ته تا امروز بوده است و حساسيت جوامع به تحولات اين پديده كه به طور مستقيم زندگي افراد را دستخوش تغييرات مي‎نمايد، يكي از مهم‌ترين دلايل توليد شاخص قيمت‎ها به عنوان اولين شاخص‎هاي بررسي تغييرات در علوم انساني به شمار مي‎رود. در واقع، نياز به بررسي تحولات قيمت كالا و برنامه‎ريزي براي كنترل آن انديشمندان علوم اقتصادي را به سمت تدوين شاخص‎هاي قيمت سوق داد. بنابراين شاخص‎ها به منظور كمك در برنامه‎ريزي و تدوين سازوكارهاي مناسب براي رفع مشكلات طراحي شده‎اند. اين ابزارهاي سنجش براي برنامه‎ريزان و سياست‎گذاران نظير وسايل و ابزارهاي پزشكي براي يك جراح است. در هر حال، شاخص‎هاي قيمت براي بررسي مهم‌ترين مسايل روز جامعه تدوين و طراحي شدند. از اين شاخص‎ها براي خارج ساختن اثرات افزايش قيمت‎ها بر ارزش پولي (تورم‎زدايي) استفاده مي‎شود. يكي از نمونه‎هاي بارز اين استفاده از شاخص قيمت‎ها براي محاسبة درآمد واقعي يك كشور است. بدون وجود شاخص‎ قيمت‎ها نمي‎توان اثر افزايش كاذب درآمدهاي يك كشور را كه در نتيجة افزايش قيمت‎ها حاصل شده، خارج شود. به طور كلي در برنامه‎ريزي‎ها و سياست‎گذاري‎هاي اقتصادي و اجتماعي از ارزش واقعي متغيرها و نماگرها استفاده مي‎شود. امروزه شاخص قيمت‎ها كاربردهاي زيادي در ابعاد مختلف زندگي پيدا كرده است. به عنوان مثال مي‎توان به كاربرد اين شاخص در دعاوي قضايي خانوادگي مربوط به محاسبة ارزش روز مهريه اشاره كرد. با استفاده از شاخص‎هاي قيمت، ارزش حال مهرية تعيين شده در زمان جاري شدن عقد تعيين مي‎شود.
اصولاً يك شاخص قيمت كميتي است كه به عنوان نمايندة كميت‎هاي همگن متعدد به كار مي‎رود و مي‎تواند جهت و ميزان تغيير كميت‎هاي مورد نظر را در طول زمان نشان دهد. به عنوان مثال تعداد كالاهاي موجود در گروه «كالاهاي خوراكي» و يا «گروه پوشاك» بسيار زياد است. اگر بخواهند دربارة تغييرات بهاي كالاهاي موجود در يكي از گروه‎هاي ياد شده گفتگو كنند، دو راه وجود دارد. يكي اين‏كه مشخص شود كه در سال گذشته قيمت تك‎تك كالاهاي گروه مورد نظر چگونه تغيير كرده است، كه البته اين كار وقت‏گير و پرزحمتي است. زيرا برشمردن صدها قيمت يا توضيح دربارة اين‏كه هر يك چگونه تغيير كرده‎اند، نمي‎تواند وافي به مقصود باشد. راه دوم اين است كه با ارائة نوعي شاخص مشخص شود كه در مجموع قيمت كالاهاي يك گروه چگونه تغيير كرده است. مثلاً براي قيمت هر يك از گروه‎هاي «كالاهاي خوراكي» يا «گروه پوشاك» يا براي گروه «كالاهاي وارداتي» و يا «صادراتي»، يك شاخص قيمت تعيين شده و از اين شاخص براي توصيف تغييرات مجموع قيمت كالاهاي يك گروه خاص استفاده شود.
بنابراين اولين ويژگي يك شاخص اين است كه به عنوان نماينده‎اي از چندين كميت همجنس و همگن، مورد استفاده قرار مي‎گيرد. دومين ويژگي آن نيز اين است كه معمولاً اين كميت بر حسب مقدار آن در يك سال پايه سنجيده مي‎شود. مقدار شاخص براي سال پايه را معمولاً 100 فرض مي‎كنند. مثلاً اگر شاخص قيمت «كالاهاي خوراكي» در سال 1361 معادل 8/381 باشد و سال مبناي سنجش نيز سال 1353 انتخاب شود، اين بدان معني است كه كميت شاخص مزبور در سال 1353 معادل 100 فرض شده است. انتخاب سال مبنا براي شاخص‎ها امري اعتباري و اختياري است[3].
شاخص‎هاي قيمت بيشتر به دو صورت، شاخص بهاي عمده‎فروشي[4] و شاخص بهاي خرده‎فروشي[5] به كار برده مي‎شوند. تغييرات شاخص بهاي خرده‎فروشي كه در ايران هر ماه توسط بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران تهيه و منتشر مي‎شود، به عنوان نرخ تورم ياد مي‎شود. تغييرات شاخص در ماه محاسبه شده و نرخ تورم ماهانه را نشان مي‎دهد و متوسط اين تغييرات در سال، نرخ تورم در سال مورد بررسي را نشان مي‎دهد. شاخص قيمت خرده‎فروشي، شاخص هزينة زندگي نيز گفته مي‎شود. امروزه بانك مركزي شاخص قيمت بهاي توليدكننده را نيز منتشر مي‎كند كه تغييرات آن بيانگر تغييرات قيمت توليدكننده بوده و هزينه‎هاي توليد با استفاده از آن تورم‎زدايي مي‎شود.
2-6تاریخچه بیمه های درمانی در ایران
اولين بار در سال 1269 شمسي با واگذاري امتياز به تشكيل موسسه بيمه به يك خارجي و سپس ملغاي آن به علت عدم انجام تعهدات نامبرده بتدريج بيمه در ايران مطرح شده . در سال 1314 بيمه ايران بعنوان اولين شركت بيمه دولتي ايران در ميان رقابتهاي نا سالم خارجيان و در جائي كه استعمار حرف اول را ميزد تاسيس شد  و در رشته هاي مختلف شروع به فعاليت نمود كه با توسعه فعاليتهاي آن بعدها ساير سازمانهاي بيمه گر بوجودآمدند . در سال 1326 اولين بيمه درماني براي كاركنان شركت دخانيان ايران و تا سال 1328 تعدادي از سازمانهاي دولتي بطور پراكنده تحت پوشش بيمه درماني قرار گرفتند در اين سال سازماني تحت عنوان سازمان بيمه كاركنان دولت تاسيس گرديد كه كاركنان دولت را تحت پوشش قرار داد و تا سقف معيني هزينه هاي درماني آن را تعهد مينمود . در سال 1352 سازمان بيمه خدمات درماني تاسيس گرديد و در سال 1356 سازمان بيمه خدمات درماني و سازمان تامين اجتماعي در وزارت بهداري ادغام شد تا اينكه پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران در سال 1359 مجدداً سازمان تامين اجتماعي از وزارت بهداري جدا گرديد و بصورت مستقل فعاليت خود را ادامه داد و سازمان خدمات درماني تحت عنوان بيمه گري و درآمد و اداره اسناد پزشكي در تشكيلات بهداري به فعاليت خود ادامه داد تا اينكه در مهرماه 1374 با همت دولتمردان و قانونگذاران دلسو
ز نظام مقدس جمهوري اسلامي و با تصويب و اجراي خداپسندانه و  مترقي بيمه همگاني با رقه اميددر دل آحاد جامعه فروزان گرديد و با تلاش متهدانه مسئولين محترم بيمه خدمات درماني ثمره اين سهم به بار نشسته و عينيت يافت كه لازمه تداوم اين كار خداپسندانه و مرتفع نمودن اشكالات و موانع موجود در سيستم اجرائي و پيدا كردن راه صحيح ، اصولي ، علمي و قانوني تا گامي موثر در جهت پيشرفت جامعه برداشته شود.
2-7حوزه های عدالت در سلامت:
در ادبیات اقتصاد بهداشت همیشه مباحث زیادی در باب حوزه های متفاوت عدالت در سلامت مطرح می گردد ولی به طور کلی سه حوزه ی زیر قابل تفکیک است:
۱ عدالت در تامین مالی نظام سلامت
۲ عدالت در دسترسی به خدمات
۳ عدالت در سطح سلامت
2-8عدالت در تامین مالی نظام سلامت:
تأمین عادلانه منابع مالی، در نظام های سلامت به معنی آن است که خطراتی که خانوار به دلیل هزینه های مربوط به نظام سلامت با آن مواجه می شود، برحسب توان پرداخت آنها توزیع شود تا خطر خود بیماری. یک نظام با تأمین مالی عادلانه، از حفاظت همه افراد از نظر مالی، اطمینان حاصل می نماید.
نظام سلامتی که افراد یا خانوارها بعضاً در آن از طریق خرید مراقبت مورد نیاز خود به سوی فقر سوق داده می شوند و یا به دلیل هزینه، مجبور به عدم خرید مراقبت می گردند، ناعادلانه است. این وضعیت، مشخصه اکثر کشورهای فقیرتر و برخی از کشورهای با درآمد متوسط یا بالاتر است که در این کشورها، حداقل بخشی از جمعیت به میزان ناکافی در برابر خطرات مالی محافظت می شوند اما در اکثر کشورهای در حال توسعه معمولاً سهم بخش خصوصی بیشتر از سهم دولت می باشد.
تعریف عدالت عمودی و افقی در تامین مالی نظام سلامت :
– عدالت عمودی یعنی خانوارهایی که توان نابرابر پرداخت دارند، پرداخت نابرابری داشته باشند.
– عدالت افقی نیازمند آن است که خانوارها با توان یکسان پرداخت یکسان داشته باشند.
روش های اندازه گیری میزان عدالت در تامین مالی نظام سلامت:
– روش های ساده اندازه گیری
– پرداخت از جیب ( Out of pocket (OOP
– هزینه های کمرشکن (فاجعه بار) CE) Catastrophic Expenditure)
– هزینه های فقرزا MI) Medical Impoverishment)
– روش های پیچیده
– شاخص کاکوانی ( Kakwani Index (KI
– شاخص مشارکت مالی عادلانه (Fairness in Financial Contribution Index(FFCI
– پرداخت از جیب Out of pocket
نسبتی از هزینه های خدمات بهداشتی و درمانی که مستقیما ازجیب به هنگام دریافت خدمت پرداخت می شود. به عنوان یک اصل کلی افزایش آن نامطلوب است (به علت نزولی بودن، و تاثیر بر دسترسی به خدمات). از این رو کاهش هرچه بیشتر آن مثبت ارزیابی شده و به عنوان یک مورد در برنامه چهارم توسعه ذکر گردیده است. (کاهش پرداخت مستقیم از جیب تا ۳۰ درصد) .

پیور و سابل

تطبیق موسسات پیشرو با شرایط رقابت جهانی/ صرفه های بیرونی بستگی به این دارد که تجمیع مکانی تا چه حد توسعه نیروی کار و سرمایه و امکانات زیربنایی را به وجود آورد

بکاتینی

تلفیق صرفه های بیرونی و عوامل کیفی غیر قابل اندازهگیری مثل پیوندهای مشترک تاریخی و فرهنگی/ مفهوم جایگیری مناسب/ عملکرد اعتماد در شکل گیری نواحی صنعتی

میشان

صرفه جویی بیرونی ناآگاهانه است و سایر مزایا از اقدام آگاهانه مشترک حاصل می شود

پایک

اهمیت نقش سازمان های دموکراتیک مثل انجمن های صنفی کارگران، اتحادیه های کارگری و مراکز خدمات اطلاعرسانی و حمایت دولت

3-3-2- بنگاههای کوچک و متوسط
در دو دهه اخیر با ظهور فناوریهای جدید و دستیابی همگان به شبکه ارتباطی اینترنت تحولاتی در تواناییهای واحدهای صنعتی، روشهای تولید و توزیع و ساختار تشکیلاتی بنگاهها ایجاد شده که عموماً بر اهمیت نقش واحدهای کوچک و متوسط در ساختار صنعتی کشور افزوده است. به‌طوری که واحدهای کوچک صنعتی و بازرگانی، به‌عنوان بخش مکمل و اساسی اقتصاد هر کشور شناخته شده‌اند. این واحدها در بسیاری از کشورهای در حال توسعه ضمن دستیابی به اهداف اصلی توسعه، نقش تعیین‌کننده‌ای در گسترش و تنوع تولیدات صنعتی دارند و در اهتمام به یک سری اهداف بنیادین همچون ایجاد اشتغال، ریشه‌کن کردن فقر، بهبود توزیع درآمد و برآوردن نیازهای اساسی کشورهای در حال توسعه، دارای نقش موثری هستند. در بسیاری از کشورها این صنایع، تامینکنندگان اصلی اشتغال جدید، مهد تحول و نوآوری و پیشرو در ابداع فناوریهای جدید بودهاند. از سوی دیگر این صنایع با صادرات قابل توجه، نقش موثری در توسعه اقتصادی کشورها ایفا میکنند.
