دانشگاه علامه طباطبایی

دانشکده اقتصاد

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد

رشته علوم اقتصادی- گرایش محیط زیست

سنجش محتوای مستقیم و غیرمستقیم دی اکسید کربن در صادرات و واردات ایران با استفاده از رویکرد داده‏ – ستانده

 استاد راهنما:

جناب آقای دکتر علی اصغر بانویی

استاد مشاور:

جناب آقای دکتر حمید آماده

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

کشور ایران از یک طرف به عنوان یک کشور در حال توسعه و از طرف دیگر به دلیل برخورداری از منابع انرژی غنی و گسترده و وجود مخازن بزرگ نفتی و پتانسیل بالقوه تولید و مصرف انرژی یکی از مصادیق الگوی رشد مبتنی بر منابع طبیعی محسوب می شود اما از آنجا که سهم عمده ای از بخش انرژی را احتراق سوخت های فسیلی در بر گرفته است، مصرف آن ها با انتشار گازهای گلخانه ای و آلودگی هوا همراه شده است. طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی (IEA)2013، ده کشور چین، آمریکا، هند، روسیه، ژاپن، آلمان، کره، کانادا، ایران و عربستان بالغ بر 20 هزار میلیون تن CO2 را در سال 2011 منتشر کرده اند، ایران در این رتبه بندی در بین 143 کشور در رتبه نهم در جهان قرار گرفته است. بررسی ها نشان می دهند که علی رغم تلاش های صورت گرفته در زمینه کنترل انتشار co2، هنوز کشور در این زمینه در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. عوامل بسیاری مانند افزایش جمعیت، رشد فعالیت های اقتصادی و تجارت بین المللی می تواند انتشار CO2 را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از مهمترین نگرانی ها می تواند تاثیر تجارت بین المللی بر میزان مصرف انرژی و انتشار آلایندگی کشور ها باشد. ادبیات موجود در ایران نشان می دهد که تاکنون، کانون اصلی پژوهشگران داخلی اساساً به بررسی آلاینده های داخلی معطوف بوده و اثر مبادلات تجاری بر میزان انتشار گازهای گلخانه ای(CO2) را نادیده گرفته اند. بنابراین در این پایان نامه تلاش می گردد با استفاده از جدول داده- ستانده اصلاح شده سال 1385، محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار CO2 در اثر تولید داخلی، صادرات و واردات ایران در سطح بخش های مختلف اقتصادی مورد ارزیابی قرار گیرد. برای این منظور از دو نوع پایه های آماری استفاده نموده ایم، یک- جدول داده- ستانده اصلاح شده سال 1385 و دو- آمار مربوط به انتشار CO2 در سطوح مختلف بخش های اقتصادی همان سال. به منظور سنجش محتوای مستقیم و غیر مستقیم co2 در تجارت بین المللی ایران، استفاده از جدول داده- ستانده متعارف نامناسب است زیرا در در ناحیه 1 و 2 جدول مذکور، میزان واردات واسطه ای و نهایی در ارقام متناظر داخلی ادغام شده است و بدین ترتیب محاسبه و تفکیک محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار CO2 حاصل از تولیدات داخلی از میزان CO2 منتشر شده در واردات واسطه ای و نهایی در تامین تقاضای نهایی جامعه، امکان پذیر نمی باشد. بنابراین لازم است که واردات به صورت واردات واسطه ای و مصرفی از جدول متعارف تفکیک گردد. متناسب با آمارهای Co2 در سطوح بخش ها، بخشهای جدول نیز تجمیع شده اند. یافته ها نشان می دهند که ایران، در سال 1385 وارد کننده خالص Co2 معادل 179 میلیون و 257 هزار و 613 تن بوده است. بخش «ماشین آلات و تجهیزات» بزرگترین بخش وارد کننده خالص Co2 محسوب می شود. با وجود فرض واردات رقابتی، اگر تولید داخلی جایگزین واردات ماشین آلات سرمایه ای شود،94 میلیون و 895 هزار و 320 تن Co2 به صورت مستقیم و غیر مستقیم در جهت تامین تقاضای نهایی در داخل کشور منتشر می کند. از آن جا که در سال 1385، 51 درصد از کل واردات خالص Co2 متعلق به بخش صنعت بوده است.  بنابراین طبق این نظریه و با وجود فرض واردات رقابتی و از نقطه نظر منافع ملی و کاهش آسیب پذیری بیشتر زیست محیطی بهتر است که این محصولات سرمایه بر در داخل کشور تولید نشوند زیرا اگر تولیدات داخلی جایگزین واردات صنایع آلاینده بر شود به انتشار بیشتر Co2 در داخل دامن زده و تخریب بیشتر محیط زیست را به همراه خواهد داشت.

