دسته ديگري از تئوري هايي كه براي تبيين بالا بودن نرخ انحرافات و جرائم اجتماعي در دوران اخير بيشتر مورد توجه قرار گرفته است، موضوع سرمايه اجتماعي است. سرمايه اجتماعي به عنوان يك عنصر كليدي در جهان مدرن كه هر روز ارتباطاتش سطحي تر و كم عمق تر مي شود و انسان ها را به سمت اتم هاي مجزا سوق مي دهد مي تواند راهگشاي تبيين بسياري از ازهم گسيختگي ها، بي نظمي ها و بي سازماني ها باشد (فاضل،1387،ص.91). تحقيقات مختلف نشان داده است كه ابعاد مختلف سرمايه اجتماعي كه بخش هايي از آن برشمرده شد در فضاهاي شهري به خصوص در كشورهاي در حال توسعه رو به كاهش مي رود و كاهش سرمايه اجتماعي به كاهش كارآيي نهادها، افزايش جرم و انحرافات اجتماعي، كاهش احساس بشاشيت و خوش بودن و كاهش اعتماد به ديگر افراد و نهادهاي اجتماعي منجر مي شود و بالعكس از طريق افزايش سرمايه اجتماعي مي توان به اصلاح و ارتقاي امور فوق پرداخت.
سرمايه اجتماعي اگرچه موضوعي پرمناقشه است و درباره ابعاد مفهومي آن نيز توافق كاملي وجود ندارد، اما مي توان سه عنصر اعتماد اجتماعي، وجود و حضور مجموعه معيني از هنجارها كه اساساً شامل عناصري از قبيل اداي تعهدات، صداقت و ارتباطات دو جانبه است و همچنين گسترش شبكه هاي اجتماعي را از اجزا و عناصر اصلي و كليدي آن دانست (فوكوياما، 1379،ص.11). بر اين مبنا عنصر ارتباطات بين فردي كه مبتني بر اعتماد و نگرش مثبت است اهميت ويژه اي مي يابد. در نظريه هاي متأخر نيز عمدتاً بر دو عنصر اصلي اين مفهوم يعني اعتماد ميان اعضاي اجتماع و مشاركت در سازمان هاي اجتماعي تأكيد شده است. بدين ترتيب مي توان گفت كه سرمايه اجتماعي داراي دو بعد كمي و كيفي است. از بعد كمي، سرمايه اجتماعي به ميزان مشاركت افراد در انجمن هاي داوطلبانه و همچنين تعداد و اندازه شبكه هايي بستگي دارد كه به آنها مرتبط است و اين شبكه ها مي توانند شامل روابط با اعضاي خانواده، دوستان و آشنايان نيز باشند. اين روابط باعث تقويت هويت مشترك اعضاي اين شبكه ها، افزايش جريان اطلاعات، و تقويت رابطه و اعتبار اجتماعي توأم با آن و اعمال نفوذ بر كساني مي شوند كه خارج از انجمن هستند و از اين طريق منابع سرمايه اجتماعي را فراهم مي سازند. از بعد كيفي نيز سرمايه اجتماعي ميزان همبستگي و درجه انسجام درون گروهي، اعتماد متقابل بين كنشگران و احساسات مثبت افراد را در بر مي گيرد (چلبي،1384،ص.6).معمولاً شاخص هاي سرمايه اجتماعي به دو شكل منفي و مثبت سنجيده شده اند. مثلاً برخي از نظريه پردازان بر شاخص هايي منفي مانند از هم گسيختگي، فساد، خشونت و يا ميزان انحرافات اجتماعي به عنوان قرائن و دلايل اندك بودن سرمايه هاي اجتماعي اشاره مي كنند و از سوي ديگر شاخص هايي مانند همكاري، تعاون، اعتماد، صداقت، تعهد، ارتباطات دوجانبه به عنوان شاخص هاي بالا بودن سطوح سرمايه اجتماعي مورد اشاره قرار مي گيرند (فاضل،1387، ص.96).
پژوهش هاي مختلف نشان داده اند كه مهاجرت هاي روستايي شهري و افزايش جمعيت كلان شهرها در اغلب موارد به كاهش سرمايه اجتماعي برون گروهي منجر مي شود. سرمايه اجتماعي برون گروهي، اشاره به اعتماد ميان گروه هاي مختلف موجود در جامعه دارد، در حالي كه سرمايه اجتماعي درون گروهي بر اعتماد و همكاري ميان اعضاي يك گروه دلالت دارد و بر اساس آن ساير گروه ها براي اعضاي آن گروه، غريبه تلقي مي شوند (فيروزآبادي و ايماني، 1385، ص.203) معمولاً در فضاهاي روستايي و اجتماعات كوچك و روستايي اين دو گونه سرمايه هم پوشاني فراواني با هم دارند و اغلب در يك دسته قرار مي گيرند؛ اما در فضاهاي شهري عمدتاً هر دو گونه سرمايه اجتماعي دچار آسيب مي شوند.
با اين وجود، پژوهش هاي مختلف نشان داده اند كه سرمايه اجتماعي برون گروهي به شدت ، كاهش مي يابد و عمدتاً از اين لحاظ فضاهاي شهري دچار آسيب مي شوند.
كاهش سرمايه اجتماعي موجب مي شود تا آسيب هاي مختلفي بر جامعه تحميل شود و نه تنها به كاهش اعتماد اجتماعي، فردگرايي و يا موارد مشابه آن منجر مي شود كه بر افزايش نرخ جرم و انحرافات اجتماعي نيز تأثيرگذار است. بر اين اساس شروع جرم ريشه در فرسايش پيوندهاي اجتماعي در طول دوره نوجواني دارد كه اين فرسايش به وسيله ضعيف شدن دلبستگي به والدين، تعهد به مدرسه و اعتقاد به ارزش هاي مرسوم مشخص مي گردد و كاهش سرمايه اجتماعي به افزايش جرم و بزهكاري منجر مي شود؛ امري كه خود نيز به تضعيف پيوندها و فرسايش بيشتر سرمايه اجتماعي منجر مي شود (چلبي،1384،ص.14).

 

 

 

•  

  1. نتیجه گیری

   

   

 

 

در اين فصل ضمن ارائه يك تعريف از آسيب هاي اجتماعي شهري، اين آسيب ها در چهار دسته عمده شامل بحران هاي جمعيتي و مهاجرتي، كاهش همبستگي اجتماعي، فقر شهري و انحرافات و جرائم شهري تعريف و طبقه بندي شدند و در ادامه، رويكردهاي نظري موجود در زمينه سه آسيب اجتماعي كلان ارائه شد. بر مبناي اين رويكرد رشد جمعيت شهرها كه به ويژه در كشورهاي جهان سوم منتج از مهاجرت هاي روستايي است، به ضعف همبستگي اجتماعي منجر مي شود و پديده فقر شهري را دامن مي زند. تركيب اين دو آسيب اجتماعي (ضعف همبستگي اجتماعي و فقر شهري) موجب مي شود تا سطح و ميزان انحرافات اجتماعي در فضاهاي شهري افزايش يابد و نرخ جرائم رشد قابل توجهي پيدا كند كه اين امر به دليل ويژگي هاي خاص فضاهاي شهري در كشورهاي در حال توسعه ابعاد بيشتر و عميق تري به خود مي گيرد.
در مبحث فقر شهري به دو موضوع عمده و كلان پرداخته شد كه اين موضوع ها ترسيم كننده مهم ترين چالش هاي شهري در اين خصوص هستند. موضوع اول شكل گيري حاشيه هاي شهري و زاغه نشيني است كه خود يك معضل كليدي و اساسي در بسياري از جوامع به شمار مي آيد و بحث دوم نيز به تحليل شكل گيري گروه هاي فقير شهري، شامل زنان سرپرست خانوار، افراد بي خانمان، متكديان، كودكان خياباني و جوانان فراري مي پردازد.
در بخش سوم نيز به تحليل فرآيند شكل گيري و نرخ افزايشي انحرافات اجتماعي در فضاهاي شهري پرداخته شد. عمده اين انحرافات و جرائم شهري ناشي از گسترش و رشد پديده هاي عميق تري مانند رشد جمعيت، ضعف همبستگي اجتماعي و ابعاد مختلف فقر شهري است كه در بالاترين سطح هرم به عنوان انحرافات اجتماعي و جرائم شهري قابل طرح و بررسي هستند.
فصل یازدهم
مبانی نظری تطابق طرح جامع

 

 

 

•  

  1. مقدمه

   

   

 

 

در این فصل مطالعات قبلی در زمینه آسیب های اجتماعی و ناهنجاری های رفتاری و احساس امنیت در فضا مورد بررسی قرار خواهد گرفت . در ابتدا مفهوم ناهنجاری های رفتاری و جرائم بیان می شود و سپس تئوری هایی که در این زمینه از دیدگاه جامعه شناسی ، محیط اجتماعی و فیزیکی مطرح شده است ، مورد ارزیابی قرار میگیرد . موضوع پیشگیری از مشکلات اجتماعی بسیاری از موقعیت های متفاوت محیطی را شامل می شود . برنامه ریزی و طراحی شهری با جرایم و ناهنجاریها در مراکز شهر و سکونتگاهای اجتماعی مرتبط می باشد .

 

 

 

•  

  1. ناهنجاری های رفتاری و محیط اجتماعی

   

   

 

 

11-2-1- کالبد شکافی ناهنجاری های رفتاری
رفتار عبارت است از هر نوع پاسخ ارگانیسم (موجود زنده) به محرک های بیرونی و درونی ، رفتار اجتماعی کنش متقابل دو یا چند فرد است که رفتار یکدیگر را تحت تاثیر متقابل قرار می دهند و گروه های اجتماعی را پدید می آورند.از مجموعه ارتباطات انسانی بین گروه های اجتماعی است که جامعه پدید می آید . جامعه انسانی تنها مجموعه ساده ای از افراد نیست بلکه نظامی است که از پیوند آنها بدست می آید.
بدیهی است که جامعه از افراد ترکیب یافته و رفتار افراد می تواند موجب تغییر آن گردد ولی در عین حال جامعه خود دارای ماهیت مستقلی است که بر رفتار افراد تاثیر می گذارد . چنانچه بسیاری از رفتارها و کژروی های آدمی به راهنمایی جامعه ای که درآن پرورش یافته شکل می گیرد .
برای کالبد شکافی و تبیین چگونگی و چرایی کژ رفتاری و آسیب های اجتماعی لازم است از ماهیت کنش های متقابل گروه ها و افراد که که تشکیل دهنده جامعه هستند آگاه باشیم . مطالعه ویژگی های زندگی اجتماعی و سه جنبه اساس آن : ساختار – کارکرد – فرهنگ ، که تا حد زیادی شکل دهنده رفتارهای انسان در جامعه هستند لازم می نماید . (ستوده ،1382،ص .66)
الف : ساختار اجتماعی
به مجموعه ای از روابط نسبتا ثابت و تقریبا پایدار میان افراد و گروه های یک جامعه که تحت مجموعه مشترکی از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی گرد آمده اند ساختار اجتماعی گویند .

 

برای دانلود متن کامل این فایل به سایت torsa.ir مراجعه نمایید.