فرضیه اصلی تحقیق

آیات ولایت، اولی الأمر، ابلاغ و اکمال در تفسیر المنار مانند دیگر تفاسیر عامه دچار انحراف و اشتباه در برداشت شده‌اند.

2. فرضیه‌های فرعی تحقیق

آیات ولایت، اولی الأمر، ابلاغ و اکمال با استفاده از شأن نزول و تفسیر و آیات و روایات و وقایع تاریخی در اثبات ولایت رهبری امیرالمؤمنینj می‌باشد.
ح) روش تحقیق
روش تحقیق کتابخانه‌ای می‌باشد و با توجه به اینکه موضوع اعتقادی و بنیادی است و در نظر است تفسیر غلط مفسر عامه را به نقد کشیده و غلط بودن نظراتش را اثبات کرده و به بیان نظر شیعه پرداخته شود. لذا تلاش این نوشتار ابتدا بیان نظرات رشید رضا در مورد تفسیر آیات بوده سپس نظرات وی را با دیگر تفاسیر مهم عامه ارائه و بعد به بررسی و نقد آن‌ها با استفاده از استدلال عقلی و منطقی مورد قبول اهل علم می‌پردازیم که عمده‌ترین موارد به آیات دیگر، روایات و وقایع تاریخی استناد شده است.
گفتار دوم: مفاهیم
الف) امامت
متکلمان در تعریف امامت به دو گروه تقسیم می‌شوند: یک گروه امامت را تعریف نکرده‌اند، گویی بر این تصور بوده که همه مذاهب اسلامی از امامت تصویر روشنی دارند و مورد قبول همگان می‌باشد. از این رو امامت را بی نیاز از تعریف دانسته‌اند مثل سید مرتضی در کتب الشافی و الذخیره فی علم الکلام و شیخ طوسی در کتاب الاقتصاد فی ما یتعلق بالاعتقاد و عبدالجبار مغزلی در کتاب المغنی و قاضی ابوبکر باقلانی در کتاب التمهید و امام الحرمین جوینی در کتاب الارشاد و عبدالقاهر بغدادی در کتاب اصول الدین.
گروهی دیگر، پیش از بحث درباره وجوب امامت، صفات و مصادیق امامت را تعریف کرده‌اند که دو گونه است: تعاریف عام و تعاریف خاص. تعاریف عام که نبی و نبوت را نیز شامل می‌شود ولی تعاریف خاص فقط جانشینان پیامبرk را شامل می‌شود که ابتدا به معنای لغوی امامت و سپس معانی خاص و عام اصطلاحی امامت به اختصار بیان می‌شود.
تعریف لغوی امامت
لغت شناسان سرشناس عرب، معمولا واژه امام را تعریف کرده و به بیان کاربردهای آن نیز پرداخته‌اند. برخی از لغت شناسان دو معنای رهبری عمومی (الرئاسه العامه) و رهبری مسلمانان (رئاسه المسلمین) را برای واژه امامت بیان کرده‌اند.[۶]
همچنین امام از نظر لغت شناسان عرب به طور کلی عبارت است از هر کسی یا هر چیزی که در کارها به او اقتدا می‌شود: «الامام، کل من اقتدی به وقوم فی الامور»[۷] «الامام کل من ائتم به قوم»[۸] در کتب لغت برای امام مصادیق و کاربردهایی بیان شده است. به طور نمونه قرآن کریم که مسلمانان به آن اقتدا می‌کنند «القرآن، امام المسلمین»[۹]، پیامبر گرامی اسلامk پیشوای امت و نیز امامانb است «رسول امام امت و امام الائمه»[۱۰] و چندین کاربرد دیگر که ذکر شده است.
از دیگر کاربردهای واژه امام می‌توان به مصادیق گوناگونی که در قرآن به کار رفته است اشاره نمود. که به دو دسته قابل تقسیم هستند: مصادیق بشری و مصادیق غیر بشری.
مصادیق بشری که دو دسته امام حق و باطل تقسیم می‌شوند. امام حق مانند پیامبر الهی در آیه شریفه «و جعلناهم ائتم یهدون بامرنا»[۱۱]؛ ابراهیم، اسحاق و یعقوب را پیشوایانی قرار دادیم که مردم را به امر ما هدایت می‌کنند، «انی جاعلک للناس اماما»[۱۲]؛ بندگان شایسته خداوند: «و اجعلنا للمتقین اماما»[۱۳] و تعدادی دیگر آیات و امام باطل مانند آیه «فقاتلوا ائمه الکفر»[۱۴] «پیشوایان کفر را بکشید»؛ «و جعلناهم ائمه الکفر یدعون الی النار»[۱۵] و در یک آیه نیز واژه امام به گونه‌ای به کار رفته است که هم پیشوای بشری و هم غیر بشری را شامل می‌شود. «یوم ندعو کل اناسی بإمامهم»[۱۶] روزی که هر گروهی را با پیشوایشان فرا می‌خوانیم .
تعاریف متکلمان اسلامی
همانگونه که بیان شد، شیعه متکلمان اسلامی امامت را با تعابیر مختلفی که به دو دسته کلی تعاریف عام و تعاریف خاص می‌نامیم تعریف کرده‌اند که به نمونه‌هایی از آن‌ها اشاره می‌شود.
تعاریف عام
در عبارات با مضمون عام از امامت که از عده‌ای از متکلمان شیعه و اهل سنت نقل شده است، امامت به صورت رهبری عمومی در امور دینی و دنیوی، برای فردی از افراد بشر تعریف شده است. از آنجا که در این تعریف‌ها از خلافت یا نیابت از پیامبر سخنی به میان نیامده است، نبوت را نیز شامل می‌شود. بدین جهت مورد نقد قرار گرفته است.[۱۷] زیرا اگر چه نبوت مشتمل بر امامت است ولی امامت مورد بحث، نبوت را شامل نمی شود. به طور نمونه عبارت‌های ذیل، از تعاریف عام امامت به شمار می‌رود.
۱-الامام الذی له الرئاسه العامه فی الدین و الدنیا جمیعا[۱۸] امام کسی است که دارای رهبری عمومی دین و دنیاست.
۲-الامام انسان له الرئاسه و هی رئاسه عامه فی امور الدین و الدنیا بالاصاله[۱۹] ؛ امام انسان دارای رهبری است و آن عبارت است از رهبری بالاصاله و عمومی در امور دین و دنیا.
۳- الامامه، رئاسه عامه شخص من الاشخاص بحق الاصاله[۲۰] امامت، رهبری عمومی و بالاصاله برای یکی از اشخاص است.
تعاریف خاص
بعضی از این تعاریف، امامت به رهبری در دین تعریف شده است، ولی مقصود این نیست که امام فقط به مسائل عبادی و تبیین احکام دینی می‌پردازد و در امور سیاسی و اجتماعی جامعه دخالت نمی کند، به طور مثال در تعریف سید مرتضی، امامت از مصادیق لطف است و یاد آور شده که هرگاه در جامعه، زمامداری عا