دانشگاه آزاد اسلامی                

  واحد رشت

دانشکده علوم انسانی

گروه زبان و ادبیات فارسی

پایان­نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد                                                                         

عنوان:

تحلیل اوزان عروضی مکتب وقوع

(فغانی شیرازی، هلالی جغتائی، محتشم کاشانی، وحشی بافقی)

استاد راهنما:

 دکتر سید حسن سید ترابی 

استاد مشاور:

عباس خلیل زاده

تابستان 1392

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

 

چکیده‌ فارسی 1

 

فصل اول (کلیات)

1‌-1. مقدمه. 3

1‌-‌2‌. بیان مسأله. 5

1‌-‌3‌. سؤالات تحقیق. 6

1‌-‌4‌. اهداف تحقیق. 6

1‌-‌5‌. اهمیت و ضرورت تحقیق. 7

1-6. پیشینه تحقیق. 7

1‌-7‌. فرضیات تحقیق. 8

1‌-8. روش تحقیق. 8

1‌-‌8‌-‌1‌. نوع روش تحقیق. 9

1‌-‌8‌-‌2‌. روش و ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق. 9

1‌-‌8‌-‌3‌. جامعه و نمونه‌ی آماری.. 9

1‌-‌9‌. قلمرو تحقیق. 10

1‌-10. نو‌آوری تحقیق. 10

1‌-‌11‌. محدودیت‌های تحقیق. 10

1-12. تعریف واژه‌های کلیدی.. 11

 

فصل دوم (مبانی نظری)

2‌-‌1‌. مقدمه. 14

2-2. موسیقی. 14

2-3. تعریف عروض… 15

2-4. تاریخچه علم عروض… 16

2-5. بحر. 16

2-6. وزن. 19

2-7. انواع وزن در ملل مختلف.. 19

2-8. مفاهیم اوزان عروضی. 20

2-9. اوزان دوری.. 24

2-10. اختیارات شاعری.. 24

 

فصل سوم (مکتب وقوع)

3-1. مقدمه. 27

3-2. مکتب وقوع. 27

3-2-1. تاریخچه مکتب وقوع. 27

3-2-2. واضع مکتب وقوع. 28

3-2-3. زبان اشعار وقوعی. 28

3-2-4. مضمون اشعار وقوعی. 29

3-3. واسوخت.. 29

3-3-1. مبدع واسوخت.. 30

3-3-2. مضمون اشعار واسوختی. 30

3-4. شاعران وقوعی و واسوختی. 31

3-4-1. بابا فغانی شیرازی.. 31

3-4-2. هلالی جغتائی. 32

3-4-3. محتشم کاشانی. 33

3-4-4. وحشی بافقی. 34

 

فصل چهارم (داده‌های تحقیق)

4-1. مقدمه. 37

4-2. اوزان عروضی غزلیات بابا فغانی. 37

4-2-1. غزلیات بحر مضارع. 37

4-2-1-1. مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف(مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن) 38

4-2-1-2. مضارع مثمن اخرب (مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن) 47

4-2-2. غزلیات بحر هزج. 48

4-2-2-1. هزج مثمن سالم (مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن) 48

4-2-2-2. هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن) 55

4-2-2-3. هزج مسدس محذوف (مفاعیلن مفاعیلن فعولن) 58

4-2-2-4. هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف (مفعول مفاعلن فعولن) 59

4-2-2-5. هزج مثمن اخرب (مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن) 60

4-2-3. غزلیات بحر رمل. 60

4-2-3-1. رمل مثمن محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 61

4-2-3-2. رمل مثمن مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) 66

4-2-3-3. رمل مثمن مشکول (فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن) 68

4-2-3-4. رمل مثمن مخبون (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن) 69

4-2-4. غزلیات بحر مجتث.. 70

4-2-4-1. مجتث مثمن مخبون محذوف (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن) 70

4-2-4-2. مجتث مثمن مخبون (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن) 75

4-2-5. غزلیات بحر رجز. 76

4-2-5-1. رجز مثمن سالم (مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن) 76

4-2-5-2. رجز مثمن مطوی مخبون (مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن) 77

4-2-6. غزلیات بحر خفیف.. 78

4-2-6-1. خفیف مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن مفاعلن فعلن) 78

4-2-7. غزلیات بحر منسرح. 79

4-2-7-1. منسرح مثمن مطوی مکشوف (مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن) 79

4-2-8. غزلیات بحر سریع. 80

4-2-8-1. سریع مسدس مطوی مکشوف (مفتعلن مفتعلن فاعلن) 80

4-3. اوزان عروضی غزلیات هلالی جغتائی. 84

4- 3- 1. غزلیات بحر رمل. 84

4- 3- 1- 1. رمل مثمن محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 84

4- 3- 1- 2. رمل مثمن مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) 90

4- 3- 1- 3. رمل مثمن مشکول (فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن) 95

4- 3- 1- 4. رمل مسدس محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 96

4- 3- 1- 5. رمل مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلن) 97

4-3-2. غزلیات بحر هزج. 97

4-3-2-1. هزج مثمن سالم (مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن) 97

4-3-2-2. هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن) 100

4-3-2-3. هزج مثمن اخرب (مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن) 103

4-3-2-4. هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف (مفعول مفاعلن فعولن) 103

4-3-2-5. هزج مسدس محذوف (مفاعیلن مفاعیلن فعولن) 104

4-3-3. غزلیات بحر مضارع. 104

4-3-3-1. مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن) 104

4-3-3-2. مضارع مثمن اخرب (مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن) 108

4-3-4. غزلیات بحر مجتث.. 109

4-3-4-1. مجتث مثمن مخبون محذوف (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن) 109

4-3-4-2. مجتث مثمن مخبون (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن) 112

4-3-4-3. مجتث مثمن مخبون اصلم (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع‌لن) 113

4-3-5. غزلیات بحر رجز. 113

4-3-5-1. رجز مثمن سالم (مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن) 113

4-3-5-2. رجز مثمن مطوی مخبون (مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن) 114

4-3-6. غزلیات بحر خفیف.. 115

4-3-6-1. خفیف مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن مفاعلن فعلن) 115

4-3-7. غزلیات بحر منسرح. 116

4-3-7-1. منسرح مثمن مطوی مکشوف (مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن) 116

4-3-8. غزلیات بحر متقارب.. 116

4-3-8-1. متقارب مثمن سالم (فعولن فعولن فعولن فعولن) 117

4-3-9. غزلیات بحر سریع. 117

4-3-9-1. سریع مسدس مطوی مکشوف (مفتعلن مفتعلن فاعلن) 117

4-4. اوزان عروضی غزلیات محتشم کاشانی. 121

4- 4- 1. غزلیات بحر رمل. 121

4-4-1-1. رمل مثمن محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 121

4-4-1-2. رمل مثمن مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) 128

4-4-1-3. رمل مثمن مشکول (فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن) 134

4-4-1-4. رمل مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلن) 135

4- 4- 2. غزلیات بحر هزج. 135

4-4-2-1. هزج مثمن سالم (مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن) 135

4-4-2-2. هزج مثمن اخرب (مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن) 141

4-4-2-3. هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن) 141

4-4-2-4. هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف (مفعول مفاعلن فعولن) 143

4-4-2-5. هزج مسدس محذوف (مفاعیلن مفاعیلن فعولن) 143

4- 4- 3. غزلیات بحر مضارع. 144

4-4-3-1. مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن) 144

4-4-3-2. مضارع مثمن اخرب (مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن) 149

4-4-4. غزلیات بحر مجتث.. 150

4-4-4-1. مجتث مثمن مخبون محذوف (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن) 150

4-4-4-2. مجتث مثمن مخبون (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن) 541

4-4-5. غزلیات بحر رجز. 156

4-4-5-1. رجز مثمن سالم (مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن) 156

4-4-5-2. رجز مثمن مطوی مخبون (مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن) 157

4-4-5-3. رجز مثمن مطوی مرفل (مفتعلاتن مفتعلاتن مفتعلاتن مفتعلاتن) 158

4-4-5-4. رجز مثمن مخبون مرفل(مفاعلاتن مفاعلاتن مفاعلاتن مفاعلاتن) 159

4-4-5-5. رجز مثمن مطوی مخلوع (مفتعلن فعولن مفتعلن فعولن) 159

4-4-6. غزلیات بحر منسرح. 160

4-4-6-1. منسرح مثمن مطوی مکشوف (مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن) 160

4-4-6-2. منسرح مثمن مطوی منحور (مفتعلن فاعلات مفتعلن فع) 161

4-4-7. غزلیات بحر سریع. 161

4-4-7-1. سریع مسدس مطوی مکشوف (مفتعلن مفتعلن فاعلن) 161

4-4-8. غزلیات بحر متقارب.. 162

4-4-8-1. متقارب مثمن سالم (فعولن فعولن فعولن فعولن) 162

4-4-8-2. متقارب مثمن محذوف (فعولن فعولن فعولن فعل) 163

4-4-8-3. متقارب مثمن اثلم (فع لن فعولن فع لن فعولن) 163

4-4-9. غزلیات بحر خفیف.. 164

4-4-9-1. خفیف مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن مفاعلن فعلن) 164

4-4-10. غزلیات بحر کامل. 164

4-4-10-1. کامل مثمن سالم (متفاعلن متفاعلن متفاعلن متفاعلن) 165

4-4-10-2. کامل مثمن مرفل احذ (متفاعلاتن فعلن متفاعلاتن فعلن) 165

4-5. اوزان عروضی غزلیات وحشی بافقی. 171

4- 5- 1. غزلیات بحر رمل. 171

4- 5- 1- 1. رمل مثمن محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 171

4- 5- 1- 2. رمل مثمن مخبون محذوف (فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) 176

4- 5- 1- 3. رمل مثمن مشکول (فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن) 179

4- 5- 1- 4. رمل مسدس محذوف (فاعلاتن فاعلاتن فاعلن) 179

4- 5- 2. غزلیات بحر هزج. 180

4- 5- 2- 1. هزج مثمن سالم (مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن) 180

4- 5- 2- 2. هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن) 184

4- 5- 2- 3. هزج مسدس محذوف (مفاعیلن مفاعیلن فعولن) 186

4- 5- 2- 4. هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف (مفعول مفاعلن فعولن) 187

4- 5- 3. غزلیات بحر مضارع. 188

4- 5- 3- 1. مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف (مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن) 188

4- 5- 3- 2. مضارع مثمن اخرب (مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن) 192

4- 5- 4. غزلیات بحر مجتث.. 193

4- 5- 4- 1. مجتث مثمن مخبون محذوف (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن) 193

4- 5- 4- 2. مجتث مثمن مخبون اصلم (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن) 194

4- 5- 4- 3. مجتث مثمن مخبون (مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن) 195

4- 5- 5. غزلیات بحر رجز. 196

4- 5- 5- 1. رجز مثمن سالم (مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن) 196

4- 5- 5- 2. رجز مثمن مطوی مخبون (مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن) 197

4- 5- 6. غزلیات بحر منسرح. 198

4- 5- 6- 1. منسرح مثمن مطوی مکشوف (مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن) 198

4- 5- 7. غزلیات بحر خفیف.. 199

4- 5- 7- 1. خفیف مسدس مخبون محذوف (فاعلاتن مفاعلن فعلن) 199

4-6. تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای و استنباطی. 203

4-6-1. میزان کاربرد بحرهای عروضی. 203

4-6-2. گونه‌های اصلی وزن. 205

4-6-3. تنوع وزنی. 206

4-6-4. طول وزن‌ها 212

4-6-5. موسیقی وزن‌. 212

4-6-6. مضمون غزل‌ها 214

…

چکیده

وزن یکی از عناصر اصلی شعر و از مهمترین عوامل تأثیرگذاری آن است و به منزله‌ی قالبی است که شاعر خلاق بر آن روح می‌دمد و با سلیقه‌ی خود بر اندامش جامه لفظ می‌پوشاند؛ هریک از اوزان شعر دارای موسیقی و حالت خاصی است و همین حالت‌ها موجب می‌شوند وزنی تند یا سنگین و شادی‌آور یا غم‌انگیز، حماسی، برهانی، گزارشی و … شود. ویژگی‌های روحی و اخلاقی شاعران و محیط‌ مادی، معنوی و فرهنگ‌ و سبک یک دوره می‌تواند در بسامد اوزان عروضی آن دوره تأثیر بسزائی داشته باشد. بنابراین علم وزن شعر، تنها به شناخت اوزان منحصر نمی‌شود و رویکرد‌های مختلفی چون سبک‌شناسی، انواع ادبی، روانشناسی و … هریک بعد از استخراج اوزان دیوان یک شاعر، می‌توانند در تحلیل موسیقیایی مفید واقع شوند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی اوزان عروضی شاعران منتخب از منظر انطباق پذیری آن‌ها با مضامین و مفاهیم اوزان و بحور عروضی و ویژگی‌های روحی شاعران وقوعی است. در این رساله، نگارنده پس از ذکر کلیات و مبانی نظری عروض، با معرفی مکتب وقوع و بیان شرح حالی از فغانی شیرازی، هلالی جغتائی، محتشم کاشانی و وحشی بافقی به ارائه اطلاعاتی حول محور موضوع پرداخته است. سپس با ذکر نخستین بیت هر غزل و وزن آن، میزان کاربرد بحور و اوزان عروضی و ارتباط وزن با محتوا را در غزل‌های هریک از این شاعران بررسی کرده، به این نتیجه رسیده‌ که اوزان بلند و حزن‌انگیز، بیشترین بسامد را داشته و وزن اشعار، با مضمون آن‌ها و احساس شاعران وقوعی متناسب است.

برای دانلود پایان نامه اینجا کلیک کنید