۱۴۰۵

۸۸

۲/۱۱۶

۷/۱۲۹

۰/۱۴۲

منبع: مجمع تشخیص مصلحت نظام
اگر فرزندآوری زنان کشور افزایش یابد و تعداد فرزندان خانوادههای ایرانی به جای به طور متوسط ۲ فرزند فعلی به ۶ فرزند ارتقاء یابد، جمعیت ایران تا سال ۱۴۰۰ به ۱۲۴ و تا سال ۱۴۰۵ به ۱۴۲ میلیون افزایش خواهد یافت و اگر به ۵ فرزند ارتقاء یابد، جمعیت تا سال ۱۴۰۰ به ۱۱۵ میلیون و تا سال ۱۴۰۵ به ۱۳۰ میلیون نفر افزایش مییابد که در قیاس با تداوم روند فعلی فرزندآوری که به جمعیتی به ترتیب حدود ۸۴ و ۸۸ میلیون در سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۵ خواهد انجامید خبر از اضافهتر شدن جمعیتی بین ۴۲ تا ۵۴ میلیون نفر ظرف ۲۰ سال آینده میدهد و این در شرایط ایران که از یک عقب ماندگی تاریخی در زمینه مسائل توسعه برخوردار است و هم اکنون نیز از نظر شاخصهای اقتصادی- اجتماعی و انسانی در سطح مناسبی قرار ندارد یک تهدید و فاجعه میباشد.
البته لازم به ذکر است اگر تعداد فرزندان هر خانواده از ۶/۱ به ۵/۲ فرزند افزایش یابد باعث انفجار جمعیتی نمیشود.
به طور کلی از دلایل مهم مخالفان افزایش جمعیت میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
فراهم نبودن زیرساختها (آموزشی، بهداشتی، رفاهی و …)
مبهم بودن آینده شغلی نسل آینده
شرایط نامناسب معیشتی و اقتصادی خانوادهها
نبود پشتوانه کارشناسی برای افزایش جمعیت
به دلایل فرهنگی رشد جمعیت بیشتر در فقرا رخ خواهد داد و سبب وخامت وضع آنها خواهد شد
همچنین نمودار (۳-۱۸) روند جمعیت کشور را قبل و بعد از اولین سرشماری طی دوره ۱۳۹۰-۱۲۷۹ نشان میدهد . همانطور که مشاهده میشود در فاصله زمانی بیش از نیم قرن (۵۶ سال) فقط ۱۰ میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شده است و از دوره ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰ شاهد افزایش ۴ برابری در جمعیت بودهایم.
نمودار(۳-۱۸) – جمعیت کشور قبل و بعد از اولین سرشماری
۳-۸-۱-۲- روند پیری جمعیت ایران
بر اساس نمودار (۳-۱۹) و جدول (۳-۲) میتوان گفت که رشد جمعیت روند نزولی را داشته است و اگر با این روند ادامه یابد با مشکل پیری جمعیت و عدم تولید نسل جدید و نیروی کار جوان مواجه خواهیم بود. دولتمردان ما باید به گونهای برنامهریزی کنند تا برای جلوگیری از این خطر بزرگ، آهنگ رشد جمعیت را افزایش داده و از کاهش آن جلوگیری نمایند. البته باید به تناسب آن رشد اقتصادی و فرصتهای جدید شغلی نیز جهت افزایش سطح رفاه این جمعیت باید به تناسب افزایش یابند.
لازم به ذکر است پدیده پیری جمعیت در بعد اقتصادی بر رشد اقتصادی ، مصرف بازار کار و بازنشستگی تأثیر خواهد گذاشت. همچنین در بعد اجتماعی ترکیب خانوادهها و ترتیبات زندگی، تقاضا برای مسکن، روندهای مهاجرت و نیاز به خدمات و مراقبتهای بهداشتی را افزایش میدهد (سازمان ملل متحد ۲۰۰۹)
به طور کلی هر چقدر هرم سنی جمعیت کشور پهنتر باشد بیانگر جوانی جمعیت در کشور میباشد. در کشور ما نیز در سالهای دهه ۶۰ هرم سنی جمعیت به همین شکل بوده است اما با گذشت زمان هرم سنی جمعیت کشور شکل استوانهای به خود می گیرد که این بیانگر این است که جمعیت کشور در حال رفتن به سمت پیری است.
جمعیت جوانان ۱۵ تا ۲۹ سال نیز که در سرشماری سال ۱۳۸۵، حدود ۲۵ میلیون نفر بوده است و در سرشماری سال ۱۳۹۰ به حدود ۵/۲۳ میلیون نفر رسیده است، پیش بینی میشود این تعداد در سال ۱۴۰۵ به کمتر از ۱۸ میلیون نفر برسد. نکته آخر اینکه بر مبنای پیش بینی های مرکز مطالعات و پژوهش های جمعیتی اگر باروری مطابق با روند گذشته کاهش داشته باشد و تا سال ۱۴۱۰ به ۳۵/۱ فرزند برسد و با فرض اینکه بعد از آن همین نرخ تثبیت بشود، سال ۱۴۱۵ نرخ رشد جمعیت ما به ۴/۰ درصد یعنی صفر میرسد. سازمان ملل هم در سه سناریو جمعیت ایران را پیشبینی کرده است. در سناریوی رشد پایین باروری کاهش پیدا می کند و در سال ۱۴۲۰ به یک فرزند میرسد و از اینجا به بعد افزایش پیدا می کند و به ۵/۱ فرزند می رسد. طبق این پیش بینی جمعیت ما در سال ۱۴۶۰ به ۴۶ میلیون میرسد و در سال ۱۴۸۰ به ۳۱ میلیون نفر میرسد. ولی مهمتر از این نرخ باروری، نرخ سالمندی است؛ تعداد جمعیت چندان مهم نیست. کشورهایی هستند که جمعیتشان ۱۰ میلیون نفر است، اما تعادل جمعیتی دارند. اما ما دیگر کشور جوانی نیستیم. ما یک کشوری هستیم که وارد مرحله میانسالی شدهایم.
 نمودار (۳-۱۹): هرم سنی جمعیت ایران
جدول (۳-۲): متوسط نرخ رشد جمعیت کل کشور طی سالهای ۱۴۰۵-۱۳۸۵