6-1 پیش فرضهای تحقیق

• شرکت‌کنندگان درک کاملي از دستورالعملهاي ارائه شده و نحوه اجراي مهارت داشتهاند.

• شرکت‌کنندگان در حين اجراي مهارت هيچگونه خستگي جسمي يا ذهني نداشتند.

• شرکت‌کنندگان به پرسشنامه اطلاعات شخصي خود صادقانه پاسخ دهند.

7-1 قلمرو تحقیق

• شرکت‌کنندگان در تحقیق همگی مرد بودند.

• شرکت‌کنندگان با محدوده سنی 25-17 سال انتخاب شدند.

• شرکت‌کنندگان همگی در یک محیط (آزمایشگاه رفتار حرکتی واقع در دانشگاه شهید باهنر کرمان) مراحل تحقیق را به انجام رساندند.

• تمامی شرکت‌کنندگان درتکلیف مورد نظر مبتدی بوده و هیچ یک تجربه استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی موجود در تحقیق را نداشتند.

• انتخاب شرکت‌کنندگان از میان افراد سالم و بدون سابقه بیماری انجام گرفت.

8-1 محدودیتهای تحقیق

• نداشتن کنترل بر وضعیت روحی و روانی شرکت‌کنندگان در حین آزمون.

• نداشتن کنترل بر تفاوتهای فردی در شرکت‌کنندگان.

• نداشتن کنترل تغذیه و فعالیتهای شرکت‌کنندگان.

• نداشتن کنترل میزان انگیزه و علاقه شرکت‌کنندگان در انجام آزمون.

• توجه ناخواسته شرکت‌کنندگان به دستورالعمل‌های نامربوط.

9-1 تعریف واژه‌های کلیدی و اصطلاحات تحقیق
1-9-1 تعریف نظری وژاههای تحقیق
تعادل: توانایی کنترل و نگهداری مرکز جرم بدن بر روی سطح نگهدارنده است (کیسنر[42] 2007).
دستورالعمل کانون توجه دروني: اين دستورالعملها معمولاً به هماهنگي حرکات بدن اجرا کننده برميگردند، که شامل ترتيب، شکل و زمانبندي اجزاي مختلف حرکات ميشود، در واقع دستورالعملهايي که تمرکز فرد را به حرکات خاص خود فرد هدايت ميکند (ولف، 2007).
دستورالعمل کانون توجه بيروني: دستورالعملهايي که به تمرکز روي اثرات حرکت شخص بر روي محيط مثل ابزار و اشياء ميپردازد (ولف، 2012).
اجرا ی حرکتي(عملكرد): تلاش قابل مشاهده فرد در ايجاد يک عمل ارادي است. سطح اجراي فرد به تغييرات عوامل موقتي مثل انگيزش، خستگي و شرايط بدني حساس است (اشميت و رايسبرگ1390).
آزمون اكتساب:آزمون اكتساب، مترادف با آزمون يادداري فوري و پس آزمون است كه بلافاصله يا با فاصله كمي پس ازاتمام كوششهاي تمريني مرحله اكتساب انجام ميشود (اشمیت و لی.1391).
مرحله اكتساب: همه مراحل تمريني وكوششهاي تمريني طي جلسات مختلف تمرين است (اشمیت و لی.1391).
آزمون يادداري: ابزاری متعارف است که به‌منظور نشان دادن ویژگی ماندگاری اجرای ناشی از تمرین مهارتی حرکتی استفاده میشود. بهواسطه این امر یادگیری از اجرا استنباط میشود (مگیل2011).
2-9-1 تعریف عملیاتی واژههای تحقیق
تعادل: عملکرد شرکت‌کنندگان در آزمون (Postural ability) در دستگاه Biodex))، در اين تحقيق بهعنوان نمره تعادل در نظر گرفته شد.
دستورالعمل کانون توجه دروني: اين نوع دستورالعمل در این تحقیق توجه اجرا‌کننده را به پاها و توزیع مساوی نیرو بین هر دو پا معطوف میداشت (ولف و همکاران 1999؛ مقدم، واعظ موسوی و نمازی‌زاده 1387).
دستورالعمل کانون توجه بيروني: اين نوع دستورالعملها در این تحقیق توجه اجراکننده را به صفحه زیر پا و موازی نگهداشتن آن با سطح زمین معطوف میداشت (ولف و همکاران 1999؛ مقدم، واعظ موسوی و نمازیزاده 1387).
آگاهی ازنتیجه: آگاهی از نتیجه در این تحقیق از طریق نمودار ترسیمی عملکرد فرد، که بلافاصله خود دستگاه به نمایش میگذاشت به شخص ارائه میشد.
مرحله اکتساب: در این تحقیق کوششهاي تمريني شرکت‌کنندگان دریک جلسه تمرين مداوم با دستورالعملهاي توجهي گوناگون(دروني، بيروني، خود انتخابی) در مرحله اکتساب انجام شد.

فت كه منابع ذهني لازم براي انجام فعاليت‌ها را درگير ميسازد. فرد قادر است اين ظرفيت را به اجزاي كوچكتري تقسيم نمايد تا بتواند توجه را به طور همزمان به چند فعاليت اختصاص دهد.
تخصيص منابع، مطابق با ويژگي فعاليت و خطمشي مورد نظر فرد كه تحت تاثير موقعيت‌هاي دروني و بيروني وي قرار ميگيرد، تعيين مي شود. قبل از هر چيز، توجه نماييد كه ظرفيت مركزي منابع قابل استفاده (ظرفيت موجود) قابل تغيير است. اين محدوده، متناسب با سطح انگيختگي فرد، يا تكاليف در دست اجرا تغيير مي‌کند. براي مثال اگر سطح انگيختگي فرد بسيار پايين يا بسيار بالا باشد، ظرفيت قابل استفاده توجه كمتر از زماني خواهد بود كه سطح برانگيختگي در دامنه بهينه است (مگیل 2004).
ظرفيت انعطاف پذير توجه
شکل 3- 2: انجام همزمان دو تکليف (A و B) در صورتي که توجه مورد نياز اين تکليف از ظرفيت توجه موجود فراتر نرود.
3-7-3-2 نظريه منابع چندگانه
1-3-7-3-2 نظریه‌های دیگر توجه
نظریه‌های دیگر توجه به مسائل انعطاف‌پذیری در پردازش اطلاعات تمرکز کرده اند، برای مثال، به جای اینکه فرض کنند فرایندهای مستلزم توجه تنها می توانند به بررسی یک محرک در یک زمان بپردازند، نظریه‌های جدیدتر نشان می‌دهند که این منابع توجه می‌توانند به پردازش‌های موازی و بدون تداخل تقسیم شوند. چگونگی تقسیم این منابع، با توجه به اهمیت نسبی تکالیف، دشواری نسبی آنها و عوامل دیگرصورت می‌گیرد. مبادله کارآیی بین دو تکلیف همزمان توسط نورمن و بابرو (1975)، پوزنر و اسنایدر (1975) و نییون و گوفر (1979) مورد بحث قرار گرفت.
بر اساس نظريه‌هاي چند منبعي (ناون و گوفر[71]، 1979؛ الپورت[72]، 1980؛ ويکنز[73]، 1980 و 1984)، چندين ساز و کار توجه وجود دارد که هر يک، داراي منابع محدودي هستند. ذخيرة هر منبع به بخشي از اجراي مهارت‌ها اختصاص دارد. با استفاده از تشبيه اين مطلب به دولت، مي‌توان اظهار داشت كه منابعي در ادارات و مؤسسات دولتي مختلف وجود دارد و رقابت براي دستيابي به اين منابع، فقط بين فعاليت‌هاي مربوط به ادارات خاص صورت مي‌گيرد. رايج‌ترين نظريه‌هايي چند منبعي را ناون وگوفر (1979)، آلپورت (1980) و ويكنز (1980، 1984) پيشنهاد كردند.
از ميان اين نظريه‌هاي چند منبعي ،نظريه پيشنهادي ويكنز، بيشترين شهرت را به دست آورد. وي اظهار داشت كه منابع پردازش اطلاعات از سه منبع مختلف فراهم مي‌شوند. اين منابع عبارت‌اند از: وجوه درونداد و برونداد[74] (مانند، بينايي، اندام ها و نظام گويايي)، مراحل پردازش اطلاعات (مانند ادراك، رمز گرداني حافظه[75] و برونداد پاسخ) و رمزهاي پردازش اطلاعات[76] (مانند رمزهاي كلامي، رمزهاي فضايي).
موفقيت ما در اجراي همزمان دو يا چند تكليف بستگي به اين دارد كه اين تكاليف، توجه مربوط به منبعي مشترك را مي‌طلبند يا به توجه حاصل از منابع مختلف نياز دارند. زماني كه مجبور به اجراي همزمان دو تكليف و تقسيم يك منبع مشترك هستيم، اجرا ضعيف‌تر از زماني است كه دو تكليف براي دستيابي به منابع مختلف رقابت مي‌كنند. امتياز نظريه‌هاي چند منبعي اين است كه بيشتر بر نوع نيازهاي مربوط به سازه هاي مختلف پردازش اطلاعات و نتيجة پاسخ تكيه دارند تا ظرفيت منابع غير‌اختصاصي.
