۲۲٫۵%

۲۱٫۶%

۲۳٫۵%

۲۱٫۴%

درصد

۴-۲ پرسش‌های اساسی
در این بخش از پژوهش حاضر به پرسش‌های اساسی پرداخته می‌شود، و به این پرسش‌ها با استفاده از اطلاعات به دست آمده از طریق پرسشنامه پاسخ داده می‌شود. اطلاعات به دست آمده از طریق پرسشنامه، با استفاده از روش‌های گوناگون آماری، طبقه‌بندی و تحلیل شده‌اند و نتایج آن در قالب جداول و نمودارها نشان داده شده است.
پرسش اساسی اول – متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران چگونه و با استفاده از چه روش‌هایی به اطلاعات مورد نیاز خود دست می‌یابند؟
متخصصان از روش‌های گوناگونی برای تامین اطلاعات مورد نیاز خود استفاده می‌کنند. هدف از طرح این سئوال، تعیین پرکاربردترین روش تامین اطلاعات در میان متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران بوده است. جدول ۴-۹ و نمودار ۴-۱۶ نشان‌دهنده‌ی میزان استفاده از هر روش توسط متخصصان این مراکز برای تامین اطلاعات مورد نیاز است[۵۱].
همان‌طور که در نمودار ۴-۱۶ نمایش داده شده است، پرکاربردترین روش برای تامین اطلاعات مورد نیاز متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران جستجو در اینترنت است. استفاده از کتابخانه محل کار، و تماس با دوستان و همکاران، به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار می‌گیرند.
این نتایج نشان می‌دهد که امروزه کاربرد اینترنت آنقدر وسعت یافته است که اکثر متخصصان برای تامین اطلاعات مورد نیاز خود از آن استفاده می‌کنند. اما در عین حال برای متخصصان، کتابخانه نیز همچنان پرکاربرد است و آنها برای تامین اطلاعات مورد نیاز خود از آن نیز استفاده زیادی می‌کنند.
همچنین استفاده از کتابخانه‌های تخصصی دیگر، کم کاربردترین روش تامین اطلاعات در میان متخصصان مراکز تحقیق و توسعه بوده است. این امر می‌تواند به این دلیل باشد که عموماً رابطه‌ی بین کتابخانه‌ای در ایران ضعیف است، و این کتابخانه‌ها نیز ارتباط بین کتابخانه‌‌ای رسمی و تعریف شده‌ای ندارند. بلکه بیشتر از روابط شخصی و ارتباطات دوستانه با کتابداران کتابخانه‌های دیگر، استفاده می‌کنند.
نمودار ۴-۱۶ روش‌های تامین اطلاعات به تفکیک مراکز تحقیق و توسعه
پرسش اساسی دوم – هدف متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از استفاده از کتابخانه‌های وابسته چیست؟
متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران با اهداف گوناگونی از کتابخانه استفاده می‌کنند. هدف از طرح این پرسش تعیین مهمترین اهداف متخصصان در استفاده از کتابخانه بوده است. کسب اطلاع از اهداف و انگیزه‌های متخصصان در استفاده از کتابخانه، می‌تواند به کتابداران در مجموعه‌سازی کمک کند.
نتایج این بررسی، به منظور مقایسه بهتر، به تفکیک مراکز تحقیق و توسعه در نمودار ۴-۱۷ نمایش داده شده است. مهمترین هدف متخصصان هر سه مرکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران از استفاده از کتابخانه، افزایش معلومات تخصصی (۸۰٫۸ درصد) بوده است[۵۲]. روزآمد کردن اطلاعات (۴۷٫۷ درصد) و انجام پژوهش یا طرح‌های پژوهشی (۴۲٫۶ درصد) به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفتند (جدول ۴-۸).
از میان اهداف گوناگون، گذراندن اوقات فراغت، و انتشار و ارائه آثار علمی در رتبه‌های آخر قرار گرفته‌اند. احتمالاً به دلیل آن‌که کتابخانه‌های مراکز تحقیق و توسعه، از نوع کتابخانه‌های تخصصی هستند، متخصصان کمتر با هدف گذراندن اوقات فراغت به این کتابخانه‌ها مراجعه می‌کنند. همچنین باید به این نکته توجه داشت که در کل سرانه مطالعه در ایران پایین است.همچنین متخصصان این مراکز بیشتر به انجام کارهای فنی و عملیاتی تمایل دارند، و کمتر به انتشار آثار علمی مبادرت می‌ورزند.
