برای دانلود متن کامل این فایل به سایت torsa.ir مراجعه نمایید.

 

۴-۲- ارتباط و همبستگی بین الملل مختلف در قرن بیستم

 

 

قرن بیستم با ایجاد ارتباط و همبستگی بین ملل مختلف، طلسم مرزهای ملی کشورها را شکست و توجه افراد را به رویدادهای بین المللی درسراسر جهان معطوف ساخت . دراین عصر، مسائل اجتماعی نیز کسب اهمیت کردند و درنتیجه آن، اداره و سازمان امور اقتصادی هم توجه عمومی را به خود جلب نمودند.
نظام دموکراسی که تا آن زمان، جنبه سیاسی و اجتماعی داشت، به دموکراسی صنعتی تبدیل شد و نظارت بر وظایف تولیدی و اقتصادی که به اختیار صاحبان صنایع و بازرگانان رها شده بود، نیز تحت مسئولیت دولت قرارگرفت . رونق فعالیت های اقتصادی، روابط بخش های مختلف تولیدی را هم گسترش داد و مردم تمام ممالک به کمک تکنی ک های جدید صنعتی، روابط متقا بل پیدا کردند . ایجاد و توسعه این روابط، نه تنها افراد هر ملت را به هم نزدیک نمودند، بلکه افراد همه ملل جهان را نیز به یکدیگر پیوند دادند و حس همدردی و همبستگی در آنان به وجود آوردند.
با ادامه تحولات جدید جهانی، دولت ها هم مسئولیت های بیشتری پیدا کردند . زیرا اقدامات و فعالیت های آن ها علاوه بر آنکه در قلمرو خاص سیاسی، مورد توجه افکار عمومی داخلی قرار می گیرند، در صحنه زندگی بین المللی نیز تحت تأثیر افکارعمومی بین المللی واقع می شوند .
باید دانست که وجدان مشترک اجتماعی، مهم ترین عامل شاخص زمان معاصر است و همین آگاهی عمومی است که افراد را به سرنوشت فردی و جمعی علاقه مند می سازد. انسان قرن حاضر یک انسان جدید، یک انسان اجتماعی است . انسانی است که با تحولات ناگهانی عصر خود با زندگی تازه ای روبه رو شده است و چشم اندازهای وسیع تر، پیچیده تر و درعین حال اضطراب انگیزتر در برابر او قرارگرفته اند.
انسان کنونی، برای ادامه زندگی درجامعه نوین، احتیاجات جدیدی پیدا کرده و ناچار است خود را با شرائط زمان منطبق سازد . اکنون حرفه ای که هر فرد به عهده دارد، جنبه فنی و تخصصی یافته است .
زندگی هیچ کسی بدون تفاهم اجتماعی، که خود بر معلومات عمومی و آشنایی مسائل جاری متکی است، میسر نیست . موفقیت هر فرد در کارها و فعالیت های او به رعایت اصول وظیفه شناسی ملی و بین المللی بستگی دارد. بدون حس تعاون بشری و همبستگی انسانی، ایجاد ارتباط با افراد دیگر و تعیین سرنوشت جمعی امکان پذیر نیست.
انسان معاصر، تنها موقعی می تواند بهترین و مطمئن ترین وسایل را برای زندگانی گروهی جدید به دست آورد، که معلومات و اطلاعات کافی، عقاید و افکار سالم و خط مشی های صحیح در اختیار او قرار گیرند. شک نیست که انسان جدید را تنها با آموزش نظری در مدارس نمی توان وارد صحنه زندگی نمود . زیرا کسب اخبار و اطلاعات و شناسایی افکار و عقاید، تنها از طریق مطبوعات و سایر رسانه ها صورت می گیرند. بنابراین، وسایل ارتباطی و خبری، مکمل و لازمه وسایل آموزشی و مهم ترین عامل ایجاد شایستگی اجتماعی هستند.
پس برای آنکه انسان بهتر بتواند به زندگی جمعی ادامه دهد، در صحنه فعالیت های اجتماعی راه مناسب تر برگزیند و مسئولیت های شخصی و اجتماعی را با آگاهی کامل به عهده بگیرد، باید همیشه در جریان وقایع و اتفاقاتی که هرلحظه درمحیط اطراف او و در دنیای بزرگ صورت می گیرند، قرار داشته باشد.
هر واقعه ای که در جهان اتفاق بیفتد، هرچند که محل وقوع آن بسیار دور باشد، مستقیماً مورد توجه انسان است . زیرا تمام رویدادها ممکن است به خوبی در زندگی فردی، گروهی یا عمومی تأثیر باقی گذارند .
به همین جهت، انسان معاصر به کسب دائمی اخبار و اطلاعات مربوط به وقایع اجتماعی، نیاز بسیار ضروری دارد. سرعت تحولات اجتماعی و پیچیدگی شدید مسائل محیط زندگی انسانی، سبب شده اند که افراد در اداره جوامع، مسئولیت مشترک پیدا کنند و اگر در نظر داشته باشیم که بنیان جوامع معاصر دارای هرنوع نظام سیاسی که باشند بر رضایت عامه استوار است، لزوم گسترش آگاهی های عمومی بیشتر آشکار می شود. حفظ مسئولیت مشترک و تأمین رضایت عامه مردم در اداره امور جامعه، فقط درصورتی امکان پذیرند که به موازات تأمین امکانات آموزشی و ایجاد عقاید سالم درباره تمام رویدادهای اجتماعی، اخبار و اطلاعات عینی و واقعی دراختیار مردم قرارگیرند .
بنابراین عصر ما، اکنون عصر طلایی وسایل ارتباطی و خبری است . زیرا همان گونه که گفته شد، کسب اخبار و اطلاعات ب ه صورت یک ضرورت بزرگ اجتماعی درآمده است و همین ضرورت سبب شده است که وسایل ارتباطی و خبری، روزبه روز اهمیت بیشتر به دست آورند و درجامعه تأثیر عمیق تر باقی گذارند. ( معتمدنژاد،۱۳۸۹،ص۳۳)

 

 

۴-۳- موقعیت اطلاعات

 

 

اطلاعات درباره واقعیت، برای میانج یگری میان انسا نها و واقعیت به کار گرفته شده است تا جهانی متمایز پدید آید. ویژگ یهای اصلی این جهان، زمینه کانونی نزد کی یای بود که در پس زمینه قابل درکی از دوری و فاصله فهمیده می شد.
ظهور نیروی فرهنگی اطلاعات، همچون سیلی، ساختار جهان را که بر بنیاد اطلاعات دیرینه درباره و برای واقعیت استوار بود، در خود گرفت و فرسودن آن را آغاز کرد. اطلا ع داشتن نه تنها آنچه را از جهت زمانی و مکانی دوردست است، روشن میکند، بلکه هر آنچه از تخیل و مفهوم سازی به دور از ذهن است و هر آنچه را احتمالی بعید می نماید، بدون یاری نشانه های قراردادی روشن میسازد. ترتیبات پیچیده اجتماعی، ساختما نهای بزرگ و شکوهمند، قطعه های هنرمندان موسیقی بدون اطلاعات در متن عهدنامه ها، نقشه کلیساهای جامع و متن نت، مفهوم شدنی نخواهد بود. این دیگر اطلاعاتی درباره واقعیت نیست، بلکه اطلاعات برای واقعیت است. اطلاعات برای ساختن امتی از آدمیان یا ساختمان یا موسیقی است، ولی در اینجا هم گام هایی که فاصله میان اطلاع درباره واقیعت و برای آن و بالعکس را می پیمایند، گام هایی کوچک اند. درحالی که اطلاعات درباره واقعیت، عمدتا نیازمند ادراک است و جهان را روشن تر میسازد، اطلاعات برای واقعیت در پی تحقق است و هدف آن دنیایی است مرفه تر )بورگمان، ۱۳۸۸،ص۲۱۹)
اطلاعات، درباره واقعیت، حتی امروزه با انسا نها از چیزها و رویدادهای دوردست سخن می گوید، ولی آنها را نزد انسا نها نمی آورد. با این حال، از آنچه حاضر است خبر میدهند و آن را روشن میسازند. در حالی که اطلاعات درباره واقعیت، جهان را از جهت نزدیکی و دوری روشن میسازد، اطلاعات برای واقعیت، سرچشم های فرهنگی است که در پی رفاه است. این رفاه، موجب پیروی از انضباطی ویژه میشود که پاداش آن سهیم شدن در فرهنگی شکوهمند است)درستکه[۶۲]۱۹۸۱: ۴۳(.
در گذشته اطلاعات، اطلاعات درباره و برای واقعیت بوده است، ولی اطلاعات در رهگذر تحولات تکنولوژکی ی کونیم سده گذشته، هرچند هنوز درباره و برای واقعیت بوده است، اندک اندک به رقابت با واقعیت برخاسته است و به واقعیت تبدیل شده است. فرهنگ تکنولوژی، از آرزوی همه گیر و بدیهی مصرف بیشتر و بهتر جان میگیرد. به نوعی، اطلاعات در مقام واقعیت مجازی تأثیرهای ویژه و بی واسطه های بر فرهنگ خواهد داشت و باعث افزایش شده و در خدمت مصرف قرار می گیرد و توانایی و آمادگی همگان را در رو به روشدن با جهان بالفعل تحلیل خواهد کرد )ماکای ، ۱۹۶۹:ص۱۷)از نگاه بورگمان ، تکنولوژی اطلاعات، گرایش به ناتوان ساختن اشخاص و بی اثرکردن امور دارد .

 

 

۴-۴- جایگاه ارتباطات بین المللی در مطالعات ارتباطی

 

 

«ارتباطات بین المللی»در یک قرن و نیم اخیر، به موازات تأسیس و توسعه شبکه های ارتباطی جهانی، مطالعات و تحقیقات ارتباطات بین المللی نیز رو به پیشرفت و گسترش گذاشته اند و به خصوص در چند دهه گذشته، دربسیاری از دانشکده های علوم ارتباطات و مؤسسات پژوهشی ارتباطی کشورهای توسعه یافته و کشورهای درحال توسعه، جایگاه برجسته ای پیدا کرده اند. ( معتمدنژاد،۱۳۸۹،ص۴۰) محققان ارتباطی آمریکایی و انگلیسی هم در سال های اخیر، ضمن مطالعات عمومی خود درباره ارتباطات و روابط بین المللی، جنبه های مختلف جغرافیای ارتباطات را بررسی کرده اند.
درسال ۱۹۴۸ ، یک کنفرانس بین المللی آزادی اطلاعات، در ژنو تشکیل شد. در این کنفرانس ۳۰۰ نماینده از ۵۷ کشور دنیا شرکت کردند و متخصصات آزادی مطبوعات درآن نقش مهمی ایفا نمودند.
تشکیل این کنفرانس را می توان نقطه عطف اقدامات بین المللی برای تأمین آزادی مطبوعات و جریان آزاد اطلاعات دانست . زیرا با تشکیل آن، جنبش برقراری یک نظم بین المللی ارتباطی، به اوج شدت رسید. در این کنفرانس، برای تهیه و تدوین مواد مختلفی که در موردمطبوعات و سایر وسایل ارتباط جمعی باید در اعلامیه و عهدنامه حقوق بشر درج می شدند، طرح های گوناگون تهیه گردیدند . ازجمله، چهل قطعنامه در این کنفرانس به تصویب رسیدند . برای عهدنامه حقوق بشرهم یک طرح آمریکایی در مورد دسترسی آزاد به اخبار و مبادله اخبار این کشورها، یک طرح فرانسوی درباره حق تصحیح اخبار و یک طرح انگلیسی درباره آزادی مطبوعات در سطح بین المللی، تهیه و تصویب گردیدند. ( معتمدنژاد،۱۳۸۹،ص۹۲)
عهدنامه مربوط به حق بین المللی تصحیح اخبار که در کنفرانس ۱۹۴۸ ژنو تهیه شده بود، در ۱۶ دسامبر ۱۹۵۲ از طرف مجمع عمومی ملل متحد به تصویب رسید. به موجب این عهدنامه، هر دولتی حق دارد اخباری را که مدعی عدم صحت یا تحریف شدن آن هاست و معتقد است که به روابط او با سایرکشورها و اعتبار یا حیثیت ملی او لطمه می زنند، تصحیح کند و متن درست آن ها را دراختیار کشورهایی که اخبار مذکور را کسب کرده اند، برساند.( Armand Mattelart., 1994,pp.7.8) دولت هایی که این تصحیح را دریافت می کنند، موظفند با استفاده از وسایل مورداستفاده برای انتشار اخبار امور بین المللی، آن را منتشر کنند وگرنه دبیرکل سازمان ملل متحد انتشار آن را برعهده می گیرد.( Armand Mattelart., 1991, pp. 37-41) تردید نیست که این حق تصحیح، مانند حق تصحیح اخبار داخلی، که در قوانین مطبوعات کشورها وجود دارد دارای ضمانت اجرا نیست .