کارکرد سیاسی بقاع متبرکه[۱]

امنیت سیاسی یکی از اقسام امنیت است که بر تمام شئون حکومت و جامعه احاطه دارد اصول مهم امنیت سیاسی از دیدگاه امام علی (‌ع)‌ به طور بسیار گسترده و فراوان در خطبه ۱۹۲معروف به خطبه قاصعه و نامه ۵۳ عهدنامه مالک اشتر مندرج است که در این مقوله به بخش های مهم آن که چون منشوری برای اعقاب ایشان و بالطبع امام زادگان و حکام جامعه اسلامی است اشاره می شود.در بسیاری از بخش های نهج البلاغه،‌ امام علی (‌ع) ‌به شکل غیر مستقیم و اغلب مستقیم به این مقوله اشارات صریح می فرمایند: « ‌پس با مردم چنان که با پادشاهان سرکش سخن می گویند،‌ حرف نزنید ‌و چنان که از آدم های خشمگین کناره می گیرند، دوری نجویید و با ظاهر سازی با من رفتار نکنید و گمان نبرید اگر حقی به من پیشنهاد دهید بر من گران آید، یا در پی بزرگ نشان دادن خویشم؛ زیرا کسی که شنیدن حق یا عرضه شدن عدالت بر او مشکل باشد،‌ عمل کردن به آن برای او دشوارتر خواهد بود (‌دشتی ،‌۱۳۷۹:‌ خطبه ۲۱۶)‌.حاکم اسلامی باید همه مردم را ناموس حکومت بداند و حتی غیر مسلمانانی که تحت حکومت اسلامی اند ‌را عزیز بشمارد. (دشتی،‌۱۳۷۹: ‌خطبه ی۲۷) و درگیلان آن روزگار بر اساس چنین دیدگاه و تعلیماتی زعامت و رهبری جامعه مشمول نگاه خاصی بود. بر اساس شرایط خمسه در امامت که قیام با شمشیر را اصل می دانستند، ‌هر سید حسنی یا حسینی صاحب اندیشه و عادل که قیام می کرد،‌ گرد او جمع می شدند و با او بیعت می کردند. قیام با شمشیر و سیادت آن قدر مهم بود که گاه اجازه داشتند ضمن در دست گرفتن رهبری جامعه اسلامی، آشنایی با علوم معارف اسلامی را کسب کنند. (‌غلامی،‌۱۳۸۶:‌۱۹) ‌و این نبود جز این که این بزرگان خدای متعال را ناظر بر تمام اعمال خود می دیدند،‌ آن گاه مطابق اصول دینی به حرکت سیاسی دست می زدند و تلاششان بر این بود که تحرکات سیاسی شان در پیمایش مسیر رشد و تعالی جامعه صورت گیرد چراکه رعایت عدالت در تحقق امنیت سیاسی یکی از ملاک های بسیار مهم است.

اماکن مقدس همواره موجب برتری سیاسی یک منطقه نسبت به مناطق دیگر بوده اند. برای مثال وجود زیارتگاه در بالای تپه مشرف به یک روستا، موقعیت سیاسی آن روستا را نسبت به روستاهای دیگر برتری می بخشد. در تحقیقات این نکته نمایان است که روستاهای دارای زیارتگاه ، روستاهای همجوار را به لحاظ مختلف تحت الشعاع قرار داده و از قرب و منزلت بالاتری در بین مردم برخوردارند  (یوسفی، ۱۳۸۶). در عین حال نماد و اسطوره شدن دادگران، نشانی از خواست تاریخی عدالت اجتماعی در جامعه بشری است. در تاریخ ایران هرگاه حکومت وظیفه حمایت از طبقات فرودست را وا می‌گذاشت، آنان برای رفع ستم و تامین عدالت به راه‌های دیگری چون توسل به کانون‌های دینی(مشاهد رهبران دین)، مقابله با نظام حاکم(شورش) یا برقراری خودانگیخته عدالت(با توسل به گروه‌های عیار، لوطی، پهلوان) روی می‌آوردند. در شرایط رواداری ستم و بروز نارضایتی در جامعه، پناه جویی در نزد عالمان و اماکن مذهبی، چونان راهکاری برای مقابله با ظلم و نیز گسترانیدن عرصه مبارزه سیاسی و اجتماعی بود. این امر، مفهوم بست‌نشینی را چون واژه‌ای مدرن در تاریخ سیاسی جدید ایران بازتعریف و مطرح کرد. تحصّن‌ها گاه در اماکن مختلف صورت می‌گرفت، اما توسل به حرم امامزادگان، اهمیت دینی، اجتماعی و به ویژه سیاسی پیدا کرد. اوج این روند در جریان تحصّن‌ها در اواخر سده سیزدهم ه.ق، و وقوع انقلاب مشروطیت، به ویژه در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) و حرم حضرت معصومه(ع)، بروز کرد.

۲-۵-۷-کارکرد اقتصادی بقاع متبرکه[۲]

کارکردهای اقتصادی بقاع متبرکه را باید در اعتبارات مالی آن جستجو کرد. افرادی که به اماکن معنوی مراجعه می کنند، هدایای نقدی و غیرنقدی خود را پیشکش زیارتگاه می کنند. علاوه بر این، این گونه اماکن معمولاً دارای بناها و زمین های وقفی فراوان هستند که وجود این وقف ها به اعتبار اقتصادی زیارتگاه کمک می کنند.وجود یک زیارتگاه به علت مراجعه ی افرادی که برای زیارت امامزاده می آیند و مخارجی که برای این کار متقبل می شوند و همچنین هدایایی که به این مکان مقدس پیشکش می کنند، همگی در رشد و توسعه ی اقتصادی منطقه نقش مهمی دارند. ضمن آنکه اختصاص نذورات بعضی از زیارتگاه ها به نوادگان یا مستحقان، در زندگی آنها نقش مهمی می تواند ایفا کند. همچنین در روزهای خاص ، وجود بازارها و دست فروش ها که کالاهای خود را در معرض فروش زائران قرار می دهند، از کارکردهای مهم اقتصادی زیارتگاه ها به شمار می رود (یوسفی، ۱۳۸۶).

یکی از مهمترین انگیزه های مهم گردشگری در جهان، انگیزه مذهبی و زیارتی است. این نوع گردشگری یکی از پایدارترین انواع گردشگری است. در این راستا بقاع متبرکه علاوه بر نقش و تأثیر مذهبی می‌توانند بر عمران و آبادانی منطقه تأثیرگذار باشند و در کنار فضای معنوی، فضای تفریحی نیز برای مردم ایجاد کنند. در ایران این جاذبه های فرهنگی – مذهبی (امامزادگان، زیارتگاه ها، مساجد تاریخی، حسینیه ها و …) در کنار اجرای مراسم فرهنگی و مذهبی در آنها که ریشه در باورها و اعتقادات دارند، منجر به پیوند بین فرهنگ و مذهب شده است و تعداد زیادی از گردشگران مذهبی و فرهنگی را به خود جذب کرده است (قادری و همکاران، ۱۳۸۸: ۷۷). گردشگر به عنوان یک امر فرهنگی در دو سوی جریان گردشگری در یک مکان، تعامل ها و تبادل هایی را سبب می شود و با انسان های دیگر، انگیزه ها، خواسته ها، نیازها و آرزوهای آنها که منبعث از فرهنگ جامعه است ارتباط می یابد. توسعه گردشگری به عنوان یک پدیده فرهنگی – مذهبی موجب می شود که فرصت کافی برای تبادل فرهنگی – مذهبی بین گردشگر و جامعه میزبان به وجود آید (پاپلی یزدی و سقایی، ۱۳۹۰: ۸۹).این گردشگران به سرمایه فرهنگی کل یک مکان بسیار علاقمند و مایل به تماشای تمام آنند زیرا به آن روش می توانند از طریق تجربیات جدید خود به فرهنگ خود بیفزایند. به این دلیل، گردشگران فرهنگی خاص، نوعی گردشگر هستند که غالباً در بازار گردشگری مورد تقدیرند آنان بخش بسیار حیاتی تقاضای گردشگری فرهنگی را تشکیل می دهند و تکراری ترین مصرف کنندگان سرمایه فرهنگی و نیز یکی از بانفوذترین بخش های جمعیتند؛ به نظر می رسد این گردشگران بر ذائقه و رفتارهای مربوط به مصرف محصولات فرهنگی معین تاثیرگذار باشند. این موارد، دلایل مهمی است که به خاطر آن، گردشگران فرهنگی خاص از بقیه گردشگرانی که گردشگر عادی نامیده می شوند و به خاطر فرهنگ سفر نمی کنند، متمایز می شوند. علاوه بر این، این تفکیک بین این دو نوع گردشگر را می توان با مخاطب کلی فرهنگ مقایسه نمود.

در هر دو مورد، محصولات باید به طور شایسته طراحی و در محل قرار داده شود تا بخش واقعی بازار را جذب و درگیر کند. تقاضا را همواره باید مد نظر قرار داد (موسوی و باقری کشکولی، ۱۳۹۲ :۱۴). در نتیجه ترکیب امتیازاتی چون وجود بقاع متبرکه (امامزاده ها، زیارتگاه ها، کلیساها، حسینیه ها و…)، مراسم و آئین های مذهبی، تاریخ شکل گیری بقاع متبرکه، وجود امکانات برای اقامت در شب در بقاع متبرکه، فرصت های خرید، جاذبه های گردشگری مذهبی عمومی و غیره، یک امامزاده یا سایر اماکن مذهبی می تواند بازدیدکنندگان را از مکان های متعدد جذب کند. رونق اقتصادی در نتیجه جذب توریسم مذهبی بسیار حائز اهمیت است و برای اقتصاد کشور مهم و نیرومند می تواند عمل کند.

در ذیل به برخی کارکردهای حاصل از وجود امامزادگان اشاره می شود

[۱] Political function holy shrines

[۲] Economic performance of holy shrines

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

روش تحقیق

روش این تحقیق با عنایت به موضوع تحقیق که در ارتباط چرایی خرید کالاهای تقلّبی است،کاربردی می باشد. تحقیقات کاربردی تحقیقاتی هستند که نظریه ها، قانون مندی ها، اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می شوند را برای حل مسائل اجرایی و واقعی بکار می گیرد (خاکی،۲۰۲، ۱۳۸۲).

همچنین بر اساس راهبرد جمع آوری اطلاعات از نوع توصیفی- پیمایشی است. روش پیمایشی یک فرآیند پژوهشی است که به منظور جمع آوری اطلاعات درباره این موضوعات که گروهی از مردم چه می دانند، چه فکر می کنند و یا چه کاری انجتام می دهند، اجرا می شود. منظور از “چه می دانند” این است که افراد چه اطلاعاتی را در زمینه یک هدف یا یک موضوع درونی پدید آورده اند. مراد از فکر کردن این است که عقاید، نگرش ها، ارزش ها و باورهای مردم چه هستند. هدف روش پیمایشی توصیف، تبیین و کشف روابط میان پدیده ها است، بدون اینکه الزاماً رابطه علت و معلولی داشته باشند. زیرا اطلاعات در یک مقطع زمانی معین از نمونه ها جمع آوری شده است که نتایج بدست آمده برای زمان اجرای پژوهش درست است و ممکن است با گذر زمان نتایج تغییر کند. در این روش از ابزارهای گردآوری اطلاعات مانند مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شود که با توجه به شرایط این روش ها انتخاب می شوند (دلاور،۱۳۷۴،۱۳۷).