واژگان کلیدی:

محتوای مستقیم و غیرمستقیم دی اکسیدکربن، نظریه تجارت بین الملل، جدول داده-ستانده داخلی، واردات رقابتی، ماتریس واردات

فهرست مطالب

فصل اول- کلیات تحقیق                                                           

عنوان                                                                                                               صفحه

1-1-مقدمه                                                                                                          2                                 

1-2-تبیین موضوع                                                                                                 4

1-3-اهمیت و ضرورت موضوع                                                                                    6

1-4-پرسش‌های پژوهش                                                                                          7

1-5-هدف‌ های تحقیق                                                                                            7

1-6-روش شناسی تحقیق                                                                                         8

1-7-روش گردآوری اطلاعات و داده ها                                                                         8

1-8-جامعه آماری، روش نمونه گیری حجم نمونه                                                            9

1-9-تعریف عملیاتی واژگان کلیدی                                                                             9

1-10-ساختار تحقیق                                                                                              9

فصل دوم- ادبیات موضوع  و پیشینه تحقیق

2-1-مقدمه                                                                                                          12

2-2- سیاستگذاری های بین المللی برای مبارزه با بحران محیط زیست                                  12

    2-2-1- اجلاس های مختلف مربوط به مسائل محیط زیستی                                      12

         2-2-2-پروتکل کیوتو                                                                                                14

             2-2-2-1-مواضع کشور های در حال توسعه در اجرای پروتکل کیوتو                   15

2-2-2-2-روش های انعطاف پذیر                                                          15

2-2-2-2-1- اجرای مشترک                                                   16

2-2-2-2-2-تجارت انتشار                                                      16

2-2-2-2-3- روش توسعه پاک                                                            16

2-3-تجارت و محیط زیست                                                                                      16

2-3-1- مبانی نظری اثر تجارت بر محیط زیست                                                    17

2-3-2-بررسی فرضیات مختلف درخصوص اثر تجارت بر محیط زیست                          18

2-3-2-1- فرضیه پناهگاه آلودگی                                                          18

2-3-2-2- فرضیه فراوانی عامل                                                              20

2-4- محتوای انتشار co2 و شاخص های پایداری                                                            21

2-4-1- نظام اقتصادی و اکولوژیکی;تعامل یا تقابل؟                                                            21

2-4-2- انواع شاخص های پایداری                                                                     22

2-5- محتوای انتشار دی اکسید کربن حاصل از روابط تجاری                                              28

2-6- وضعیت انتشار دی اکسید کربن در جهان                                                               29

2-6-1- وضعیت انتشار co2 در کشورهای الحاقی و غیر الحاقیI (توسعه یافته و در حال توسعه)30

2-6-2- وضعیت انتشار CO2 درایران                                                                32

2-7- پیشینه تحقیق                                                                                              37

2-7-1- پیشینه تحقیق در جهان                                                                      37

2-7-2- پیشینه تحقیق در ایران                                                                       46

2-8- جمع بندی                                                                                                   48

 فصل سوم- روش شناسی تحقیق

3-1-مقدمه                                                                                                          50

3-2- ساختار کلی جدول داده-ستانده متعارف، محاسن و معایب                                          50

3-2-1- تفکیک واردات بر حسب واسطه ای، مصرفی و سرمایه ای                                52

3-3- مراحل محاسبه محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2                                         54

3-3-1- ماتریس ضرایب فزاینده co2                                                                 54

3-3-2- محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2 داخلی                                       56

3-3-3- پیوند محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار دی اکسید کربن با تجارت بین المللی            56

3-3-3-1- محتوای انتشار co2 در اثر تولید کالا و خدمات صادراتی                 56

3-3-3-2- محتوای انتشار co2 در اثر تولید کالا و خدمات وارداتی                  57

3-3-3-2-1- محتوای انتشار co2 در اثر واردات نهایی                  58

3-3-3-2-2- محتوای انتشار co2 واسطه ای                             58

3-3-3-3- تراز تجاری محتوای انتشار co2                                              58

3-4- مثال عددی                                                                                                  59

3-5-جمع بندی                                                                                                    64

فصل چهارم- پایه های آماری، نتایج حاصله و تحلیل آن ها

4-1-مقدمه                                                                                                          66

4-2- پایه های آماری جدول داده-ستانده سال 1385                                                        66

4-2-1- نحوه تجمیع جدول داده-ستانده 48 بخشی به 27 بخش اقتصادی                    70

4-3- پایه های آماری میزان انتشار co2                                                                       72

4-3-1- نحوه تعدیل پایه های آماری co2                                                           74

4-3-1-1- نحوه تفکیک انتشار co2 به زیر بخش های خانگی و تجاری              74

4-3-1-2- نحوه تفکیک انتشار co2 به زیر بخش های صنعتی                                    75

4-3-1-3- نحوه تفکیک انتشار co2 در بخش معدن                                                78

4-3-1-4- میزان انتشار co2 در بخش حمل ونقل                                       80

4-3-1-5- میزان انتشار co2 در بخش کشاورزی                                         80

4-3-1-6- میزان انتشار co2 در بخش نیروگاه                                           80

4-3-1-7-میزان انتشار co2 در بخش پالایشگاه                                         81

4-3-2- میزان انتشار co2 به تفکیک بخش های اقتصادی                                        81

4-4- نتایج حاصله و تحلیل آن ها                                                                              83

4-4-1- ضرایب فزاینده co2                                                                           83

4-4-2- محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2 داخلی                                       85

4-4-3- محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2 در اثر تولید کالا و خدمات صادراتی    89

4-4-4- محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2  در اثر واردات کالا وخدمات نهایی      93

4-4-5- محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2 در اثر واردات کالا و خدمات واسطه ای 98

4-4-6- تراز تجاری محتوای مستقیم و غیر مستقیم انتشار co2                                  102

4-5-جمع بندی                                                                                                    105

 فصل پنجم- جمع بندی، نتیجه گیری، محدودیت ها و پیشنهادات برای پژوهش های آتی

5-1- جمع بندی                                                                                                   109

5-2- نتیجه گیری، پیشنهادات                                                                                  110

5-3- محدودیت ها و پیشنهادات برای پژوهش های آتی                                                     114

منابع                                                                                                                              117

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید