی دوم بود؛ که می‌کوشید با نقد آرمان‌گرایی و آرمان‌شهرگرایی دهه‌های قبل از خود، میان آرزو و واقعیت، مرز روشنی بکشد، درواقع قدرت را به‌عنوان هسته اصلی در کانون اندیشه خود قرار می‌دهد. معتقدین به این نظریه، با تمایز قائل شدن میان سیاست داخلی و بین‌المللی(خارجی)، دولت‌های ملّی و تصمیم‌گیران آن‌ها را مهم‌ترین بازیگران روابط بین‌الملل انگاشتند و روابط بین‌المللی را به‌منزله تلاشی برای کسب قدرت در نظر گرفتند.

این نظریه که درصدد تبیین کاهش کارآیی قدرت نظامی در روابط بین‌الملل و گسترش همکاری بین دولت‌ها برای رسیدن به دنیایی باثبات بود، ریشه در طرز تفکر بین‌الملل‌گرایانه یا انترناسیونالیستی داشت؛ که بر مبنای آن، امور دنیا به‌طور عینی در جهت جهانی شدن است و این جریان عینی در روندهای سیاسی به‌شکل همکاری بین دولت‌ها منعکس می‌شود و در عین حال جریانی مثبت و در راستای صلح و رفاه بیشتر جهانی است. تئوری وابستگی متقابل بر این نکته اساسی مبتنی است، که در سیستم بین‌المللی معاصر، مسائل اقتصادی و رفاهی، جایگزین مسائل سیاسی و امنیّتی شده و از این‌رو زور و خشونت نمی‌تواند کارآیی مناسب در روابط اقتصادی بین دولت‌ها داشته باشد؛ بلکه برعکس، مذاکره و چانه‌زنی و ارتباطات متقابل می‌تواند، منافع اقتصادی و تکنولوژیکی طرفین را تأمین کند.( مشیرزاده، حمیرا؛ ص۵۱- ۴۶)

۲-۶-۲- نظریه بازی‌ها

براساس این نظریه عرصه روابط میان دولت‌ها مانند صفحه شطرنج است و دولت‌ها و دولتمردان به‌مثابه بازیگرانی هستند، که در مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند و برد و باخت در این‌بازی، بستگی به مهارت، حدس نزدیک به‌واقع، اطلاعات و … دارد. این نظریه درصدد است تا با بیان استراتژی و سیاست‌های مختلف در یک شرایط مشخصی، منطقی‌ترین و عقلانی‌ترین سنجش را انجام دهد.

۲-۶-۳- هم‌گرایی

این تئوری درصدد تبیین هم‌گرایی به‌ویژه هم‌گرایی منطقه‌ای در اروپاست. این تئوری، ضمن تجربه و تحلیل پدیده‌گرایی(هم‌گرایی به‌معنای وحدت و ادغام نهادهای ملی در مراکز فراملی، که پدیده‌ای رایج در اروپای بعد از جنگ جهانی دوم بوده) چگونگی توسعه و گسترش آن‌را در سطح بین‌الملل نشان می‌دهد.( جمالی، همان، صص۲۳۳-۲۲۱-۲۱۵٫)

۲-۶-۴- نظریه ارتباطات دویچ

نظریه ارتباطات کارل دویچ برآنست که شاخصه همه اجتماعات، وجود حجم چشم‌گیری از مبادلات میان اشخاص است. وی جوهره مردم را وجود ارتباطات دانسته و معتقد است، علاوه‌بر ارتباطات اجتماعی، تبادلات اقتصادی نیز مردم را به‌هم پیوند می‌دهد.( مشیرزاده، همان، ص ۴۱٫)

۲-۶-۵- وابستگی

این نظریه در حوزه اقتصاد سیاسی بین‌الملل مطرح است و درصدد است ساختار قدرت، وابستگی پیچیده میان بازیگران بین‌المللی را تجزیه و تحلیل کند و ضمن رد نظریه نوسازی، نظر مارکس(که معتقد بود سرمایه‌داری در همه‌جا ممکن است توسعه یابد) را به چالش طلبید. براساس این تحلیل وابستگی، وضعیّتی است، که از خارج، به دولت‌های جهان سوم تحمیل می‌شود و علّت توسعه‌نیافتگی این کشورها، وابستگی ساختاری آن‌ها در درون نظام سرمایه‌ داری است. بنابراین در چهارچوب این نظریه، فرایند پیرامونی‌شدن جنوب، در نظام سرمایه ‌داری جهان، تحت کنترل کارگزاران شمال و همکاری نخبگان جنوب است؛ که طی آن توسعه و توسعه‌نیافتگی، فرایند تجمّع سرمایه به‌شمار می‌رود.( قوام،همان،صص۱۱۴-۱۱۳٫)

۲-۷- رهیافت های اصلی در ارتباطات بین الملل:

۱- رهیافت انسان گرایانه –آرمان گرایانه: در این رهیافت هدف اصلی و اساسی « صلح » و گفتگو می باشد تا با افکار یکدیگر آشنا شویم و آدمی برای دستیابی به صلح و رسیدن به اساس آدمیت ، بایستی ارتباط با انسانهای دیگر را در دستور کار خود داشته باشد تا آداب و فرهنگ بیاموزد اساس این رویکرد روابط بین ملتها و دولت ها می باشد
۲-رهیافت تبلیغاتی : اساس و مبنای این رویکرد تبلیغات است آنهم یکسویه و برای قبولاندن به مخاطب و تسخیر افکار دیگری یعنی ارتباطات بین الملل را برابر با تبلیغات بین الملل میدانند ابزارهایی مثل رادیو – تلویزیون – مطبوعات و … زمینه را برای تفوق سیاسی و نظامی فراهم میکند مثل اقداماتی که در جریان جنگ خلیج فارس (حمله آمریکا به عراق رخ داد)
۳-  رهیافت اقتصادی : در این رویکرد ، رسانه ها در ارتباطات بین الملل ، باعث
کسب درآمد می شود و اقتصاد اطلاعاتی سودآور وسایل ارتباط جمعی به دو گونه در اقتصاد نقش دارند :
–  اطلاعات بعنوان کالا ، دارای ارزش اقتصادی می شود
– اطلاعات زمینه تبلیغ و بازاریابی عصر فروش کالا می شود
اقتصاد اطلاعاتی بدون نیاز به ماده اصلی تولید می شود و از روشهای سنتی تولید گذر کرده است و تنها به یک فضا نیاز دارد
۴- رهیافت سیاسی-خبری : نقش وسایل ارتباط جمعی در روابط بین الملل ، انتقال اخبار است گرچه اصل انتقال خبر بیطرفانه است ولی تبعات و نتایج آن بار سیاسی ، اقتصادی دارد در عرصه بین الملل ، برقراری ارتباط به اشکال مختلف اتفاق می افتد بازیگران اصلی در این چرخه ارتباطی سازمانهای بین المللی ، دولتها و اشخاص می باشند .

۲-۸- نقد رهیافتهای ارتباط بین المللی:

بر هریک از این  رهیافت ها نقدهای  وارد است  که به شرح ذیل به آناشاره میشود:
۱- دستیابی به انتقال عینی اطلاعات وارزشها در رهیافت آرمانی ، انسانی ممکن است وعینیت فرد بی دوام وذهنی است .
۲-پیگیری خردمندانه خیرانسانی که آرمانگرایی خواستارآن است انتظاری غیرواقعگرایانه ازانسانهاست
۳- نو آئینی سیاسی به عدم اعتماد نسبت به رسانه های بین المللی منجرشد ه است که هدفش فریبکارانه می باشد .

۲-۹- ارتباط سیاسی بین المللی:

جریان سیاسی اطلاعات یکی ازسنتی ترین شکلهای ارتباط بین المللی است . یکی از پیامدهای این ارتباط گرایش بیشتربه توده مردم است که دانشمندان آنرا سیاستمداری عمومی ، نامیده اند که ازمهمترین ویژگی آن اهمیت دادن به آراء عمومی بوده است .
راهبرد عمده ارتباط سیاسی بین المللی دردهه های نخستین ، بهره جویی بی شرمانه ازآوازه گری( پروپاگاندا )  بود .
ویژگیهای درونی آوازه گری ( پروپاگاندا ) عبارت است ازدانش روانشناختی سرزمینی فرد وهدفش به تنها جستجوی تعالی  فرد بلکه حاضربه خدمت ساختن اوست .
بطورکلی ۳ گونه نظریه ارتباطی ، زیربنای پژوهش درروابط بین الملل را تشکیل می دهد :
۱- نظریه های ریاضی
۲- نظریه های اجتماعی وروانی
۳- نظریه های زبان شناختی
ارتباط وتضاد میان فرهنگی :
یکی از ویژگیهای عصرمااین است که ملتهای بیش از پیش به ساختارهای سیاسی واقتصادی توجه کرده اند. تجربه ویتنام وانقلاب اسلامی ایران دردهه ۱۹۷۰ تنها دونمونه هیجان آوراز تضاد سیاسی وایدئولوژیک میان ابرقدرتها ازسویی وکشورهای کوچکتر ازسوی دیگر بود .
به علت آنکه قدرتهای بزرگ درحفظ نظام بین المللی سهم زیادی دارند وچون باید موضعی را درراضی نگهداشتن نخبگان سیاسی اقتصادی ونظامی داخلی نگهدارنده با این نظام موجود به هرگونه تغییرات انقلابی وبنیادی درساختار ارتباطی بین المللی کمتر علاقه مند هستند . این جریان ارتباطات واطلاعات بین المللی حاضر را میتوان بدین شرح اعلام کرد :
۱- ارتباط نخبگان داخلی اجتماعی شدن ومجادله سیاست .

2. دومین دیدگاه به مسائل ارتباطی و اطلاعاتی در رابطه با توسعه توجه دارد و رسانه ها و اساساً فعالیت های ارتباطی را پشتیبانی برای طرح ها و برنامه های توسعه در تمام زمینه ها مثل کشاورزی , بهداشت , حمل و نقل , آموزش , فرهنگ و صنعت و غیره … می داند در واقع این دیدگاه کارآیی نظام ارتباطی را بر حسب انطباق کارکرد رسانه ها با نیازهای افراد جامعه به موازات برنامه های توسعه مورد ارزیابی قرار می دهد. از این روست که تشخیص نیازها در سیاست گذاری های ارتباطی و تخصیص منابع پولی مالی به آنها بسیار اهمیت دارد. (جان.ای.آر.لی ، ۲۵۳۶ ، صفحات ۳۱ تا ۴۵)

سیر سیاست جهانی و مرزهای نو درروابط بین الملل
باپیچیده ترشدن جهان نوکاربردانواع اصطلاحهادرباب مراتب جهانی،چون”جامعه بین المللی”و”نظام بین المللی”،درمتون باب شد.درغرب،به ویژه درسنت آزادیخواهی انگلو ساکسون ، مرحله “آرمانگرا”ی مطالعات روابط بین الملل،بلافاصله پس ازجنگ جهانی دوم آغازشد،و تقریبا یک دهه سلطه داشت.
نظریه مردمسالارانه غربی علت صلح،وصورتهای استبدادی علت جنگ شمرده میشد. چنین اندیشه هایی درتفکرروشنفکرانه وودروویلسون،درپیدایش جامعه ملل ودیوان بین المللی دادگستری،تجسم یافت. مرحله”آرمانگرا”نسبت به مطالعه پدیده روابط بین الملل رهیافتی تاریخی وقانونی داشت.
رهیافت عمده دیگربه مطالعه ونظریه روابط بین الملل،ازآثارکارل مارکس ونظریه شاهنشاهی (امپریالیسم)لنین ریشه گرفت.این رهیافت به تبیین قدرت سیاسی،علل جنگ ومناقشه،وکل پدیده روابط بین الملل برحسب نیروهای اقتصادی زیربنایی پرداخت.سومین رهیافت عمده به روابط بین الملل،مشهوربه سنت”واقعگرا”،تاحدزیادیحاصل مستقیم جنگ جهانی دوم بود.این رهیافت بانقدآرمانگرایی وآرمانشهرگرایی دهه های پیشین،کوشید تا میان “آرزو” و “واقعیت” مرز روشنی بکشد.
پیشنهادبنیانی ارائه کنندگان این رهیافت،لحاظ قدرت درروابط بین الملل بود.ایشان با تمایز قائل شدن میان سیاست داخلی و بین المللی، دولتهای ملی و تصمیم گیرندگان آنها را مهمترین بازیگران روابط بین المللی می انگاشتند.به هرحال، تحلیل اخیرپژوهش بین المللی ازاین ادعای سنتی که”سرمشق واقع گرایانه ازاوایل دهه۱۹۵۰بررشته ارتباطات بین الملل سلطه وسایه افکنده ودرتبیین رفتارچندان موفق نبوده است”پشتیبانی میکند. بازهم در این تحلیل میاید که “بیشتر دانشمندان این رشته درنظریه بنیادی جهان که به یاری علمای واقع گرارواج یافت، سهیم هستند”.درعین حال،روشن است که مکتب فکری جبرگرایانۀ اقتصادی،سنت قدرت سیاسی مدارمرحلۀ واقعگرایی و رهیافت فرا واقعگرایانه و رفتارگرایانه،همگی، وجوه مشترک معینی دارند:
۱) آنهادرمفهوم مشتق ازروابط بین الملل که یاسیاسی است یااقتصادی یاهردوی آنهاسهیم هستند.
۲) آنهابه مفهوم حکومت ملی به منزلۀ حکومتی”سیاسی”اعتقاددارند.
۳) آنهاعوامل ارتباطی وفرهنگی راتابع وفرمانبردارابرساختارهای سیاسی،اقتصادی وفن آورانه میسازند.
۴) آنهابه رده بندی روابط بین الملل باعلوم طبیعی وزیست شناختی گرایش دارند.
۵) آنها مایلند هرچه راکه سنجش پذیر،مشاهده پذیروعینی است اندازه بگیرند.روابط بین المللی به منزلۀ رشته ای مطالعاتی،ازبطن سنتهای مربوط به نظریه هاوسیاستهای روابط بین الملل که پیشترآمد،زاییده وبالیده شد.
رهیافتهای ارتباط بین المللی:
۱) رهیافت آرمانی- انسانی صنعت ویژه ارتباط بین المللی به عنوان وسیلۀگردهم آوری ملتها و مردم ونیروی یاری رسان سازمانهای بین المللی درانجام خدماتشان به جامعه جهانی است.
۲) این رهیافت که گاهی نوآیینی سیاسی خوانده میشود،به ارتباط بین المللی به چشم آوازه گری(پروپاگاندا)،رویارویی ایدئولوژیک،تبلیغ تجاری وآفرینش اسطوره هاوتکرارمکررات مینگرد، اینهامعمولاارتباط یک سویه است وبه گونه ای همه به مقامات سازمانده مرکزی نیازدارند.
۳) این رهیافت که بفزونی پیداست،براطلاعات موجوددربافت بین المللی بعنوان قدرت اقتصادی مینگرد.
۴) پنداشتن اطلاعات بعنوان نیروی سیاسی است.دراینجابه اطلاعات به شکل اخباروداده ها،بعنوان کالایی خنثی وخالی ازارزش پرداخته میشود.جریان سیاسی اطلاعات،یکی ازسنتی ترین شکلهای ارتباط بین المللی بوده است.ازدیدتاریخی میتوان ردپای آنراتاپیدایش حکومتهای ملی نوینونظام سیاسی بین المللی دنبال کرد.
با ابداع فن آوری ارتباطی نوین و پیدایش بازیگران غیردولتی؛روش سیاستمداری نوینی سربرآورد،روشی که بیشتربه توده ها وعامه مردم گرایش داشت.پزوهشگران؛این جریان نوین اطلاعات رابمنزلۀ”ارتباط مجاب کنندۀ سیاسی،آوازه گری(پروپاگاندا)”وبتازگی بعنوان “سیاستمداری عمومی بازشناسی کرده اند.یکی ازویژگیهای مهم این شکل تازۀ ارتباط،اهمیت دادن به آراءعمومی بود.تقریباتمام حکومتهای سراسرجهان بنگاههای “اطلاع رسانی”و”آوازه گری (پروپاگاندا)”برپاکردند.تأثیرآوازه گری درخلال جنگ جهانی اول وتوسعۀ فنون تازه در ارتباط قانع کننده برمطالعات نخستین ارتباط سیاسی بین المللی چیره گشت.
راهبرد عمدۀ ارتباط سیاسی بین المللی در دهه های نخستین این سده،بهره جویی بی شرمانه ازآوازه گری بود.درسالهای بعدازجنگ جهانی اول،تاپایان جنگ جهانی دوم،راهبردارتباطی نوینی بوجودآمدورشدیافت.ویژگیهای درونی آوازه گری عبارت است ازدانش روانشناختی سرزمینی فرد،وهدفش نه تنهاجستجوی تعالی فرد؛بلکه حاضربه خدمت ساختن اوست.دسته های متعددآوازه گری عبارتنداز:
سیاسی واجتماعی،برانگیزاننده ویکپارچه،عمودی وافقی،بخردانه ونابخردانه.درمتون روابط بین الملل،زمینه ایکه کمترموردکاوش قرارگرفته،بعدراهبردی جریان اطلاعات است.فن آوری عصر فضا،تاحدی چشمگیر،راهبردسنتی ومفهوم میدانهای نبردزمینی،دریایی وهوایی را دگرگون ساخته است.
ازسوی دیگرفن آوری اطلاعات وفرآورده هاوخدمات مبتنی براطلاعات بعنوان محوری برای اقتصاددرآمده است.درواقع فن آوری اطلاعات وارتباطات بخش مهمی ازتجارت فرامرزی را تدارک میبیند.اقتصادجهانی اینک براستی در راستای اقتصادمبتنی براطلاعات درحال گسترش است.چنین گسترش و آثارآن عبارتست از:جریان روزافزون اطلاعات وفرآورده ها و خدمات مبتنی براطلاعات درمیان ملتها،اهمیت اقتصادی روزافزون اطلاعات وفرآورده ها و خدمات مربوط میان ملتها،برجستگی فرهنگی وسیاسی روزافزون اطلاعات وفرآورده ها و خدمات مربوط،پیدایش فرآورده هاوخدمات مبتنی براطلاعات نوین که به مقوله های سنتی ربطی ندارد،مشکل روزافزون تقویت حقوق مالکیت معنوی بین المللی بادیگرمسائل بین المللی.
دربحث ارتباط وتضادمیان فرهنگی معمولاجریان اطلاعات وارتباطات به طورافقی میان ساختارنخبگانی درسه سطح متمایزوتاحدودی بین المللی رخ میدهد:
۱) ارتباط نخبگانی داخلی،اجتماعی شدن ومجادله سیاست.
۲) سیاستمداری نخبگانی قدرتهای بزرگ و”همکاری”،”تنش زدایی”یاتن دردادن به اکراه.
۳) نخبگان بین المللی وفرامرزی،اجتماعی شدن وفعالیتها.این جریان ارتباطات واطلاعات درون نخبگانی تاحدودی جهانی،به حرکت عمودی،وفرودین به سمت همگان گرایش دارد.
این سخن به هیچ روی بدان معنانیست که میان نخبگان هیچ رقابتی وجودندارد،بلکه صرفابدان معناست که اگرنظام بین المللی فعلی رایک کل فرض کنیم،گرایش حفظ نظام محافظه کارانه روبه رشداین سه سطح ازفعالیتهای نخبگان درارتباط وروابط بین الملل،بسوی ایجادخط عمودی پیامهای بسیارمشابهی گرایش داردکه به ظاهربیشتردرراستای خط عمودی جهانی رشدمیکند[۱۷]

۲-۱۳- رابطه ارتباطات بین المللی و روابط بین المللی

ارتباطات بین المللی و روابط بین المللی لازم و ملزوم یکدیگر و محصول شرایط تاریخی بعداز قرون وسطی وشرایط تغییر یافته بعداز آن دوران هستند.از مهمترین تحولات عصر بعد از رنسانس،می توان به آغاز اکتشافات جغرافیایی،وقوع نهضتهای مذهبی علیه استبداد پادشاهان،حرکت به سوی روشنگری وتجدّد گرایی،وقوع انقلابهای دموکراتیک(در انگلستان ، فرانسه و آمریکا)،انقلاب صنعتی و ظهور مظاهر تجدد غربی اشاره کرد.
توسعه استعمار تا اواخر قرن نوزدهم به جایی می رسد که تقریباً تمامی جهان بین کشورهای غربی تقسیم می شود.به قول “ادگار مورن”،به جز ایران،ترکیه وسیام،جایی در روی زمین از استعمار بی بهره نمی ماند.دیدگاه غربی که روند تاریخی بعد از رنسانس را مثبت ارزیابی می کند،این دگرگونی ها را نتیجه بازگشت به “خردگرایی”یونان باستان وتوجه به علم می داند.در واقع اینگونه وانمود می شود که غرب بر قلّه تکامل تمدّنهای گذشته بشری قرارگرفته و رسالت تحوّل جهان را برعهده دارد و راه واحد جهانی برای رهایی از تاریکی جهل وعقب ماندگی، پیروی ازتجربه غرب واصول مفروضه آن است.امّا دیدگاههای منفی نیز با رویکردهایی متفاوت به موضوع نگریسته اند.
تفکّرات “کارل مارکس”و”انگلس”در نیمه دوم قرن نوزدهم،بعدها توسط کسانی مثل فوریه “،”اوون”ومارکسیست های اروپایی علیه سرمایه داری وامپریالیسم جهانی به خصوص در سالهای بعداز جنگ جهانی دوم دنبال گردید.علاوه بر اینها،انتقادگرایان ملّی گرای اصلاح طلب در دفاع از هویت تاریخی کشورهای خود به انتقاد از استعمار و آثار آن پرداختند.در دهه های اخیر انتقادهای طرفداران پست مدرنیسم نسبت به تحولات ودستاوردهای غرب،فزونی یافته است.امّا کسانی مانند “فوکو یاما”روایتی تمجیدگونه از دموکراسی غربی به عنوان نظام ارمانی جهان دارند و آن را پایان تاریخ میدانند.
انتشار اخبار خارجی در مطبوعات، آغاز ایفای نقش ارتباطات جمعی در روابط بین‌الملل است. دولت‌های اروپایی از راه انتشار و نظارت بر این اخبار و مقالات، سیاست‌های مورد نظر خود را تشویق و ترغیب می‌کردند (حتی “ناپلئون بناپارت” سر مقالاتی در این نشریات می‌نوشت). در دوران استبداد، از اخبار و گزارش‌‌های (بعضاً نادرست) مطبوعات در جهت منافع دربار و حتی کشورهای خارجی استفاده می‌شد (مثلاً در دوره “بیسمارک”، روزنامه‌نگاران را می‌خریدند تا به نفع آنان و آلمان اخبار معینی را منتشر کنند).
بدین ترتیب، بهره‌برداری دولت‌ها از مطبوعات، اولین استفاده از ارتباط جمعی در روابط بین‌الملل بوده است. ابداع تلگراف بصری در دوره انقلاب کبیر فرانسه۱ و سپس تلگراف مورس۲، تأسیس راه‌آهن و استفاده از ماشین چاپ بخار۴ و بهره‌برداری‌های وسیع سیاسی و تجاری از این نوع ارتباطات، تأثیری عمیق بر روابط بین‌الملل بر جای گذاشت. از مهمترین نقش‌های تحول‌انگیز تلگراف و تلفن (۱۸۷۶)، غلبه بر زمان و مکان در برقراری ارتباطات مکتوب و صوتی است. پیش از این خبرگزاری‌های “هاواس” (۱۸۳۲)، “ولف” (۱۸۴۱) و “رویتر” (۱۸۵۷) که به عنوان سرویس‌های خبری اروپایی راه‌اندازی شده بودند- با کمک تلگراف بی‌سیم، اخبار موردنیاز و نظر امپراطوری‌های اروپایی را انتقال می‌دادند.
این سه خبرگزاری، جهان را از نظر منطقه نفوذ بین خود تقسیم کرده بودند. رفته رفته مؤسسات انحصاری خبری که به طور همزمان چند روزنامه و مطبوعه را منتشر می‌کردند در انگلیس و سپس سیاست‌های استعماری بریتانیا را دنبال می‌کردند و از ابزار دیپلماسی در قالب مطبوعات برای پیشبرد اهداف سیاسی استفاده می‌گردید.
در سال ۱۸۵۴ کابل زیردریایی بین فرانسه و انگلستان (و در سال ۱۸۶۶ کابل زیر دریایی اقیانوس اطلس بین اروپا و امریکا) کشیده شد. بدین ترتیب برای اولین بار در جنگ “کریمه” (۱۸۵۴) خبرگزاری توانست با استفاده از تلگراف، اخبار جنگی را به روزنامه تایمز منتقل کند.
اختراع دستگاه ارتباط بی‌سیم و رادیویی در سال ۱۸۹۵ میلادی و استفاده از امواج برای انتقال پیام‌های گوناگون انسانی، انقلابی جدید در زمینه ارتباطات به وجود آورد و وضع انحصاری وسایل ارتباطی چاپی را از بین برد. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، با تکمیل فنّ عکاسی و فیلمبرداری، ساختن صفحات ضبط صوت و دستگاه گرامافون و تهیه وسایل نمایش و انتقال عکس‌ها و تصویرهای متحرک از راه‌های دور، وسایل نوینی مانند سینما، رادیو و تلویزیون در جهت روابط بین‌الملل به کار گرفته شدند.
از آنجا که استعمار در این زمان از نظر جغرافیایی اشباع شده بود و نیز خود را مقاومت‌های جدید مستعمره‌نشینان و مردم سایر کشورها، در راستای استعمار فکری و فرهنگی دنبال می‌شد. بعداز این دیپلماسی سنتی با دیپلماسی عمومی (مبتنی بر فرهنگ، امکانات ارتباطی و آموزش و …) تکمیل ‌شد.
امکانات تازه‌تر ارتباطی به ویژه تلویزیون، حتی بیشتر از سینما، امکان نفوذ تازه‌ای را در جوامع دیگر فراهم کردند و ماهواره‌های ارتباطی بهره‌برداری جهانی از تولیدات تلویزیونی و سینمایی را سرعت بخشیدند. پس از جنگ جهانی اول، فن‌آوری‌های ارتباطی به نحوی فعالانه توسعه یافته بودند. از یک سو این فن‌آوری‌ها، نیروی درونی سرمایه داری را برای جاری کردن سرمایه به درون خود تحریک می‌کردند و از طرف دیگر دولت‌ها برای حل گسیختگی‌های اجتماعی بعد از جنگ، که در حدّ تبدیل به بحران بود، مترصّد استفاده از این فن‌آوری‌ها بودند.
در این مقطع تاریخی، تلگراف بی‌سیم و رادیو به صورت کاملش به نقطه ورود به مرحله تولید انبوه رسیده بودند. دولت بریتانیا، اقتصاد و سیاست را برا برپایی “بی.بی.سی” با هم جمع کرد. “ریموند ویلیامز” اشاره می‌کند که وجود رادیو در خانه‌ها باعث شد که بخشی از نیروی محرکه آن در خدمت توسعه کالاهای مصرفی خانگی قرار گیرد و ورود آن همراه با ورود اتومبیل، موتورسیکلت، دوربین، اتوی برقی و تلفن خانگی، برای کسانی که درآمدشان کفاف تأمین آنها را می‌کرد (اینگلیس فرد، ۱۳۷۷، ص ۲۰۳). این شیوه زندگی از دهه ۱۹۲۰ آغاز می‌شود و رادیو اولین نشانه آن است. ‌‍‌‍[بی بی سی این فرایند را شکل داد و به آن استحکام بخشید و با انجام این کار در زمینه آشتی ملی و اعاده هویت ملی به عنوان یک نهاد نمونه ایفای نقش نمود.
بی بی سی برای بنگاه‌های بخش دولتی کشورهای دیگر به عنوان یک الگو عمل کرده است و در تاریخ آن می‌توان بازی خودگردانی و اطلاعات، طغیان و سازشکاری، نقدگرایی و ملّی‌گرایی را در صنایع خدمات فرهنگی مشاهده کرد. تاریخ بی.بی.سی نظریه‌های فشار و تثبیت ایدئولوژی را مورد تأئید قرار می‌دهد. “بی.بی.سی نشانه‌شناسی خاص خود را به وجود آورد و یک الگوی عملی تولید فرهنگی در یک عصر خاص است که به کمک آن نظریه‌پرداز رسانه‌ای می‌تواند نظرات خود را مورد آزمون قرار دهد….، بخش دولتی چیزی بود که “جان ریث” (اولین مدیرکل بی بی سی) خود را وقف آن نمود…، بی بی سی دارای فرمان سلطنتی بود که هم جایگاه منحصر به فردی به آن اعطا می‌کرد و هم به معنی مستقل بودن از گروه‌های دولتی و داشتن وظایف و شرایط کاری مشخص است، مانند: حفظ توازن و بیطرفی و همچنین مسئولیت‌های بزرگی مثل آموزش و فراهم کردن امکان تفریح جامعه…، بی بی سی از ابتدا، آمیزه‌ای قابل توجه از فرهنگ متعالی و فرهنگ مورد پسند عامه را ارائه کرد …، تفاوت در سلیقه‌ها به وضوح در برنامه‌ها منعکس بود.
” بی بی سی، بینش خودآموزی مردم را دنبال می‌کرد و برای خود رسالت الگوی فرهنگی بودن را قائل بود و درهمین راستا “واحد بخش مدرسه‌ای و آموزشی” تأسیس کرد. در جنگ جهانی دوم، بی بی سی با لحن رسمی، حقیقت گویانه و موقّر خود به معیاری برای گزارش رویدادهای جنگی تبدیل شد و توانست هاله‌ای از اقتدار برای خود ایجاد کند. از ۱۹۴۵ موقعیت بی بی سی به عنوان یک نهاد اجتماعی در زندگی مردم بریتانیا به اندازه کلیسای رسمی و دانشگاه‌های آکسفورد و کمبریج بزرگ و پابرجا می‌نمود.”] (اینگلیس فرد، پیشین، صص ۲۰۷-۲۰۴). نمونه‌هایی مانند بی بی سی، و شبکه‌های پخش رادیو– تلویزیونی ایالات متحده، چگونگی استفاده از رسانه‌ها را در راستای دیپلماسی عمومی، در یک بستر تاریخی تبیین می‌کنند.
“فرد انگلیس” در کتاب “نظریه رسانه‌ها” تصریح دارد (ص ۲۹۷) که درک وضعیت پیچیده بی بی سی یا هالیوود در وهله اول در گرو دانستن این است که آنها چگونه به این شکل درآمده‌اند، و چه کسانی در مورد آن تصمیم گرفته‌اند. او در جایی از این کتاب (ص ۳۰۳) می‌نویسد: الگویی که دیگران به دیدن آن دعوت می‌شوند، الگویی ارزشی است، و فراگیری تماشای الگوها، بخشی است از آموزش یک شهروند.
بی بی سی با حضور همیشگی و اطمینان بخش خود درهمه جا، در زندگی مردم عادی ریشه‌های عمیقی دواند …، حضور دوستانه و دائمی آن در منزل، آن را به صورت آهنگ متن همیشه شنیدنی برای فرهنگ ملی درآورد…، مطالعه صنایع ارتباطی ایالات متحده به عنوان الگوی صنایع پخش در جهان و نقش آن در روابط بین‌الملل حائز اهمیت است. سنضه صنایع پخش آمریکا، از طریق پیوند نزدیک صنایع ارتباطی آن کشور با یک “مجتمع نظامی- صنعتی” عملی گردید.
پس از جنگ جهانی دوم، فرکانس‌های ارسال امواج به نحو قابل توجهی در اختیار نیروهای مسلّح قرار گرفت. “‌آر.سی.ا” R.C.A، شرکت بزرگ تولید کننده رادیو در آمریکا مورد حمایت مالی برای تحقیقات نظامی قرار داشت. وزارت دفاع به تنهایی دارای شبکه جانی متشکل از ۴۰ ایستگاه تلویزیونی و بیش از ۲۰۰ ایستگاه رادیویی بود ورای این نظام گسترده نظامی، شرکت‌های پخش آمریکا، دارای ایستگاه‌ها و شرکت‌های وابسته خاص خود در سراسر شرق دور و آمریکای لاتین نیز بودند. این شرکت‌ها فیلم‌های کهنه و نمایش‌های احساسی خانوادگی را به قیمت‌های نازل به جهان فرو می‌ریزند.
در طول سه دهه گذشته، مجموعه‌ای گسترده از فیلم‌ها و برنامه‌های قدیمی بین کشورهای تازه استقلال یافته یا فقیری توزیع گردید که مشغول برپایی اولین نظام‌های پخش دولتی خود بودند. تحلیل محتوای این فیلم‌ها و برنامه‌ها و نیز مطالعه آثار فرهنگی آنها بر این کشورها، آشکار می‌سازد که تلاش برنامه‌ریزی شده‌ای برای انطباق مجموعه‌ای از مواد تبلیغی با زبان‌ها و شرایط محلی این کشورها صورت گرفته است.
در بررسی تاریخی تأثیر تحولات ارتباطی بر روابط بین‌الملل، “فیلیپ تیلور” تعابیر زیبایی دارد. او می‌نویسد: وقتی که “پرزیدنت بوکاتن” و “ملکه ویکتوریا” نصب کابل تلگراف را در اقیانوس اطلس مابین اروپا و امریکا جشن گرفتند (۱۸۶۶) و با هم پیام‌هایی را رد و بدل کردند، یک روزنامه‌نگار احساس کرد که قلب‌های جهان متمدن در یک سیم و نبض واحد می‌زند و از آن زمان تا به امروز تقسیم قاره‌ای کره زمین با یک مقیاس عوض شد (از این زمان انسان بر زمان و مکان غلبه نمود).
“گراهام بل” در مورد اختراع تلفن در سال ۱۸۷۶ نوشت که من معتقدم در آینده ادارات اصلی شرکت‌های تلفن در شهرها به هم متصل می‌شوند و یک نفر در یک بخش از کشور امکان ارتباط واژگانی و کلامی را با فرد مقیم در محل‌های دور خواهد داشت. “مارکنی” جلوتر رفت و گفت ارتباط، افرادی را که مکان و تفکر آنها را از هم جدا کرده و به هم نزدیک می‌کند و بزرگترین سلاح علیه اختلافات و سوء تعابیر است و تفاهم را بیشتر می‌نماید. توسعه اختراع مارکنی در پخش رادیویی سبب گسترش سواد، فرهنگ و بهبود روابط نژادی و مذهبی شد و نیروی مهمی برای وحدت ملی و تفاهم بین‌المللی به حساب آمد.
رشد پخش بین‌المللی در سال ۱۹۳۰ برای ایده‌آلیست‌ها پتانسیل مناسبی ایجاد کرد تا بخش‌های مسکونی زمین را با اخبار و اطلاعات ساده و ارزان قیمت فراوان به هم مرتبط کنند. در مراسم افتتاحیه امپراتوری بی.بی.سی، “سرجان” گفت که این عزم و تصمیم ماست که امکانات و آثار عمومی که رسانه‌ها دارند را با بیشترین مزیت بهره‌برداری کنیم و این خدمات را به منافع بشری تقدیم کنیم…،
“جان ریت” بنیانگذار بی.بی.سی نگران بود که رادیوی بی سیم یک موهبت بزرگ الهی است که در دستان کوچک ما قرار گرفته است و می‌گفت “خواست و انتظار ما این است که بی‌سیم ارزش هیچ چیز را کاهش ندهد و شادمانی را برای آنهایی که به آن گوش می‌دهند به ارمغان بیاورد. ” این خواسته‌ها و دعاها به گوش‌های “ژرف پل گوبلز” نمی‌رفت (او کر بود) زیرا او فکر می‌کرد پخش رادیویی واقعی تبلیغی است (و رسانه‌ها فقط در خدمت تبلیغ هستند). تاریخ فن‌آوری‌های ارتباطی داستان خوش بینی نسبت به امکانات ارتباطی رسانه‌ها و بدبینی نسبت به سوء‌استفاده افراد، دولت‌ها و سازمان‌های شرور از رسانه‌ها در جهت اهداف و منافع خود است… در واقع ما حق داریم نسبت به رسانه‌ها بدبین باشیم: در زمان کشت و کشتار “استالین”، نسل‌کشی “هرزگوین” و “رواندا”، رسانه‌ها با سکوت خود در خدمت قاتلان بودند.(Taylor, Ibed, pp. 8-10). تحولات فن‌آورانه نیمه دوم قرن بیستم و ورود رایانه به عنوان جزء جدایی‌ناپذیر سیستم‌های ارتباطی، به “انقلاب اطلاعات و ارتباطات” منتهی گردید. ترکیب تلفن و تلویزیون با رایانه‌، توانایی‌های جدید و دوچندانی را پیش روی بازیگران صحنه روابط بین‌الملل قرار داده است.
امروزه با انفجار اطلاعات و گردش سریع آن در جزئی‌ترین ابعاد روابط فراملّی، دیگر “مولتی مدیا” و “بزرگراه‌های اطلاعاتی” به مثابه اجزای جدایی‌ناپذیر روابط بین‌الملل محسوب می‌شوند. افزایش حجم اطلاعات در دسترس، تنزل زمان ارتباط تا حد زمان واقعیReal Time، دوسویه شدن ارتباط و سهیم شدن مخاطبان در تولید، ارسال و حتی درخواست پیام وضعیتی تو را در برابر کسانی قرار داده است که نهایت استفاده از ابزارهای ارتباطی در دیپلماسی عمومی می‌بردند. زیرا به طور بالقوه شرایطی بوجود آمده است که هر کس، در هر محلی قادر است با هر کس در محلی دیگر هر نوع ارتباطی را برقرار کند.
همه‌گیر شدن و استفاده عمومی از وسایل ارتباطی جدید، در صورتی که تحت تأثیر نابرابری شدید اقتصادی و فاصله زیاد بین کشورهای ثروتمند و فقیر نداشته باشد، چشم‌اندازهای جدیدی از ارتباط بین‌الملل را نمایش خواهد بداد که در آن بهره‌‌برداری ملت‌ها از ارتباطات، به موازات استفاده دولت‌ها امکان‌پذیر می‌باشد. هرچند نمی‌توان از این واقعیت مسلم و دردناک به راحتی گذشت که اکثریت عظیمی از ساکنین کره زمین، امکان بهره‌مندی از این فن‌آوری‌ها را ندارند. از سوی دیگر به دلیل عقب ماندگی مفرط بسیاری از کشورهای جهان، محتوای اطلاعاتی که در نظام ارتباطات جهانی مبادله می‌شود، شرایطی نامتوازن دارد و بیشترین حجم اطلاعات موجود و در حال تبادل به کشورهای پیشرفته خاصی از جهان است.
البته استفاده از ارتباطات جمعی در خدمت ارتباطات بین‌الملل منحصر به دولت‌های استعماری نبوده است و در فرازهایی از تاریخ معاصر از این ابزارها توسط دولت‌های نورسته در راستای مبارزات استقلال طلبی، نهضت‌های ناسیونالیستی، ضد استعماری و مذهبی رهایی بخش استفاده شده است تا بدین وسیله بر روابط بی‌الملل تأثیر بگذارند. به عنوان نمونه می‌توان به انتشار نشریه توسط شخصیت‌هایی مانند سیدجمال‌الدین اسدآبادی و مهاتما گاندی اشاره کرد که به منظور خنثی کردن مطالب منتشر شده در تایمز لندن و امثالهم و تأثیرگذاری بر افکار عمومی صورت می‌گرفت.
نمونه دیگر استفاده از رسانه‌های کوچک (مانند نسخه‌های زیراکس با کپی اعلامیه‌های انقلابی، مبادله عکس و نوارهای صوتی بین ایران و فرانسه، مصاحبه‌های مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی رهبر انقلاب و …) است که در زمان خود حائز اهمیت بود. در جریان گروگانگیری اعضای سفارت آمریکا در ایران نیز شبکه‌های تلویزیونی با انعکاس خواسته‌های دانشجویان انقلابی، شکل جدیدی از کاربرد رسانه‌ها در امور بین‌المللی را به نمایش گذارند.
در واقع تجربیات دوران پس از پیروزی انقلاب در ایران نشان دهنده وجه مقابله به مثل با جنبه استعماری کاربرد ارتباطات درامور بین‌المللی بود.

اخیراً در پاسخ به کاستی‌های مفهوم “روابط بین‌المللی”، مفهوم “ارتباطات بین‌المللی” مطرح گردیده است. توسعه سریع فن‌آوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی منجربه دگرگونی‌های بنیادی در حوزه‌های مختلف زندگی و دانش بشر گردید، به طوری که اندیشمندان مفاهیم ” عصر اطلاعات” و جامعه اطلاعاتی” را برای تعیین این تغییرات در حوزه معنایی رشته‌های مختلف علمی رواج دادند. از نگاه دکتر “مولانا” طی نیم قرن گذشته چهارنگرش در حوزه ارتباطات بین‌المللی مطرح شده است : نگرش ایده‌آلیستی[۲۵]و نوآئینی سیاسی[۲۶]و نگرش به اطلاعات به مثابه قدرت اقتصادی در عرصه روابط بین المللی و نگرش به اطلاعات به مثابه قدرت سیاسی در عرصه روابط بین‌الملل”.
نگرش ایده‌آلیستی، ارتباطات بین‌المللی  را ابزار نزدیک ساختن مردم به ملت‌ها و یاری‌گر سازمان‌های بین‌المللی در راستای خدمات‌دهی به جامعه جهانی می‌داند. لذا با برداشتی ایده‌آلیستی از روابط‌بین‌المللی، آن را عامل ارتقای تفاهم بین ملت‌ها و دستیابی به صلح جهانی تلقی می‌کند.
دیدگاه نوآئینی سیاسی که ظرف چند دهه گذشته بر روابط بین دولت‌ها حاکم بوده است، به ارتباطات بین‌الملل از زاویه پروپاگاندا، تقابل ایدئولوژیک، تبلیغات و خلق اسطوره و قالب‌واره می‌نگرد. این نگرش از کاراکتری اقتدارگر و توتالیتر برخوردار است و از ارتباطات درک یک سویه‌ای دارد، لذا بر حاکمیت‌های متمرکز و سازمان دهنده تأکید می‌کند و به دخل و تصرف در انگاره‌های ذهنی می‌پردازد.
نگرش نوع سوم، ترغیب کننده اتکا به توسعه بین‌المللی، معاملات بازرگانی، بازاریابی، تجارت و انتقال فن‌آوری (نوسازی) است و غالباً ملل فقیر و پیرامونی را دچار غرب‌زدگی [۲۷]کرده است. اما دیدگاهی که به اطلاعات به مثابه قدرت سیاسی در عرصه روابط بین‌الملل می‌نگرد، اطلاعات را عاری از بار ارزشی[۲۸]و بی‌طرف[۲۹]قلمداد می‌کند. این در حالی است که مطالعه رسانه‌های جمعی بین‌المللی، خبرگزاری‌ها، ادبیات تولیدی در این زمینه‌ها و همچنین سینما و تلویزیون نشان می‌دهد که ابزارها در چند کشور انگشت شمار متمرکز شده‌اند و وقتی اطلاعات از کشوری به کشور دیگر انتقال می‌یابد، مضامین فرهنگی کشور انتقال دهنده نیز منتقل می‌شود.
در دو نگرش آخر، با اطلاعات همانند کالایی استراتژیک (نفت، اورانیوم و …) برخورد می‌شود، چیزی شبیه به یک منبع بین‌المللی که می‌تواند مورد مطالعه با تحریم قرار گیرد.
پس اطلاعات قدرت است و دست‌کاری در آن، تأثیرات عمیقی بر توسعه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بر جای می‌گذارد. در “عصر اطلاعات” گر چه تولیدکنندگان جهانی اطلاعات به سرعت رشد کرده‌اند، فرصت‌های ارتباط افراد با یکدیگر صدها برابر شده‌اند و توانایی تأثیرگذاری نخبگان بر جهان نیز افزایش یافته است، اما در عین حال افراد باید ثروتمند هم باشند تا از مزایای ارتباطات برخوردار شوند. بنابراین جهانی بودن[۳۰] “
همگانی بودن”[۳۱]نیست و “ارتباطات جهانی” هم به معنی ” ارتباطات همگانی” نیست. گرایش به سوی الیگارشی ارتباطی نیز پدیده‌ای رو به گسترش است و جهانی‌سازی در حال تغییر زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطی در جهان می‌باشد. (mowlana,ibed,pp.6-8)
وسایل ارتباط جمعی، پدیده دوران معاصر هستند، زیرا به طور کامل و اساسی دورانی متفاوت از گذشته را به وجود آورده‌اند. امروزه تمامی امور سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و امور خارجی بر اساس اطلاعات و مبادله آن در سطوح بین‌‌المللی عمل می‌کنند.
بررسی رابطه بین رسانه‌ها و فرایند سیاست خارجی به سال ۱۹۹۲ بر می‌گردد. در این سال “والتر لیپمن”[۳۲]در مقاله “افکار عمومی” درباره نفوذ رسانه‌ها بر افکار عمومی مطالبی را نوشت. محققان اولیه عقیده داشتند که رسانه‌ها ماهرانه از نفوذ بزرگ خود در فرایند تصمیم‌گیری سیاست خارجی استفاده می‌کنند. “داگلاس”[۳۳]و “بومر”[۳۴](۱۹۳۲)، رسانه‌ها را به عنوان کلیدی در روابط بین‌المل مورد ملاحظه قرار دادند.
“استو”[۳۵](۱۹۳۶) اشاره کرد که رسانه‌ها نفوذ سیاسی نیرومندی دارند. مطالعه می‌کنند و “کوگ گشال”[۳۶](۱۹۳۴) نشان داد که رسانه‌ها نفوذ سیاسی نیرومندی دارند. مطالعه “کوهن”[۳۷]با عنوان “مطبوعات و سیاست خارجی” (۱۹۳۶)، به دو نقش همزمان رسانه‌ها در سیاست خارجی اشاره دارد: نقش اطلاع‌رسانی عمومی و تشریح سیاست خارجی؛ و نقش مشارکت کننده در فرایند سیاست خارجی از راه سوال و انتقاد کردن از تصمیم‌گیران حکومتی.
Malek, ibed, pp.4-5)) رسانه‌های جهان، در یک نظام گسترده جهانی جمع می‌آیند.
“انزنزبرگر”[۳۸]عناصر تشکیل دهنده رسانه‌ها را در نظام جهانی چنین بیان می‌کند: “ماهواره‌های خبری، تلویزیون، کاست‌ها، نوارهای ویدیویی، دستگاه‌های ضبط ویدیویی، تلفن‌های تصویری، پخش صوت استریوفونیک، تکنیک‌های لیزری، فرایندهای تکثیرالکترواستاتیک، چاپ الکترونیک با سرعت بالا، ماشین‌های حروفچین[۳۹]و فراگیر[۴۰]، میکروفیش‌ها با دستیبابی الکترونیک، چاپ رادیویی، کامپیوترهای اشتراک زمانی، بانک‌های داده‌ها.
همه این اشکال جدید رسانه به طور مداوم پیوندهای جدیدی را چه با یکدیگر و چه با سایر رسانه‌ها مثل چاپ، رادیو، فیلم، تلویزیون، تلفن، تله‌تایپ، رادار و غیره شکل می‌دهند. (اینگلیس فرد، پیشین، ص گسترده‌ای برای جمع‌آوری اخبار و اطلاعات فعالیت‌ داشته باشند و با توجه به در دسترس  داشتن تحلیل‌گران و متخصصین مجرب در تمامی رشته‌ها در بیشتر مناطق دنیا، تاثیر زیادی بر جهت‌دهی افکار عمومی بگذارند. تاثیر رسانه‌های بین‌المللی روی افکار عمومی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
۱- تاثیری که روی افکار رهبران سیاسی دارند و در واقع افکار تصمیم‌گیرنده را در عرصه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی هدایت می‌کنند. نخبگان، بخش اعظم شناخت و تحلیل خود را نسبت به اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مناطق مختلف، نه به صورت مستقل بلکه از طریق رسانه‌های بین‌المللی کسب می‌کنند.
بنابراین رسانه‌ها از طریق تاثیری که روی افکار رهبران، نخبگان، سرمایه‌گذران، تصمیم‌گیران و حتی شخصیت‌های فرهنگی و ادبی مناطق مختلف دارند می‌توانند تصور رهبران را تا حد زیادی هدایت کنند.
۲- تاثیری که رسانه‌های بین‌المللی بر روی افکار عمومی توده‌های مردم داشته و آن را کنترل می‌کنند. (امیری، ۱۳۷۹، ص ۱۵).
رسانه‌های بین‌المللی مهم‌ترین ابزار دیپلماسی خارجی هر کشور هستند. بدون ابزار رسانه‌ای و ارتباطی موثر برای اقناع افکار عمومی و توجیه سیاست‌های خارجی در سطح جهان، هیچ کشوری نمی‌‌تواند در صحنه بین‌المللی، منافع و اهداف ملی خود را تعقیب کرده، سیاست‌ خارجی خود با اهداف ملی‌اش را در خارج از مرزها به شکل منطقی پیگیری کند، لاجرم باید زمینه‌های مقدماتی، روانی و فکری این سیاست ‌ها را قبلاً فراهم کند. در زمان صلح، رسانه‌ها وسیله‌ای برای تعقیب منافع ملی در سطح کلان هستند و در هنگام جنگ به تحقق اهداف نظامی یاری می‌رسانند (امیری، پیشین).
کشورهای  قدرتمند نفوذ خود را مدیون رسانه‌های بین‌المللی هستند که در پوشش اطلاع‌رسانی و تنویر افکار عمومی، حول تامین منافع کشور و پیشبرد سیاست‌خارجی به تبلیغات سیاسی می‌پردازند. این رسانه در شناخت فرصت‌ها و زمینه‌های تحقق سیاست خارجی نیز به کارگزاران سیاست خارجی کشورها کمک می‌کنند. از آن جا که سیاست خارجی در واقع امتداد سیاست داخل هر کشوری است، در عمل نیاز به وفاق، همبستگی ملی، انسجام و اشتراک در تئوری و عمل در مفهوم و مصادیق منافع ملی دارد.
رسانه‌ها می‌توانند با شناسایی و تعریف منافع ملی و توجیه مستمر آن در اذهان عمومی، این وفاق و اشتراک را ایجاد نمایند. جهت‌گیری رسانه‌های بین‌الملل وابسته به خط مشی داده شده به آن ها و متاثر از ارگان‌های رسمی حکومتی است. میزان تاثیرگذاری رسانه‌ها بر سیاست کشورها، به میزان وسعت رسانه‌ای آنها بستگی دراد. هر چه گستره رسانه‌ها وسیعتر و فراگیرتر باشد و نقاط بیشتری را تحت پوشش قرار دهد، میزان اثربخشی آن بر سیاست کشورهای بیشتر است. “امیری، پیشین).
شکل سنتی ارتباطات بین‌الملل، بر ارتباطات میان فردی گروه کوچکی از نخبگان ملی استوار بود. فناوری‌های نوین ارتباطی، و ورود بازیگران غیردولتی به عرصه دیپلماسی باعث شده است تا شیوه تازه‌ای از دیپلماسی نمایان شود که به افکار عمومی توجه بیشتری نشان می‌دهد. این جریان نوین اطلاعاتی، تحت عنوان دیپلماسی عمومی، با کمک فناوری‌های نوین ارتباطی رشد یافته است.
مرزهای ملی دیگر مانعی برای ارسال پیام‌های بین‌المللی به حساب نمی‌آیند و لذا بازار آژانس‌ تبلیغاتی و اطلاعاتی رونق یافته و علم ارتباطات و کارشناسان ارتباطی مورد توجه جدی دولتمردان و کارگزاران سیاست خارجی کشورها قرار گرفته‌اند. انقلاب اطلاعات و جهانی شدن عرصه ارتباطات، دیپلماسی رسانه‌ای را اصلی‌ترین جزء مکمل سیاست خارجی نموده است.
برخلاف گذشته که برتری نظامی قدرت جهانی یک کشور را تعیین می‌نمود، امروزه توانایی یک کشور در استفاده از رسانه‌ها است که تصویر برتر بین‌المللی را شکل می‌دهد. اگر یک کشور در پی ایجاد و حفظ یک تصویر مطلوب بین‌المللی در جامع جهانی است، باید بتواند هویت برتر ملی خود را در عرصه جهانی نمایش دهد. در روابط بین‌المللی معاصر لازم است این توانایی وجود داشته باشد که هویت واحد و برتر ملی در یک تصویر جهانی طرح شود.
کشورهای دارای فناوری ارتباطی برتر، بر جریان جهانی اطلاعات و نیز بنیان تصویر بین‌المللی‌شان نفوذ بیشتری دارند. گرچه تقویت هویت ملی هر کشور، از درون و با کنترل رسانه‌های داخلی امکان‌پذیر است، اما در مورد شکل‌دهی تصویر بین‌المللی، تنها کشورهایی موفق‌اند که رسانه‌های جهان‌گستر نیرومندی دارند. بنابراین “قدرت جهانی” یک کشور، به توانایی دیپلماسی رسانه‌ای‌اش ارتباط می‌یابد و به همین دلیل سیاست خارجی باید همراه با نقش دیپلماسی رسانه‌ای که هویت برتر ملی را در سطح بین‌المللی بنا می‌نهد- بررسی شود.
در مورد نقش رسانه‌های جهان‌گستر در روابط بین‌الملل، دکتر مولانا می‌نویسد: “رسانه‌ها می‌توانند چندین عملکرد عمده را در فرایند سیاست خارجی انجام دهند. رسانه‌ها قادرند که شرایط را تعریف کنند و به یک رویداد و شخصیت مشروعیت اعطا کنند (کارکرد برجسته ‌سازی)، به عنوان سازمان دهنده[۴۱]عمل کنند، موضوعات را شفاف یا بد شکل نمایش دهند و سیاست‌های حکومتی در موضوع سیاست خارجی را شتاب دهند یا کند سازند. رسانه‌ها همچنین میظتوانند خواسته‌ و ناخواسته ابزار تبلیغات سیاسی در شکل‌دهی و پیاده‌سازی سیاست خارجی باشند، رسانه‌ها مجراهایی برای مبادلات رسمی، بنگاه‌های تبلیغاتی برای بازیگران و منابع ارزشمند اطلاعات برای حکومت‌ها هستند… شاید بزرگترین سهم بالقوه رسانه‌ها‌ی جهانی در فرایند تصمیم‌گیری سیاست خارجی، توانایی آنها برای نفوذ در خلق و خوی حکومت، نخبگان و مردم باشد. (Mowlana. ibed. p 39)