نظريه منابع اختصاصي توجه، راهنماي عملي و سودمندي را در اختيار مي‌گذارد كه به ما كمك مي‌كند تا در مواقعي كه ممكن است نيازهاي تكليف بسيار زياد باشد، درباره اجراي همزمان آنها تصميم بگيريم. براي مثال، اگر يك تكليف مستلزم پاسخ با دست و ديگري به پاسخ صوتي نياز داشته باشد، فرد براي اجراي همزمان آنها با مشكل كمي روبروست، زيرا آنها نيازي به توجه حاصل از سازه منابع يكسان ندارند. بر عكس، افراد براي اجراي همزمان دو پاسخ مختلف دست، با مشكل مواجه‌اند، زيرا هر دو، منابع مربوط به سازه يكساني را مي‌طلبند(مگيل2011).
2-3-7-3-2 ديدگاه انتخاب عمل مربوط به توجه
دانشمنداني نظير نيومن ( همچنين آلپورت، 1987، 1993 را ملاحظه کنيد) ديدگاه نظريههاي منابع متعدد را مورد انتقاد قرار دادهاند. نيومن معتقد است، هنگامي که يک حيوان يا يک انسان براي رسيدن به يک هدف، اهداف مشخص آني دارد (نوشيدن)، بسياري از محرکها به طور موازي پردازش مي‌شوند. محصول نهايي اين پردازش، انتخاب عملي خاص است. بنابراين، در نتيجه اين انتخاب، از وقوع فرايندهاي خاص جلوگيري ميشود يا اين فرايندها به سختي اجرا ميشوند. بنابراين، در ديدگاه نيومن تداخل بين دو تکليف همزمان نه به اين دليل است که براي انجام فرايندهاي مختلف به توجه نياز است، بلکه به اين دليل است که عملي از قبل انتخاب شده است و فرايندهاي ديگر به طور کلي يا به‌طور جزئي متوقف ميشوند. بنابراين، انتخاب، اساسيترين و پايهايترين فرايند توجه است و در بحث توجه، منابع با ظرفيت مهمترين فرايند محسوب نميشوند. اين نظريه يک جنبه بومشناختي جالبي دارد که اگر عمل خاصي مهم است (مثل فرار کردن از يک حيوان خطرناک)، در اين صورت بايد از وقوع اعمال ديگر جلوگيري کرد يا حداقل تا زماني که عمل اصلي به‌وقوع بپيوندد، بايد از وقوع اعمال ديگر جلوگيري شود (اشميت و لي 2005).
8-3-2 جلب و نگهداري توجه
مشکل اکثر معلمين و مربيان ورزش در رابطه با کانون توجه، سيستمهاي آمادگي نيست، بلکه مشکلات در رابطه با جلب توجه شاگرد و يا تحريک شخص براي دريافت اطلاعات معلم يا براي آگاه نمودن شاگرد، جهت آمادگي براي انجام يک وظيفهي به‌
خصوص است. تراورز[77] (1972) در کتاب ضرورتهاي يادگيري، چندين پيشنهاد مفيد و مؤثر براي جلب توجه شاگرد ارائه نموده است. يکي از روشها، شليک اسلحه ميباشد که محرکي است قوي و ميتواند وارد سيستم ادراکي شاگرد شود. مربيان ورزش ميتوانند در آموزش خود از سوت نيز استفاده کنند دو عامل «تازگي» و «تجمع» (پيچيدگي) نيز از دقيق‌ترين روش‌هاي کانون توجه مي باشد، که توسط تراورز بيان شد. تازگي سبب جذب پاسخ جهت دار به‌وسيله فرد شده و انگيختگي حس کنجکاوي شاگرد در جهت توجه به محرک جديد را باعث مي‌شود و از اين‌رو در کانون توجه فرد موثر است. تراورز سه روش زير را براي ساخت يک موقعيت تازه و کانون توجه شاگرد پيشنهاد ميکند:
1- محرک به تازگي به او ارائه نشده باشد، 2- محرک در يک زمينهي جديد باشد، 3- ارائه محرکي که قبلاً هرگز، از آن استفاه نشده است.
9-3-2 نگهداري توجه
زماني که توجه شخص جلب شده است، بهتر است که آن توجه براي مدت زمان مشخص نگهداري و حفظ شود. برادبنت (1958) در اين رابطه سه نظريه پيشنهاد کرد:

و در آخر، همانطور که در جدول 9-4 مشاهده می شود نتایج آزمون t مستقل در مرحله یادداری نشان داد که هیچ اختلاف معناداری بین گروه کانون توجه خود انتخابی با آگاهی از نتیجه و گروه کانون توجه خود انتخبی بدون آگاهی از نتیجه وجود ندارد (08/0=p)؛ میتوان چنین بیان کرد که این یافته نشان میدهد در گروه تمرکز خود انتخابی از لحاظ یادداری تفاوتی ندارد که آزمودنی از آگاهی از نتیجه استفاده کنند یا نکنند (نمودار 6-4).
نمودار 6-4: ميانگين هاي مقاديرتکليف تعادلي در گروه توجه توجه انتخابی با آگاهی از نتیجه اجرا و گروه توجه خود انتخابی بدون آگاهی از نتیجه اجرا
نمودار 7-4: ميانگين نمره تعادل گروه ها در مراحل مختلف
فصل پنجم
بحث و نتیجهگیری
1-5 مقدمه
فصل حاضر مشتمل بر خلاصه تحقيق، بحث و نتيجه‌گيري در مورد نتايج به دست آمده از فرضيه‌هاي تحقيق، مقايسه نتايج با ساير مطالعات و تحقيقات انجام شده پيشين و بحث پيرامون علل احتمالي تفاوت و يا تشابه در نتايج به دست آمده با ساير تحقيقات انجام شده است. در پايان فصل نيز پيشنهادات کاربردي ناشي از نتايج تحقيق و پيشنهاداتي که در تحقيقات بعدي مي‌تواند مورد استفاده قرار بگيرد، ارائه شده است.
2-5 خلاصه تحقيق
هدف از انجام اين تحقيق مقایسه اثر آگاهی از نتیجه در شرایط مختلف کانون توجه بر اکتساب و یادداری یک تکلیف تعادلی پویا بود. بدين منظور 92 داوطلب با دامنه سني 17 تا 25 سال در تحقيق شرکت کردند که پس از بررسی‌های لازم 22 نفر از این افراد به دلایل مختلف از ادامه تحقیقی کنار گذاشته شدند، در ادامه افراد بر اساس نمرات پیش آزمون به شش گروه به شرح زیر تقسیم شدند:

• 13 نفر در گروه کانون توجه درونی با آگاهی از نتیجه.

• 11 نفر درگروه بازخورد کانون توجه درونی بدون آگاهی از نتیجه.

• 13 نفردر گروه کانون توجه بيروني با آگاهی از نتیجه.

• 10 نفر در گروه کانون توجه بیرونی بدون آگاهی از نتیجه.

• 11 نفر درگروه کانون توجه خود انتخابی با آگاهی از نتیجه.

• 12 نفردر گروه کانون توجه خود انتخابی بدون آگاهی از نتیجه.

شرکت‌کنندگان در مرحله نخست با تكاليف آشنا شده و پیش‌آزمون از ایشان به‌عمل آمد. تکليف شامل اجراي 9 کوشش تعادلی بر روی دستگاه بایودکس و با درجه سفتی 4 بود. قبل از اجرای این مرحله از تمرین دستورالعمل‌هایی در زمینه کانون توجه و اتخاذ کانون توجه متناسب با گروهی که فرد در آن قرار داشت به افراد داده می‌شد. این دستورالعمل‌ها شامل دستورالعمل‌های درونی، بیرونی و خود انتخابی بودند. دستورالعمل درونی توجه افراد را به حرکات بدن وی معطوف می‌داشت (حفظ توازن نیرو بین دو پا) و دستورالعمل بیرونی نیز توجه افراد را به پیامدهای حرکات فرد معطوف می‌داشت (موازی نگه‌داشتن صفحه زیر پا با زمین) و سر انجام گروه خود کنترل نیز به دلخواه می‌توانستند از هر کدام از دستورالعمل‌های درونی یا بیرونی استفاده کنند.
پس از اجراي مرحله اکتساب، شرکت‌کنندگان در يک دوره بيتمريني 48ساعته قرار گرفتند و پس از طي اين مدت زمان، از آنان آزمون يادداري به‌عمل آمد. شرکت‌کنندگان با شرايطي مشابه شرايط پيش‌آزمون، يعني بدون داشتن دستورالعمل توجهي خاص، آزمون تعادل را بر روی بایودکس انجام دادند و نتايج مربوط به اين آزمون نيز ثبت گرديد. شایان ذکر است که هم فرایند اکتساب و هم در فرآیند یادداری از هر کدام از شرکت‌کنندگان به منظور ارزیابی میزان هشیاری یک آزمون زمان عکس‌العمل (RT) به عمل آمد.
نتايج به دست آمده از مراحل تحقيق از طريق نرم افزار SPSS ويرايش 20 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. جهت مقايسه گروههای جفت شده در مرحله یادداری از آزمون t مستقل استفاده شد. همچنين به‌منظور مقايسه تغييرات در بین گروهها در مرحله اکتساب از آزمون تجزیه وتحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر دو طرفه (Tow Repeated measure ANOVA) استفاده شد. نتايج به دست آمده در سطح معني‌داري (05/0= p) مورد آزمون قرار گرفتند که در اين بخش به نتايج و خلاصه يافته‌هاي تحقيق اشاره مي‌شود:

• به طور کلی دستورالعمل‌های کانون توجه درونی هم در شرایط وجود آگاهی از نتیجه و هم در شرایط عدم آگاهی از نتیجه سبب بهبود معناداری از لحاظ آماری بر اجرای تکلیف تعادلی پویا می‌شود.

• دستورالعملهاي کانون توجه بیروني در شرایط آگاهی از نتیجه سبب بهبود معناداری از لحاظ آماری بر اجرای تکلیف تعادلی پویا می‌شود، اما در شرایط تمرکز بیرونی و عدم آگاهی نتیجه، یافته‌های برخواسته از تحقیق این امر را تایید نکرد.

• دستورالعملهاي کانون توجه خود انتخابی در شرایط آگاهی از نتیجه سبب بهبود اجرای یک تکلیف حرکتی پویا می‌شود، لازم به ذکر است که این دستورالعمل‌های بیرونی در شرایط عدم آگاهی از نتیجه تاثیری را از لحاظ آماری به همراه نداشت.

• نتایج حاصل از تحقیق نشان داد، دستورالعمل‌های کانون توجه درونی هم در شرایط آگاهی از نتیجه و هم در شرایط عدم وجود آگاهی از نتیجه، از لحاظ آماری سبب بهبود یادداری یک تکلیف تعادلی پویا می‌شود.

• همچنین نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان داد، دستورالعمل‌های کانون توجه بیرونی هم در شرایط آگاهی از نتیجه و هم در شرایط نبود آگاهی از نتیجه، از لحاظ آماری سبب بهبود یادداری یک تکلیف تعادلی پویا می‌شود.

• در پایان باید ذکر کرد، نتایج تحقیق حاضر از نظر آماری، بهبود یادداری را با دستورالعمل‌های کانون توجه خود انتخابی هم در شرایط وجود آگاهی از نتیجه و هم در شرایط نبود آگاهی از نتیجه، تایید می‌کند.

به طور خلاصه، نتايج نشان داد که تعادل شرکت‌کنندگان در مدت تمرين در هر شش گروه درونی (وجود و عدم وجود آگاهی از نتیجه) بیروني (وجود و عدم وجود آگاهی از نتیجه) و خود انتخابی (وجود و عدم وجود آگاهی از نتیجه) در تکلیف تعادلی بهبود پيدا کرد اما ميزان پيشرفت فقط در گروه توجه درونی با آگاهی از نتیجه در مقایسه با گروه توجه درونی بدون آگاهی از نتیجه و گروه توجه بیرونی با آگاهی از نتیجه در مقایسه با گروه توجه بیرونی بدون آگاهی از نتیجه معنی‌دار بود. در مرحله يادداري نيز ميانگين نمره تعادل در هر شش گروه در مقايسه با پيش آزمون بیشتر بود. اما تفاوتی بین هیچ یک از گروه های جفت شده مشاهده نشد.
3-5 بحث و نتیجه گیری
در اين مبحث با توجه به نتايج به دست آمده و مقايسه آن با تحقيقات مشابه قبلي، به بحث پيرامون يافته‌هاي تحقيق پرداخته مي‌شود.
در اين تحقيق که با هدف کلي مقایسه اثر آگاهی از نتیجه در شرایط مختلف کانون توجه (درونی، بیرونی و خود انتخابی) بر اکتساب و یادداری یک تکلیف تعادلی پویا انجام شد، یافته‌های زیر حاصل شد:

• نتایج نشان داد، در شرایط مختلف کانون توجهی در حضور آگاهی و بدون آگاهی از نتیجه، به استثناء گروه تمرکز خود انتخابی و بدون آگاهی از نتیجه، شرکت‌کنندگان در مرحله اکتساب از نظر آماری پیشرفت معنی‌داری را تجربه کردند.

به‌عقیده ولف (2012) باید دقت داشت، در مقایسه با دیگر متغیرهای موجود در مطالعات ادبیات یادگیری حرکتی، یک کانون توجهی (اتخاذ یک دستورالعمل تمرکزی در طول مراحل تمرین) اغلب تاثیر یکسان و آنی بر اجرا و یادگیری (منتج از تغییرات در اجرای حرکتی و قابلیتی جدید برای اجرای یک مهات) دارد.

.
انشاءالله
کلید واژگان: حق- حقوق شهروندی، دادگستری، تابعیت، تاریخچه‌ی شهروندی.
فصل اول
کلیات تحقیق

1-1- مقدمه
وَ لَقد کَرَّمنَا بنِی آدَمَ (ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم) سوره اسراء (آیه70).
ستایش از آن خداوندی است که از خود آمده و آزاد و مطلق است و آفرید مخلوقاتش را در بهترین حالات و به آنها کرامت بخشید و عزت داد و همگان را به رعایت حقوقشان مکلف نمود و برای تخطی از این فرمان الهی مجازاتی بس الیم قرار داد. و درود خداوند بر پیامبران و رسولان خدا که همگی آمدند برای آزادی نوع بشر و رهایی از بردگی و طاغوت و اطلاق از شیاطین و فرمانروایان جبار و سفاک، که در صدر همه‌ی آنان رسول اکرم (ص) چون نگینی بر انبیاء الهی می‌درخشد از جانب احترام و کرامتی که برای انسان قائل بود و به سبب عمری که در خلاصی بشریت از یوغ و استکبار مصروف داشت، آن حضرت که فرمود: حرمت مؤمن از حرمت خانه خدا بیشتر و محترم‌تر است و تأکید داشت که ایهاالناس خون مؤمن را بریزید ولی آبرویش را نریزید که این سخنی بس پرمغز و پرمعناست در دفاع از تکریم انسان و حمایت از حقوق بشر در طول تاریخ حیات انسان بر زمین.
و سلام و تحیات عالیه بر مولای مردم‌نواز عدالت پیشه‌ی شیعه، همان پادشاهی که خود را هم‌سطح پایین‌ترین مردم می‌پنداشت و چون آنها می‌خورد و می‌خوابید و می‌زیست. امامی که نژاد و رنگ و جنس و دین در نظر او یکی بود و همگان در حکومت عدل او یکسان و همسان بودند و حقوق همه‌ی آنها تضمین شده و مسجل بود تا جایی که به خاطر این باور الهی محراب خانه‌ی خدا به خونش خضاب نمود. درود و بسیار درود بر حافظان تکریم انسان و مدافعان حریم حقوق بشر، درود و دو صد سلام.
سخن از حقوق بشر و حقوق شهروندی است. موضوعی خطیر و بسیار پراهمیت است که در این زمانه کمتر بروزی از آن در پیرامون خود می‌بینم چه در منطقه و چه در کل جهان. همان حقوقی که از بنیادی‌ترین و اصولی‌ترین موضوعات بشری است و بدون آن تفاوتی مابین انسان و حیوان نیست. شریعت اسلام بسیار بیشتر از شرایع دیگر از آیات و روایات متعدد، متوالی و متنوع در تکریم انسان و حرمت نگه‌داشتن زن و
مرد تأکید و اصرار نموده و اصول و فروع دین را برآن بنا نهاده تا جایی‌که امر به معروف و نهی از منکر را به‌عنوان کل دین معرفی می‌نماید و فلسفه‌ی جهاد حسین بن علی (ع) در کربلای تاریخ‌ساز همین اصل ترقی انسان‌ساز خدامحور است. امر به نیکی و پاکی و نهی از زشتی و پلیدی، هدایت آدمی به راه راست و درست برای داشتن دنیایی آباد و آخرتی پربار؛ حقوق شهروندی و حقوق بشر به‌عنوان نیاز اصلی و اساسی انسان برای زندگی در این جهان کنونی بسیار مورد بحث و تبادل نظر در جوامع مختلف بوده است. اعلامیه حقوق بشر سازمان ملل متحد و میثاق بین‌المللی سیاسی- مدنی و دیگر معاهدات و کنوانسیون‌ها همه بر این موضوع صحه می‌گذارند اما افسوس که تا کنون نه تنها این مهم محقق نشده بلکه از طرق مختلف و از جانب کشورهای مدعی دموکراسی و حقوق بشر به شدت و به تعدد مورد نقض و هجوم قرار گرفته که اوضاع منطقه و جهان دال بر صحت این ادعاست. هنگامی که در سرحدات داخلی یک کشور از حقوق بشر سخن می‌رود نام آن به حقوق شهروندی تغییر می‌کند که موضوع اهمیتی صدچندان می‌یابد، چرا که حقوق اشخاص و افرادی مدنظر است که در یک قلمرو واحد با آداب و رسومی متفاوت برای یک هدف و یک کشور مشترک گرد هم آمده‌اند و تخریب یک نفر به‌صورت قطعات دومینو، دیگر افراد جامعه را تحت تأثیر قرار داده و احساسات آن‌ها را برانگیخته و راه تعالی و رشد و پیشرفت جامعه را مختل می‌کند. در این تحقیق جامع و هدف‌گرا سعی مؤلف بر آن است که وضعیت حقوق شهروندی را در استان لرستان که از استانهای غربی و پرجمعیت کشور است، بر طبق آمار دقیق و تفحصات و تحقیقات متمادی و متوالی مورد بحث و واکاوی قرار داده و از آن نموداری به خوانندگان و مخاطبان ارائه داده و پس از آسیب‌شناسی و برشمردن موانع و مواضع گوناگون، نتیجه پژوهش را خدمت استاد گرانقدر و پژوهندگان محترم ارائه دهد تا با تشریک مساعی و همکاری همگانی به یک راه‌حل منطقی و راه‌گشا دست یافته و با ریشه‌یابی و علت‌شناسی نقض این حقوق در این استان به‌عنوان پایلوت و نمونه آماری مناسب و شایسته جزئی از کل ایران از جهت تنوع قومیت و زبان و فرهنگ و آداب و رسوم، قدمی بس کوچک و اندک برداریم. باشد که خداوند ما را در این راه کمک و مساعدت نماید و اجر اخروی و ابدی نصیب همگان من‌جمله استاد محترم و دانشجویان عزیز و نیز این حقیر کمترین بنماید.
1-2- بیان مسئله
واژه‌های شهروند و رعیت از نظر ادبی در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند. بنابراین از نظر حقوقی نمی‌توان این تقابل را پذیرفت و حقوقی متفاوت برای رعایا و شهروندان به معنای سکنه شهر و روستا قائل شد. دانشمندان سیاسی شهروند را افرادی می‌پندارند که در رابطه با یک دولت از سویی برخوردار از حقوق سیاسی و مدنی هستند و از سوی دیگر در برابر دولت تکالیفی به عهده دارند که این رابطه را شهروندی گویند. شهروندی در عین حال جایگاهی است برای فرد در ارتباط با یک دولت که از نظر حقوق بین‌الملل نیز محترم شمرده می‌شود. قانون اساسی مهمترین سند حقوقی در هر نظام سیاسی در جهان معاصر برای تبیین حقوق شهروندی است که این قاعده در مورد نظام اسلامی حاکم بر ایران پس از انقلاب نیز صدق می‌کند. هر چند مفهوم «حقوق شهروندی » مفهوم و پدیده‌ای جدید در جهان معاصر محسوب می‌شود اما آموزه‌های فلسفی باستان و همچنین آموزه‌های مذهبی ادیان توحیدی مانند مسیح
یت و اسلام بر اصالت آن گواهی می‌دهد. نقش آموزه‌های نشأت گرفته از آموزه‌های مذهبی به‌ویژه در حوزه حقوق طبیعی و فطری بی‌گمان در تکوین شاکله‌ی نوین این مفهوم در غرب قابل انکار نیست. در آموزه‌های اسلامی به‌عنوان آخرین و کامل‌ترین دین توحیدی که بر حقانیت رسالت انبیاء سلف نیز مهر تائید نهاده است رهنمودهای مهم و اندیشه‌برانگیزی در حوزه حقوق فردی و شهروندی وجود دارد.[2] از جمله وظایف دولت مردمی در جامعه مدنی حفظ حقوق مردم و احترام به آزادی‌های مشروع شهروندان است. اصول مختلفی از قانون اساسی بر آزادی‌ها و حقوق شهروندان در امور مختلف زندگی تأکید می‌ورزد، افزون بر آن آیه شریفه (وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی‏ آدَمَ… وَ فَضَّلْناهُمْ عَلی‏ کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلاً – سوره اسراء آیه 70) که دلالت بر کرامت و ارزش والای انسان می‌کند، اقتضا دارد که رفتار‌های مغایر با کرامت انسانی از قبیل تحقیر، توهین و هتک حرمت و امثال آن بر وی تحمیل نگردد.
نقص آزادی‌ها یا حقوق و رفتارهای مغایر کرامت انسانی گاهی ممکن است از سوی شهروندی عادی صورت گیرد. در این‌صورت چنین رفتاری تجاوز و تعدی یک شهروند به شهروند دیگر تلقی شده و با دخالت مقامات مربوطه و بر اساس قانون، شخص متجاوز پاسخ جامعه را دریافت خواهد کرد.[3] در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصول مختلفی، حقوق و آزادی‌های مشروع شهروندان را مورد تأکید قرار داده‌اند. بر اساس برخی از اصول قانون اساسی حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و اشخاص جز در موارد خاص قانونی از تعرض مصون است. و تفتیش عقاید ممنوع بوده و نمی‌توان کسی را به صرف داشتن عقیده‌ای مورد مؤاخذه قرار داد. حقوق و آزادی‌های شهروندان که در قانون اساسی مورد تأکید قرار گرفته‌اند در عناوین شش‌گانه ذیل قابل طبقه‌بندی هستند: