۳-۷روایی ابزار تحقیق
ابزار جمع‌آوری اطلاعات باید از روایی و پایایی لازم برخوردار باشد تا محقق بتواند داده‌های متناسب با تحقیق را گردآوری نماید و از طریق این داده‌ها و تجزیه و تحلیل آنها، فرضیه‌های مورد نظر خود را بیازماید. روایی بیانگر آن است که آیا ابزار ما قادر به سنجش و اندازه‌گیری متغیر یا سازه‌ای که برای آن ساخته شده است، می‌باشد یا خیر؟ در واقع روایی با این مساله سروکار دارد که یک ابزار اندازه‌گیری تا چه حد چیزی را اندازه می‌گیرد که ما فکر می‌کنیم. بنابراین روایی یا اعتبار، میزان انطباق بین تعریف مفهومی متغیر با تعریف عملیاتی آن است (حبیب‌پور و صفری، ۱۳۸۸). نویسندگان برای تفهیم آزمونهای روایی اصطلاحات مختلفی را بکار میگیرند، که به صورت کلی میتوان آنها را تحت سه عنوان روایی محتوی[۱۳]، روایی معیار[۱۴] و روایی سازه[۱۵] گروهبندی کرد.
روایی محتوا به این مطلب اشاره دارد که نمونه سوالات مورد استفاده در یک آزمون تا چه حد معرف کل سوالات ممکن هستند، که میتوان از محتوا یا موضوع مورد نظر تهیه کرد (داناییفرد و دیگران، ۱۳۸۷). در واقع روایی محتوایی بدین معنی است که مولفه‌های ابزار، محتوای مورد سنجش را بسنجد (کرسول، ۱۳۹۰). بنابراین روایی محتوی ایجاد اطمینان میکند که همهی ابعاد و مؤلفههایی که میتواند مفهوم مورد نظر را انعکاس دهد در آن سنجه وجود دارد. روایی صوری از مشتقات روایی محتوایی می‌باشد. روایی صوری به بررسی تشابه سوالات به موضوعی که برای اندازه‌گیری آن تهیه شده‌ است، می‌پردازد. روایی صوری به درجه‌ای از منطقی بودن یک آزمون به نظر کسانی که به آن جواب می‌دهند می‌رسد گفته می‌شود. برای تعیین روایی صوری و روایی محتوایی از نظر متخصصان استفاده می‌شود
روایی سازه دلالت برآن دارد که نتایج بدست آمده از کاربرد سنجهها تا چه حد با تئوریهایی که آزمون براساس آنها تهیه شده است، سازگاری دارد. این سنجش مستلزم سه اقدام اساسی است: در ابتدا سازنده آزمون باید صفت مورد نظر را به دقت تحلیل کند. در مرحله بعد، چگونگی ارتباط صفت با متغیرهای دیگر را مورد توجه قرار دهد و بعد از طریق آزمایش معلوم کند که آیا این روابط فرضی واقعاً وجود دارند یا نه که روایی پرسشنامه حاضر به استفاده از نظر خبرگان و اساتید بررسی و تایید گردید.
۳-۸پایایی
در عرف افراد معتبر کسانی هستند که رفتارشان همسان، قابل اعتماد و قابل پیش‌بینی است. یعنی آنچه فردا یا هفته بعد انجام خواهند داد با آنچه که امروز انجام می‌دهند و آنچه که هفته پیش انجام داده‌اند همسان است، می‌گوییم آنان افرادی با ثبات و پایا هستند، از سوی دیگر افراد نا معتبر کسانی هستند که رفتارشان تغییرپذیری بیشتری دارد، رفتار آنان به گونه‌ای غیرقابل پیش‌بینی متغیر است، هر گاه گاهی این کار و آن کار را انجام می‌دهند آنان فاقد پایایی و ثبات‌اند، لذا گفته می‌شود آنان ناهمسانند(خاکی،۱۳۸۸).
پایایی یک وسیله اندازه‌گیری عمدتاً به دقت نتایج حاصل از آن اشاره می‌کند. کاپلان و ساکوزا گفته‌اند«پایایی، به دقت، اعتمادپذیری، ثبات، یا تکرارپذیری نتایج آزمون اشاره دارد» روشهای تعیین پایایی متنوع‌اند و می‌توان آنها را به شرح زیر طبقه‌بندی کرد: روش پایایی مصححان، روش بازآزمایی، روش فرم‌های هم‌ارز و روش همسانی درونی (روش دونیمه کردن آزمون، روش کودر ـ ریچاردسون و روش ضریب الفای کرونباخ).
ضریب آلفای کرونباخ نوعی ضریب پایایی است که نشان می‌دهد چگونه آیتم‌ها در یک مجموعه، به نحو مناسب به یکدیگر گره خورده‌اند. آلفای کرونباخ در قالب میانگین همبستگی‌های درونی میان آیتم‌های اندازه‌گیری کننده مفهوم، محاسبه می‌شود. اگر آلفای کرونباخ به ۱ نزدیکتر باشد، پایایی سازگاری درونی بیشتر است (دانایی فرد و دیگران ۱۳۸۷). برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره‌های هر زیر مجموعه سؤالهای پرسشنامه و واریانس کل را محاسبه کرد. سپس با استفاده از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه کرد(سرمدودیگران،۱۳۸۵).
در مطالعه حاضر به منظور محاسبه و برآورد میزان پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ[۱۶] استفاده شده است. مقدار شاخص پایایی بین صفر و یک در نوسان است و نتایج آن را می توان به صورت جدول ۳-۲ تفسیر نمود:
جدول (۳-۲): میزان پایایی در روش آلفای کرونباخ