۵-۳-بحث در مورد نتایج:
هدف از تخمین رگرسیون چند متغیره مزبور تعیین پارامترهای مجهول می باشد .اولین و شاید مهمترین متغیری که در تجارت کشورها موثر است اندازه اقتصادی آنها است .بهترین شاخص برای اندازه اقتصاد کشورها تولید ناخالص سرانه داخلی می باشد و انتظار میرود با افزایش مقدار این متغیر توان بالقوه کشورها در تجارت با یکدیگر افزایش یابد. مقدار ضریب تولید ناخالص سرانه داخلی ایران برابر با ۵۶/. و ضریب تولید ناخالص داخلی کشورهای منتخب برابر با ۵۴/۰ می باشد. که به ترتیب بیشترین تاثیر را در تجارت خارجی ایران با کشورهای منتخب طی سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱ داشته است.با توجه به اینکه تابع مورد تخمین از نوع کاب داگلاس بوده است لذا کشش متغیرها برابر با ضریب آنها است.بدین ترتیب می توان گفت اگر مقدار تولید ناخاص سرانه داخلی ایران و کشورهای منتخب یک در درصد افزایش یابد ، تجارت بین کشور ایران با کشورهای منتخب به ترتیب ۵۶ صدم درصد و ۵۴ صدم درصد افزیش خواهد رفت.عامل دیگری که می تواند بر حجم تجارت خارجی دو کشور موثر باشد هزینه حمل و نقل است که در مطالعه حاضر شاخص اندازه گیری هزینه حمل و نقل ، فاصله جغرافیایی دو کشور می باشد. نتایج حاصل از تخمین نشان میدهد ضریب این متغیر برابر با ۰٫۰۰۰۲ – است و رابطه ضعیف و منفی بین فاصله دو کشور و حجم تجارت آنها برقرار است .لذا می توان گفت با پیشرفت تکنولوژی در وسایل حمل و نقل نقش فاصله جغرافیایی به عنوان یک مانع در انجام مبادلات بین المللی کاهش یافته است.عامل موثر دیگر در تعیین پتانسیل تجاری کشورها جمعیت آنها است که می تواند نقش مثبت یا منفی در انجام مبادلات تجاری داشته باشد.ضریب متغیر جمعیت ایران ۵۱/۰ و جمعیت کشورهای منتخب ۴۲/۰ می باشد و پس از تولید ناخالص سرانه داخلی بیشترین تاثیر را در توان تجاری کشور ایران داشته است . در واقع اگر جمعیت کشور ایران یک درصد افزایش یابد ، حجم تجارت بین المللی ایران با کشورهای منتخب ۵۱ صدم درصد افزایش می یابد و اگر متوسط جمعیت کشورهای منتخب یک درصد افزایش یابد میانگین حجم تجارت آنها با ایران ۴۲ صدم درصد افزایش می یابد. آخرین عاملی که در مطالعه حاضر مورد بررسی قرار گرفته است تشابه اقتصادی کشورها است . در واقع افراد یک کشور پس از اشباع بازارهای داخلی به سراغ بازار کشورهایی خواهند رفت که تشابه بیشتری به بازارهای داخلی کشور دارد.جهت اندازه گیری متغیر تشابه اقتصادی از شاخص لیندر استفاده شد و ضریب آن ۰۱/۰ برآورد گردیده است . لذا می توان گفت اگر تشابه الگوی مصرفی کشور ایران با کشورهای منتخب یک درصد بیشتر شود ، پتانسیل تجاری آنها یک صدم درصد افزایش خواهد یافت.
در نهایت می توان گفت با وجود ، حدود ۶۰ درصد از تغییرات حجم مبادلات کشور ایران با کشووهای منتخب طی سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱ توسط متغیرهای توضیحی مورد مطالعه قابل توجیه است.
در نهایت با جایگذاری مقادیر واقعی متغیرهای توضیحی ، مقدار بالقوه تجارت خارجی ایران با سایر کشورها در طی سالهای مورد مطالعه تعیین شد و سپس با مقدار بالفعل آن مقایسه گردید و مشخص شد که بیشترین شکاف تجاری ایران با کشور ترکیه و انگلستان بوده است ، لذا پتانسیل بالایی برای افزایش میزان مبادلات تجاری با این دو کشور وجود دارد، و کمترین سهم شکاف تجاری از آن کشور افغانستان است .
نمودار ۵-۱- متوسط شکاف تجاری
۵-۴- نتایج آزمون فرضیه
بین تولید ناخالص سرانه داخلی ایران و حجم مبادلات تجاری رابطه معنی داری وجود دارد.