قوام‌بخشی متقابل انگاره‌ها و عینیات در حوزه سیاست خارجی کشورها نیز قابل بررسی است. در حقیقت می‌توان ادعا کرد که انگاره‌ها و نظام‌های معنایی حاکم بر اذهان نخبگان و رهبران سیاسی در پیوند با قابلیت‌های عینی کشور، در تکوین سیاست خارجی و بروز رفتار متناسب ایفای نقش می‌کنند. در این حالت، ترکیب عناصر انگاره‌ای و جسمانی، تصویری تهدیدآمیز یا صلح‌آمیز از یک کشور بر می‌سازد. القاء هر یک از تصاویر مذکور، پس از پذیرش مخاطبان باعث الصاق برچسب‌های خصومت و دوستی[190] می‌شود. بی‌تردید حذف این برچسب‌ها از یک‌سو نیازمند توسل به انگاره‌ها و وجوه زبانی و از سوی دیگر منوط به برطرف‌سازی وجوه جسمانی ناظر به تهدیدآمیزی یا صلح‌آمیزی است.
برساخته شدن جمهوری اسلامی ایران به مثابه تهدید پس از حادثه 11 سپتامبر و با اتکا به استعاره محور شرارت، نیز در این چهارچوب قابل تبیین است. استناد ایالات متحده آمریکا به حاکمیت رهبرانِ به اصطلاح غیرمنتخب ایران و تسلط گفتمان آنان بر کشور که موجد بُعد انگاره‌ای تهدید بود و همچنین نقش ایران در حمایت از گروه‌های مقاومت از طریق ارسال سلاح به آنان که مقوم بُعد جسمانی تهدید بود، سبب هموار شدن راه امنیتی شدن ایران گشت.
در این پژوهش نشان دادیم که حکومت وقت ایران با درک و فهم شرایط موجود از یک‌سو به تضعیف انگاره‌های مقوم تهدید پرداخت و از سوی دیگر وجه جسمانی تهدید را محو کرد. پیگیری مذاکره با آمریکا و مقوله رابطه با آمریکا در پرتو ارزش‌های موجود در گفتمان اصلاحات، مبیّن تلاش حکومت وقت به منظور ارائه تصویری صلح‌آمیز از ایران بود. علاوه‌بر این، اذعان به عدم حمایت از گروه‌های مقاومت و تحدید حزب‌اله لبنان به یک سازمان سیاسی، نشان‌دهنده تمایل به برطرف ساختن وجه جسمانی تهدید بود. دو گام مذکور به زعم نگارنده این پژوهش، می‌توانست جمهوری اسلامی ایران را غیرامنیتی سازد. اما از آن جهت که موفقیت در اجرای سیاست خارجی کشورها وابسته به سایر شرایط از جمله وضعیت نظام بین‌الملل و تحولات سطح سیستمی است و در این زمان، ایالات متحده آمریکا با اتکا بر آموزه‌های نومحافظه‌کاران داخلی، پیروزی در دو جنگ را جشن می‌گرفت و به اقدامات ایران پاسخی نداد، تلاش برای غیرامنیتی کردن جمهوری اسلامی ایران بی‌ثمر ماند.
مسلماً بی‌ثمر ماندن تلاش برای غیرامنیتی کردن جمهوری اسلامی ایران به معنای «بی‌حاصل بودن سیاست تنش‌زدایی و گفتگوی تمدن‌های سید محمد خاتمی»(صدقی، 1391: 15) نیست. چرا که اساساً سیاست تنش‌زدایی و گفتگوی تمدن‌ها، قادر به تنزیل یک موضوع از سطح امنیتی به سطح سیاسی و در نهایت سطح عادی، و به تعبیر دیگر غیرامنیتی کردن موضوع است. این‌دو نوع سیاست را می‌توان در قالب راهبرد‌ سازه‌انگارانه از غیرامنیتی کردن[191] تلقی کرد. مبتنی بر این راهبرد، بر ساخت اجتماعی ناامنی تمرکز می‌شود و بازیگر در وهله اول تلاش می‌کند تا فرایندهای علّی منجر به ساخت تهدید را بشناسد و در گام دوم این فرایندها را مدیریت کند(Roe, 2004: 286).
این امر حکایت از آن دارد اگر چهارچوب مفهومی منتخب در این پژوهش، امنیتی کردن باشد، می‌توان به این نتیجه رسید که حکومت اصلاحات قدم در مسیر درستی نهاده بود.
اما چنان‌که بیان شد، استمرار حاکمیت نومحافظه‌کاران در ایالات متحده آمریکا و مطرح شدن برنامه هسته‌ای ایران، جمهوری اسلامی ایران را مجدداً امنیتی کرد.
امنیتی شدن جمهوری اسلامی ایران با استناد به برنامه هسته‌ای اگرچه به طور عمده ریشه در خواست ایالات متحده داشت، ارتباط برنامه هسته‌ای ایران با مقوله موازنه قوا در سطح نظام بین‌الملل، سبب شد سایر قدرت‌های هسته‌ای از جمله انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان با موضوع مطرح شده در پیوند قرار بگیرند و جمهوری اسلامی ایران تحت دعوی یا پاره‌گفتار امنیتی یک سازمان بین‌المللی، به مثابه تهدید برساخته شود.
در این پژوهش استدلال نمودیم که قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت با استناد به تهدید جسمانی سلاح‌های هسته‌ای، با اتکا به دستور زبان مناسب امنیت و کاربرد کلیشه، به امنیتی کردن جمهوری اسلامی ایران پرداختند.
جمهوری اسلامی ایران پس از امنیتی شدن، توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد با توسل به تحریم‌های وضع شده مدیریت گردید. چنان‌که گفتیم، مدیریت تهدید اساساً به مدد ابزارهای فراسیاسی و غیرعادی انجام می‌شود. ابعاد و گستره تحریم‌های مذکور، به خوبی، خصلت فراسیاسی این ابزارها را به تصویر می‌کشند. در این چهارچوب بسیاری از اشخاص و شرکت‌های تولیدی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران و حتی برخی از بانک‌های ایرانی، تحت تحریم‌های شورای امنیت ملل متحد قرار گرفتند.
جدول زیر، امنیتی شدن جمهوری اسلامی ایران بواسطه برنامه هسته‌ای را به تصویر می‌کشد:
سطوح و واحدهای تحلیل در امنیتی کردن جمهوری اسلامی ایران در پرتو برنامه هسته‌ای

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

		واحدهای تحلیل	امنیتی شدن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران
سطوح تحلیل	کارگزار	مرجع امنیت	صلح و امنیت بین‌المللی
		مرجع تهدید کننده	جمهوری اسلامی ایران

منبع فایل کامل این پایان نامه این سایت pipaf.ir است

 

بازیگر امنیتی کننده

 

شورای امنیت سازمان ملل متحد

 

 

مخاطبان

 

جامعه بین‌المللی