تلویزیون جهانی در نظام بین‌الملل شبکه‌های تلویزیونی جهانی نقش‌هایی متنوع (مانند نقش‌های نظارتی، تفسیرگری، بازیگر دیپلماتیک و سازمان‌دهنده)، در پیشبرد سیاست خارجی کشورهای متبوع خود ایفا می‌کنند. این نقش‌ها هم به افکار عمومی و هم به سیاست‌گذاری در امور بین‌المللی پیوند خورده‌اند.
در واقع شبکه‌های تلویزیونی، تصویری رسانه‌ای از امور بین‌الملل نشان می‌دهند که بیشتر به خواسته‌های سیاستگذاران نزدیک است تا به واقعیت‌های سیاسی در حال رخداد. با توجه به اهمیت یافتن تاثیر افکار عمومی بر روند مبادلات جهانی، مطالعه رفتارهای جمعی به عنوان یکی از بخش‌های اصلی متون ارتباطات بین‌الملل درآمده است، به ویژه از زمانی که در تحقیقات متعدد روشن گردید که فرایندهای معرفتی خاصی بر الگوهای غالب اخبار بین‌المللی حاکم هستند و نیز آنچه توسط رسانه‌ها ارائه می‌شود در شکل‌دهی و تثبیت ادراکات کشورهای دیگر موثر است.
رویه‌های ارتباطی شبکه‌های تلویزیون جهانی از افکار عمومی حوزه بخش خود تاثیر می‌پذیرند و آنها را به عنوان واقعیت‌های مسلم مورد باور عمومی در سطح جهان انتشار می‌دهند. در تحقیقاتی که در مورد رابطه بین اهداف سیاست خارجی ایالات متحده و رسانه‌های جهان‌گستر آن کشور صورت گرفته اثبات شده است که بر خلاف ادعای سیاست ‌مداران، این رسانه‌ها نه تنها موضع انتقادی نسبت به سیاست خارجی آن کشور ندارند بلکه با شیوه‌هایی مبتکرانه از اعتبار خود برای مشروعیت بخشیدن به دیدگاه رسمی حکومت حمایت می‌کنند.۴ تصویری که در شبکه‌های جهانی تلویزیونی از مردم کشورهای مختلف نمایش داده می‌شود، مطابق با اندیشه کشور محل پخش پیام‌ها است و بر این اساس، مردم سایر کشورها ارزیابی و مرتبه‌بندی می‌شوند. مثلاً توجه شبکه‌های جهانی وابسته به ایالات متحده، متمایل به کشورهای برگزیده یا کشورهایی است که ویژگی‌های اقتصادی، سیاسی، یا جغرافیایی برجسته‌ای برای ایالات متحده دارند.
کشورهایی که مورد پوشش خبری قرار می‌گیرند، با توجه به اندیشه حاکم بر آن کشور طبقه‌بندی و معرفی می‌شوند و از آنها با عناوینی مانند “دوست، دوستانه” در شرایط همکاری، “دشمن، تهدید” در شرایط مخالف، یا “در حال توسعه”، “عقب‌مانده”، “پیشرفته” و غیره بنا به مورد یاد می‌شود. همیشه کشورهایی که از نظر فلسفه اقتصادی، سیستم سیاسی، ارزش‌ها، زبان و غیره “ما را بیشتر دوست دارند” با کشورهایی که “ما را کمتر دوست دارند” مقایسه و ارزیابی می‌شوند. (Rivenburgh,1997. p. 81) تاثیر تلویزیون جهانی بر روابط بین‌الملل از آن جا ناشی می‌شود که در سطح جهان گستردگی بی‌سابقه‌ای یافته، و بینندگان خود را با نمایشی تصویری، خیال‌انگیز و بسیار ساده از رویدادهای جلب می‌کند. تصاویری که بدون شرح کافی از سابقه و فرایند رویدادها‌، واقعیات را به طور ناقص ولی جذاب عرضه می‌کنند.
تلویزیون از تصاویر، رنگ‌ها و صوت به طور همزمان سود می‌جوید و واکنش‌های احساسی در افکار عمومی به وجود می‌آورد. بنابراین در عصر تلویزیون جهانی، رابطه دوسویه و متقابلی میان این رسانه و حکومت محل پخش آن وجود دارد که نتیجه آن به روز آثار برنامه‌ریزی شده است.
این آثار به صورت جلب حمایت داخلی از سیاست خارجی کشور و مشروعیت بخشیدن به اقدامات آن کشور در سطح افکار عمومی بین‌المللی نمود می‌یابد. برخی از روش‌هایی که توسط دولت‌های یاد شده در راستای دیپلماسی تلویزیونی دنبال می‌شوند عبارتند از: برگزاری نشست خبری با تمرکز روی موضوعاتی خاص، برگزاری کنفرانس‌های خبری تلویزیونی، پوشش وسیع تلویزیونی از ایراد سخنرانی در صحنه‌های جهانی مانندسازمان ملل، سفر به کنفرانس‌های بین‌المللی، دیدار با رهبران در پایتخت‌‌های جهان، برنامه‌ سخنرانی هفتگی یا ماهانه در تلویزیون و برگزاری مصاحبه بنا به مورد با اعضای منتخب شبکه‌های تلویزیونی.
هر یک از این نمایشات تلویزیونی، بر اساس شناسایی مخاطبان و با در نظر گرفتن کارایی تلویزیون، با سناریوهای از پیش تنظیم شده و با برنامه‌ریزی قبلی صورت می‌گیرند. در این راستا سایر رسانه‌های جمعی (مانند مطبوعات و رادیو) و حتی رسانه‌های متعامل مانند شبکه اینترنت اقدام به اطلاع‌رسانی وسع از زمان پخش برنامه‌های تلویزیونی مورد نظر در سطح جهان می‌کنند.
امروزه به طور فزاینده‌ای، شبکه‌های جهانی تلویزیونی مجرای اصلی نمایش ارتباط رهبران جهان با یکدیگر و واکنش رهبران جهان با یکدیگر و واکنش رهبران کشورهای مختلف در قبال رویدادهای جهانی هستند. اما این نمایشات، بر اساس مصالح و منافع کشورهای صاحب شبکه پخش صورت می‌گیرد و تصاویری عمدتاً غیرواقعی، سطحی و رویدادمدارانه می‌باشد.
اخبار تلویزیون جهانی برای مردم، تحت عنوان “آگاهی یافتن مردم از رویدادهای جهانی” بر اساس برداشت‌های عمومی و حکومتی محل پخش تلویزیونی اولویت‌ می‌یابند و برجسته‌سازی می‌شوند و در واقع شکل رسانه‌ای خاصی به خود می‌گیرند که چندان واقعی و بی‌طرفانه نیست. تلویزیون جهانی با این ادعا که میدانگاه ارائه بحث‌های همگانی است، در افکار عمومی نفوذ می‌یابد، حرکت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را سازمان می‌دهد و به عنوان مجرای روابط دیپلماتیک وسیله‌ای برای نمایش گفتگوی کارگزاران حکومت‌ها با یکدیگر است و لذا کانالی است که از طریق آن دیدگاه‌های عمومی پالایش می‌گردند. در مجموع، این شبکه‌های تلویزیونی، توانایی خاصی برای حکومت متبوع خود در ابلاغ پیامشان به مردم و همراه ساختن آنان با سیاست‌های خارجی‌شان به وجود آورده‌اند.