دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

دانشکده‏ی علوم انسانی

گروه زبان و ادبیّات فارسی 

پایان‌نامه برای دریافت درجه‏ی کارشناسی ارشد

رشته زبان و ادبیّات فارسی

عنوان:

بازتاب اندیشه تأویلی در آثار ناصرخسرو قبادیانی 

استاد راهنما:

دکتر نصرالله زیرک 

استاد مشاور:

دکتر محمد تقی رستمی یونسی 

نیمسال اول 1392

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه

چکیده 1

فصل اول: مقدمه و کلیات

1-1. مقدمه. 3

1-2. بیان مسأله. 5

1-3. سوالات تحقیق.. 9

1-4. اهمیت و ضرورت تحقیق.. 9

1-5.فرضیه‏های تحقیق.. 9

1-6. اهداف تحقیق.. 10

1-7. پیشینه تحقیق.. 10

1-8. روش تحقیق و گردآوری اطلاعات تحقیق.. 10

1-9. حدود و قلمرو تحقیق.. 11

فصل دوم: بنیاد نظری

2-1. معنای لغوی و اصطلاحی تأویل.. 13

2-1-1. تأویل در بطن آیه. 14

2-1-2. تأویل به معنی باطن در کلمات برخی از دانشمندان شیعه و اهل سنت… 14

2-1-3. تنزیل – تأویل.. 17

2-1-4. شواهد قرآنی تأویل.. 19

2-1-5. مستندات روایی تأویل.. 20

2-1-6. رابطه تأویل با تفسیر. 22

2-1-7. شرایط تأویل.. 22

2-1-8. ضرورت تأویل.. 23

2-2. هرمنوتیک… 23

2-2-1. تعریف لغوی هرمنوتیک… 24

2-2-2. مفهوم هرمنوتیک… 24

2-2-3. جدیدترین تعاریف از علم هرمنوتیک… 24

2-2-4. تاریخچه تأویل و هرمنوتیک در غرب… 25

2-2-5. تاریخچه تأویل یا هرمنوتیک در شرق.. 29

2-2-6. دیدگاه اهل تأویل در مشرق زمین.. 31

2-3. معتزله و ریشه آن. 32

2-3-1. تعالیم معتزله. 33

2-4 . معرفی فرقه اسماعیلیه. 35

2-4-1. اسامی دیگر فرقه اسماعیلیه در طول تاریخ.. 38

2-4-2. سایر اسامی که دشمنان این فرقه، به ایشان نسبت داده‏اند. 39

2-4-3. مراتب دعوت و عقول دهگانه نزد اسماعیلیان. 40

فصل سوم: شرح احوال، آثار و سبک ناصرخسرو قبادیانی

3-1. زندگی‏نامه و شرح حال حکیم ناصرخسرو قبادیانی.. 43

3-2. زندگی ناصرخسرو قبل و بعد از خواب و تحوّل فکری‏اش… 44

3-3. تحصیلات و محدوده اطلاعات ناصرخسرو. 45

3-4. تفکر و اندیشه ناصرخسرو. 46

3-5. سبک ناصرخسرو. 47

3-6. عقیده و مذهب ناصرخسرو. 50

3-7. آثار منظوم و منثور ناصرخسرو قبادیانی.. 50

3-7-1. آثار منظوم. 51

3-7-2. آثار منثور. 52

3-7-3. سایر آثار، کتب و رساله‏هایی که به ناصرخسرو نسبت داده‏اند. 54

فصل چهارم: بررسی و تحلیل تأویل‏ها در برخی از آثار ناصرخسرو قبادیانی

4-1 دیوان قصاید. 58

4-2. وجه دین.. 72

4-2-1. اندر اثبات قرآن و تأویل آن. 73

4-2-2. اندر تأویل قالوا إِنّا لِلّهِ و انّا إِلیهِ راجعون. 76

4-2-3. اندر تأویل صدقه گاو و صدقه‌ گوسفند. 77

4-3. زادالمسافرین.. 81

4-3-1. بیان پیوستگی نفس جزئی به نفس کلی.. 81

4-3-2. اندر ردّ بر اهل مذهب تناسخ.. 82

4-3-3. بیان چگونگی وحی و تفسیر آن. 82

4-4. جامع‏الحکمتین.. 83

4-4-1. اندر هیئت و خاصّه و رسم وحد. 83

4-4-2. قول متکلمان مذهب اعتزال. 84

4-4-3. اندر تعریف «من» 85

4-4-4. اندر هفت نور. 86

4-4-5. «ءانَّ اللهَ یَأمُرُ بِالعَدلِ و الاِحسانِ و ایتاءِ ذِی القُربی.» 87

فصل پنجم: نتیجه‏گیری

5-1. نتیجه‏گیری.. 90

منابع و مأخذ. 92

Abstract 95

چکیده

مسأله فهم از زمانی که بشر برای انتقال پیام به نوشتن پرداخت، محل جدل بوده است. در این میان، دانش تأویل (هرمنوتیک) و نیز مباحث کیفیت فهم قرآن مجید به‏ویژه در آیات متشابه و مجمل و باطن آیات در حوزه‏ی اسلامی بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) بین نحله‏های کلامی شایان توجه است. در میان فرق اسلامی، کلام اسماعیلیه که از تأویل به مثابه مهم‏ترین ابزار اجتهاد، فهم و استباط گزاره‏های قرآنی استفاده می‏کردند، خاستگاه روشی شد که امروزه به هرمنوتیک مشهور است. ناصرخسرو قبادیانی (شاعر و متفکر عقلگرای اسماعیلی) در آثار منظوم و منثورش از آن بهره برده و بر آن به عنوان یک فهم روشمند تأکید داشته است. این پایان‏نامه با بررسی مبانی فهم تأویلی متن از منظر ناصرخسرو، روشن کرد که این متفکّر و مفسّر اسماعیلی بر اساس آیات و احادیث نه تنها به تأویل اعتقاد دارد بلکه به مراتب فهم تأویلی میان اشخاص مختلف نیز معتقد است.

 

کلید واژه‏ها: ناصرخسرو، آثار ناصرخسرو، اسماعیلیه، تأویل و هرمنوتیک.

برای دانلود پایان نامه اینجا کلیک کنید