نمودار ۴-۱۷ هدف متخصصان از استفاده از کتابخانه به تفکیک مراکز تحقیق و توسعه
پرسش اساسی سوم – متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران در دستیابی به اطلاعات مورد نیاز خود با چه مشکلاتی مواجه هستند؟
این سئوال به منظور تعیین میزان مشکلات متخصصان در استفاده از کتابخانه طرح شده است. نتایج آن در نمودار ۴-۱۸ نشان داده شده است. از میان مشکلات گوناگون متخصصان، کمبود تعداد منابع با ۷۳٫۶ درصد بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است. بعد از آن روزآمد نبودن منابع (۶۷٫۴ درصد)، عدم آگاهی از وجود منابع (۵۵٫۱ درصد)، و محدود بودن ساعت کار کتابخانه (۵۱٫۷ درصد) به ترتیب در جایگاه دوم، سوم، و چهارم قرار گرفته‌اند (جدول ۴-۳۱).
اما میان مشکلات متخصصان سه مرکز تحقیق و توسعه تفاوت‌هایی وجود دارد. بیشترین مشکل متخصصان ایپکو در استفاده از کتابخانه، کمبود تعداد منابع است. دومین مشکل متخصصان ایپکو روزآمد نبودن منابع، و سومین مشکل آنها در استفاده از کتابخانه محدود بودن ساعت کار کتابخانه می‌باشد. متاسفانه ساعت کار کتابخانه ایپکو مدتی است که به ۳ ساعت در روز کاهش یافته است.
بیشتر متخصصان ان.پی.دی، بیشترین مشکل در استفاده از کتابخانه را روزآمد نبودن منابع عنوان کرده‌اند. همچنین کمبود تعداد منابع، و عدم آگاهی از وجود منابع، به ترتیب مشکلات دوم و سوم متخصصان ان.پی.دی می‌باشند.
بیشتر متخصصان سایپا، کمبود تعداد منابع را بیشترین مشکل در استفاده از کتابخانه ارزیابی کرده‌اند. عدم آگاهی از وجود منابع، و روزآمد نبودن منابع، به ترتیب دومین و سومین مشکل متخصصان سایپا در استفاده از کتابخانه هستند.
نمودار ۴-۱۸ مشکلات متخصصان در استفاده از کتابخانه
پرسش اساسی چهارم – متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران برای تامین نیازهای اطلاعاتی خود بیشتر از منابع چاپی استفاده می‌کنند یا الکترونیکی؟
این سئوال به منظور تعیین شکل منابع اطلاعاتی مورد استفاده متخصصان طرح شده است. نتایج این بررسی می‌تواند در زمینه مجموعه‌سازی و خط مشی‌گذاری، برای کتابداران این کتابخانه‌ها راهگشا باشد. نتایج این پرسش به منظور مقایسه بهتر، به تفکیک مراکز تحقیق و توسعه، در جدول ۴-۱۱ و نمودار ۴-۱۹ نشان داده شده است.
همان‌طور که در نمودار نمایش داده شده است، متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران، بیشتر از منابع غیرچاپی و الکترونیکی(۸۴٫۲ درصد) برای تامین نیازهای اطلاعاتی خود استفاده می‌کنند.
نمودار ۴-۱۹ شکل منابع اطلاعاتی به تفکیک مراکز تحقیق و توسعه
پرسش اساسی پنجم – متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از کدام نوع از منابع بیشتر استفاده می‌کنند؟
یکی از مهمترین پرسش‌های مطرح در این پژوهش میزان استفاده متخصصان از انواع مختلف منابع اطلاعاتی می‌باشد. پرسش به گونه‌ای طرح شده است که متخصصان میزان استفاده از منابع مختلف را با اختصاص دادن یک عدد مشخص می‌نمایند. عددِ تخصیص‌داده شده به هر منبع رتبه و اولویت استفاده از آن منبع نزد متخصص را نشان می‌دهد. ترکیب سیزده نوع منبع اطلاعاتی و اختصاص اولویت یک تا سیزده به هر منبع، موجب می‌شود که توصیف پاسخ‌های این پرسش به شکلی خاص ارائه گردد. سیزده جدول و سیزده نمودار در پیوست ۵ ارائه شده است که هر جفت جدول و نمودار نمایش‌گرِ میزان استفاده از یک منبع اطلاعاتی می‌باشد. این نمودارها و جداول دو کاربرد مهم دارند: اول این‌که می‌توان مشخص کرد که در یک مرکز تحقیق و توسعه‌ی مشخص، یک منبع خاص (مانند کتاب فارسی) به ترتیب اولویت در استفاده‌ی بیشتر، چندمین مقام را دارد. دوم این که بر اساس این نمودارها و جداول می‌توان مقایسه‌ای میان اولویت (میزان استفاده از) یک منبع خاص در بین متخصصان مراکز مختلف تحقیق و توسعه انجام داد.
از آن‌جا که هر یک از متخصصان میزان استفاده از منابع مختلف را با اعداد یک تا سیزده به گونه‌ای مشخص نموده است که منبع با بیشترین استفاده رتبه اول و منبع با کمترین استفاده رتبه سیزدهم را خواهد داشت، می‌توان با اختصاص یک ضریب وزنی به هر انتخابِ متخصصان میزان استفاده از هر منبع اطلاعاتی در کل را به دست آورد. برای این منظور ضریب وزنیِ اولویت اول را برابر ۱۳ و ضریب وزنی اولویت سیزدهم را برابر ۱ قرار می‌دهیم. به این ترتیب با جمع کردن تمام حاصل‌ضرب‌ها می‌توان میزان وزنی استفاده از هر منبع توسط افراد را مشخص نمود. در پیوست ۵ نمونه‌ای از این محاسبه برای منبع کتاب فارسی انجام و نشان داده شده است.
با تقسیم کردن میزان وزنی به دست آمده برای هر منبع بر مجموع کل حاصل‌ضرب‌های همان مرکز، می‌توان درصد وزنی استفاده از هر منبع را محاسبه کرد. بدین ترتیب می‌توان مقایسه‌ای کلی و جامع میان میزان استفاده منابع مختلف در شرکت‌های مختلف انجام داد. نتیجه‌ی این محاسبات در جدول ۴-۱۵ و نمودار ۴-۲۰ نشان داده شده است. نمودار ۴-۲۰ می‌تواند تصویری جامع از میزان استفاده از هر منبع ارائه دهد. همان‌طور که مشخص است در هر سه مرکز، کتاب لاتین بیشترین میزان وزنیِ استفاده و مواد دیداری و شنیداری کمترین میزان را داشته است. همچنین مقالات لاتین، استانداردها، نقشه‌های فنی، و کتاب فارسی دارای میزان وزنی استفاده‌ای بیشتر از سایر منابع بوده‌اند.
نمودار ۴-۲۰ میزان وزنی استفاده از منایع مختلف اطلاعاتی
پرسش اساسی ششم – منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه‌های مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران تا چه میزان نیازهای اطلاعاتی متخصصان را برآورده می‌کند؟
هدف از طرح این سئوال دریافتن این نکته بوده است که متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران تا چه حد منابع گوناگون کتابخانه را برای رفع نیازهای اطلاعاتی خود کافی می‌دانند. برای این منظور از متخصصان خواسته شده است که میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی خود توسط هر منبع موجود در کتابخانه را مشخص کنند. این میزان در بازه‌ی ۵ تایی تعیین شده است که در آن ۱ نشان‌دهنده‌ی خیلی کم، و ۵ نشان‌دهنده‌ی خیلی زیاد بوده است.
نتایج نشان می‌دهد که تا ۵۰ درصد متخصصان کتاب‌های‌ فارسی و لاتین، نشریات لاتین، مقالات فارسی و لاتین، گزارش‌های‌ فنی، استانداردها، پایگاه‌های‌ اطلاعاتی، و نقشه‌های‌ فنی موجود در کتابخانه را برای برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی خود متوسط می‌دانند. همچنین تا ۵۰ درصد متخصصان نشریات فارسی، پایان‌نامه‌ها‌ و مواد دیداری و شنیداری، و کاتالوگ‌ها و بروشورهای موجود در کتابخانه را کم دانسته‌اند (جدول ۴-۱۶).
جدول ۴-۱۷ و نمودار ۴-۲۱ به منظور نمایش بهتر تفاوت میان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران در زمینه برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان رسم شده است. همان‌طور که در نمودار ۴-۲۱ نشان داده شده است میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان ایپکو با کمک پایان‌نامه‌ها از دیگر مراکز بیشتر است. اما میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان ان.پی.دی با استفاده از مقالات فارسی از دیگر مراکز بیشتر است. همچنین میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان سایپا با استفاده از نشریات فارسی و کاتالوگ‌ها و بروشورها از دیگر مراکز بیشتر است، اما در مورد پایگاه‌های اطلاعاتی از دیگر مراکز کمتر است.