که اسلام به طور خلاصه و جزئي و يا به صورت قاعده کلي در مورد آن ساکت بوده و حکم آن را مشخص ننموده باشد.
هماهنگی با فطرت انسان: عوامل تشکیل دهنده شخصیت انسان دو نوع هستند. عوامل متغیر مانند آداب و رسوم و فرهنگ اجتماعی و عوامل ثابت مانند غرایز و عواطف انسانی. دسته اول وجه تمایز بین انسان‌ها می‌باشد. اما دسته دوم عاملی مشترک بین همه انسان‌ها می باشد. یک نظام حقوقی نه تنها نباید سرکوب‌کننده عوامل ثابت باشد بلکه باید با آنها هماهنگ هم باشد. چرا که تعدیل و تنظیم آنها در جهت رسیدن انسان به کمال واقعی لازم است. خداوند هم براساس هماهنگی با فطرت انسان، قوانین حقوقی انسان‌ها را در زمینه‌های مشترک از جمله: حق برخورداری همگان از تحصیل علوم، حق ازدواج، کار و … یکسان وضع کرده است.
انسجام و استمرار و ثبات: یکی از دلایل کارآمد بودن یک نظام عدم وجود تناقض در آن است. نظام حقوقی اسلام بدلیل جهان بینی توحیدی و واقع‌نگری و هماهنگی با فطرت انسان هم دارای انسجام درونی(هماهنگی بین خود قوانین) است و هم دارای انسجام بیرونی(هماهنگی با دیگر نظام‌های فردی و اجتماعی) است. این نظام همچنین بدلیل اینکه حقوق اسلامی هماهنگ با فطرت و ساختار وجودی انسان و غرایز و نیازهای دائمی وی وضع شده و در طول تاریخ ثابت است و خداوند عالم و قادر که به مصالح بشر در طول تاریخ آگاه است، قانونگذار آن است و اهداف و مبانی آن ثابت است، دارای جاودانگی می‌باشد و با گذشت زمان منسوخ نمی شود. همچنین با ایجاد دو نوع قاعده باعث شده تا پاسخگوی نیازهایی که براساس پیشرفت و تغییر و تحولات ایجاد می شود،باشد. ۱-قواعدی که حکمی را برای موضوعات ثابت تعیین می‌کند و به لحاظ ثبات این موضوعات، دلیلی برای تحوّل و تغییر حکم وجود نخواهد داشت. ۲-قواعد ناظر به اوضاع و شرایط و موضوعات متغیّر که به عهده حاکم اسلامی است تا طبق معیارها و ضوابط خاص، احکامی برای آنها وضع کند.
سهولت و سماحت: سهولت به معنی آسانی و سماحت به معنی گذشتن و بزرگواری می‌باشد. اگر يک نظام حقوقي اجازه دهد که مردم يا دولت با کنجکاوي ، بدنبال کشف خطاهای مردم بوده و اصولا به دنبال اثبات جرم باشند واعمال مردم را حمل بر فساد کنند از سماحت و سهولت برخوردار نخواهد بود. در نظام حقوقی اسلامی با توجه به آیه شریفه «لا يکلف الله نفسا الا وسعها»[10]دارای سهولت در انجام تکالیف است و هر کس به اندازه توانایی‌هایش باید نسبت به انجام تکالیف و وظایف خود اقدام کند. از سوی دیگر اصل اولی بر عدم تجسس و تفحص برای اثبات جرم است و نیز اصالت صحت در مورد رفتار آدمی جاری است. و قواعدی از جمله اصل برائت، لاضرر، لاحرج و … در اسلام نشان دهنده وجود سهولت و سماحت در آن است.
ضمانت اجرای درونی: در نظام‌های حقوقی مختلف عموما آنچه که برای ضمانت اجرایی عنوان می‌شود، وضع مجازات برای متخلف است که ضمانت اجرایی بیرونی می‌باشد. اما این نوع ضمانت آنچنان که باید کارساز نیست. چرا که متخلف در صورت توانایی انجام پنهانی کار و یا استفاده از قدرت و نفوذ مقابل قانون عمل می‌کند و به آن پایبند نمی‌باشد. دیگر ضمانت ، ضمانت اجرایی درونی است مانند شرمنده شدن گناهکار در برابر وجدان خود که آن هم بعد از تکرار گناه اثر خود را از دست می‌دهد. ضمانت اجرایی دیگر که مهم‌ترین نوع ضمانت است این است که جهان محضر خداست و آدمی نمی‌تواند از قلمرو خداوند فرار کند و در صورت گناه مجازات خواهد شد و در صورت اعتقاد انسان به خداوند، از کیفر گناه خودش می‌ترسد و آن را انجام نمی‌دهد.
مبارزه با تبعیض و نظام طبقاتی و حمایت از مظلومان و مستضعفان: یکی دیگر از ویژگی‌های نظام اسلامی این است که مبارزه با تبعیض و نظام طبقاتی را از مهم‌ترین وظایف خود می‌داند و رهبران آن در حمایت از مستضعفان از هیچ کوششی فروگذار نبوده و نوع زندگی خود گرایش قلبی خویش را به این افراد ابراز نموده‌اند.ایات و احادیث در رابطه با اهمیت این موضوعات به این شرح می باشد: آنچه را خداوند از ساکنان این آبادی‌ها به رسولش بازگرداند مخصوص خداوند و پیامبر و خویشاوندان (او) و نیز یتیمان و مسکینان و در راه‌ماندگان است و این به خاطر آن است که این اموال در میان ثروتمندان دست به دست نگردد (حشر۷). کسانی را که طلا و نقره را گنجینه و ذخیره و پنهان می‌سازند و در راه خدا انفاق نمی‌کنند، به مجازات دردناکی بشارت ده(توبه۳۴). مردم! بدانید که ما شما را از یک پدر و مادر آفریدیم و بدین دلیل، شما را تیره‌ها و طایفه‌های گوناگون قرار دادیم که یکدیگر را بشناسید. همانا، گرامی‌ترین شما نزد خدا، با تقواترین شماست(حجرات۱۲). در نامه ای حضرت علی (ع) به مالک اشتر، استاندار خود، می‌فرماید: خدا را، خدا را در مورد طبقه پایین (تهی دست) در نظر داشته باش؛ محرومانی که راه چاره ای ندارند!… و بخش مهمی از بیت‌المال را به آنان اختصاص ده…، چه اینکه این دسته به انصاف نیازمندتر از دیگرانند.
در حقیقت معنا اقسام ششگانه انسان ها که مدنظر اسلام و حقوق مربوط به آن است همچون حق حیات ، حق کرامت ، حق کار و فعالیت ، حق تعلیم و تربیت ، حق آزادی همه و همه به تکامل و رشد انسانی و فطری او باز می گردد و به تعبیری دیگر اسلام با ارج نهادن بر فطرت پاک بشری پاسداری و رشد آن را مدنظر قرارداده است.تفکیک حقوق از چنین اصولی تکاملی ، تحقیر رسالت حقوق بوده و محدود ساختن کار آن صرفاً برای ایجاد همزیستی جانداران در حد حیوانا
ت سیرک می باشد.(علامه جعفری،1390، ص 90).
حقوق طبیعی از میراث های بر جای مانده قانون روم قدیم و فلسفه رواقی نیست که به قرن های بعد منتقل گردیده و زیر نفوذ اندیشه های مسیحی کامل شده، و توسعه یافته باشد؛ بلکه حقوق طبیعی و فطری، از همان سرچشمه پیوستگی های موجود در عالم تکوین و سرشت و طبیعت آفریده ها استنباط شده است. این حقوق، اساس همه قانون ها و آیین ها شمرده می شود و در قلمرو دین، حقوق تشریعی و در حوزه دانش، حقوق موضوعه، بیان آن را به عهده دارد. این حقوق ثابت، با تأثیرپذیری از آموزه های پیامبران و در شعاع آن ها، در میان همه ملت ها، فرهنگ ها و نژادها و در همه برهه های تاریخ مورد توجه قرار گرفته است. ولی دین شناسان پیشین، کم تر به پیوند دین و نیازهای طبیعی انسان توجه کرده اند و این امر، آسیب ها و رخنه های بسیاری را پدید آورده است.(جلالی غ،1390، نگاهى مقايسه‏اى به جهان‏شمولى حقوق بشر در اسلام،فصلنامه حوزه،99)
در نتیجه می‌توان گفت در نظام حقوقی اسلام با توجه به آنکه خداوند قانونگذار است و نسبت به تمامی ابعاد وجود آدمی آگاهی دارد قوانینی را وضع کرده که بشر هم توان انجام آن را داشته باشد و هم با اجرای آن به کمال و سعادت دنیوی و اخروی دست یابد.
بخش دهم – حیات در لغت و در اصطلاح ( تعریف )
واژه «حیات » در لغت ، از ماده حی ، به معنای زندگی ، وجود ، حیات ؛ سرزندگی ، جانداری.(لغت نامه دهخدا)
اما در اصطلاح :

1. حیات، قرار گرفتن شیء (پدیده) در وضعیتی است که آثار مورد انتظار از آن موجود بر آن مترتب شود مرگ درست نقطه مقابل چنین وضعیتی می باشد.

1. حیات یعنی ، موجودات جاندار که با شعور و حرکت ارادی شناخته می شوند ، متصف به صفتی بنام «حیات » می گردند.

مهمترین حقی که در مجموعه حقوق بشر مورد توجه است ، و از جمله حقوق ذاتی به شمار میرود ، حق حیات است. به این معنا که افراد انسان قبل از اینکه قوانین موضوعه حقوقی برای آنان به رسمیت شناخته شود ؛ دارای حق حیات هستند و تا وقتی که فرد، مزاحم حیات اجتماعی مردم نباشد قانون باید از حق حیات او دفاع نماید و امنیت لازم را در این زمینه فراهم آورد.
این مسئاله ظاهراٌ در هیچ یک از مکاتب حقوقی مورد تردید نیست جز در مکتب فاشیسم که کمال انسانها را در تضاد و جنگ می بیند و تحمیل اراده بر دیگران و استثمار آنهارا از حقوق طبیعی افراد یا گروه های قدرتمند می داند .
حقوق بشر امروزی ، دارای چهار مبنای مهم ارزشی است ؛ یعنی دارای چهار حق بنیادی است و شکل گیری آن برپایه ای همین چهار حق صورت پذیرفته است که عبارتند از:
صیانت از حق حیات ، آزادی ، برابری ، مالکیت .
این حقوق بنیادی که خاستگاه آنها بر اساس نظریه ای حقوق طبیعی تبیین شده است در قالب مواد موجود در اعلامیه جهانی حقوق بشر و کنوانسیوانهای مربوط به آن تدوین یافته است .
گفتار اول – ذاتی بودن حق حیات
حقوق دانان غربی میگویند : اگر حقوقی از جمله حقوق ذاتی انسان باشد ، قابل سلب نیست وحتی آنها در میزان باز دارنده بودن حکم اعدام درجلوگیری از ارتکاب جنایت تردید کرده اند . لذا هوا داران این نظریه در از بین بردن اینگونه مجازات ها سعی فراوان کرده اند.
لذا می بینیم که ،در اعلامیه جهانی ، هیچ محدودیتی برای حق حیات ، مطرح نشده است . بنابراین در هیچ صورتی نمی توان به حیات دیگران آسیب رساند ، هرچند به حیات میلیونها انسان دیگر تجاوزکرده باشد یا در صدد تجاوز به آنها باشد .
گفتار دوم – مطلق بودن حق حیات
چنانكه حق حیات را در ابتدای این فصل با مواد موجود در اعلامیه جهانی تعریف كردیم ،حق حیات در اندیشه ای طرفداران حقوق بشر مدرن ، حق مطلق و بنیادی و پایه ای سایر حقوق است . لذ بااین تفکر و اندیشه ، حیات محدودیت بردار و سلب پذیر نیست.
* مادی بودن حیات
از سوی دیگر ، حیات از نظر آنها فقط زندگی مادی و جسمانی است لذا بحران کنونی جامعه غرب ، غربت معنی داری حیات است . از این رو ، فلاسفه و دانشمندان معاصر غرب ، بزرگترین تهدید جامعه و فرهنگ مدرن غرب را ناشی از تهی شدن حیات از معنا میدانند.(آملی،1369،ص103).
به نظر فوگویاما : بزرگترین گسیختگی که در غرب دهه 1960 به وجود آمد، گسیختگی هنجارهای اجتماعی و اخلاقی بود که در بیشتر کشورهای صنعتی ، به افزایش آمار جنایت و زوال خانواده انجامید.
روشن است هرگاه حیات ؛ معنادار نبود ، ناگزیر پوچ انگاری بر آن سایه خواهد افکند . یکی از عوامل که حیات را به سمت نا بخردی و نا شایستی و پوچ انگاری می کشاند ، بی مهری به سیرت معنوی حیات یعنی حیات دینی است . پیامد هولناک آن نابودی و آسیب دیدگی جدی هویت اصیل انسانی خواهد بود .

ی خود با اداره امور اتباع و بیگانگان وزارت امور خارجه و وزارت کشور ارتباط تنگاتنگ داشته و نسبت به اخذ استعلام ها و موارد مشکوک اقدام می نماید.به همین جهت و بر اساس حساسیت بالای موضوع همواره نماینده ثبت احوال به عنوان یکی از اعضای شورای تأمین در خصوص رسیدگی به این نوع پرونده ها در جلسات حضور دارد.( شماره : 2662/ 1،20/7/81 )
پرونده های مطروحه در خارج از کشور نیز پس از تشکیل و سیر مراحل قانونی در سفارتخانه ها و کنسولگری ها به اداره کل ثبت احوال امور خارجه و پس از آن در داخل کشور رسیدگی می گردد.
مهمترین و بیشترین ثبت تابعیت سازمان ثبت احوال کشور مربوط به بندهای ماده 976 ق.م می باشد و بیشترین آن ها بند های 4 ، 5 و 6 این ماده قانونی است.افرادی که تابعیت ایرانی را بر اساس این ماده قانونی کسب کرده اند مطابق با دستورالعمل اجرایی این بخش به مورد اجرا گذارده می شود.افرادی که تابعیت را کسب کرده اند به همراه مدارک لازم همچون معرفی نامه از اداره کل اتباع امورخارجه ناجا و یا اداره اتباع و مهاجرین وزارت امور خارجه همراه با عکس های تائید شده ، کلاسمان آثارانگشتان ، اصل شناسنامه و مدارک هویتی زوج ، مدارک ثبت شده رسمی ازدواج و پروانه زناشویی و دیگر مراحل اداری و قانونی به مراکز ادارات ثبت احوال مراجعه و برای ایشان سند سجلی ایرانی و به تبع آن شناسنامه ج.ا صادر می گردد و در صفحه توضیحات شناسنامه مهر مخصوص تابعین که همان بند موردنظر در ماده 976 قانون و یا مواد دیگر مربوط به قانون تابعیت می باشد ثبت می گردد.بدین ترتیب و بر اساس قانون اشخاصی كه به تابعيت ايران در می‌آيند، از كليه‌ی حقوقی كه برای ايرانيان مقرر است ، همچون تغییرات سجلی اعم از تغییرنام ، نام خانوادگی ، سن ، و … بهره‌مند می‌شوند، جز در موارد مندرج در ماده 982 ق.م.
از دیگر موارد تابعیت و صدور مدارک هویتی توسط سازمان ثبت احوال کشور ماده 979 ق.م است که افراد و تابعان جدید بر اساس این ماده نیز مطابق با وظایف ذاتی سازمان ثبت احوال ، بدان مراجعه و پس از طی مراحل قانونی لازم مدارک هویتی ( شناسنامه و کارت ملی ) دریافت می نمایند.
در اینجا لازم است هرچند گذرا به مسأله تابعیت مضاعف اشاره گردد.
تابعیت مضاعف به معنای جمع شدن دو تابعیت یا بیشتر در شخص می‌باشد.( جعفری لنگرودی،1378) پس در عین آنکه تابع دولتی هستند دولت دیگر نیز آنها را تابع خود می‌داند.( خلعتبری،1316) عدم رعایت اصل وحدت تابعیت (اصل دوم از اصول تابعیت) منجر به ایجاد معضل تابعیت مضاعف می‌شود.
تابعیت مضاعف به این دلیل به وجود می‌آید که دولت‌ها حق دارند شرایطی را که به موجب آن یک فرد جزء اتباع آنان می‌شود، مشخص کنند. تابعیت مضاعف شاید در نگاه اول فریبنده باشد چرا که به افراد امکان می‌دهد تا برای به دست آوردن رویداد و گذرنامه از میان چند کشور دست به انتخاب بزنند اما واقعیت کاملاً متفاوت است چون تابعیت در عین داشتن حقوق یا مزایا، تکالیف و تعهداتی را نیز بار می‌کند.( رابرت بلدسو ،1375، فرهنگ حقوق بين الملل، بهمن آقائي، تهران، گنج 1375، چاپ اول، ص 160) بنابراین از آنجا که تابعیت منشأ حقوق و تکالیف می‌باشد کسی که دارای بیش از یک تابعیت است در یک وضع غیر عادی می‌باشد؛ زیرا از یک طرف برخورداری از حقوق و مزایای اتباع دو دولت ظالمانه بوده و از طرف دیگر بسیار دشوار است که شخص بتواند تمام تکالیف خود را نسبت به دو دولت ایفا نماید، مخصوصاً اگر این تکلیف خدمت نظام وظیفه باشد.(نصیری،1372)پس این نوع تابعیت نه تنها در حقوق داخلی باعث بروز مشکلاتی می‌گردد بلکه در سطح بین المللی نیز اشکالاتی را در بردارد.( ارفع نیا،1372)
همچون پرداخت مضاعف مالیات و خدمت نظام وظیفه چندباره. دولت‌ها نیز در مورد حمایت سیاسی از این افراد گاه دچار اختلافاتی می‌شوند. همچنین ممکن است اختلاف قوانین کشورها شخص و مجریان قانون را دچار ابهام کند؛ مثلاً اختلاف در قوانین مربوط به ارث و وصیت موجب بروز مشکلاتی در تقسیم ارث و اجرای وصایای اشخاصی می‌گردد که از تابعیت مضاعف برخوردارند.در کنوانسیون پان‌امریکن که در 13 اوت 1906 در ریودوژانیرو به تصویب رسیده است و نیز در معاهدات دو جانبه‌ای که دولت امریکا از سال 1868 با بعضی دول دیگر، راجع به تابعیت منعقد نموده است برای رفع مشکل تابعیت مضاعف تابعیت مؤثر و فعال شخص ملاک عمل واقع شده است.( ارفع نیا،1372)
در عمل نیز ایرانیان برای تحصل تابعیت یک کشور دیگر، رنج انجام این اعمال را به خود نمی‌دهند و بدون آنکه ترک تابعیت کنند، تابعیت کشور دیگری را نیز اخذ می‌کنند. در این شرایط، بر اساس قانون اساسی، دولت نیز نمی‌تواند حق تابعیت ایرانی افراد را از آنها سلب کند. اما بر اساس ماده 989 ق.م هر تبعه ایرانی که بدون رعایت مقررات قانونی، تابعیت خارجی تحصیل کرده باشد، تابعیت خارجی وی کان‌لم‌یکن است و تبعه ایران شناخته می‌شود.
سازمان ثبت احوال کشور نیز بر اساس بر اساس دستورالعمل های اجرایی خود و با وجود مدارک لازم در این خصوص به ثبت تابعیت مضاعف که در آن ماده 989 قانون مدنی ذکر گردیده در مدارک هویتی ( شناسنامه ) و سند سجلی صاحب سند اقدام می نماید.( 877/11/2 مورخ 12/03/1386)
همچنین ممکن است تابعیت مضاعف افراد شناخته نشده و این افراد سال ها با داشتن مدارک هویتی ایرانی و داشتن تابعیت مضاعف تردد نمایند اما در صورت بروز مشکلات گوناگون در ضمینه احوال شخصیه و یا قراردادی و … بر اساس اصل 41 قانون اساسی تابعیت ایشان ایرانی شناخته می شود.اما در مورد
دیگر تابعان که علاوه بر کشور خود ممکن است تابعیت ایران را نیز داشته باشند تابعیت مؤثر ایشان مدنظر قرار می گیرد.
ماده 987 قانون مدنی مبنی بر ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی از جمله مواردی است که تابعیت مضاعف را ایجاد می نماید که البته استثناء و قید نیز دارد و یا طفل متولد شده ایرانی در خارج از کشور که بر اساس سیستم خاک تابعیت مضاعف و اجباری دریافت می نماید که آن نیز در سن 18 سالگی قیدی را می پذیرد که در صورت برخورد ثبت احوال و ارائه مدارک مصدق تابعیت مضاعف فرد در مدارک هویتی و سجلی وی ثبت می گردد.
بخش دوم – از دست دادن تابعیت
ترک تابعیت[49] به معنای عملی است که فرد با قبول تابعیت دولتی غیر از دولت متبوعش، موجب قطع روابط، بین خود و دولت متبوعش می‌گردد. .( رابرت بلدسو ،1375، فرهنگ حقوق بين الملل، بهمن آقائي، تهران، گنج 1375، چاپ اول، ص 160)
ترک تابعیت، بیشتر از سایر موارد، توجه قانونگذار را به خود معطوف داشته است؛ زیرا با عنایت به اصل احترام آزادی افراد، قانون ایران ترک تابعیت را جایز دانسته است ولی در عین حال و از بیم آنکه مبادا این اجازه مورد سوء استفاده قرار گرفته و احیاناً لطمه‌ای به حیثیت و مصالح کشور وارد آورد، این اقدام را با بدبینی تلقی نموده و سختگیری زیادی نسبت به آن نشان داده است به طوری که در ماده 988 قانون مدنی، شرایط ترک تابعیت ایران را متذکر شده است.(ارفع‌نیا،1374)
هر شخص كه ميخواهد تابعيت ايراني خود را ترك کند بايد داراي شرايط ذيل باشد یعنی به سن 25 سال تمام رسيده باشد و هيات وزراء خروج از تابعيت ايراني آنان را اجازه دهد، خدمت وظيفه خود را انجام داده باشد، قبلا تعهد کند كه درظرف يكسال ازتاريخ ترك تابعيت حقوق خود را بر اموال غير منقول كه در ايران دارا است و يا ممكن است بالوراثه دارا شود ولو قوانين ايران اجازه تملك آن را به تبعه خارجه بدهد به نحوي از انحاء به اتباع ايراني منتقل كند و در ظرف مدت 3 ماه از ايران خارج شود در غير اين صورت توسط مقامات صالحه حكم اخراج او و نيز فروش اموالش صادر خواهد شد.
كسي كه تابعيت ايران را ترك مي‌کند ديگر ايراني نبوده و بيگانه محسوب می شود.در خصوص زن و فرزندان كسي كه مبادرت به ترك تابعيت ايران مي‌کنند، به استناد ماده 988 قانون مدني زوجه و اطفال كسي كه ترك تابعيت ايران می‌کنند اعم از اينكه اطفال مزبور صغير يا كبير باشند از تابعيت ايراني خارج نمي‌شوند، مگر اينكه اجازه هيات وزراء شامل حال آنها هم باشد.
به هرتقدیر به موجب اصل 41 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «تابعیت کشور ایران حق مسلم هر فرد ایرانی است و دولت نمی‌تواند از هیچ ایرانی سلب تابعیت کند مگر به درخواست خود او یا در صورتی که به تابعیت کشور دیگری درآید.» بنابراین کسی می تواند تابعیت خود را ترک ‌نماید که درخواست ترک تابعیت دهد و طبق ماده 988 قانون مدنی کسی می تواند ترک تابعیت کند که دارای شرایطی باشد که در ذیل به آنها اشاره می‌گردد.
در این مورد نیز سازمان ثبت احوال کشور با توجه به اعلان رسمی نهادهای ذیربط و همچنین مراجعه شخصی که اقدام به ترک تابعیت نموده و دارای مدارک مصدق این امر می باشد ، مراتب را در ظهر مدارک هویتی و سجلی ترک فرد مذکور درج می نماید.

a href=”https://mop.altervista.org/wp-admin/post-new.php#footnote-20″>[19]، فلاوون ها[20] و فلاونول ها[21] سه نوع از فلاونوییدهای موجود در مرکبات هستند؛ که به علت فعالیتهای
آنتیاکسیدانی، به عنوان مهارکنندههای رادیکالهای آزاد به شمار میروند
(Calabro et al., 2004). گلایکوزیدهای فلاونول[22] میتوانند به سدهای دفاعی آنتیاکسیدانی خون کمک کنند (Hollman and Katan, 1999). لیمونن[23] ترکیبی تلخ، سفید رنگ و بلوری شکل است (Lipton and Rosenberg, 1994)، که در میوههای خانواده مرکبات است و اغلب در غلظتهای بالا در دانههای پرتقال و لیمو یافت میشود (Fayoux et al., 2007). افزودن تفاله لیمو (4%) به جیره مرغهای تخمگذار سبب افزایش مصرف خوراک و در پی آن افزایش تولید و وزن تخم و کاهش چربی شکمی شد (Nobakht, 2013). کاربرد DCP تا 16 درصد در جیره مرغ تخمگذار سبب افزایش گلوکز و لیپوپروتئینهای با دانسیته بالا و کاهش کلسترول، لیپـوپروتین با چگالی کم و تریگلیسریدهای موجود در سرم و کلسترول زرده تخم مرغ شد. افزودن DCP (12%) به جیره مرغهای تخمگذار، اثر ناپسندی بر تولید و کیفیت تخممرغ نداشت (Nazok et al., 2010).
پژوهشهای گذشته در زمینه کاربرد تفاله مرکبات در جیره پرندگان، بیشتر به بررسی فراسنجههای خونی در جوجههای گوشتی (Oluremi et al., 2007; Mourão et al., 2008) و عملکرد تولید در مرغهای تخمگذار (Nazok et al., 2010) پرداخته اند. از آن جا که درباره اثر تفاله مرکبات بر عملکرد تولیدمثلی مرغهای مادر گزارشی یافت نشد، در پژوهش کنونی اثر افزودن تفاله خشک مرکبات بر عملکرد تولیدمثلی آنها بررسی شد. با توجه به این که سن اثر منفی بر عملکرد تولیدمثلی دارد (Lerner et al., 1993)، پرندگان مسن برای این پژوهش به کار گرفته شدند، تا اثر احتمالی این شیوه تغذیه ای بهتر بررسی شود.
1-1 اهداف پژوهش
هدف پژوهش کنونی بررسی امکان بهبود عملکرد تولیدمثلی مرغ های مادر گوشتی مسن با افزودن تفاله خشک مرکبات به جیره بود.
فصل دوم:
پیشینه پژوهش
پیشینه پژوهش
هزینه خوراک حدود 75 درصد از کل هزینههای تولید پرورش پرندگان و حتی دامهای دیگر را در بر میگیرد؛ بنابراین، کنترل و مدیریت هزینههای خوراک نقش مهمی در سودآوری پرورش دهندگان بازی میکند (Crawshaw, 2004). بنابراین یافتن یک منبع جدید محلی و ارزان قیمت مواد غذایی اهمیت عمدهای در کاهش هزینههای تولید دام و افزایش سودآوری کشاورزی دارد.
2-1- شرایط نگهداری تفاله مرکبات
تفاله مرکبات به دلیل رطوبت، مواد آلی و مغذی بالا سبب واکنشهای شیمیایی شده و به راحتی تخمیر میشود که باعث آلودگی محیط و افزایش مگس و جوندگان در محل نگهداری آن می شود وکشاورزان را دچار مشکل ذخیرهسازی میکند، در صورتی که تفاله خشک مرکبات را میتوان به راحتی نگهداری و استفاده کرد. خشک کردن تفاله مرکبات امکان استفاده از آن در تمام طول سال را میدهد. خشک کردن مستقیم آن به دلیل ماهیت هیدروفیل پکتین موجود در آن آسان نیست که میتوان با اضافه کردن آهک (3/0-%5/0) این مشکل را حل کرد. با توجه به پروتین کم، کربوهیدرات بالا و فیبر متوسط، تفاله مرکبات به عنوان یک منبع انرژی در نظر گرفته میشود. میزان فسفات تفاله مرکبات کم و کلسیم آن بالا است (Oluremi, 2007).
مرکبات از مهم‌ترين محصولات ميوهای جهان به شمار میروند. پرتقال، ليمو، نارنگي، گريپ‌فروت و ماندارين از مهم‌ترين مرکباتی هستند که در سطح گستردهای کشت مي‌شوند. در سال 2010، پرتقال 61 درصد از کل مرکبات توليدي جهان را تشکیل داد. حدود 30 درصد از کل تولیدات مرکبات، براي تهیه آب میوه به کار میرود که با باقی ماندن 70-50 درصد تفاله همراه است که خود دربردارنده پوسته (65-60 درصد)، دانه (10-0 درصد) و بافت داخلي
(35-30 درصد) است (Crawshaw, 2004).
2-2- ارزش غذایی تفاله مرکبات
پس از استخراج آب از پرتقال یا گریپ فروت، 45-60٪ وزنی آنها به شکل پوست، تفاله و دانه باقی میماند .(El Boushy et al., 1994) تفاله مرکبات از نظر انرژی و کلسیم غنی، میزان پروتین و فسفر آن پایین و کل مواد گوارش پذیر آن 80% است. در برخی کشورها ترجیح میدهند مقدار فسفر مواد غذایی پایین باشد؛ به این دلیل که غلظت بالای فسفر مدفوع پرندگان یک مشکل زیست محیطی برای خاک برخی از کشورها محسوب می شود. تفاله مرکبات خشک را به علت جذب بالای رطوبت می توان به عنوان بستر پرندگان نیز استفاده شود
(Sorbara, et al., 2001).
پس از آبگیری مرکبات، چندین فراورده تجاری با ارزش مانند اسانس، لیمونن وفراوردههای دیگری مانند تفاله مرکبات، ملاس مرکبات و مقدار محدودی کنجاله دانه مرکبات[24] تولید می شود. لیمونن[25] يک ترکیب ضدويروس است که در مرکبات، به ویژه در پوست آن وجود دارد و مزه تلخ تفاله مرکبات را موجب میشود (Fuller, 2004). لیمونن، سبب جذب بیشتر مواد غذایی در روده جوجه‌هاي گوشتي شد. با توجه به اثر سمی لیمونن موجود در دانه مرکبات و فیبر نسبتا بالا استفاده ازDCP ، در جیره مرغ به درصد کمی محدود شده است. لیمونن 1 درصد از تفاله خشک مرکبات را تشکیل میدهد. لیمونن مادهای سمی است که به این دلیل افزودن 5 درصد از تفاله به خوراک جوجههای گوشتی سبب کاهش رشدشان شد (El Boushy et al., 2000). تفاله مرکبات برای گ
وساله به عنوان یک خوراک خوش طعم در نظر گرفته می شود
(Harb, 1971).
واکنش رادیکال های آزاد با اسید های چرب غیراشباع (PUFA[26]) آغازگر یک فرایند زنجیرهای شناخته شده به نام اکسیداسیون لیپیدی در مواد غذایی است، که نتیجه آن تشکیل محصولات سمی است. استفاده از آنتیاکیسیدانها در جیره غذایی مرغ مادر گوشتی وضعیت اکسیداتیو جوجه را بهبود میبخشد. تخممرغ نیز در خلال دوره نگهداری با گذر زمان و دمای محیط تحت تاثیر اکسیداسیون قرار میگیرد، بنابراین آزمایشهایی در مورد افزودن مکملهای دارای
آنتیاکسیدان به جیره مرغهای تخمگذار انجام شده است. برای نمونه ویتامینهای زرده دارای فعالیت آنتیاکسیدانی هستند که سبب حفاظت از بافتهای جنینی در خلال دوره جوجهکشی وحتی در روز اول زندگی جوجه میشود (Rocha et al., 2010).
2-3- اثرات خوراکهای دارای آنتیاکسیدان
تحقیقات بسیاری در زمینه اثر افزودنیهای دارای آنتیاکسیدان به جیره غذایی جوجه گوشتی و مرغهای تخمگذار انجام شده است. به طور میانگین، وزن تخممرغ در مرغهای تغذیه شده با رژیم غذایی دارای سیر افزایش یافته بود؛ در این میان ویژگیهای کیفی اندازهگیری شده تخممرغ مانند شاخص زرده، واحد هاو و پوسته تخممرغ تحت تاثیر رژیم غذایی قرار نگرفتند؛ اما وزن پوسته کاهش یافت (Ghasemi et al., 2010).
اثر آویشن در رژیم غذایی سبب کاهش اکسیداسیون لیپیدهای زرده تخم مرغ های 60 روز ذخیره شده در یخچال شد، که دلیل آن انتقال آنتیاکسیدانهای موجود در آویشن از راه جیره به زرده تخم مرغ است، که سبب کاهش فعالیتهای اکسیداتیو زرده شد (Nickos et al., 1997). در آزمایش دیگری افزودن زعفران، پونه، رزماری هر کدام به صورت جداگانه به جیره سبب کاهش اکسیداسیون زرده تخممرغهای هر گروه نسبت به گروه کنترل شد (Botsoglou et al., 2005). با افزودن پودر گوجهفرنگي به جيره غذايي بلدرچين به عنوان یک ترکیب آنتیاکسیدانی برای کاهش تنش اکسیداتیو در شرايط تنش گرمايي، غلظت MDA در سرم، جگر و ماهيچه كاهش يافت (Sahin et al., 2008b). صائمی و همکاران (Saemi et al., 2012) با افزودن پودر تفاله گوجهفرنگی به جیره خروسهای بومی فارس افزایش حرکت پیش رونده اسپرم، افزایش غلظت اسپرم، افزایش درصد اسپرم زنده و کاهش درصد اسپرمهای غیر نرمال را گزارش کردند.
تفاله مرکبات به علت محتواي انرژي بالا و گوارشپذیری بالا مي‌تواند به عنوان جايگزين غلات در خوراک دام و ماکیان به کار رود ((Hojati et al., 2012. تفاله مرکبات تازه، ویژگی اسيدي دارد؛ اما به علت دارا بودن آب و قندهاي محلول، بسیار فساد پذیر است که میتواند با آلودگی زیست محیطی همراه باشد. اما مي‌توان با سيلو کردن و قليايي کردن تفاله را نگهداری کرد. تفاله خشک مرکبات، مي‌تواند به عنوان جزیی از جیره غذایی نيز کاربرد داشته باشد (Gohi, 1978).
2-4- اثرات تفاله مرکبات
بررسي‌هايي که در گوسالههای تغذيه شده با تفاله مرکبات انجام شد، نشان داد؛ که وجود مادهای به نام لکتين[27] در تفاله مرکبات، به علت ایجاد نارسايي قلبی، سبب مرگ چندین گوساله شد، که علت اصلي آن را فرآيندهای آگلوتينه شدن[28] خون ناشي از فعاليت لکتين موجود در تفاله مرکبات دانستند؛ هر چند اين مشکل در خرگوش و ماکیان گزارش نشده است
(Tokarnia et al., 2001).
ترکيبات ديگري نیز مانند تانن[29]، ساپونين[30]، فيتات[31]، اگزالات[32] و فلاونویيدها[33] در تفاله مرکبات وجود دارند که مصرف زياد آنها در جيره غذايي مي‌تواند سمي باشد (Oluremi, 2007).
ديوکسين[34] يک منبع آلودگي در تفاله خشک مرکباتي است که در فرآيند قليايي شدن در تفاله باقي مي‌ماند. از این رو بايد از کاربرد اين نوع تفاله‌ها در جيره دام و ماکیان خودداري ‌کرد (Malisch, 2000).
تفاله خشک مرکبات، فيبر خام بالا (حدود 42 درصد ماده خشک) و نیز نسبت بالای ترکیبات پکتيني (40-10 درصد ماده خشک) و قندهاي محلول در آب ( عمدتاً ساکارز) دارد. تفاله خشک مرکبات، فزون بر کلسيمی که به طور طبیعی دارا است، به علت آهک افزوده شده در فرآیند قلیایی شدن، تا سه برابرکلسیم بالاتری میتواند داشته باشند. نسبت پروتين تفاله مرکبات کم است (حدود 10-5 درصد ماده خشک) و ارزش غذايي آن بسته به نسبت‌هاي پوسته و دانه، گونه مرکبات، انواع روشهای فرآوری و فصل برداشت متفاوت است (Crawshaw, 2004).
با افزایش سطح تفاله مرکبات در جیره جوجههای گوشتی، مصرف خوراک و وزن آنها کاهش یافت (Yang and Chang 1985). اما 5 درصد تفاله خشک شده با گرما، اثر منفی نداشت

b>3 نسبت به گروه کنترل بیشتر بود (جدول 4 – 2). اثر زمان نیز بر واحد هاو معنیدار بود و در هفته پنجم نسبت به هفتههای دیگر کمتر بود، که این کاهش در هفته پنجم، ناشی از کاهش ارتفاع آلبومن، در این هفته بود. بین هفتههای دیگر تفاوت معنیداری مشاهده نشد (جدول 4 – 3). اثر برهمکنش جیره و زمان بر واحد هاو معنیدار نبود (جدول 4 – 1).
4-2-6- ارتفاع زرده
ارتفاع زرده، تنها از اثر اصلی جیره تاثیر پذیرفت (جدول 4 – 1). برای این فراسنجه، میانگینهای گروههای T2 و T3 با هم تفاوت معنی داری نداشتند، اما نسبت به گروه کنترل افزایش معنی داری نشان دادند (جدول 4 – 2).
4-2-7-قطر زرده
اثر جیره بر قطر زرده معنیدار بود. قطر زرده تخممرغهای گروههای مصرف کننده تفاله مرکبات با هم تفاوت معنیداری نداشت، اما نسبت به گروه کنترل افزایش معنی داری نشان داد
(جدول 4 – 2). اثر زمان بر قطر زرده معنیدار نبود (جدول 4 – 3). اثر برهمکنش جیره و زمان بر قطر زرده معنیدار بود. در گروه کنترل قطر زرده در طول هفتههای آزمایش با نوسانهایی همراه بود. با جیرههای دارای 5 درصد و 10 درصد تفاله مرکبات میانگین قطر زرده تقریبا ثابت بود. در هفتههای اول، دوم، پنجم و ششم، میانگین قطر زرده بین سه گروه تفاوت معنیداری نداشت، اما در هفتههای نهم و دهم، قطر زرده گروه کنترل کمتر از گروههای T2 و T3 بود
(جدول 4 – 7).
4-2-8- شاخص زرده
اثر جیره بر شاخص زرده معنیدار بود. شاخص زرده گروههای مصرف کننده تفاله مرکبات با هم تفاوت معنیداری نداشت، اما نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری نشان داد (جدول 4 – 2). اثر زمان نیز بر شاخص زرده معنیدار بود. شاخص زرده در هفته نهم، نسبت به هفتههای دیگر افزایش معنیداری داشت، و تفاوت معنیداری بین هفتههای دیگر مشاهده نشد (جدول 4 – 3). اثر برهمکنش جیره و زمان هم بر شاخص زرده معنیدار بود. شاخص زرده در مرغهای جیره کنترل، در هفته نهم نسبت به هفتههای دیگر بیشتر بود، اما تفاوت معنیداری بین هفتههای دیگر دیده نشد. با جیرههای دارای 5 درصد و 10 درصد تفاله مرکبات میانگین شاخص زرده تقریبا ثابت بود. در هفته نهم شاخص زرده گروه کنترل نسبت به گروههای T2 و T3 بیشتر بود. در هفتههای اول، دوم، پنجم، ششم و دهم بین سه گروه تفاوت معنیداری دیده نشد
(جدول 4 – 8).
4-2-9- طول تخممرغ
اثر جیره بر طول تخممرغ معنیدار بود. طول تخممرغگروههای مصرف کننده تفاله مرکبات با هم تفاوت معنیداری نداشت، اما نسبت به گروه کنترل افزایش معنی داری نشان داد
(جدول 4 – 2). اثر زمان (جدول 4 – 3) ونیز اثر برهمکنش جیره و زمان بر طول تخممرغ معنیدار نبود (جدول 4 – 1).
4-2-10- عرض تخممرغ
عرض تخممرغ تنها از اثر اصلی جیره تاثیر پذیرفت (جدول 4 – 1). برای این فراسنجه،
میانگینهای گروههای T2 و T3 با هم تفاوت معنی داری نداشتند، اما نسبت به گروه کنترل افزایش معنی داری نشان دادند (جدول 4 – 2).

د است. اگر مسیحیّت با تحوّلات زمانه همراهی نمی‌کرد و در نظام کلامی خود به بازنگری و بازخوانی نمی‌پرداخت، غیر ممکن به نظر می‌رسید که مدرنیسم به آسانی سیر و گسترش یابد؛ زیرا در این صورت مسیحیّت به مانع بزرگی سر راه تجدّد تبدیل می‌شد. « مبانی کلامی جدید علّت و عامل اوّلیه ظهور تجدّد نبود، بلکه از رنسانس به بعد پدیده‌ای نو به نام تجدّد در جامعه رسوخ کرد که مسیحیّت را پس از مقاومت‌‌های اوّلیه، مجبور به تأثیرپذیری از فضای حاکم کرد؛ و آرام و به تدریج اندیشه و مبانی دینی آن را به نفع خود مصادره کرد. البته نباید دستورات مسخ شده و قوانین سخت‌گیرانه کلیسا و مخالفت با هرگونه نظریه‌های جدید علمی که آن‌‌ها را کفر قلمداد می‌کرد از نظر دور داشت؛ که پوسیدگی و اضمحلالِ درونی کلیسا و قوانینش، مخالفت‌ها و اعتراضات زیادی به دنبال داشت و جنبش‌هایی چون اصلاحات «مارتین لوتر[16]» از آن جمله است. در قرن نوزدهم این جریان دنیاگرایی غیر‌دینی یک گام دیگر نیز به پیش برداشت و حتی قلمرو کلام را، که تا کنون به‌طور طبیعی در تصرّف دین بود، در نوردید. ایدئولوژی‌های لا‌ادری‌گویانه و ملحدّانه از این زمان به چند و چون در الهیّات و کلام پرداختند و در همان حال نگرش کلامی سنّتی به تدریج شروع به عقب‌نشینی از تنها قلمروی که برای آن باقی مانده بود، کرد»‌(نصر1380‌:203‌).
2-2-5- سود‌انگاری
جهان‌بینی مدرن نیازهای روحانی انسان را به نیازهای عاطفی که منشأ مادی دارد تفسیر می‌کند. لذّت بردن از عالم ماده، زمینۀ تولید حرص و شیفتگی انسان نسبت به لذّت‌ها از آثار مادّه و حرص روزافزون می‌شود. «نهایت حرص نه تنها در حوزۀ اخلاق فردی بلکه در بطن فرهنگ جامعه آن چنان جای می‌گیرد که جان و روح تحرّک سازمان‌هاو نهادها می‌شود و این به معنای اقامۀ پرستش ماده و آثار آن در شکل جدید است. اصل سود‌انگاری را می‌توان از اصول کاربردی حوزه فرهنگ مدرن تلقی کرد. معنای سودانگاری بر خلاف آن‌چه عموماً تصوّر می‌شود با سودجویی فرق می‌کند. سودجویی به زعم فرهنگ دینی یک صفت نفسانی مذموم است، امّا سودانگاری یک واقعۀ تاریخی یا یکی از اوصاف تاریخ جدید است. به عبارت دیگر، در تاریخ جدید تنها چیزهایی به حساب می‌آیند و موجودند که نفعی از آن‌ها متصوّر باشد. اقتصاد مدرن از آن‌جا که مبتنی بر اصل سود و سرمایه است؛ طبعاً بدون ایجاد فرهنگ سودمدار نمی‌تواند به اهداف خود نایل شود. حتی این امر نسبت به معنویّت و ارزش‌‌های اخلاقی نیز صدق می‌کند؛ لذا موجب محاسبات و دقّت‌های حساب‌گرانه در فرد فرد جامعه برای تصاحب سود مادی بیشتر می‌شود»‌(ملکیان،1379‌:ج3‌/89‌).
2-2-6- عقلانیّت ابزاری
نگرش به جهان به صورت عقلانی و بر اساس خرد و استدلال. عقلانیّت مدرن در دفاع و اصالت بخشیدن به عقل انسان است. «عقلانیّت مدرن در حقیقت اصل وعنصری است که معقولیّت و حجیّت نظام تجدّد را به عنوان نظام جدید زندگی دنیوی تضمین می‌کند. استدال و اعتبار هیچ منبع معرفتی مافوق عقل پذیرفته نمی‌شود و این گونه، خرد گسسته از وحی با روش عقلانی، قواعد کارکرد عقل و مکانیزم ادراک را کشف می‌کند. اگر بپذیریم علوم و تکنولوژی غرب ابزارهای دگرگونی تمدن غرب هستند، طبعاً ایجاد این دگرگونی بدون تکیه و رجوع عناصر فوق بر عقلانیّت مدرن امکان‌پذیر نبود»(احمدی،1392‌:165‌).
2-3- بررسی مؤلّفه‌ها و ارکان مدرنیسم یا مدرنیّت
انسان به عنوان(سوژه‌) [17] اساس فلسفه در دوران نوگرایی را تشکیل می‌دهد. حقیقت، روی زمین و به وسیله سوژه شناسایی می‌شود. در مدرنیسم یا مدرنیّت، دین مقابل خرد قرار می‌‌گیرد؛ عرفان در مفهوم مذهبی در فلسفه مدرن جایی ندارد؛ بلکه بنیان مدرنیّت را انسان‌گرایی و عرفی‌گرایی می‌سازد. در نوگرایی این خرد نقّاد و به زعم گروهی از مدرنیست‌ها‌ «ابزاری‌» جای ایمان را می‌گیرد؛ و اسطوره و خرافه بی‌بها می‌شوند. «نوگرایی فلسفه‌ای است که بر پایه آن انسان مدرنِ غرب در جایگاه سوژه می‌نشیند و همه چیزدر برابر او نقش (شيٌ) [18] می‌یابد. انسان مدرن با به کار‌گیری دانش، فناوری و توان تجربی خود راه تولید بیشتر و بهبود شرایط محیط خود را به دست می‌آورد. منتقدان، نو‌‌گرایی را نتیجه ضدیّت با کلیسای کاتولیک و سنّت می‌دانند. مدرنیسم در صحنه زندگی مدام به شکل مدرنیزاسیون ظاهر می‌شود که طی آن دگرگونی اساسی در اندیشه‌ها، چگونگی رفتار‌های یک جامعه صورت می‌گیرد مانند بالا رفتن سطح زندگی مادی، گسترش فن‌آوری‌های ماشینی، سرمایه‌داری و بازار آزاد،دموکراسی لیبرال و خرد‌گرایی و ….»‌(مسعودی،1383‌:ش‌ 48‌).
تجدّد یا مدرنیّت اشاره دارد به یک شیوۀ زندگی و نهادهای اجتماعی و سیاسی مرتبط با این شیوۀ زندگی، که تقریباً از میانۀ قرن شانزدهم میلادی به این سو در گوشه‌های مختلف جهان شکل گرفت.« ما یک تجدّد نداریم، ما تجدّدها داریم.یا اگر بخواهیم همسنگ فرنگی‌اش را بکار ببریم از مدرنیسم باید استفاده کنیم تا مدرنیتی. این نگاهِ درحقیقت اروپامدار که تجدّد یا مدرنیّت را تنها یک پدیده اروپایی می‌داند و زایشگاه این مدرنیّت را فرانسه قبول می‌کند مورد نظر من نیست. به عقیده من نقش شرق را در تجدّد نباید دست کم گرفت»(اتابکی،1384‌:157‌).
با روشن شدن معنای مدرنیّت می
‌توان مدرنیسم را نیز تعریف کرد. با توجه به ترکیب مدرنیسم از واژه «مدرن» و پسوند «ایسم» می‌توان گفت: مدرنیسم بیانگر حیثیت مکتبی و اعتقادی مدرنیّت و جهانبینی و ایدئولوژی فرهنگ و تمدن جدید غرب است. که مشتمل بر عناصر ذیل است:
مدرنیسم ریشه در عقل‌گرایی دوران روشنگری داشته و به نوعی زاییدۀ تحولات دوران روشنگری است. «دوران روشنگری شاهد سه رویکرد در تبیین ارتباط میان عقل و دین بوده است. رویکرد نخست، دین طبیعی را همراه دین الهی می‌پذبرفت. یعنی معتقد بود از راه وحی و قوانین طبیعی می‌توان به خدا معتقد بود. رویکرد دوّم تنها دین طبیعی را پذیرفته و وحی را تخطئه می‌نمود و رویکرد سوّم هم دین طبیعی و هم دین الهی را باطل دانسته و معتقد بود تنها به کمک عقل می‌توان مسائل مختلف حوزه‌های علم و سایر شئون انسانی را تبیین ساخت. در دوران روشنگری حاکمیّت بی چون و چرای عقل و تنفر به دین وحیانی رواج یافت. این تحوّلات در بهادادن به عقل بشری تا جایی ادامه یافت که در دوران مدرن تنها معنای عقل، عقل جزیی و حسابگر است و دیگر معنای عقل کلی که در زمان افلاطون و قرون وسطی مطرح بود اراده نمی‌شود.
در این نگرش الگوهای گوناگون ماکس‌وبر- که عمدتاً درباره تغییرات اجتماعی و اقتصادی است- اهمیّت زیادی دارد ؛ در عین حال که از اهمیّت دست‌آوردهای مدرنیّت بحث می‌کند، عیوب آن را نیز در نظر دارد. او بحث در باره مدرنیّت را به مهمترین نکته و درون‌مایه فلسفی آن برگرداند، یعنی به خرد‌باوری و اصالت عقل، نکته‌ای که اهمیّتش در مباحث فلسفی و جامعه‌شناسانه پایان سده‌ی نوزدهم از نظرها دور مانده بود. او نشان داد که مدرنیّت یک پدیدار واحد و یک الگوی یکه و جهان شمول نیست، از قانون‌مندی‌های همواره یکسانی پیروی نمی‌کند. ماکس ‌وبر در اثر مشهورش اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری‌(1374‌) اهمیّت ویژگی‌های مدرن‌شدن اجتماعی را شناخت، و از انواع مدرنیّت یاد کرد. بحث مهمّ خود او به گونه‌ای خاص بر اروپای مرکزی و شمالی، به‌ویژه بر آلمان متمرکز شده، ماکس‌وبر در شناخت دوگانگی مدرنیّت به بررسی جهان مدرن پرداخت و خیال‌پردازی و افسانه‌سرایی در باره‌ی رهایی و سعادت را کنار نهاد. اگرچه او به کاهش تعارض‌ها و تضاد‌های طبقاتی باور نداشت امّا کارش در فهم انواع مدرنیّت درخشان بود. وبر نشان داد که جنبه‌ها و رگه‌های تز افسون‌زدایی و خرد‌‌باوری در فرهنگ پیشین، از[19]‌(دیوان‌سالاری) چین باستان تا قانون بنیانی رومی وجود داشت. امّا در روزگار مدرن بود که این خردباوری شکل دقیق و کامل یافت. دلیلی که وبر در مورد پیروزی قاطع عقل در روزگار مدرن ‌آورده، این است که در تمامی موارد پیشین، بازمانده‌های سنّت با زندگی اقتصادی هم‌خوانی داشته‌اند، مگر در آستانۀ جنبش اصلاح دینی اروپا. از این رو اخلاق پروتستانی به مثابه دگرگونی کامل سنّت‍‌های دینی ، هم‌خوان شد با نیازهای تولید سرمایه‌داری. یعنی «اخلاق عقل‌گرای کالونی[20]» کلید مدرنیّت در زندگی اقتصادی و اجتماعی شد، و سازماندهی عقلانی تولیدو جامعه بخردانه کارکرد دولت، قبول سلطه در حد قانون اقتصادی‌ (که با خود توجیه پایگاه سرمایه‌داری را همراه می‌آورد) استوار شد به فرهنگ پروتستانی.قانون بنیادین بوروکراسی یعنی بالاترین حدّ کارآیی تمامی جامعه را در بر گرفت، از دولت و کلیسا و نظامی‌گری تا خانواده و نظام آموزشی. این نگرش با الگوهای لیبرالی سرمایه‌داری که بر مفهوم نوگرایی و نظام‌های غربی اقتصاد سرمایه‌داری مبتنی هستند مطابقت دارد. بسیاری مصرّانه به دنبال القای این نظریه در بین دولت‌مردان غربی، از سویی، و دولت‌های در حال توسعه و مردم آن، از سوی دیگر، می‌باشند. در الگوی مدرنیسم، نقش ارتباطات انتقال فناوری از کشورهای توسعه‌یافته صنعتی، هم‌چنین دامن زدن به نیاز برای دگرگونی از طریق ایجاد فضای نوگرایی در میان ملل کمترتوسعه‌یافته و کمترصنعتی» تعریف شده است. در این دیدگاه، به ارتباط سنّتی توجه نشده‌است در بحث صنعت نیز منافع شخصی اقتصادی مصرف‌کننده را با محاسبه ویژگی‌های(هزینه) تقاضا، موقعیّت و رشد فناوری و خدمات تعیین می‌کند»(قراملکی،1391‌:85‌) این دسته از نظریه‌ها بر نقش نخبگان اقتصادی در نوگرایی تأکید می‌کنند و به عامل اطلاعات و نوآوری توجه ویژه‌ای مبذول می‌نمایند.
2-3-1- نسبی‌گرایی
نسبی‌گرایی بر روحیّه انسان مدرن حاکم است؛ او بر این باور است که هیچ چیز مطلق و یقینی نیست. امری که در شرایطِ خاصی درست و عاقلانه و بر موازین دینی استوار بود، دیگر در هر شرایط خاص عاقلانه و پسندیده نیست؛ زیرا در این صورت انسان به هدف و سود مورد نظر نخواهد رسید. پس اموراتی از جمله اصول اخلاقی و راست‌گویی و عدالت در شرایط گوناگون بر اساس منافع پیش‌برنده شخصی ارزیابی می‌شوند.
پیش از عصر جدید انسان‌ها بر فهم واقع‌گرا و اثبات‌پذیر خویش تکیه می‌کردند و بدین سان از نوعی آرامش خاطر در مقام معرفت برخوردار بودند. امّا در دوران جدید گویی انسان به این نتیجه رسیده است که معرفت او واقع‌نما نبوده و بر همین اساس شک، ارزش و جزم و یقین اموری بدون ارج تلقی می‌شود. نتیجه این امر انکار واقعیّت عینی مستقل از فهم انسان در بیشتر مکاتب مدرن است. «نفی یقین و قطعیّت در حقیقت به معنای نسبی‌گرایی است. نفی قطعیّت‌ها تصریح بر ا
ین نکته است که چشم‌اندازهای تمدّنی و فرهنگی و قومی در فهم و اندیشه انسان چارچوب‌های معرفتی و فکری خاصی را به وجود میورد‌آآاالبببببلا ‌آ‌آورد که موجب تفسیر و تحلیل‌هایی متفاوت از هستی و انسان می‌شود. به عبارت دیگر، نفی عمومیّت و کل‌گرایی در فهم و اندیشه، یعنی دست شستن از قطعیّت‌های جهان‌شمول و تأیید خاص‌گرایی و مشروط‌شدن به افق زمانی و مکانی خود که از آن به«نسبی‌گرایی» تعبیر می‌شود. در نسبی‌گرایی اندیشه‌ها و گزاره‌های علمی و فلسفی نسبت به شرایط و افراد و جوامع و تاریخ متغیر و سیّال پنداشته می‌شوند؛ و سیالیّت ارزش و اعتبار علوم و مفاهیم یعنی فراهم آمدن امکان نقض و تردید در همۀ باورها و اندیشه‌های پذیرفته شده.در این باره لیوتار، متفکر مشهور پست مدرن، از پایان قطعیّت‌های فرا‌گفتمانی و کلان‌روایت(کل‌گرایانه) در مدرنیّت جهانی دم می‌زند و بر این نکته تأکید می‌ورزد که مدرنیّت به‌رغم این‌که در تکوین خود بر نفی و سلب جزمیّت‌ها و قطعیّت‌های نظام فکری سنّتی و دینی استوار بود، اکنون اسیر قطعیّت و یقین‌محوری شده است»‌(تابعی،1381‌:135و151‌).
2-3-2- صنعتی‌سازی
با انقلاب صنعتی، صنعت در حوزه زندگی اجتماعی وارد شد و امکانات جدیدی را در رفع نیازهای مادّی جامعه به‌وجود آورد. تمایلات اجتماعی و روابط انسانی حاکم نیز پشتوانۀ فرهنگی مناسبی برای توسعه تکنولوزی بود. خصوصاًسرمایه‌گذاری‌های کلان سرمایه‌داران تأثیر زیادی در توسۀ صنعت داشت. «تکنولوژی پدید‌آمده در عصر جدید نه تنها تکنیک و ابزار تحقق اهداف و غایات تجدّد بوده است. بلکه توان جدیدی را برای رشد و توسعۀ غرب در دیگر سطوح ایجاد کرده است، ظرفیت‌سازی از ناحیه تحوّل ابزاری به ظرفیت‌سازی در حوزۀ مفاهیم و نظریه‌‌ها و حوزه ساختارهای اجتماعی انجامید و ظرفیت‌سازی اخیر مجدداً پیشرفت در ابزار و تکنولوژی را موجب گشت»‌(اسمارت[21]،1381‌‌:63‌).
2-3-3- جهانی‌سازی
جهانی‌سازی از اصول استراژیک نظام تجدّد در دوران اخیر است. البته از بدو امر میل به توسعۀ جهانی در بطن تجدّد نهفته بوده است. امّا به شکل سازمانی امروزه نرسیده بود و مدّت زمانی لازم بوده است تا به مکانیسم‌ها و ساختارها و بازارهای امروزی جهانی‌سازی دست یابد. «جهانی‌سازی ترجمۀ واژۀGlobalizatin ‌ است. این واژه را «جهانی‌شدن» معنا کرده‌اند. در حقیقت پروژۀ جهانی‌سازی بر استراتژی حاکم بر مدیریّت جهانی دلالت می‌کند. اساساً طرح مسأله جهانی‌سازی در معنای جدید با تحوّلات امروزی موضوعیّت پیدا کرده است، خصوصاً با تحوّلاتی که در تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات در چند دهۀ اخیر رخ داده است»(قرا‌ملکی،1391‌:65‌). جهانی‌سازی در حقیقت توسعۀ مدرنیّت در مقیاس جهانی است که از آن به «مدرنیّت جهانی» یاد می‌شود»‌(گیدنز[22]،1378‌:54‌‌).
حاصل این‌که نظام تجدّد برای تحقّق اهداف و غایات توسعه‌طلبانه خود به طرح وچارچوب مفهومی فراگیری نیاز داشت که در ذیل آن خود را تجدید سامّان کند. موفقیّت غرب در تحقق این طرح تا بدان‌جا بوده است که امروزه جهانی‌شدن، در همه جوامع یا اغلب آن‌ها، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر تلقّی می‌شود. غرب نیز می‌کوشد تا همه روایت‌های بومی از هویّت جدید را جهت بخشیده و هماهنگ کند تا طرح مدرنیّت غربی- مرکزی بر سراسر جهان جاکم شود.
جهان‌بینی مدرنیسم همپای تکنولوژیِ جدیدِ جوامعِ اروپایی در طول سده‌ها شکل گرفته است، یعنی به موازات قدرت‌یابی جامعه مدنی در برابر دولت، قوانین زندگی و مناسبات با حاکمیّت قانون، اهمیّت یافتن فردیّت، پیدایش دولت‌‌های دموکراتیک، و مهمتراین‌که، همه را تحقق پیروزی خرد انسانی» می‌دانند. «خردِ آدمی را هم توجیه پیشرفت‌انگاشتن، و در اثبات برتری جامعۀ مدرن نسبت به جامعۀ سنّتی از آن سود‌جستن. زمینی یا دنیایی شدن قوانین، استوار به همین برداشت از برتری خرد انسانی(علمی، فلسفی،حقوقی،هنری و…) بر قوانین سنّتی و دینی بود. خرد بود که هم علم را موجّه جلوه می‌داد، و هم موقعیّت‌های زندگی را. به گفته‌ی معروف هگل[23] در پیشگفتار فلسفه حقوق (1821) آنچه عقلانی است واقعی، و آنچه واقعی است عقلانی است» این موجّه و بخردانه بودن موقعیت اجتماعی، ناگزیر پایگاه اجتماعی و اشکال سلطه و اقتدار را هم مشروع جلوه می‌دهد، و نیز تمایز میان افراد را بر اساس طبقه‌بندی اجتماعی، جنسیّت، نژاد و حتی باورها»(احمدی،1392‌:18).
2-3-4- فردیّت‌گرایی اخلاقی