۱-۸- روش گرد آوری اطلاعات و داده ها

در این تحقیق از دو روش میدانی و کتابخانه ای برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است.در روش میدانی بعد از بررسی روش های مختلف و جمع آوری نظرات اساتید، پرسشنامه به عنوان مناسبترین ابزار تشخیص داده شد. از نظر مکانی نیزف اطلاعات این پژوهش در محیط واقعی جمع آوری شده است. منابع اطلاعاتی تحقیق پیش رو ترکیبی از منابع دست اول و دوم می باشد، بدین صورت که پرسشنامه توزیع شده به عنوان منابع اطلاعاتی دست اول محسوب می شود. همچنین برخی از منابع اطلاعاتی دست دوم که در این تحقیق استفاده شده اند نیز، عبارتند از مقالات موجود در نشریات معتبر مدیریت بازرگانی و بازاریابی که از سایت های علمی اینترنتی اخذ گردیده است و همچنین پایان نامه های کارشناسی ارشد و کتاب های مرتبط با موضوع.

۱-۹- قلمرو مکانی و زمانی تحقیق

قلمرو مکانی این تحقیق استفاده کنندگان از عینک های آفتابی تقلبی به صورت آگاهانه در شهر تهران می باشد. همچنین محدوده زمانی انجام پژوهش در بهمن و اسفند ماه سال ۱۳۹۱ است.

۱-۱۰- جامعه و نمونه آماری

جامعه آماری مورد نظر در این تحقیق را مصرف کنندگان نهایی[۱] عینک های تقلّبی، به صورت آگاهانه[۲] خریده اند را تشکیل می دهند. همچنین واحد آماری جامعه این تحقیق هر یک از خریداران عینک های آفتابی تقلبی می باشد. عینک تقلّبی نیز به دلیل اینکه در جامعه بسیار فراگیر شده و همچنین اثرات منفی که در بلند مدّت برای مصرف کننده باقی می گذارد انتخاب شده است.با توجه به نا محدود بودن چارچوب نمونه گیری، از روش نمونه گیری تصادفی ساده و فرمول ذیل برای تخمین حجم نمونه استفاده گردیده است.

که در رابطه مذکور:

n : حجم نمونه

Z : مقداراحتمال نرمال استاندارد با سطح اطمینان ، که برای سطح اطمینان ۹۵% مقدار آن از جدول ۹۶/۱ بدست می آید.

: میزان خطایی است که محقق در بررسی مرتکب می شود، که در پژوهش حاضر مقدار آن برابر با ۰۵/۰ در نظر گرفته شده است.

P(1-P): واریانس صفت کیفی مورد بررسی است که بع علت نا معلوم بودن، حداکثر مقدار آن یعنی ۲۵/۰ استفاده شده است. بنابراین حجم نمونه مورد نیاز به صورت زیر محاسبه می شود.

طبق محاسبات انجام شده نیاز به توزیع ۳۸۴ پرسشنامه بود.

۱-۱۱- واژه ها و اصطلاحات بکارگرفته شده در تحقیق

در تعریف واژه ها و اصطلاحات بهترین روش این است که اصطلاحات و واژه ها بر اساس تعریفی که توسّط صاحبنظران در هر رشته ارائه شده و بکار می رود (نادری، ۱۳۸۳). واژگان و اصطلاحات اصلی این پژوهش عبارتند از:

• برند[۳]: طبق تعریف انجمن بازاریابی آمریکا، برند عبارت است از: ” نام، واژه یا علامت، نماد، طرح یا ترکیبی از تمامی این عناصر که به منظور شناسایی کالا و خدمات یک فروشنده (یا گروهی از فروشندگان) با هدف ایجاد تمایز در عرصه رقابت مورد استفاده قرار می گیرد (کلر،۴، ۱۳۸۹).
• کالاهای لوکس[۴]: کالاهایی که بصورت انحصاری استفاده می شود و یا برای نمایش دادن یک برند خاص که برای استفاده کننده آن علاوه بر مفید بودن در کارکردهایش، پرستیژ نیز به همراه دارد(گراسمنو شاپیرو[۵]، ۱۹۹۸).
• کالاهای جعلی از برندهای معتبر[۶]: کالایی که مارک تجاری شبیه و غیر قابل تشخیص از مارک تجاری اصلی ثبت شده دارد و به حقوق رسمی صاحب اصلی مارک تجاوز می کند.
• تصویر ذهنی از برند: مجموعه باورهایی که افراد در مورد یک محصول با نام و نشان تجاری خاص دارند، تصویر یک برند یا محصول نامیده می شود (کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۸۳).
• شخصیت برند: شخصیت برند عبارت است از مجموعه ویژگی های انسانی که با برند همراه است (آکر،۱۹۹۷)
• ویژگی های ادراک شده محصول: عبارتند از ویژگی های قابل توصیفی که به تشریح محصول می پردازند (کلر، ۱۹۹۳).
• مزایای ادراک شده: عبارت است از آنچه که مصرف کننده معتقد است آن کالای تقلّبی برایش فراهم می کند (کلر، ۱۹۹۳).
• درگیری محصول: درگیری محصول یک چارچوب حیاتی و مرکزی در فهم رفتار تصمیم خرید مصرف کننده است (فیل[۷]، ۱۹۹۹).
• دانش محصول: دانش محصول عاملی کلیدی است که بر تمامی مراحل فرآیند تصمیم گیری تأثیر می گذارد (بتمن و پارک[۸]، ۱۹۸۰). مصرف کنندگان با میزان دانش محصول متفاوت، در ادراک از محصول متفاوت هستند. مصرف کنندگانی که دانش محصول بالاتری دارند، معیارهای تصمیم گیریشان مناسب تر و پیچیده تر است (مارکس و اوسلون[۹]، ۱۹۸۱). می توان دانش محصول را به سه دسته دانش ذهنی، دانش عینی و دانش بر مبنای تجربه دسته بندی کرد (براکس[۱۰]، ۱۹۸۵).

• ریسک ادراک شده: ریسک ادراک شده را موضوعی ذهنی و برآمده از عدم اطمینان در نتیجه تجارب و پیامدهای منفی تعریف کرده اند (باور[۱۱]، ۱۹۶۰). ریسک ادراک شده ابعاد مختلفی چون مالی، اجتماعی، روانشناختی، فیزیکی و … دارد.

[۱] . End User

[۲].Non Deceptive

[۳]. Brand

[۴]. Branded Products

[۵] Grossman and Shapiro

[۶]. Counterfeit  Branded Products (CBP)

[۷] . Fill

[۸] . Battmant and Park

[۹] . Marks and Oslon

[۱۰]. Brucks

[۱۱]. Baur

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

سوالات تحقیق

سوال اصلی :

آیا میان رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطۀ ایی  وجود دارد؟

سوالات فرعی:

• آیا بین عوامل درونی و تعهد عاطفی رابطه ای وجود دارد؟
• آیا بین عوامل بیرونی و تعهد عاطفی رابطه ای وجود دارد؟
• آیا بین ویژگی‌های فردی و تعهد عاطفی رابطه ای وجود دارد.؟
• آیا بین عوامل درونی و تعهد مستمر رابطه ای وجود دارد؟
• آیا بین عوامل بیرونی و تعهد مستمر رابطه ای وجود دارد؟
• آیا بین ویژگیهای فردی و تعهد مستمر رابطه ای وجود دارد؟
• آیا بین عوامل درونی و تعهد هنجاری رابطه ای وجود دارد؟
• آیا بین عوامل بیرونی و تعهد هنجاری رابطه ای وجود دارد.؟
• آیا بین ویژگیهای فردی و تعهد هنجاری رابطه ای وجود دارد؟

۱-۵ فرضیه های تحقیق

با توجه به مطالعات اولیه صورت پذیرفته شده در ارتباط عوامل تاثیر گذار بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی و همچنین نوع ارتباط این دو متغیر با یکدیگر متغیرهایی همچون ارزشها، اهداف، شخصیت، عدالت و مهارت های مورد نیاز به عنوان عوامل تاثیرگذار بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی انتخاب شده و فرضیه های پژوهش بر اساس این متغیرها می باشد. از طرفی دیگر چون مساله رضایت شغلی و تعهد سازمانی نگرش هایی هستند که ماهیت محاسبه آنها با عوامل سازمانی دخیل می باشد در پژوهش حاضر نوع بیان فرضیه ها تناسب بین کارکنان و بانک سینا بر اساس عوامل فوق می باشد.

• بین عوامل درونی و تعهد عاطفی رابطه معناداری وجود دارد.
• بین عوامل بیرونی و تعهد عاطفی رابطه معناداری وجود دارد.
• بین ویژگی‌های فردی و تعهد عاطفی رابطه معناداری وجود دارد.
• بین عوامل درونی و تعهد مستمر رابطه معناداری وجود دارد.
• بین عوامل بیرونی و تعهد مستمر رابطه معناداری وجود دارد
• بین ویژگیهای فردی و تعهد مستمر رابطه معناداری وجود دارد.
• بین عوامل درونی و تعهد هنجاری رابطه معناداری وجود دارد.
• بین عوامل بیرونی و تعهد هنجاری رابطه معناداری وجود دارد.
• بین ویژگیهای فردی و تعهد هنجاری رابطه معناداری وجود دارد.

۱-۶ هدف اصلی تحقیق

هدف کلی پژوهش حاضر بررسی رضایت شغلی کارکنان بانک سینا و رابطه آن با تعهد سازمانی می‌باشد و محقق به دنبال یافتن تناسب های میان کارکنان و بانک سینا که بر رضایت شغلی و تعهد سازمان آنها تاثیرگذار هستند می باشد و از این رو چند عامل و متغیر که با توجه به تحقیقات قبلی حائز اهمیت هستند مدنظر قرار گرفته و اهداف پژوهش حاضر بر این اساس تدوین شدند.

۱: تعیین سطح رضایت شغلی کارکنان بانک سینا

۲: تعیین سطح تعهد سازمانی کارکنان بانک سینا

۳: تعیین رابطه بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان بانک سینا

۴: وجود رابطه بین هر یک ازمولفه ها

۵: سنجش و اولویت بندی کردن شاخص های رضایت شغلی

۶: تعیین ضرایب اهمیت مولفه های تعهد سازمانی

۱-۷ قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی تحقیق

قلمرو موضوعی:  قلمرو تحقیق از لحاظ موضوعی حول رابطه رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان تمرکز خواهد داشت. در مرحله مطالعات اکتشافی اطلاعات و منابعی را از متون مختلف گزینش کردیم که در حیطه موضوع تحقیق قرار می گرفتند. در این راستا، قلمرو موضوعی تحقیق ناظر بر مطالعات رضایت شغلی و تعهد سازمانی از دیدگاه صاحبنظران رفتار سازمانی در طی دو دهه اخیر می باشد.

قلمرو مکانی تحقیق: این پژوهش درشرق استان تهران انجام پذیرفته است و ناظر بر کارکنان بانک سینا می باشد.

قلمرو زمانی تحقیق: تحقیق حاضر از نظر زمان انجام مطالعات و جمع آوری اطلاعات اولیه و تهیه پروپوزال وتهیه پرسشنامه محقق ساخته و توزیع آن و همچنین انجام سایر مـراحل پژوهش از مهر ۱۳۹۱شروع و تا شهریور ۱۳۹۲ پایان پذیرفت.

۱-۸ تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی

تعهد سازمانی   :Organizational commitment

تعهد سازمانی نوعی نگرش است. نوعی احساس وابستگی و تعلق خاطر به سازمان. تعهد سازمانی یک حالت روانی است که بیانگر نوعی تمایل، نیاز و الزام جهت ادامه اشتغال در یک سازمان می باشد (Allen & Meyer, 1990, 1-18)

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

رضایت شغلی

• ۱-۱-

 ۲-۱-۱-تعریف رضایت شغلی

رضایت شغلی مجموعه ای از احساسات و باورهاست که افراد در مورد مشاغل کنونی خود دارند.

رضایت شغلی یکی از عوامل مهم در موفقیت شغلی است؛ عاملی که موجب افزایش کارایی و نیز احساس رضایت فردی می گردد(شفیع آبادی، ۱۳۷۶،ص۱۲۳)

رضایت شغلی یعنی دوست داشتن شرایط ولوازم یک شغل،شرایطی که درآن کارانجام می گیرد و پاداشی که برای آن دریافت می شود. ( بروس ای. شرتزر، ۱۳۶۹،ص ۲۰۹)

با توجه به مطالب مزبور، می توان گفت: رضایت شغلی یعنی احساس خرسندی و خشنودی که فرد از کار خود می کند و لذتی که از آن می برد و در پی آن، به شغل خوددل گرمی و وابستگی پیدامی کند. رضایت شغلی حالتی مطبوع، عاطفی و مثبت حاصل از ارزیابی شغل یا تجارب شغلی است؛ مفهومی دارای ابعاد، جنبه ها و عوامل گوناگون که باید مجموعه آن ها را در نظر گرفت. از جمله این عوامل، می توان به صفات کارگر و کارمند، نوع کار، محیط کار و روابط انسانی کار اشاره نمود.( وودمن و هل ریجل^[۱]،۱۹۹۶)

ازنظر رابینز^[۲] (۱۹۹۱) رضایت شغلی، به نگرش کلی فرد در باره شغلش  اطلاق می شود. بدیهی است که  این تعریف بسیار کلی است ولی تعریف مزبور در بطن مفهوم این واژه قرار دارد. لازم به یاد آوری است که شغل فرد چیزی بیش از کارهای مشخص شده او است. شغل فرد ایجاب می کندکه او با همکاران و سرپرستان رابطه متقابل داشته باشد، مقررات و سیاست های سازمان را رعایت و اجرا نماید. این بدان معنی است که ارزیابی فرد درباره کارش و ابراز رضایت یا نارضایتی از آن کار، یک نتیجه کلی از مجموعه ای از ارکان متفاوتی است که در مجموع  شغل وی را تشکیل می دهند (پارساییان و اعرابی،۱۳۷۸).

فیشر و هانا^[۳](۱۹۳۹)رضایت شغلی را عاملی درونی می دانند و آن را نوعی سازگاری عاطفی با شغل و شرایط اشتغال می انگارند؛ یعنی اگر شغل مورد نظر، لذت مطلوب را برای فرد تأمین کند، او از شغلش راضی است. در مقابل، چنانچه شغل موردنظررضایتولذت مطلوب رابه فردندهد،دراین حالت،اوازکارخودمذمّت می نماید و درصدد تغییر آن برمی آید.(عبدالله شفیع آبادی،۱۳۷۶،ص۹۸)

به نظر هاپاک (۱۹۳۵)، رضایت شغلی مفهومی پیچیده و چندبعدی است و با عوامل روانی، جسمانی و اجتماعی ارتباط دارد.تنها یک عامل موجب رضایت شغلی نمی شود، بلکه ترکیب معیّنی از مجموعه عوامل گوناگون سبب می گردد که شاغل در لحظه معیّنی از زمان، از شغلش احساس رضایت کند و به خود بگوید که از شغلش راضی است وازآن لذت می برد. (خدیجه سفیری،۱۳۷۷،ص۷۶)

گینز برگ و همکارانش (۱۹۵۱) به دو نوع رضایت شغلی اشاره می کنند:

(۱) رضایت درونی که از دو منبع حاصل می گردد :

الف) احساس لذتی که انسان صرفا از اشتغال به کار و فعالیت عایدش می شود.

ب) لذتی که بر اثر مشاهده پیشرفت و یا انجام برخی مسئولیت های اجتماعی و به ظهور رساندن  توانایی ها و رغبت های فردی به انسان دست می دهد.

(۲) رضایت بیرونی که با شرایط اشتغال و محیط کار ارتباط دارد و هر لحظه در حال تغییر و تحول است.

از عوامل رضایت بیرونی: شرایط محیط کار، میزان دستمزد و پاداش، نوع کار و روابط موجود بین کارگر و کار فرما را می توان نام برد. عوامل درونی ( خصوصیات و حالات فردی ) در مقایسه با عوامل بیرونی که شرایط کار و اشتغال را در بر می گیرد و از ثبات بیشتری برخوردارند. لذا رضایت درونی پایدارتر از رضایت بیرونی است و رضایت کلی، نتیجه تعامل بین دو رضایت درونی و بیرونی است(شفیع آبادی ،۱۳۷۶ ص ۹۹).

اسمیت، کندال  وهیولین^[۴] می گویند: پنچ بعد شغلی معرف خصوصیات برجسته شغلی است که ذیلا به اختصار به معرفی آن ها می پردازیم(حسین زاده،صائمیان۱۳۸۱)

• رضایت از کار(satisfaction of work): یعنی قلمرو وظایفی که دبیران انجام می دهند جالب باشد و فرصت هایی برای آموزش و یادگیری آنان فراهم سازد.
• رضایت از مافوق(boss satisfaction of): یعنی توانایی های فنی و مدیریتی مدیران و ملاحظاتی که آنان برای علایق کارکنان از خود نشان می دهند.
• رضایت از همکاران( workers satisfaction of) : یعنی میزان دوستی، صلاحیت فنی و حمایتی که همکاران از خود نشان می دهند، رضایت از همکارانفمنعبث از نحوه ارتباطات آن ها است.
• رضایت از ترفیع( promotion satisfaction of) یعنی دسترسی به فرصت های واقعی برای پیشرفت در کنان است.
• رضایت از حقوق( salary  satisfaction of) یعنی میزان حقوق دریافتی، برابری ادراکی در مورد حقوق، و روش های پرداختی.

فردریک هرزبرگ ، رضایت شغلی را دارای دو بعد دانسته اند. یک گروه عوامل و شرایطی که فقدان آنها موجب عدم رضایت می‌گردد ولی تأمین آنها باعث ایجاد انگیزه شدید و قوی نمی‌شود بلکه فقط از بروز عدم رضایت جلوگیری می‌کند که آنها را عوامل بهداشتی یا عوامل بقاء می‌نامند . نبود این عوامل ممکن است چنان کارمندان را دچار عدم رضایت سازد که سازمان را ترک کرده و موجودیت آن را به مخاطره اندازند. هرزبرگ این عوامل را برای تأمین و حفظ بهداشت و سلامت سازمان لازم دانسته است. دسته دوم عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه هستند که وجود آنها موجب انگیزش و رضایت افراد ولی فقدان آنها تنها عدم رضایت ضعیفی را تولید می‌کند(پارسائیان و اعرابی،۱۳۷۸)

ویکتور وروم ^[۵] رضایت شغلی را واکنش کارکنان در برابر نقشی که در برابر کارشان ایفا می کنند می دانند.( امین بیدختی، صالح پور۱۳۸۶)

اسپکتور^[۶] معتقد است که رضایت شغلی نگرشی است که چگونگی احساس مردم را نسبت به مشاغلشان به طور کلی و یا نسبت به حیطه هایی مختلف آن نشان می دهند.( امین بیدختی، صالح پور۱۳۸۶)

از تعاریف ارائه شده درباره رضایت شغلی چنین بر می آید که این مفهوم بیانگر احساسات و نگرشهای مثبتی است که شخص نسبت به شغلش دارد. وقتی گفته می شود که کسی از رضایت شغلی سطح بالایی برخوردار است؛یعنی به طور کلی ،شغلش را دوست دارد،برای آن ارزش زیادی قایل است و به گونه ای مثبت به آن می نگرد و در یک کلام، از احساس خوب و مطلوبی نسبت به آن برخوردار است.( عبدالله شفیع آبادی،۱۳۷۰)

[۱]-Don Hellriegel & w.woodman

[۲]-Stephen p.Robbins

[۳]-Fisher and Hannah

[۴]– Smith & Kendall & Hhllin

[۵]-woroum

[۶] -spector

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید