، سياسي و اقتصادي و با ويژگي هايي از قبيل هدفمندي، دارا بودن چارچوب، يكپارچگي و… منجر به همبستگي ملي مي شوند، اين نهادها مي توانند به صورت زبان، آموزش، رسانه، دين و مذهب، سياست، اجتماع، اقتصاد ظهور يابند و هر كدام بر مبناي نيازهايي كه بر اساس تفكر و جايگاه خود تشخيص مي دهند، در نهايت همبستگي ملي راترويج و شكاف هاي اجتماعي و آنچه كه شكاف در مسير توسعه و وحدت ملي قرار دارد را تا حدودي ترميم نمايند.
– مهدی کروبی ” فرهنگ قومی، سرمایه ملی و صنعت گردشگری (1387)” را بررسی کرده است. وی ایران را به عنوان ده کشور مستعد گردشگری ارزیابی می کند. مقالة حاضر در چارچوب کلي روش اسنادي مي گنجد و بر مرور مهم ترين منابع در دسترس استوار است. مقاله كوشيده است تا ارتباط منطقي سه مفهوم كليدي را از يك سو مورد بررسي قرار دهد و از سوي ديگر آن ها را به شرايط خاص ايران ربط داده از جايگاه رفيع ايران در عرصة گردشگري سخن به ميان آورد. سپس با فهرست کردن توانمندی های ایران در زمینه ی تنوع قومیت ها، میزان دسترسی به توسعه گردشگری را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. مطالعات نشان می دهد که ايران از جمله كشورهای مستعد گردشگري در سطح جهان ارزيابي مي شود. فولكلور يا فرهنگ قومي يكي از چند محور مهم برنامه ريزي گردشگري در ايران به شمار مي رود. ضروري است با توجيه فرهنگ قومي به عنوان سرماية فرهنگي، گردشگري در قالب يكي از مهم ترين منابع درآمدزادي مغفول ماندة كشور مورد توجه قرار گيردقومیت های موجود در کشور ها پتانسیل مناسبی برای ایجاد یک گردشگری محلی فراهم می آورد.
– آقای تقی لو در مقاله ای دیگر به نام ” تنوع قومی، سیاست چندفرهنگی و الگوی شهروندی: بررسی موردی ایران معاصر (1386)” چالش های قومی و فرهنگی که در ایران به سبب همگون سازی رخ داده است را بررسی نموده است. این مطالعه از روش کتابخانه ای برای جمع آوری مطالب استفاده می نماید و بر اساس تاریخچه و چیستی مفهوم چند فرهنگ گرایی به دنبال بررسی موضوع می رود. نتایج حاصل از این تحقیق پس از اشاره به وجود بافت چند فرهنگی ایران، به لحاظ تاریخی، ریشه ی از بین رفت این تنوع را سیاست های دولت پهلوی می داند. سیاست همسان سازی به دلیل ایجاد زمینه های چالش و بحران در برابر انسجام و همگرایی ملی، نه فقط به اهداف ادعایی خود دست نیافته است، بلکه از جوانب مختلف با تردید مواجه شده است. الگوی شهروندی و سیاست های چند فرهنگی با توجه به پیشینه ی تارخی چند فرهنگی ایران و زمینه های چالش از مجرای همگون سازی، در شرایط جهانی حاضر و با توجه به تجربه موفقیت آمیز آن در برخی جوامع توسعه یافته و در حال توسعه، چشم انداز مناسبی را در حوزه ی مسایل چندفرهنگی از جهت دغدغه های اقلیت ها در حفظ و نگهداری میراث فرهنگی و زبانی به نسل های آینده ی خود ارائه می دهد.
– آقای کروبی در مقاله ای دیگر به ” بررسی نقش فولکلور (فرهنگ عامه) در توسعه گردشگری ایران” در سال 1388 پرداخته است. این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای و تکنیک بررسی اسناد و مدارک کوشیده است تا سه حوزه ی فرهنگ عامه، توسعه و گردشگری را مورد مطالعه قرار دهد. مطالعات نشان داده است که آنچه بیش از هر چیز موجب توسعه گردشگری می شود، جاذبه های فرهنگی و تمایزات ملت ها است. زیرا بدون این تمایزات و تفاوت ها، همه جا شبیه به هم است و جامعه ایرانی با تمایزات قومی از این بابت تفاوت های اجتماعی و فرهنگی قومی را دربردارد که از دیرباز مورد توجه جهانیان بوده است. در این میان فرهنگ عامه و یا فولکلور ایرانی، تمایزات اجتماعی خاصی را برای ان ایجاد کرده است که متاسفانه توجه چندانی به آن نشده است.
3-2 سابقه پژوهشها و مطالعات انجام گرفته خارجی
3-2-1 کتاب
– کتاب Cultural Resource for Tourism( Patterns, Processes and Policies) در سال 2008 در نیویورک به چاپ رسیده است. این کتاب حاوی مطالبی است که منابع فرهنگی را در غالب پژوهش ها و مقالات متنوع گردهم آورده است.
محتویات این کتاب نشان از آن دارد که میراث فرهنگی مناطق و جوامع در حال حاضر به عنوان یک نیروی محرکه در ایجاد هویت فرهنگی و به عنوان یک منبع در همه جا برای فعالیت های فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است.. این فرایند می تواند به توسعه سرمایه فرهنگی با ایجاد اشکال پایدار و رقابتی گردشگری فرهنگی منجر شود. تحقیقات بر روی منابع فرهنگی گردشگری نشان می دهد که هر دو، یک رویکرد چند رشته ای و نوآورانه روش شناختی برای مقابله با چنین پدیده ی پیچیده ای دارد. چالش برای شناسایی و نقشه عناصر میراث فرهنگی – محسوس و نامحسوس – در بافت پان اروپا اخیرا در پروژه ESPON رسیدگی می شود. این انتشار جدید از طریق تاکید بر پویایی فضایی در گردشگری فرهنگی ، با تجزیه و تحلیل موقعیت و الگوهای رفتاری در مقاصد گردشگری مختلف، با شناسایی پارامترهای تغییر ناشی از گردشگری، تفاوت ایجاد کرده است. این کتاب شامل انواع غنی از مطالعات موردی به طور عمده از سراسر اروپا (از جمله موارد در اسرائیل، قاهره و هند) است که بازنمایی از دیدگاه ها و یافته های 21 محقق و دانشمندان بین المللی در گردشگری فرهنگی را به منظور شناسایی پویایی و اثرات موقعیت منحصر به فرد به نمایش می گزارد. هدف نهایی این کتاب ارائه پیشنهادهایی سازنده برای سیاستگذاری، بر اساس بینش های تجربی است.
این کتاب به طور قابل توجهی منجر به درک تنوع فرهنگی و هویت ارضی، از یک طرف، و به پویایی گردشگری، از سوی دیگر، که همه آنها
مسائل کلیدی در برنامه ریزی و مدیریت محلی و منطقه ای است، مفصلا رسیدگی می کند. به این ترتیب، آنها باید یک منبع الهام بخش برای سیاستگذاران و برنامه ریزان، دانشجویان، محققان و مشاوران در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری باشد.
– کتاب Tourism, Ethnicity and State in Asia and Pacific Societies نیز همچون بسیاری دیگر از کتاب ها شامل مجموعه مطالعات انجام شده در زمینه ی گردشگری، قومیت و دولت در آسیا می باشد. منطقه اشاره شده از لحاظ تنوع قومی دارای حجم قابل توجهی است. لذا مطالعات این کتاب در زمینه ی ارتباط بین گروه های قومی و دولت از طریق گردشگری است. با توجه به رشد روزافزون گردشگری، مطالعات در زمینه ی قومیت ها نادیده گرفته شده است و مدت زمان اندکی است که به این موضوع پرداخته می شود. بررسی چگونگی توسعه صنعت گردشگری بین المللی و سیاست های دولت با استفاده از مدیریت های قومی پاسخی است که نویسندگان به تغییر شکل هویت های قومی و روابط آن ها در جوامع آسیایی و اقیانوس آرام می دهند. در تجزیه تحلیل ها مفاهیم قومیت و فرهنگ و در پی آن گردشگری در حال رقابت هستند. البته لازم به ذکر است که این مطالعه، پژوهشی دوسویه است که رابطه ی ارتقاء گردشگری و سیاست قومی و دولتی را در کشورهای چین، سنگاپور، مالزی، تایلند، اندونزی و جزایر اقیانوس آرام از دو جهت مورد بررسی قرار داده است.
3-2-2 مقاله
– آقای دوین و همکارانش در سال 2007 “فرصت ها و چالش های مدیران هتل های ایرلند شمالی را بر اساس مدیریت تنوع فرهنگی” در بوته آزمایش قرار داده است. نویسنده بر اساس داده های جمع آوری شده از طریق یک نظر سنجی از کارگران مهاجر در نه هتل ایرلند شمالی و تمرکز بر همه ی گروه های کارکنان مهاجر در همه ی موسسات مسایل مربوط به یکپارچگی نیروی کار، جامعه گسترده تر و همچنین آینده ای که کارگران مهاجر برای خود دارند، در یک چشم انداز منابع انسانی مورد بحث قرار داده است. نگارندگان در بررسی های خویش برای پاسخ گویی به برخی ناشناخته ها در مورد مهاجران، به ملیت، ویژگی های چمعیت شناختی، آموزشی، اشتغال و پس زمینه های اقتصادی توجه داشته اند. حاصل این بررسی ها نشان دهنده ی افزایش میزان مدیریت در آوزش کارکنان به عنوان عامل مهم در تسهیل صنعت مهمان نوازی است.
– شورای OECD در کتابی به نام ” تاثیر فرهنگ بر گردشگری (2009)” ارتباط میان فرهنگ و گردشگری را مورد بررسی قرار داده اند. این کتاب به بررسی تجارب و شیوه های ملی یا منطقه ای مقصد از منابع فرهنگی، توسعه ی تولید گردشگری و فرایندهای توزیع منابع فرهنگی و شناسایی عوامل کلیدی و مداخلات سیاسی می پردازد. تجزیه و تحلیل این کتاب عمدتا بر اساس مطالعات موردی ارائه شده توسط کشورهای OECD است. مطالعات موردی جنبه های مختلف گردشگری، فرهنگ، جذابیت های منطقه ای و مداخلات سیاسی را به منظور ارتقاء این رابطه نشان می دهد. تحقیقات ارتباط مفید دو طرفه ی فرهنگ و گردشگری را به عنوان یک وجه تمایز در بازار شلوغ جهانی بازگو می نماید که این ابزار مهم برای بالا بردن سطح فرهنگ و ایجاد درآمد، می تواند از حمایت و تقویت میراث فرهنگی، تولیدات و خلاقیت های فرهنگی آغاز شود.
– Addo در سال 2011 در مقاله ای با نام ” میراث اروپایی و تنوع فرهنگی: بنیان صنعت گردشگری غنا” به تنوع فرهنگی بی نظیری که در این کشور وجود دارد، اشاره می کند. این مقاله از روش اسنادی به مطالعه ی رویدادهای گردشگری منطبق با فرهنگ خود پرداخته است و آن ها را تجزیه و تحلیل می نماید. وجود جشن هایی چون دو سالانه ی Panafest، روز آزادی، پروژه ی جوزف و سالگرد استقلال 50 ام در سال 2007 به اهمیت و ضرورت میراث اروپایی و تنوع فرهنگی در صنعت گردشگری کشور غنا تاکید کرده است. این کشور میزبان مراسم روز جهانی گزدشگری بین المللی در سال 2009 بوده است که همین امر موضوع را برای تحقیق در رابطه با تنوع فرهنگی این کشور فراهم نموده است. در این رویداد که به طور مشترک توسط سازمان ملل متحد، سازمان جهانی گردشگری و وزارت گردشگری این کشور برگزار شده بود، بر تنوع بیشتر امکانات توریستی، محصولات و افزایش گردشگری داخلی تاکید شده است.
– Dutton و همکارانش مقاله ای با عنوان ” تنوع فرهنگی در کار هتلداری” را در سال 2007 انجام داده اند. هدف از این مقاله رسیدگی به اهمیت فزاینده ی کارگران مهاجر به صنعت هتلداری از مکان های اطراف انگلستان است. این مقاله داده های خود را از طریق نظر سنجی و تمرکز بر بحث های گروهی با کارگران مهاجر هتل ها در سه منطقه از انگلستان جمع آوری کرده است. این مطالعه نشان می دهد که کارفرمایان تمایلی به سرمایه گذاری در توسعه کارکنان بین المللی که دارای سطح بالای آموزشی هستند، ندارند. فرصت های توسعه ای برای این موضوع محدود است و نیازمند مدیریت هتلداری به شیوه ای موثر از این منابع انسانی می باشد. مطالعه در سه منطقه انگلستان انجام شده است و هر مطالعه از مقیاس نسبتا کوچکی برخوردار است. لذا برای جبران این موضوع به عمق اطلاعات جمع آوری شده تاکید شده است.
– آقای چینگ چو در سال 2005 در مقاله ای ” تنوع فرهنگی و توسعه گردشگری در استان یونان چین” را بررسی کرده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، مصاحبه های گروهی از رهبران جامعه ی مورد نظر است که بر اساس تکنیک گروه اسمی است. اقلیت های قومی و فرهنگی در این استان به عنوان بزرگترین جاذبه برای گردشگران خارجی مطرح می شوند که همین امر عامل توسعه گردشگری این استان م
عرفی می شود. توسعه گردشگری در این استان موجب بوجود آمدن شغل های بسیاری شده است و تفاوت های فرهنگی به عنوان عاملی برای توسعه گردشگری استفاده شده است.

4. نقد و بحث

از آنجایی که بحث فرهنگ و بالطبع آن تنوع فرهنگی از مسایل بسیار پیچیده و گسترده می باشد، غریب به اتفاق مطالعات صورت گرفته در این زمینه نتوانسته است تمامی ابعاد تنوع فرهنگی را دربر بگیرد. در بیشتر موارد تنوع فرهنگی با تنوع قومی یکسان انگاشته شده است. از آنجایی که گردشگری نسبت به سایر صنایع پردرآمد دنیا از قدمت کمتری ( از زمانی که به عنوان صنعت شناخته شد) برخوردار است، مطالعات انجام شده درباره ی آن نیز کمتر می باشد. کشور ایران دارای تنوع فرهنگی زیادی است ولی آنچه بیشترین بازنمایی را در پژوهش های داخلی به خود اختصاص داده است، تنوع قومی می باشد. البته بیشتر این مطالعات به دلیل درگیری های قومی انجام شده است که بعدها در زمینه ی گردشگری هم مورد استفاده قرار گرفته است. در هیچ یک از مقالات و کتب به صورت صریح ابعاد تنوع فرهنگی از یکدیگر تمیز داده نشده اند و تنوع فرهنگی را در کنار تنوع زبانی، قومی و حتی تنوع مذهبی قرار می دهد. این درحالی است که در تعریف فرهنگ همواره زبان، مذهب و قومیت به عنوان ارکان اصلی نام برده شده اند و تنوع فرهنگی خود در برگیرنده ی تنوع در هر یک از ارکان یاد شده است. موضوع دیگری که کمتر دیده می شود این است که جامعه ی میزبان که دارای تنوع فرهنگی هستند به عنوان ذی نفعان گردشگری مورد توجه قرار نمی گیرند، نباید فراموش کرد که در مقالات خارجی بیشتر به این موضوع اهمیت داده شده است. با این حال اکثر مطالعات در حوزه ی توسعه ی گردشگری، تنها به ارائه ی راهکارهای استفاده از تنوع فرهنگی برای فروش بیشتر محصولات فرهنگی گردشگری پرداخته اند. با این حال مقالات و کتب خارجی به دلیل شکل گیری عمیق تر مفهوم شهروندی فرهنگی سهم بیشتری در حفظ تنوع فرهنگی دارند.
در فصل آتی به بررسی روش شناسی این رساله می پردازیم و نحوه ی اجرای این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد. از آنجایی که روش های انتخابی در هر پژوهشی بسیار در نتایج صحیح و قابل قبول آن تاثیر گذار است، دقت در این فصل بسیار حائز اهمیت می باشد.
فصل سوم
روش شناسی
مقدمه
روش تحقیق در هر پژوهشی حکم پایه های آن را دارد. در صورتی که روش درست و مناسب تحقیق به درستی شناسایی نشود، مطالعات در مسیر اشتباه قرار می گیرد و بار علمی خود را از دست می دهد. لذا در این فصل نگاهی به روش تحقیق می کنیم. روش مورد استفاده در این پژوهش به درستی بیان می شود و درباره ی آن توضیحات لازم و مکفی داده می شود. البته مقدمه ای از روش تحقیق و دلایل بوجود آمدن این روش های علمی بررسی می گردد. هدف نهایی همه ی مباحثی که در این فصل جای می گیرد، در واقع تدوین یک طرح پژوهش کامل و جامع را تسهیل کند.
از آنجایی که تحقیق پیش رو از نوع مطالعات تطبیقی میان سه کشور ایران، انگلستان و مالزی می باشد، تحلیل هایی نیز از طریق مطالعات این کشورها در زمینه ی تنوع فرهنگی و توسعه گردشگری نیز وارد بحث می شود. بررسی روند تاریخی- مقایسه ای که در این سه کشور یاد شده انجام شده است، برای بیان رایطه ی تنوع فرهنگی و توسعه ی گردشگری مورد استفاده قرار می گیرد. آمارهای رسمی میزان ورود گرشگران که در سایت ها و سازمان های معتبر کشورها وجود دارد نیز، بخشی از این مطالعات می باشد. از این رو در تلاش هستیم که از تمامی روش های یاد شده برای روشن شدن موضوع تحقیق بهره ببرم.
روش تحقیق
در تحقیقات می توان از روش های مختلفی استفاده کرد. به هر حال آن چیزی که در همه ی تحقیقات وجود دارد این است که شامل مجموعه ای از فعالیت های متوالی است که به شدت به هم وابسته است و مراحل تحقیق را تشکیل می دهد. روش های مختلف این امکان را بوجود می آورد که در یک کشور پژوهش های مختلف با روش های متفاوت انجام پذیرد. تا زمان نتیجه گیری مطالعه که اغلب مشلات و ایده های جدید بوجود می آید به صورت ادواری انجام می شود. این مطالعه نیز بر اساس مطالب فوق از مراحل تحقیق پیروی می کند.
مطالعات تطبیقی
به لحاظ تاريخي، نقطه آغازين تحليل تطبيقي مشاهده اين امر بود كه بسياري از كشورها در دوران پس از جنگ، به‌ويژه كشورهاي صنعتي شدۀ غربي، رشد قابل ملاحظه‌اي در رفاه گستري دولتي تجربه نمودند. اين رفاه گستري دولتي با گزارشات مارش[53] در كانادا، وان راين[54] در هلند، لاركو[55] در فرانسه و بوريج در بريتانيا پي‌ريزي شد و در همه آن‌ها باور گسترده‌اي مبني بر وظيفه و ظرفيت دولت براي مراقبت از شهروندانش نهفته بود. ليكن، شيوه‌هاي سرمايه‌گذاري و اشكال رفاه‌گستري و ميزان دخالت دولت به‌طور قابل ملاحظه‌اي متفاوت و متنوع بود. از اين رو، يكي از عوامل محرك تحليل تطبيقي، ترسيم و تبيين روندهاي عمومي و بررسي تفاوت‌هاست. يكي ديگر از انگيزه‌هاي عمل‌گرايانه براي مطالعات تطبيقي از جانب مصلحيني برخاست كه درصدد بسط و توسعه رفاه و همچنين ‘آموختن’ از تجارب (واشتباهات) سايرين بودند. در واقع، واقعيت پاسخ‌هاي مختلفي كشورها براي مشكلات علي‌الظاهر مشابه، به مثابه نوعي بنياد تجربي طبيعي نگريسته مي‌شود. دولت‌ها با عنايت به هزينه‌هاي اقتصادي و سياسي نوآوري به خودي خود به مزاياي ملاحظه برنامه‌هاي اتخاذ شده در كشورهاي ديگر پي‌برده‌اند. اگرچه، در ميدان عمل واردات سياست‌گذاري بسيار گزينشي است و رهبران اغلب براي
توجيه تغييرات دلخواه و همچنين براي تائيد يا رد فرامين خاص خوشان مبادرت به مطالعات تطبيقي مي‌كنند ( الکاک و دیگران، 1391: 52). مطالعه تطبيقي يكي از روش‌هاي پژوهش كمي و كيفي است كه در آن دو يا چند متغير يا فرايند همگون كه مي‌توانند نمونه‌ها و موارد محسوس يا نامحسوس باشند، بررسي مي‌شوند؛ با اين هدف كه با توصيف و تبيين اشتراك‌ها و اغلب تفاوت‌ها، بتوان آن پديدارها را شناسايي كرد و به تفسيرها و احتمالا تعميم‌هاي تازه دست يافت (رونالد آر، 1379: 40).
این پژوهش از نوع مطالعات تطبیقی و مقایسه ای است و با مقایسه داده های به دست آمده از سه کشور در زمینه تنوع فرهنگی و توسعه گردشگری، سعی در بررسی چگونگی ارتباط تنوع فرهنگی با توسعه ی گردشگری دارد. از این رو برای انجام مطالعات تطبیقی، برنامه ای کلی و نظام مند در انتخاب ارکان مورد مقایسه صورت گرفته که در قالب مدل مفهومی نشان داده شده است. در واقع با مقایسه ارتباط تنوع فرهنگی با توسعه ی گردشگری در هر یک از کشورها، سعی در توصیف وضعیت ارتباط تنوع فرهنگی بر توسعه گردشگری ایران هستیم.

یستی توسط مسولان ذیربط به صورت جدی حل و فصل شود.
گردشگري مذهبی از نظر اهداف و انگیزه هاي سفر به سه دسته کلی تقسیم می شوند:
سفرهاي عبادي و زیارتی شامل سفر براي زیارت خانه خدا (سفر حج )، زیارت اماکن و بقاع متبرکه، زیارت آرامگاه ها و قبور و … می شود
سفر به منظور شرکت در کنفرانس ها، جلسات و جشن هاي مذهبی
سفر به منظور بازدید از آثار تاریخی و معماري اماکن مذهبی و زیارتی ( فیض آبادی و محبوب، همان: 3)
با توجه به انگیزه های گردشگری مذهبی ایران ذکر این مطلب الزامی است که علاوه بر سفرهای زیارتی به اماکن مقدسه ی ایران و همایش های متفاوتی که در این راستا برگزار می گردد، ایران دارای اماکنی مقدسه ای برای ادیان دیگر نیز می باشد. به گفته ی دکتر محیط طباطبایی «ایران سرزمین ویژه ای برای همه ی ادیان توحیدی و فرقه های مذهبی است، چراکه علاوه بر جاذبه های مذهبی برای شیعیان، آرامگاه 10 پیامبر یهود و همچنین تعداد زیادی از لیساهای تاریخی را در خود جای داده که متاسفانه در این زمینه اطلاع رسانی نشده است» ( امینی فرد، همان: 4) و یا کمتر کسی می داند که آرامگاه برادر امام حسین (ع) یعنی «محمد حنیفه» در جزیره ی خارک قرار دارد. از این دست مکان ها در ایران بسیار است که در زیر به چند نقطه که شهرت بیشتری دارند اشاره می نمایم:
زیارتگاه پیرنارکی متعلق به زرتشتیان یزد بوده است و در شهر مهریز یزد و در مسیر چند روستای کوچک اما زیبای این شهرکویری واقع شده است. این مکان مهمترین عبادتگاه زرتشتیان جهان به شمار می آید و البته در کنار آن پیر سبز چکچکو در شهرستان اردکان هم از دیگر عبادتگاه های مخصوص پیروان این دین به حساب می آید.
آرامگاه یا بُقعه اِستِر و مردخای جزء مهم‌ترین زیارتگاه های یهودیان ایران و جهان است. این مقبره جزء آثار میراث فرهنگی ایران ثبت شده‌است. وجود این زیارتگاه، عامل مهمی در شکل گیری و تداوم حضور جامعه یهودی در همدان بوده‌است. مقبره استر و مردخای در مرکز شهر همدان، ابتدای خیابان دکتر شریعتی قرار دارد.
روستای تاریخی و قدیمی عقدا در یزد كه نیمی از ایرانیان نیز تاكنون نام این روستا را نشنیده‌اند همه ساله تعدادی از زرتشتیان هند به این روستا آمده و در غار شكفت یزدان در كنار این روستا، شبی را سپری می‌كنند و آیین های مذهبی خود را انجام می دهند.
کلیسای طادئوس، معروف به قره کلیسا، واقع در آذربایجان غربی، محل زیارت مسیحیان ایرانی و خارجی است. در این کلیسا هر سال مراسمی شبیه به مراسم حج مسلمانان در تابستان انجام می شود. علاوه بر این مراسم، جشن های مربوط به مسیحیان نیز در آن انجام می گیرد.
علاوه بر اماکن تاریخی و مذهبی ایران نباید رویدادها، جشن و عزاداری های مذهبی را هم نادیده گرفت. یکی از مهم ترین مراسمی که در ایران علاوه بر گردشگران داخلی گردشگران خارجی را هم به سمت خود کشانده است، مراسم عزاداری روزهای محرم در شهر یزد می باشد. مراسم تخل گردانی که از دیرباز در این منظقه انجام می شده است در سال های اخیر بسیار مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است. با اینکه آمار گردشگران خارجی در این مراسم باز هم اندک است ولی گواه وجود جذابیت های مذهبی در این راستاست. همانگونه ه قبلا بیان شد اماکن زیارتی غیر از مسلمان نیز دارای مراسم مختلفی است که با شرکت افرادی هم کیش آن آیین از داخل و خارج کشور انجام می شود. به هرحال وجود غریب به اتفاق مذهب شیعه در ایران نمی تواند تنوع مذهبی موجود را که از دیرباز در این سرزمین وجود داشته است منکر شود. اینکه ایران با وجود این تنوع چرا هنوز نتوانسته سهم مناسبی در گردشگری مذهبی منطقه بیابد، مساله ای است که نیازمند تفکر و بررسی علمی است.
آنچه بیان شد شمایی کلی از گردشگری مذهبی حال حاضر ایران است که با وجود جاذبه های مذهبی متفاوت در ادیان مختلف، گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به سمت خود کشانده است. البته این بدان معنا نیست که ظرفیت گردشگری مذهبی ایران در همین حد است، بلکه بیانگر توان بالقوه و بالای گردشگری مذهبی در کنار مدیریت و سازماندهی ضعیف آن در ایران است.
2-4 گردشگری غذایی ایران
غذا نخستین نیاز انسانی است که هر شخص دست کم در روز یک با به آن نیاز دارد. گردشگری غذایی نوعی از گردشگری است که یکی از معیارهای مهم سفر، استفاده از غذاهای متنوعی است که در هر منطقه و توسط افراد مختلف طبخ می شود. این نوع از گردشگری به مرور زمان و با افزایش میزان اوقات فراغت بشر و همنشینی ها و نشت های طولانی بوجود آمده است. گردشگري غذا در برنامه ريزي متوليان گردشگري مي تواند هم بعنوان هدف اصلي سفر، براي آنهايي که با روحيه کنجکاوي خود سعي در شناخت غذايي يک منطقه دارند و هم بعنوان يک برنامه مکملي در تمامي تورهاي گردشگري با هر هدفي گنجانده شود. مکتب آشپزي ايراني يکي از سه مکتب اصلي خوراک در کنار مکاتب آشپزي رومي و چيني است و بسيار جالب که در ايران اين فرصت گردشگري بيشتر در مناطقي وجود دارد که در زمينه گردشگري روستايي و کشاورزي فعال هستند. ما از درياي کاسپين تا درياي پارس و از شرق تا غرب کشور سرشار از پتانسيل‏هاي گردشگري در اين بخش هستيم ( حلاجی ثانی، 1391: 88).
کشور ایران اقوام و فرهنگ های مختلفی دارد که هر کدام غذاهای منحصر به خود را دارند و همین امر می تواند باعث پتانسیل خیلی بالایی برای جذب گردشگر باشد.گردشگری در این زمینه می تواند، غذاهای محلی را به نوعی از یک برند گردشگری در کشور و یا حتی تا
آن سوی مرزها تبدیل کند. در این زمینه فاکتورهایی مانند فرهنگ غذایی گردشگر، آشنایی و آگاهی گردشگران از فرهنگ غذایی ایران و مناطق مختلف آن ، ارتباط با خدمات دهندگان در این زمینه و اطلاع رسانی راهنمایان تور به گردشگران می تواند موثر باشد. شرایط طبیعی، جغرافیایی و آب و هوایی ، شرایط زندگی و رضایت مردم منطقه، فرهنگ ها و اقوام همسایه از عوامل موثر در شکل گیری غذاهای محلی هستند. نبود غذاهای محلی در فهرست غذایی رستورانها عاملی برای محدود شدن تعامل های فرهنگی بین جامعه میزبان و مهمان می شود ( رهنمایی، 1392). مازندران و گيلان يک قطب گردشگري غذايي در ايران بشمار مي‏آيند و چه خوب است که غذاهاي اين خطه از کشور هنوز زنده بوده و در رستوران ها و محافل غذايي ارائه مي‏شود. ما در ايران موقعيت هاي جغرافيايي متفاوت داريم و اين طول و عرض متفاوت سبب شده است که در ايران خوراک هاي متفاوت داشته باشيم. با اين وجود متاسفانه هنوز اين ظرفيت در ايران مورد توجه قرار نگرفته و کمتر به عنوان يک عامل جذب گردشگر به آن پرداخته مي‏شود ( حاجی ثانی، 1391: 16).
در سال های اخیر در کشور گردشگری غذایی همچون گردشگری مذهبی، فرهنگی و طبیعی به عنوان یکی از راه های جذب گردشگر شناخته شده است و بر این اساس جشنواره های متنوع غذایی با حضور گردشگران داخلی و خارجی در کشور برگزار شده است ( خبرگزاری جمهوری اسلانی استان تهران، 1391) با توجه به تنوع قومی کشور به همان نسبت انواع و اقسام غذاها وجود دارد ولی باعث تاسف است که حتی رستوران های محلی هم مجالی برای خودنمایی این غذاها فراهم نمی کنند. مسئولین در این حوزه در مصاحبه با خبرگزاری های مختلف ایران از برگزاری جشنواره های غذایی متعددی خبر می دهند که گاها هیچ کدام به اطلاع عموم مردم ایران نمی رسد، چه برسد به اینکه آگاهی برای گردشگران خارجی صورت پذیرد. از این دست از جشنواره ها می توان به هشتمین نمایشگاه گردشگری شیراز اشاره کرد که در بخشی از آن پنجمین جشنواره ی غذا ( خبرگزاری میراث فرهنگی شیراز، 1391) نیز برگزار شده بود. متاسفانه با وجود تنوع غذایی بیشماری که در اقصا نقاط ایران به دلیل تنوع قومی وجود دارد تا کنون نتوانسته است مجالی برای ظهور بیابد و در مقایسه با کشورهای همجوار خود، در جذب گردشگران خارجی بسیار ناموفق عمل کرده است.
قطب های گردشگری غذایی حال حاضر ایران عبارتند از:
مازندران و گیلان
خراسان
اردبیل

6

Kuala Kangsar

بناهای اسلامی و مکان های سلطنتی

7

Ipoh

معابد غار چینی ها و وزارت صنعت کوچکی در مرکز میراث استعماری آن ها

8

Dataran Merdaka (کوالالامپور)

مکان اصلی و مهم مالزی و استقلال یافته در سال 1957

9

ایالت Sabah Saravak

قبیله های متنوع فرهنگی Ibans، Kadazans، Kadazandusun و کنیایی، هنرهای نمایشی و روستای فرهنگی ساراواک و بسیاری دیگر

منبع: (tourism Malaysia, 2009)
آنچه در بالا ذکر شد تنها بخش کوچکی از مناطق فرهنگی و گردشگری این کشور است.
روستای فرهنگی ساراواک که به “موزه زندگی” معروف است، برای حفاظت و نمایش میراث فرهنگی ساراواک تاسیس شده است. این روستا در پانتای دامای واقع در سانتوبونگ، در 32 کیلومتری مرکز ایالتی کوچینگ، واقع شده است و محل بی نظیری برای آشنایی با فرهنگ و شیوه زندگی محلی است. حدود 150 نفر در آن زندگی می کنند و فعالیت های سنتی روزانه اقوام مختلف ساراواک را به تصویر می کشند از قبیل روند ساخت ساگو و صنایع دستی. این افراد لباس های سنتی برتن کرده و برای بازدیدکنندگان رقص هایی را اجرا می کنند. ساکنین روستا درباره فرهنگ ها و شیوه های زندگی سنتی خود اطلاعاتی را در اختیار گردشگران قرار می دهند و گردشگران می توانند نمونه هایی از ساختمان هایی که نماینده هر یک از اقوام اصلی ساراواک هستند را مشاهده کنند؛ از قبیل خانه های طویل ایبان، بیدایو و اورانگ اولو، یک خانه بلند ملانائو و یک مزرعه چینی. این روستا یک سالن تئاتر نیز دارد که در آنجا رقص های محلی چندفرهنگی اجرا می شود. حتی می توان در روستای فرهنگی ساراواک، به سبک سنتی ایبان، مالای، بیدایو یا اورانگ اولو ازدواج کرد. معمولا از مهمانان دعوت می شود تا در مراسم شبانه شرکت کنند و یک نوع شراب برنج به نام تواک که ساخته خود ایبان است را بنوشند (Visitmalaysia, 2013). روستای ساراواک تنها یکی از 67 مقصد گردشگری فرهنگی کشور مالزی است که علاوه بر مقاصد فرهنگی، مالزی برگزارکننده ی جشنواره های بسیاری در طول سال است که بر پایه ی فرهنگ های گوناگون خود این مراسم انجام می شود.
جشنواره های کوالالامپور،
رقص بن،
جشن جهانی یونسکو،
جشنواره صباح ،
پونگال،
رنگ های مالزی وان،
جشن رودخانه ملاکا،
تایپوسام،
جشن فانوس ها
و ده ها فستیوال رسمی و صدها جشن محلی دیگر از آن جمله هستند. امسال در ماه ژوئیه اولین جشنواره گردشگری هنرهای معاصر مالزی نیز برگزار می شود.
گردشگری فرهنگی مالزی این مطلب را خاطر نشان می کند که میراث فرهنگی و تنوع قومی آن یکی از جاذبه های اصلی این کشور در بخش گردشگری است. موزه های این کشور نیز بر تنوع فرهنگی این کشور صحه می گذارد. چنانچه وقتی وارد وب سایت اصلی گردشگری مالزی می شویم، شعار آن ها چندفرهنگ گرایی است و در صفحه نخست آن اینگونه می خوانیم «مالزی دیگ درهم جوشی از نژادها و مذاهب، جایی که مالایی‌ها، هندی‌ها، چینی‌ها و گروه‌های قومی بسیار زیاد دیگر با صلح و صفا در کنار هم زندگی می‌کنند. چند فرهنگی بودن نه تنها مالزی را به بهشت هنر آشپزی تبدیل کرده، بلکه همچنین مالزی را به محل برگزاری صدها جشنواره هزار رنگ بدل ساخته است. جای تعجب ندارد که ما عاشق جشن گرفتن و معاشرت هستیم. مردمان مالزی، آدم‌هایی راحت، خونگرم و صمیمی هستند». به نوعی می توان اینگونه استنباط کرد که گردشگری فرهنگی در این کشور سهم بسیار بالایی را به خود اختصاص داده است.
4-3 گردشگری مذهبی مالزی
مالزی به دلیل تاریخ پر پیج و تابش و قرارگیری قومیت ها و نژادهای مختلف در این سرزمین همواره از فرهنگ سایر مردمان تاثیر گرفته است. یکی از این تاثیرات، تاثیرات مذهبی است. در سرتاسر این کشور شاهد مساجد، معابد و کلیساهایی هستیم که روزگاری محل عبادت مردم عصر خود بوده است و اکنون یک جاذبه ی گردشگری نیز به حساب می آید. در جهان امروز وجود اماکن مقدس، علاوه بر زیارت و انجام آداب و سنن دینی دارای ارزش تاریخی، معماری و سمبلیک نیز هستند. از این رو شاید گردشگری مذهبی آن طور که شاید و باید مانند گذشته وجود نداشته باشد ولی با این حال گروه زیادی از گردشگران، علاوه بر انگیزه های خود، به دلیل قرابت مذهبی و فرهنگی، نسبت به دیدن این اماکن اقدام می کنند. مالزی از همه ادیان بزرگ جهان دارای نمایندگی قابل توجهی است، طرفداران اصلی هر یک از ادیان تا حد زیادی منعکس کننده شخصیت چند قومی از جمعیت این کشور است. تنوع مذاهب موجود در مالزی بازتاب مستقیم تنوع نژادهایی است که در آن زندگی می کنند. تجلي مذاهب در مالزي نسبت به ديگر كشورهاي مشابه خيلي راحت تر است، چراکه مي توانيد آن را در طرح های معماری حیرت آوري در مساجد اسلامی، معبدهای بودایی و معابد هندوها و در کلیسا های مسیحی ها در سراسر كشور مالزی مشاهده كنيد. کک لوک سی که به معبد “سوپریم بلیس” نیز معروف است، بزرگترین معبد بودا در جنوب شرق آسیا و بدون شک یکی از معروفترین معبدها در پنانگ است و ایین بودایی در آن انجام می شود. معبد کوان ین (معبد الهه رحمت)، غارهای باتو ( زیارتگاه های هندوها)، معبد سام پو تونگ، مسجد کاپیتان کلینگ، کامپونگ هولو، مسجد آبی ، مسجد ملی و ابوبکر نیز از جاذبه های مذهبی هستند که هم توسط مردم مالزی و هم گردشگران کشورهای دیگر مورد بازدید قرار می گیرند.
اگرچه اسلام دین رسمی کشور مالزی است اما آزادی مذهب تضمین شده است. از این رو با بسیاری از فرهنگ های موجود همکاری می شود تا جشن ها و مراسم آیینی خود را انجام دهند. مالزی به طور طبیعی دارای بی شمار جشنواره در طول سال است. جشنواره های عمده عبارتند از:
عید فطر هاری رایا (مراسم بعد از حج و قربانی کردن گاو)،