R
R
R

T1
T1
T1

X
X
_____

T2
T2
T2

۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش را کلیه زوجینی که جهت مشاوره و آموزش به مراکز مشاوره و فرهنگسراهای شهر اصفهان مراجعه کرده بودند تشکیل می دهد. شهر اصفهان دارای ۲۲ مرکز مشاوره می باشد و طبق آخرین گزارش شهرداری در سال ۱۳۹۰، تعداد ۳۰ فرهنگسرا و خانه فرهنگ در سراسر شهر اصفهان وجود دارد که تعداد مراجعین به این مراکز بصورت تقریبی در ۳ ماهه تابستان ۱۲ تا ۱۵ هزار نفر می باشند.
۳-۴- نمونه و روش نمونه گیری
پس از اعلام زمان تشکیل گروه درمانی با رویکرد انسانگرایی جهت مشکلات زناشویی در مراکز مشاوره و فرهنگسراهای سراسر شهر اصفهان، تعداد ۱۱۴ نفر اعلام نیاز نمودند که با شرایط گروه درمانی موافق و متمایل به شرکت می باشند. شرایط عبارت بود از :
شرکت در گروه درمانی با یا بدون همسر خود به نسبت قرعه.
در طول دوره آموزشی و تا پایان دوره از هیچ گونه مداخله درمانی استفاده نمی کنیم.
سر ساعت مقرر و تا پایان در جلسات گروهی شرکت می کنیم.
سپس از بین افراد متقاضی ۳۰ نفر از زوجین بصورت تصادفی در گروه اول قرار گرفتند، همچنین ۱۵ نفر از زنان و ۱۵ نفر از مردان بصورت انفرادی بدون حضور همسرانشان در گروه دوم قرار گرفتند و ۳۰ نفر از زوجین نیز در گروه گواه(گروه انتظار) قرار گرفتند. از تمامی افراد شرکت کننده(۹۰نفر) پیش آزمون گرفته شد. گروه های آزمایش تحت آموزش گروهی با رویکرد انسانگرایی قرار گرفتند و گروه گواه هیچ گونه آموزشی دریافت ننمودند. سپس از تمامی افراد (۹۰نفر) ، پس آزمون گرفته شد.
۳-۵- ابزار اندازه گیری
ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارتند از :
الف ) آزمون باورهایارتباطی(RBI)[654]
ب) آزمون رضایت زناشویی انریچ (ENRICH)[655] فرم کوتاه
پ) آزمون شادکامی آکسفورد(OHI)[656]
۳-۵-۱- مقیاس باورهای ارتباطی (RBI)
این مقیاس به منظور اندازه گیری باورهای ارتباطی در زندگی زناشویی توسط ایدلسون و اپشتاین (۱۹۸۲)، ساخته و توسط مظاهری و پوراعتماد(۱۳۸۰) به فارسی برگردانده شد. پرسشنامه دارای ۴۰ سوال است که هر سوال در طیف لیکرت به صورت دامنه ای از کاملا غلط تا کاملا درست پاسخ داده می شود. دارای ۵ خرده مقیاس است که پنج باور ارتباطی ناکارآمد( سه مفروضه و دو استاندارد) را می سنجد که عبارتند از : باور به “تخریب کنندگی مخالفت(مفروضه)” ، “توقع ذهن خوانی(استاندارد)”، “باور به ” تغییر ناپذیری همسر(مفروضه )”، ” کمال گرایی جنسی( استاندارد)”، و “باور در مورد تفاوتهای جنسیتی(مفروضه)”. همسانی درونی این مقیاس در پژوهش های متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است. ایدلسون و اپشتاین (۱۹۸۲)، ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه را از ۷۲/۰ تا ۸۱/۰ گزارش کرده اند. پایایی این پرسشنامه با روش آزمون – آزمون مجدد ۸۱/۰ بدست آمده است( شایسته، صاحبی و علیپور، ۱۳۸۵). این مقیاس توسط صاحبی و همکاران(۱۳۸۲)، با روش آلفای کرونباخ هنجاریابی شده و نتاج نشان داد ضریب آلفا برای خرده مقیاس تخریب کنندگی مخالفت ۸۵/۰ ، توقع ذهن خوانی ۷۶/۰ ، تغییر ناپذیری همسر ۷۲/۰ ، کمالگرایی جنسی ۶۳/۰ و تفاوتهای جنسیتی ۵۶/۰ برآورد شد. در پژوهش حیدری ، مظاهری و پوراعتماد(۱۳۸۴) همسانی درونی خرده مقیاسها را ۴۷/۰ تا ۷۰/۰ گزارش شده است.
۳-۵-۲- مقیاس شادکامی آکسفورد
این پرسشنامه برای اندازه گیری شادکامی ساخته شد(آرجیل ، مارتین و کروسلند، ۱۹۸۹). پایه نظری این پرسشنامه تعریف آرجیل و کروسلند(۱۹۸۷) از شادکامی بود. به باور آرجیل، مارتین و کروسلند(۱۹۸۹) این پرسشنامه نقطه مقابل پرسشنامه افسردگی بک (BDI)[657] است. ۲۱ پرسش از پرسش های این پرسشنامه از BDI برگرفته شده و معکوس گردیده و یازده پرسش به آن افزوده شده است تا سایر جنبه های سلامت ذهنی را پوشش دهد. فرم نهایی پرسش نامه با ۲۹ پرسش چهار گزینه ای آماده شد که در هر پرسش فرد درباره خود از احساس ناشادی تا احساس شادی بسیار زیاد قضاوت می کند(فرانسیس[۶۵۸]، برو[۶۵۹]، لستر[۶۶۰] و فیلیپ چاک[۶۶۱] ، ۱۹۹۸).
آرگیل، مارتین و کروسلند(۱۹۸۹) پایایی پرسش نامه آکسفورد را به کمک ضریب آلفای کرونباخ ۹۰/۰٫ پایایی بازآزمایی آن را طی هفت هفته ۷۸/۰ گزارش کرده اند. روایی همزمان این پرسش نامه با استفاده از ارزیابی دوستان افراد درباره آنان ۴۳/۰ محاسبه شد. همچنین، از آنجا که شادمانی دارای سه بخش عاطفه مثبت، رضایت و نبود عاطفه منفی دانسته شده، همبستگی پرسش نامه شادکامی آکسفورد با مقیاس عاطفه مثبت برادبرن ۳۲/۰ ، با شاخص رضایت از زندگی آرگیل ۵۷/۰ ، و با پرسش نامه افسردگی بک ۵۲/۰ محاسبه شد(فرانسیس، براو، لستر و فیلیپچالک، ۱۹۹۸). پرسش نامه شادکامی آکسفورد در بسیاری از پژوهش های مربوط به شادکامی به کار برده شده و نسبت به BDI دارای پایایی بازآزمایی قوی تری گزارش شده است . همچنین ، افزون بر همبستگی بالا با ارزیابی دوستان ، با ابعاد شخصیتی، فشار روانی و حمایت اجتماعی رابطه قوی داشته است (آرگیل ،۲۰۰۱).
فرانسیس، براو ، لستر و فیلیپچالک(۱۹۹۸) در پژوهشی بین فرهنگی برای روایی و پایایی پرسش نامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان انگلیسی، آمریکایی، استرالیایی و کانادایی ضریب آلفای این پرسش نامه را بین ۸۹/۰ تا ۹۰/۰ گزارش نمودند. در ایران پرسش نامه شادکامی آکسفورد توسط علی پور و نوربالا(۱۳۷۸) ترجمه شده و درستی برگردان آن توسط هشت متخصص تایید شده است. روایی صوری پرسش نامه و روایی پرسش نامه، با ۱۱۰ دانشجوی کارشناسی دانشگاه های علامه طباطبایی و شاهد تهران آزمون شدند. آلفای کرونباخ ۹۸/۰ و پایایی تنصیفی ۹۲/۰ بوده ، همچنین پایایی به روش بازآزمایی پس از سه هفته ۷۹/۰ بدست آمد .
۳-۵-۳- مقیاس رضایت زناشویی انریچ
السون و همکاران در سال ۱۹۸۹ از این پرسشنامه که توسط آنها ساخته شده بود برای بررسی رضایت زناشویی استفاده نموده و معتقدند که این مقیاس به تغییراتی که در طول حیات آدمی رخ می دهد مربوط می شود. پرسشنامه به صورت پنج گزینه ای(با نگرش لیکرت) در نظر گرفته شده است ؛ که به هر گزینه آن از یک تا پنج امتیاز داده می شود. البته دادن امتیاز بایستی بر اساس کلید پرسشنامه انریچ داده شود، چون برخی از سوالات از ۵ به ۱ نمره گذاری می شوند. در پژوهش مهدیان ضریب همبستگی پیرسون در روش بازآزمایی(به فاصله یک هفته) برای گروه مردان ۹۳۷/۰ ، برای گروه زنان ۹۴۴/۰ ، و برای گروه زنان و مردان ۹۴/۰ بدست آمد. ضرایب همبستگی پرسشنامه انریچ، با مقیاس های رضایت خانوادگی از ۴۱/۰ تا ۶۰/۰ و با مقیاس های رضایت از زندگی از ۳۲/۰ تا ۴۱/۰ است ؛ که نشان دهنده روایی آن است. ضریب آلفای فرم ۴۸ سوالی پرسشنامه در پژوهش میرخشتی(۱۳۷۵) ۹۲/۰ ، و در فرم ۴۷ سوالی پژوهش سلیمانیان(۱۳۷۳) ۹۵/۰ ، بدست آمده است. این پرسشنامه توسط سلیمانیان(۱۳۷۳) در ایران هنجاریابی شد و تعداد آن به ۴۷ رسید. فرم اصلی آن نیز معادل ۱۱۵ سوال بوده با آلفای کرونباخ معدل ۹۲/۰ معتبر گزارش شده و میزان ضریب آلفا برای فرم کوتاه شده ۹۵/۰ بوده است.
۳-۶- شیوه اجرا
پس از اجرای پیش آزمون باورهای ارتباطی، فرم کوتاه رضایت زناشویی انریچ و شادکامی آکسفورد، افراد در ۳ گروه(۲ گروه آزمایش و ۱ گروه کنترل) قرار داده شدند. پس از آن ۱۲ جلسه آموزش گروهی ۲ ساعته به شیوه انسانگرایانه در مورد ۲ گروه آزمایش اجرا گردید. جلسات بصورت گروهی و ۱ بار در هفته برگزار شد. در پایان، مجددأ سیاهه های باورهای ارتباطی، رضایت زناشویی انریچ(فرم کوتاه) و شادکامی آکسفورد به عنوان پس آزمون در هر سه گروه آزمایشی و گواه اجرا گردید.
۳-۷- روش های توصیف و تحلیل داده ها
در این پژوهش، محاسبات آماری لازم، به منظور تجزیه و تحلیل داده های خام با استفاده از نرم افزار SPSS-15 انجام گرفت. برای تحلیل داده ها به منظور مقایسه نمرات گروه آزمایش و گواه در پیش آزمون و پس آزمون، نتایج با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری و آزمون تعقیبی بولتونیمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.