در کشور ما علیرغم حضور کمی قابل توجه صنایع کوچک در ساختار صنعتی آن (حدود94 درصد واحدهای صنعتی کشور را صنایع کوچک تشکیل میدهند)، این واحدها با معضلات متعدد و عقبماندگیهای فاحشی روبه‌رو هستند، به نحوی که از ایفای نقش استراتژیک مورد انتظار برای آنها همچون کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، ناتوان ماندهاند. اهمیت واحدهای کوچک در ایران را از دو بعد کمی و کیفی می‌توان بررسی کرد. از بعد کمی، درصد بسیار بالایی از شرکتهای موجود در کشور ما و بسیاری از کشورهای جهان را واحدهای کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند و تعداد شاغلان این واحدها قابل توجه است. همچنین ارزش افزوده‌ای که این واحدها تولید می‌کنند در کشورهای مختلف، چیزی بین یک سوم تا نیمی از ارزش افزوده کل کشور را تشکیل می‌دهد. از بعد کیفی، این واحدها می‌توانند بخش خصوصی را در سرمایه‌گذاریها تشویق کنند، چون بخش خصوصی معمولاً برای ایجاد واحدهای بزرگ امکانات کافی ندارند، این واحدها همچنین می‌توانند به عنوان ابزار مناسبی برای خصوصیسازی در نظر گرفته شوند. این واحدها امکان شناخت بازار را دارند و می‌توانند خود را با نیازهای بازار منطبق کنند و به خاطر کوچک بودن، فرایند تصمیم گیری در آنها بسیار سریع است. این واحدها می‌توانند قدرت ابتکار و خلاقیت بیشتری داشته باشند، در توزیع فناوری در سطح کشور می‌توانند موفق‌تر باشند و سریعاً خود را با فناوریهای لازم تطبیق دهند و در یک نکته می‌توانند تخصصی عمل کنند که این، در واحدهای بزرگ کمتر اتفاق می‌افتد ( منصوری، 1384).
با توجه به آزادسازی تجارت در سطح جهان و جهانی شدن اقتصاد، بهبود کارایی و بهره‌وری بنگاههای کوچک و متوسط و سازگاری و انعطاف پذیری آنها در زمینههای محصول، بازار، فناوری، مدیریت و سازمان امری مهم و حیاتی است ( بانک توسعه آسیایی، 2001).
با فرصتهای بالقوه‌ای که جهانی شدن برای دسترسی به بازارهای جهانی به‌وجود می‌آورد، بنگاههای کوچک و متوسط به‌طور فزاینده‌ای برای قرار گرفتن در موقعیتی که بتوانند از این فرصتها مزیت کسب کنند، تحریک می‌شوند، اما به دلیل محدودیتهای زیادی که دارند خود را از بهره‌مندی از این امکانات ناتوان می‌یابند (اسملاش بیین، 2002). بنگاههای کوچک و متوسط با مشکلات و محدودیتهای زیادی روبه‌رو هستند که به ‌وسیله اندازه، طبیعت راه‌اندازی، ثبات، محیط رقابتی، دسترسی به فناوری و خدمات، و عوامل مرتبط به آنها تحمیل می‌شوند.( آنتون فرناندو،2001)
اکثر شرکتهای کوچک، بالاخص آنهایی که در کشورهای در حال توسعه هستند، نمی‌توانند این الزامات را برآورده کنند و بنابراین ابزاری برای حضور موفقیت‌آمیز در بازارهای جهانی ندارند.( یونیدو، 2003) یک دلیل رایج برای شکست این کسب و کارها مربوط به فقدان تحقیقات بازار مناسب و کافی است. تحقیقات بازار به شرکتها در زمینه شناسایی مبنای مشتری بالقوه، قیمت پیشنهادی و تغییر حجم تقاضا در مقابل تغییر قیمت کمک میکنند. همچنین تحقیقات بازار به این شرکتها، اطلاعاتی در رابطه با رقبای آنها و عکس‌العمل احتمالی آنها در مقابل ورود رقبای جدید ارائه می‌دهند. همان‌طوری که مشخص است این اطلاعات در بازار رقابتی امروزی کاملاً حیاتی هستند. بنگاههای کوچک و متوسط به تنهایی منابع لازم برای بررسی بازارهای خود را ندارند. آنها به‌طور بالایی به شرکای تجاری خود برای بازاریابی محصولاتشان وابسته هستند ( ایتوه موتوشیگه، 1994).
4-3-2- مفهوم و تعریف خوشه
پشتوانه نظري پديده ايجاد خوشه يا تجميع را اولين بار آلفرد مارشال در نظريه صرفه هاي اقتصادي ناشي از تجميع بيان كرد. در چارچوب اين نظريه شركت هاي كوچك درعين حال كه رقباي طبيعي همديگرند، اعضاي داخل يك شبكه مستقل هستند. آثار ناشي از تجميع آنقدر مي تواند محسوس باشد كه مزاياي رقابت صرفاً درچارچوب اين تجمع مي تواند معنا پيدا كند. مفهوم خوشه هاي صنعتي به علت تازه بودن و عدم استحكام كافي در نظريه پردازي هنوز داراي ابهاماتي در تعريف و كاربرد است. هرچند ايده خوشه صنعتي توسط پورتر در 1990 ( Porter, 1990 ) شروع شد ولي پس از آن تعاريف متعددي از يك خوشه صنعتي ارائه گرديد. اگرچه برخي از محققين بر نقش سرمايه اجتماعي در همكاريهاي متقابل بين بنگاههاي موجود در يك خوشه تأكيد مي ورزند، با اين حال ممكن است فوايد حاصل از حضور در خوشه به برخي از بنگاههاي عضو منتقل نگردد. سازما

نهاي غيرتجاري عضو خوشه شامل دانشگاهها، كالجها، برنامههاي توسعه صنعتي دولتي، نهادهاي تشكيل شده غيردولتي به صورت سازمانهاي غير دولتي(NGO )، انجمن هاي صنفي و غيرصنفي محلي، واسطه هاي زنحيره اي و مشابه اينها هستند. اين عناصر در ادبيات خوشه ها به عنوان مؤسسات حمايتي وابسته عنوان گرديده اند و از مهمترين عناصر كليدي موفقيت خوشه ها به شمار مي روند. در عمل تعريف خوشههاي صنعتي مشكل است. مخصوصاً اگر بخواهيم در يك تعريف كليه ابعاد خوشه اي را مطرح سازيم. از طرفي ابعاد فضا و زمان مهمترين فاكتورهاي مؤثر بر سياستگذاري خوشه اي هستند كه تصميم در خصوص برنامه هاي خوشه اي را تحت تأثير قرار مي دهند. از طرف ديگر داده ها ومواد به كار رفته، ممكن است محدوديتهايي را بر تعريف خوشه اعمال نمايند. با اين حال شايد نيازي نباشد تا كليه اين محدوديتها را در تعريف خوشه لحاظ نمائيم. در زير تعاريف متفاوت ارائه شده براي خوشه توسط محققين متفاوت را ارائه و سپس به يك تعريف قابل قبول براي اهداف اين تحقيق دست خواهيم يافت.
خوشه صنعتي ترجمه “اينداستريال كلاستر”[14] و اين كلمه برگردان انگليسي كلمه ايتاليايي “ديسترتو اينداستريال”[15] است. كلمه ديسترتو از ريشه لاتين قرون وسطي “ديستريكتوم”[16] به معني محدوده است كه در آن مديريت واحد بر تشكيلات اعمال مي شود و وجه تسميه آن مربوط به تقسيمات شهري و مديريت هاي خرد در رم قديم مي باشد. خوشه هاي صنعتي پديده هاي اقتصادي برآمده از مزيت ها، مهارت ها و دانش هاي قوام يافته در يك رشته صنعتي در طول زمان هستند كه با تكيه بر سرمايه هاي اجتماعي و با اهداف اقتصادي در مناطق جغرافيايي خاص شكل گرفته اند. (پايك،1381)
گروهي از شركتهاي داراي پيوندهاي عمودي قوي و مستقر در يك منطقه كه از لحاظ جغرافيايي لزوماً به يكديگر نزديك نيستند. (پورتر،1990)
تعريف دوم و جديدتر پورتر: خوشه عبارت است از تمركز جغرافيايي نهادها و شركتهاي مرتبط با يكديگر در يك حوزه خاص.( پورتر، 1998)
خوشه در عام ترين مفهوم ، به تمركز مكاني فعاليتهاي اقتصادي در زمينه اي خاص اشاره مي كند. آنچه سبب مي شود كه خوشه ها اين چنين مورد توجه سياست گذاران قرار گيرند، فرصت هاي مربوط به كارايي جمعي است كه از صرفه هاي اقتصادي بيروني، پائين بودن هزينه هاي معاملاتي و اقدام جمعي سرچشمه مي گيرد. به اين ترتيب صرفاً تجمع مكاني شركتهايي كه ارتباط با يكديگر ندارند، نمي تواند كارايي جمعي را افزايش دهد. اين تعاملات و اثرات بيروني است كه مورد توجه است . بنابراين خوشه مجموعه اي نسبتاً بزرگ از بنگاههاي اقتصادي است، كه در محدوده مكاني خاصي قرار دارند، پيشينه تخصصي مشخص دارند و در آن ( خوشه)، تجارت بين بنگاهي و تخصص بنگاهها چشم گير است.( آلتنبرگ و استامر، 1999)
تمركز بخشي و جغرافيايي بنگاهها را خوشه گويند. چنين تمركزي باعث برخورداري از صرفه جوئي هاي بيروني مي گردد. وجود خوشه همچنين باعث جذب كارگزاران بازارهاي دوردست شده و به ظهور خدمات تخصصي در زمينه هاي فني، مالي و مديريتي كمك مي كند.( Humphrey & Schmitz,1998)
خوشه ها گروههايي از شركتها و سازمانهاي قرار گرفته در يك منطقه جغرافيايي مشخص هستند كه به وسيله وابستگي هاي دروني يك ارتباط درون گروهي از محصولات و خدمات را تشكيل مي دهند.( Ketels, 2003)
انبوهي از شركتهاي مجتمع شده در يك محدوده جغرافيايي نظير تأمين كنندگان منابع و مواد اوليه و متقاضيان کالا و خدمات كه برخي از ارتباطات را با يكديگر دارا هستند. اين شركتها معمولاً داراي توليدات مکمل و يا مشابه در محصول، فرايند و يا يك منبع هستند.( NGA, 2002)
خوشه مجموعه اي از شركتهاست كه در ناحيه يا حوزه اي جغرافيايي تمركز يافته و با تهديدها و فرصتهاي مشتركي مواجهاند . اين شركتها مجموعه اي از محصولات مرتبط يا مكمل را توليد و عرضه مي کنند . چنين تمركزي باعث ايجاد كسب و كارهاي مرتبط مي شود و به پيدايش خدمات تخصصي در زمينه هاي فني، مديريتي و مالي كمك مي كند.( ايران نژاد و رضوي، 1381)
خوشه صنعتي عبارتست از مجموعه اي همگن از صنايع كه در مناطق جغرافيايي به سبب وجود مزيتهاي خاص و يا سرمايه هاي قواميافته اجتماعي چون فن و مهارت با اهداف اقتصادي شكل گرفته است.( مجيدي ، 1381)

اوه بر این در برخی موارد، ایجاد شهرک های فناوری تخصصی می تواند به تمرکز واحدها و ایجاد ارتباطات موثر در مسیر توسعه هر بنگاه در نهایت توسعه کل مجموعه کمک کند.
۳) گسترش رقابت توام با همکاری:
ما برای موفقیت در بازارهای داخلی و خارجی احتیاج به ایجاد دو چیز داریم: رقابت و همکاری؛ که هر دو هم اکنون در ساختار صنعت کشور موجود نیست. در ادبیات اصطلاحا گفته می شود؛ رقابت برای همکاری و همکاری برای رقابت. هریک بدون دیگری ناکارآمد است. مسئله اصلی، سازماندهی همکاری ها و تعاملات اقتصادی و صنعتی است؛ البته با حفظ و تقویت رقابت. شعار امروز این است که “یا شبکه یا هیچ چیز”. دیگر، فعالیت های منتزع و منفرد، نمی توانند متضمن توسعه اقتصادی باشند. انگیزه اصلی در خوشه صنعتی این است که به هم افزایی برسیم و این کار مستلزم این است که نیروی انسانی مبادله شود، دانش مبادله شود و تکنولوژی منتشر شود که اینها همان همکاری و تعامل بین بنگاه ها را معنا می دهد.
۴) ارتباط صنایع جامع (مادر) و خوشه سازی:
یکی از خاستگاه های مهم خوشه سازی، صنایع جامع یا مادر است. صنایع جامع، آنهایی هستند که باتعداد وسیعی از تکنولوژی ها سروکار دارند، مقدار حجم و قطعات مور استفاده در آنها بسیار است و با صنایع دیگر ارتباطات زیادی دارند. به عبارت دیگر، این صنایع لوکوموتیو حرکت بسیاری از صنایع دیگر است. صنایع جامع را گاهی صنایع تکنولوژی بزرگ نیز می گویند، البته نه به معنای بزرگی فیزیکی بلکه از جهت تعداد و گستردگی تکنولوژی های مرتبط با این صنایع. این صنایع، عمدتا بازار بزرگ و مطمئنی دارند. تعداد این گونه صنایع زیاد نیست و عمدتا صنایع بخش حمل و نقل می باشند، از جمله صنعت خودرو، صنعت هوافضا و صنعت دریا. از این منظر هم اکنون صنایع خودرو و هوافضا، در جهان به شدت مورد توجه می باشند. (البته می توان به صنایع مسکن و نفت و گاز نیز اشاره کرد که در کشورمان بسیار مطرح است.) در کشور ما هم اکنون صنعت خودرو به حدی رسیده است که می توان گفت تمام بازیگران قابل تعریف در این صنعت را در خود جای داده است و این موفقیت بزرگی محسوب می شود.
۵) خوشه سازی با رویکرد هدفگیری:
راهبرد خوشه سازی در کشور ما باید با توجه به رویکرد “هدفگیری انتخابی” باشد؛ یعنی دولت تصمیم بگیرد در چه صنایعی و در چه مناطقی می خواهد خوشه سازی شود یا خوشه های موجود، مورد حمایت قرار گیرند. از آنجا که هدف از این راهبرد باید ایجاد و گسترش مزیتهای رقابتی کشور و افزایش صادرات باشد نمی توان از هرنوع خوشه ای حمایت کرد و منابع محدود را به همه خوشه ها تخصیص داد. لذا انتخاب نوع و ویژگی های خوشه های مورد حمایت دولت بسیار مهم خواهد بود؛ چرا که این چشم اندازسازی، در هدایت صنایع و سرمایه گذاران نقشی حیاتی خواهد داشت.
۶) برای توسعه خوشه سازی در کشور نیاز به «اقدامات توان افزا» داریم:
برای پیاده سازی سیاست خوشه سازی، نیاز به یکسری اقدامات زیربنایی و زیرساخت ها داریم که بخشی از این اقدامات را اقدامات توان افزا تشکیل می دهند. مثلا ایجاد مراکز رشد و پارکهای فناوری، جزء اقدامات توان افزا است. البته این بدان معنا نیست که به انکوباتورها اکتفا کنیم و همه تخم مرغ هایمان را در این سبد بگذاریم! اقدامات دیگری هم لازم است. از آن طرف هم می توان گفت اگر پارک و انکوباتور با رویکرد خوشه سازی جهت گیری نشود به شکست می انجامد. انکوباتورها سکوی پرش به سمت شهرک های تحقیقاتی و فناوری ( یا همان پارک ها) هستند و شهرک های تحقیقاتی نیز می تواند عضوی از یک خوشه باشند. سیاست های تاسیس انکوباتور و پارک، نهایتا باید به خوشه سازی منجر شود. هم اکنون در کشور، فضای رقابتی وجود ندارد و این نهادها می توانند شرکت ها را برای رقابت مندی آماده سازند. تا این مراکز پا نگیرند، شرکت های صنعتی مدرن و رقابت پذیر، رونق نخواهند گرفت.
۷) دانشی کردن خوشه ها الزامی است:
اساس خوشه سازی یعنی چشم انداز و ارزش های مشترک بین بنگاه ها، تجمع فیزیکی بنگاه ها به تنهایی کافی نیست و باید دارای روابط ارزش آفرین و انسجام زا باشند. بنیادی ترین ارزش در خوشه سازی، سرریز دانش است. به عبارت دیگر ایجاد اقتصاد دانش بنیان، متکی بر ایجاد خوشه های دانش بنیان است.
۸) توجه به فاکتورهای موفقیت خوشه:
فاکتورهای اساسی موفقیت خوشه های صنعتی عبارتند از: ترسیم یک چشم انداز عمومی و مشترک، ایجاد اعتماد و هماهنگی میان بنگاه ها، توصیه بهترین الگوها و تجربه های موفق، بهینه سازی چارچوب همکاری بین بخش های خصوصی، دولتی و مردمی (تشکل ها و نهادهای اجتماعی)، بهینه سازی بهره برداری از منابع موجود، ایجاد انگیزه در بخش خصوصی، توانمند سازی بنگاه ها، استفاده از دانش ها و ابزارهای پیشرفته و کارآمد، حفظ «خود مدیریتی» و استقلال مالی بنگاه ها (خودگردانی) و نهایتا وارد کردن بنگاه های کوچک در زنجیره جهانی ارزش (ایزدخواه، 2005).
3-8-2- تفاوت بين سياستهاي توسعه خوشه اي و سياست هاي سطح صنعت
سياست هاي سطح صنعت متناسب با يك رشته صنعتي خاص بوده و داراي ابعاد محدود جغرافيايي نيست به علاوه يك رشته صنعتي مثل نساجي و يا صنايع فلزي در بردارنده زيرشته ها و محصولات متعددي است . حال آن كه يك خوشه صنعتي ممكن است توليد يك محصول خاص از يك رشته صنعتي را دنبال نمايد.
در حالي كه سياست هاي سطح صنعت مبعث از برنامه
ها و مبتني بر اولويت هاي ملي و براي يك صنعت خاص طراحي مي شوند . سياست هاي توسعه خوشه اي بايد به گونه اي انعطاف پذير، ظرفيت توسعه خوشه ها را مبتني بر رويكرد ملي، اما در سطوح منطقه اي و محلي ارتقاء دهند. بنابراين، اين دو با تاثير متقابل همديگر را تقويت مي نمايند (منصوري، 1388).
4-8-2- ترکیب مدیریت زنجیره تأمین و خوشه صنعتی
اگرچه مدیریت زنجیره تأمین و خوشه صنعتی دو موضوع مطالعاتی متفاوت هستند، اما معلوم شده که یک رابطه طبیعی و داخلی بین این دو نظریه و مفهوم وجود دارد. مطالعات صورت گرفته زیادی نشان داده اند که ترکیب این دو موضوع در سرمنشأ آنهاست. جوئت و دیگران در سال 2013 تحقیقی در این زمینه انجام داده اند. هدف اصلی تحقیق آنها مروری بر ارتباط بین مدیریت زنجیره تأمین و خوشه صنعتی و همچنین مشخص نمودن شکاف و ارائة راهکار بود. تحقیق آنها در ابتدا با مطالعه بر روی 46 مقاله انجام شد که با بررسی بیشتر این تعداد به 17 کاهش یافت. در پایان محتوای این مقالات بر اساس تمرکز اصلی آنها مورد بررسی قرار گرفت. با تحلیل محتوا، مدارک و شواهد قابل توجهی در مرور ادبیات مربوطه پیدا شد که به بر اساس ارتباط و تلفیق مدیریت زنجیره تأمین و خوشه صنعتی بودند. تأکید کلی مطالعات قبلی، بر مدیریت زنجیرة تأمین خوشهای بود که به طور قابل توجهی عملگرهای کارای خوشه های صنعتی را توسعه می داد. اغلب مطالعات انجام شده بر زنجیره تأمین خوشه ای بر اهمیت این موضوع متمرکز است. به عبارت دیگر، نقش خوشه های صنعتی در مدیریت زنجیره تأمین یکپارچه و الگوبرداری از بهترین عملکردها، هنوز چندان مورد توجه قرار نگرفتهاند (جوئت و دیگران، 2013).
5-8-2- تفاوت بين سياستهاي توسعه خوشه اي و سياست هاي سطح صنعت