جمع‌بندی: امنیتی شدن و مدیریت فوق‌العاده برنامه هسته‌ای ایران 137

قوام‌بخشی متقابل انگاره‌ها و عینیات در حوزه سیاست خارجی کشورها نیز قابل بررسی است. در حقیقت می‌توان ادعا کرد که انگاره‌ها و نظام‌های معنایی حاکم بر اذهان نخبگان و رهبران سیاسی در پیوند با قابلیت‌های عینی کشور، در تکوین سیاست خارجی و بروز رفتار متناسب ایفای نقش می‌کنند. در این حالت، ترکیب عناصر انگاره‌ای و جسمانی، تصویری تهدیدآمیز یا صلح‌آمیز از یک کشور بر می‌سازد. القاء هر یک از تصاویر مذکور، پس از پذیرش مخاطبان باعث الصاق برچسب‌های خصومت و دوستی[190] می‌شود. بی‌تردید حذف این برچسب‌ها از یک‌سو نیازمند توسل به انگاره‌ها و وجوه زبانی و از سوی دیگر منوط به برطرف‌سازی وجوه جسمانی ناظر به تهدیدآمیزی یا صلح‌آمیزی است.
برساخته شدن جمهوری اسلامی ایران به مثابه تهدید پس از حادثه 11 سپتامبر و با اتکا به استعاره محور شرارت، نیز در این چهارچوب قابل تبیین است. استناد ایالات متحده آمریکا به حاکمیت رهبرانِ به اصطلاح غیرمنتخب ایران و تسلط گفتمان آنان بر کشور که موجد بُعد انگاره‌ای تهدید بود و همچنین نقش ایران در حمایت از گروه‌های مقاومت از طریق ارسال سلاح به آنان که مقوم بُعد جسمانی تهدید بود، سبب هموار شدن راه امنیتی شدن ایران گشت.
در این پژوهش نشان دادیم که حکومت وقت ایران با درک و فهم شرایط موجود از یک‌سو به تضعیف انگاره‌های مقوم تهدید پرداخت و از سوی دیگر وجه جسمانی تهدید را محو کرد. پیگیری مذاکره با آمریکا و مقوله رابطه با آمریکا در پرتو ارزش‌های موجود در گفتمان اصلاحات، مبیّن تلاش حکومت وقت به منظور ارائه تصویری صلح‌آمیز از ایران بود. علاوه‌بر این، اذعان به عدم حمایت از گروه‌های مقاومت و تحدید حزب‌اله لبنان به یک سازمان سیاسی، نشان‌دهنده تمایل به برطرف ساختن وجه جسمانی تهدید بود. دو گام مذکور به زعم نگارنده این پژوهش، می‌توانست جمهوری اسلامی ایران را غیرامنیتی سازد. اما از آن جهت که موفقیت در اجرای سیاست خارجی کشورها وابسته به سایر شرایط از جمله وضعیت نظام بین‌الملل و تحولات سطح سیستمی است و در این زمان، ایالات متحده آمریکا با اتکا بر آموزه‌های نومحافظه‌کاران داخلی، پیروزی در دو جنگ را جشن می‌گرفت و به اقدامات ایران پاسخی نداد، تلاش برای غیرامنیتی کردن جمهوری اسلامی ایران بی‌ثمر ماند.
مسلماً بی‌ثمر ماندن تلاش برای غیرامنیتی کردن جمهوری اسلامی ایران به معنای «بی‌حاصل بودن سیاست تنش‌زدایی و گفتگوی تمدن‌های سید محمد خاتمی»(صدقی، 1391: 15) نیست. چرا که اساساً سیاست تنش‌زدایی و گفتگوی تمدن‌ها، قادر به تنزیل یک موضوع از سطح امنیتی به سطح سیاسی و در نهایت سطح عادی، و به تعبیر دیگر غیرامنیتی کردن موضوع است. این‌دو نوع سیاست را می‌توان در قالب راهبرد‌ سازه‌انگارانه از غیرامنیتی کردن[191] تلقی کرد. مبتنی بر این راهبرد، بر ساخت اجتماعی ناامنی تمرکز می‌شود و بازیگر در وهله اول تلاش می‌کند تا فرایندهای علّی منجر به ساخت تهدید را بشناسد و در گام دوم این فرایندها را مدیریت کند(Roe, 2004: 286).
این امر حکایت از آن دارد اگر چهارچوب مفهومی منتخب در این پژوهش، امنیتی کردن باشد، می‌توان به این نتیجه رسید که حکومت اصلاحات قدم در مسیر درستی نهاده بود.
اما چنان‌که بیان شد، استمرار حاکمیت نومحافظه‌کاران در ایالات متحده آمریکا و مطرح شدن برنامه هسته‌ای ایران، جمهوری اسلامی ایران را مجدداً امنیتی کرد.
امنیتی شدن جمهوری اسلامی ایران با استناد به برنامه هسته‌ای اگرچه به طور عمده ریشه در خواست ایالات متحده داشت، ارتباط برنامه هسته‌ای ایران با مقوله موازنه قوا در سطح نظام بین‌الملل، سبب شد سایر قدرت‌های هسته‌ای از جمله انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان با موضوع مطرح شده در پیوند قرار بگیرند و جمهوری اسلامی ایران تحت دعوی یا پاره‌گفتار امنیتی یک سازمان بین‌المللی، به مثابه تهدید برساخته شود.
در این پژوهش استدلال نمودیم که قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت با استناد به تهدید جسمانی سلاح‌های هسته‌ای، با اتکا به دستور زبان مناسب امنیت و کاربرد کلیشه، به امنیتی کردن جمهوری اسلامی ایران پرداختند.
جمهوری اسلامی ایران پس از امنیتی شدن، توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد با توسل به تحریم‌های وضع شده مدیریت گردید. چنان‌که گفتیم، مدیریت تهدید اساساً به مدد ابزارهای فراسیاسی و غیرعادی انجام می‌شود. ابعاد و گستره تحریم‌های مذکور، به خوبی، خصلت فراسیاسی این ابزارها را به تصویر می‌کشند. در این چهارچوب بسیاری از اشخاص و شرکت‌های تولیدی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران و حتی برخی از بانک‌های ایرانی، تحت تحریم‌های شورای امنیت ملل متحد قرار گرفتند.
جدول زیر، امنیتی شدن جمهوری اسلامی ایران بواسطه برنامه هسته‌ای را به تصویر می‌کشد:
سطوح و واحدهای تحلیل در امنیتی کردن جمهوری اسلامی ایران در پرتو برنامه هسته‌ای

بازیگر امنیتی کننده

شورای امنیت سازمان ملل متحد

مخاطبان

جامعه بین‌المللی

مهم برنامه های بازارمحوری داخلی است .
نارور و اسلی تر در تعریف فرهنگ بازار محوری چنین بیان می کنند : یک فرهنگ کسب و کار است که در آن همه ی کارکنان به طور مستمر متعهد به آفرینش ارزش برتر برای مشتریان هستند . یکی از روش های ایجاد بازارمحوری رویکرد برنامه ریزی است که با استفاده از برنامه های آموزشی و تغییرات سازمانی تلاش به ایجاد مزیت برتر برای مشتریان می کند و رویکرد دوم یک رویکرد تجربی است که در آن کسب و کار به طور مداوم و روز به روز تلاش برای ایجاد وحفظ ارزش برتر برای مشتریان را می آموزد بنابراین ارزش های مشتریان و مهارت ها و منابع و فرآیندهای خود را دائما توسعه می دهد .در نهایت نتایج و نظریه ها نشان می دهد که هردو روش به افزایش بازارمحوری کمک می کند در نتیجه مدیران باید از دو رویکرد به عنوان استراتژی مشترک در ایجاد و افزایش بازارمحوری استفاده کنند .
در تعریفی دیگر ؛بازار محوری به عنوان مجموعه ای از فعالیت ها و فرآیندهای وظیفه ای متقابل و مستمر که کسب و کار را به ایجاد رضایت خاطر در مشتریان از میان نیازهای ارزیابی شده هدایت می کند ،بیان شده است (Deshpande and Farly؛۱۹۹۷)
باریه هاپسون ،جک لوگاری و استیو مورگاترویدگرایش به بازار و نیازهای مشتریان اولین ویژگی بازاریابی جدید است . مدیران کامیان مدیرانی هستند که سازمان خود را با شرایط روز همگام می سازند این همگامی زمانی امکانپذیر است که کارکنان و مدیران ،گرایش به بازار را به عنوان یک فرهنگ و بینش بپذیرند و دنبال کنند .بازار محوری ایده ای جدید در تاریخ روابط و مبادلات به حساب می آید و بر این اساس است که وظیفه اصلی هر سازمان تعیین نیازها ، خواسته ها و ارزش های بازار هدف و تطبیق سازمان برای ارضای آن ها به گونه ای موثر و مفیدتر از سایر رقبا است .
رویکردبا گرایش بازار محوری به معنای کسب و کاری است که به آنچه مشتریان می خواهند و نیاز دارند واکنش نشان می دهد و مبنای تصمیمات حول اطلاعات بدست آمده از خواسته و نیازهای مشتریان است .
“… کلیدی برای توسعه کسب و کار بازار محور، مشتری گرا نهفته است که چگونه مدیران ارزیابی می کنند و پاداش میدهند.”
گاه به اشتباه بازار محوری را مترادف با مشتری محوری دانسته و چنین برداشت می شود که بازار محوری همان مشتری محوری است . حال آنکه بازار محوری فراتر از مشتری محوری بوده و دیدگاه جامع تری را به دست می دهد . شرکت های مبتنی بر بازار (بازار محور ) باید تعریف گسترده ای از نیازهای مشتری بکار بندند به نحوی که شامل نیازهای پنهان آنها نیز شود . این شرکت ها متعهد به شناخت و درک نیازهای اظهار شده و اظهار نشده مشتریان خود و توانایی ها و برنامه ریزی های رقبایشان از طریق جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات بازار می باشند . مجله فرچون در مقاله ای در اول می سال ۱۹۹۵ به این موضوع اشاره کرده و نتیجه می گیرد اگر شرکتی به صورت صحیح نیازهای مشتریان خود را درک کند ،در آن صورت می تواند با آگاهی از آنچه مشتریان ادعا می کنند چشم پوشی کند .
بازار محوری از دهه ی ۱۹۸۰ در تحقیقات و مطالعات علمی و مرتبط با اقدامات مدیریتی وارد شده است . بازار محوری مفهومی ریشه دار در تئوری بازاریابی و کاربردی برای مفهوم بازاریابی است . گرچه تفاوت هایی در تعریف بازار محوری وجود دارد ،این مفهوم معمولا بر سه قسمت تمرکز دارد:

• مشتری

• رقبا

• هماهنگی بین وظیفه ای

همه ی تعاریف ارائه شده از بازار محوری توسط صاحب نظران از جمله کوهلی و جاوورسکی ،دارای یک تمرکز عملیاتی بر جمع آوری اطلاعات ،انتشار اطلاعات و توانایی پاسخگویی بر آنچه دریافت شده است ،می باشند .
استراتژی بازار محوری در بعد داخلی می تواند در توانمند سازی و رضایت شغلی کارکنان موثر باشد و همچنین می تواند زمینه ساز مشارکت بیشتر آنان در امور تصمیم گیری شود . این استراتژی در بعد خارجی با مفاهیم مشتری محوری ، رقیب محوری و هماهنگی بین وظیفه ای مرتبط بوده و توانایی ایجاد مزیت رقابتی جهت عملکرد مطلوب را دارد . مطالعه ی این استراتژی از دو دیدگاه رفتاری و فرهنگی رایج می باشد .
در اکثر تحقیقات انجام شده در مورد بازار محوری ، اصطلاح بازار محوری ، به عنوان کاربرد مفهوم بازاریابی تعریف شده است . جهت داشتن درکی روشن از مفهوم بازاریابی ، باید خاطرنشان شود که مفهوم بازاریابی به عنوان یک فرهنگ سازمانی یا فلسفه ی بازرگانی متفاوت که مشتری را در مرکز تفکر شرکت درباره ی استراتژی و عملیات آن قرار می دهد ، می تواند تعریف شود
بازار محوری هنجارهایی را در رابطه با جمع آوری اطلاعات و پاسخگویی گسترده سازمانی به اطلاعات مربوط به مشتریان ( بالفعل و بالقوه ) بوجود می آورد تا شرکتها بتوانند نسبت به رقبا در تجزیه و تحلیل بازار و پاسخ به نیازهای آن پیشدستی نمایند . عمده این روند را می توانند با نوآوری در محصولات و خدمات و نیز ایجاد توانایی جهت ایجاد ارزش بیشتر برای مشتری ، انجامدهند . به نظر می رسد شرکت های بازار محور در هر دو زمینه ی سرعت و اثر بخشی پاسخگویی شان به فرصت ها و تهدیدها دارای مزیت رقابتی باشند .
در اجرای استراتژی بازار محوری باید توجه داشت که بازاریابی باید به خوبی با دیگر بخش ها در شرکت هماهنگ شود . بازاریابی زمانی که تنها وظیفه ی یک بخش باشد ، به خوبی انجام نخواهد شد . زیرا نیازمند آن است که همه ی کارمندان مطلع باشند که چطور بر رضایت مشتری تاثیر می گذارند . همانطور که دیوید پاکارد گفته است بازاریابی ب
سیار مهم تر از آن است که تنها به یک واحد واگذار شود . به همین دلیل تفکر بازاریابی شرکت را ملزم می کند بازاریابی داخل را مانند بازاریابی خارجی به طور مناسب در شرکت پیاده کند. بازاریابی داخلی مفاهیم استخدام ، آموزش، برانگیختن موفق کارمندان توانا جهت خدمت رسانی صحیح به مشتری و استراتژی ها و برنامه هایی را شامل می شود که شرکت بطور داخلی به منظور حصول به اهداف خارجی اش به کار می گیرد . در دهه ی ۱۹۷۰ بازاریابی داخلی به عنوان یک راه حل برای شرکت هایی که در جستجوی راهی برای ارائه ی خدمات برتر به مشتری بودند ، معرفی شد. به همین دلیل بازار محوری داخلی معادل با بازار محوری است که با اولویت دهی به اجرای موثر استراتژی های بازاریابی شناخته می شود . توسعه‌ی بازار محوری داخلی می تواند اثر بخشی پاسخگویی بازار محوری شرکت به شرایط بازار را افزایش دهد ؛ زیرا مدیریت را قادر می سازد که اهداف بازار را با قابلیت های درونی و مهارت های کارکنان ، بهتر همسو و هماهنگ نماید .
شرکت با پذیرش بازار محوری داخلی در حقیقت گام به سوی گسترش تعهداتی بر می دارد که توسط آنها با مدیریت موثر رابطه ی بین کارکنان ، مافوق ها و مدیران ، برای آنها خلق ارزش میکند . لازم به ذکر است که افزایش درجه ی بازار محوری داخلی ، جهت گیری خارجی یا تمرکز شرکت بر مشتریان آنرا مانع نمی شود ؛ بلکه به طور کاملاً برعکس محرک یک جهت گیری متقارن است ، بنابراین اثر بخشی پاسخگویی استراتژیک شرکت را تقویت می کند و نهایتاً توانایی شرکت را برای راضی نگهداشتن مستمر مشتریان ، فراهم می آورد و نهایتاً باعث رشد سود و فروش می گردد . بررسی ها در این زمینه نشانگر آن است که بازاریابی داخلی بر مشارکت در تصمیم گیری و توانمند سازی نیز اثر دارد.علاوه بر دو جنبه ی فوق الذکر تحقیقات نشان داده است که رضایت شغلی کارکنان هم یک پیش نیاز مهم برای تحقق موثرتر نیازهای مشتریان شرکت است . لذا رضایت شغلی هم یکی از اهداف مهم برنامه های بازاریابی داخلی است .
از جنبه تاریخی بازار محوری به عنوان مرحله ای از بالندگی سازمان ،یا به عنوان سطحی که انعکاس دهنده بلوغ سازمانی است ،نیز تعریف شده است . نویسندگان مختلفی چون بیکر (۱۹۹۱ ) ،کاتلر (۱۹۹۶ ) و داجیک (۱۹۹۲) بر این تعریف صحه گذارده اند . آن ها به بازار محوری به عنوان مرحله نهایی توسعه یک سازمان بازرگانی نگاه کرده و معتقدند که گرایش بازار در امتداد توسعه گرایشات مختلف بازرگانی بوجود آمده است.
این مراحل توسعه عبارتند از تولید محوری ،محصول محوری ،فروش محوری و مفهوم بازاریابی .

• در «تولید محوری » فرض بر این است که مشتریان نسبت به کالاهایی نظر مساعد خواهند داشت که اولا موجود باشند و ثانیا دارای قیمت خبلی مناسبی باشند ،بنابراین مدیریت ،وظیفه بهبود تولید و توزیع را بر عهده دارد .این مفهوم از قدیمی ترین فلسفه های راهنمای فروشندگان محسوب می شود . مفهوم اساسی دیگری که راهنمای فروشندگان است «مفهوم کالا »یا محصول محوری است .بر اساس این مفهوم مشتریان خواهان کالاهایی هستند که از بهترین کیفیت و کارایی برخوردار باشند . بر مبنای این اصل سازمان باید منابع خود را به بهبود پیوسته کالا اختصاص دهد . مفهوم دیگر در این زمینه «فروش محوری » است . بسیاری از سازمان ها از این مفهوم تبعیت می کنند . بر این اساس این مفهوم اعتقاد براین است که مادامی که شرکت به میزان وسیعی برای فروش و ترویج کالاهای خود نکوشد ،خریداران ،کالاهای آنها را نخواهند خرید . در اینجا هدف صرفا فروش هست و هیچ گونه نگرانی بعدی در مورد رضایت مشتری وجود ندارد ؛اما در «مفهوم بازاریابی »اعتقاد بر این است که نیل به اهداف سازمانی بستگی تام به تعیین و تعریف نیاز ها و خواسته های بازار هدف و تامین رضایت مشتری به نحوی مطلوب تر و موثرتر از رقبا دارد. معمولا مفاهیم فروش و بازاریابی اشتباه می شوند . این مفهوم با یک بازار کاملا تعریف شده شروع می شود . روی نیازهای مشتری تاکید دارد،کلیه فعالیت های بازاریابی را هماهنگ کرده و با تامین رضایت مشتریان سود می آفریند . لویت تفکر بازاریابی را به عنوان فلسفه بازرگانی معرفی می کند ،که با بوجود آمدنش سایر مفاهیم را به چالش کشانده است . برای مفهوم بازاریابی چهار بعد در نظر گرفته شده است :

• تمرکز بر بازار

• مشتری گرایی

• بازاریابی هماهنگ

• سود آوری