دانشگاه اصفهان

دانشکده علوم اداری و اقتصاد

گروه اقتصاد

 

پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته‌ی علوم اقتصادی

 

تبیین یک سیستم هشدار­دهنده جهت شناسایی بحران­های مالی در ایران

 

استاد راهنما:

دکتر هوشنگ شجری

استاد مشاور:

دکتر سعید صمدی

مهر ماه 1390

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

وقوع انقلاب صنعتی در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم سرآغاز نظام اقتصاد سرمایه داری است. از آن زمان تاکنون این نظام بحران‌های متعدد مالی و اقتصادی را پشت سر گذاشته است. از دیدگاه نظری دلایل زیادی  وجود دارد که بتوان این فرضیه را تأیید کرد،که بحران‌های مالی و اقتصادی از پدیده‌های ذاتی در نظام اقتصاد سرمایه‌داری است. از سوی دیگر، وقوع دهها بحران جدی در خلال دو قرن اخیر می‌تواند فرضیه فوق‌الذکر را به لحاظ مشاهدات و سنجش‌های آماری تأیید کند. با وجود این، نمی‌توان نتیجه گرفت که بحران‌های مالی و اقتصادی اساساً نگران کننده نیست و لذا نیازی به بررسی و تجزیه و تحلیل و تدوین سیاست‌های مناسب برای پیشگیری و مدیریت بحران ندارد. شاید بتوان این بحران‌ها را با وقوع زمین لرزه‌ها در نظام طبیعت مقایسه کرد زیرا اولاً لرزش زمین ذات این نظام طبیعی است و ثانیاً به طور مرتب و پیوسته وجود دارد هرچند وقوع بسیاری از آنها احساس نمی‌شود اما توسط دستگاههای زلزله‌گار قابل ثبت است. با وجود این برخی زمین‌لرزه‌ها جدی است و برخی دیگر بسیار نگران کننده و تعدادی مصیبت‌بار است. تاریخ بحران­های اقتصادی در دنیا نشان­دهنده مخرب بودن بعضی از آنها می­باشد، که لازم به طراحی سیستمی هست تا بتواند جلوی آثار مخرب برخی از این بحران­ها گرفته شود. لذا سیستم هشداردهنده در جهان اولین بار بعد از بحران ارزی کشورهای اروپایی در سال93-1992 ، بحران کشورهای آمریکای لاتین  95-1994 و بطور جدی­تر بعد از بحران کشورهای شرق آسیا در سال 98-1997 مطرح شد ، که تاکنون علاوه بر صندوق بین­المللی پول که پیشرو این روش می باشد ، یک سری مقالات دانشگاهی و تحقیقات بانک های مرکزی کشورها در این زمینه موجود می باشد.

در این تحقیق با استفاده از حدود 60 متغیر اقتصادی مطرح و تاثیرگذار، و با استفاده از روش شبکه عصبی با ترکیب داده­ها و متغیر­های موجود از طریق روش کامینسکای و همچنین با نگاه به شواهد تجربی تاریخی در اقتصاد ایران سال­های بحرانی  استخراج خواهند شد. بعد از آن با استفاده از رویکرد سیگنالی شاخص­های اثر گذار انتخاب خواهند شد. شاخص­های منتخب باید قبل از بحران هشدار­ها و یا آلارم­هایی از خود بروز داده باشند و سپس شاخص­هایی که دارای نویز کمتری هستند با روش لاجیت نیز تخمین زده شده تا بهترین شاخص ها ی اثرگذار معرفی شوند. همچنین در پایان با استفاده از شبکه عصبی و پیش بینی روند متغیر ها و مقایسه آنها با متغیرهای واقعی بر صحت سایر تخمین ها پی برده می شود.

 سیستم هشدار دهنده توانسته است در این سه آزمون سال­های 1359،1366،1372،1373 را به عنوان سال­های بحران شناسایی کند و سپس بهترین شاخص هایی که توانسته اند یک یا دو سال قبل از بحران آلارم منتشر کنند را شناسایی کند. لذا با استفاده از این سه روش شاخص­هایی چون رشد تولید ناخالص داخلی ، تورم، نرخ بهره حقیقی، نسبت بدهی خارجی به دارایی خارجی،تحرکات ارزی و نسبت حساب­های جاری به تولید ناخالص داخلی به عنوان شاخص­های هشدار انتخاب گشته­اند، هر چند شاخص هایی چون نسبت بدهی خارجی به دارایی خارجی و نسبت حساب­های جاری به تولید ناخالص داخلی به دلیل کمبود داده در الگوی لاجیت و شبکه عصبی مورد آزمون قرار نگرفته­اند.

 

کلمات کلیدی: سیستم هشدار دهنده اولیه، بحران های مالی، بحران بانکی، بحران ارزی،رویکرد سیگنالی، مدل لاجیت، شبکه عصبی مصنوعی

                                                            فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                             صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

1- 1 مقدمه 1

1-2 شرح و بیان مسئله پژوهشی 1

1-3  اهمیت و ارزش پژوهش 3

1-4 اهداف پژوهش 4

1-5 فرضیه های پژوهش 4

1-6 روش پژوهش 4

1-6-1 نوع مطالعه و روش بررسی فرضیه ها 4

1-6-2 جامعه آماری (در صورت لزوم) 4

1-6-3 ابزار گردآوری داده­ها 5

1-6-4 ابزار تجزیه و تحلیل 5

1-7 کلید واژگان 5

فصل دوم: ادبیات موضوع و پیشینه پژوهش

2-1-مقدمه 7

2-2-تعریف بحران  اقتصادی 8

2-3-انواع بحران اقتصادی 9

2-3-1- بحران مالی   9

2-3-2-  بحران بانکی 9

2-3-3- بحران‌های ناشی از حباب‌های سفته‌بازی و بحران‌های ارزی 10

2-3-4- بحران های مالی بین المللی 11

2-3-5- بحران های گسترده­تر اقتصادی 11

2-4- زمینه های بحران در باراهای مالی 12

 

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                                             صفحه

2-4-1- رفتار معامله‌گران در بازارهای مالی و ذهنیت گله‌ای 12

2-4-2- ریسک‌های اهرمی 14

2-4-3- عدم تطابق ریسک دارایی ها و بدهی ها 15

2-4-4- ناتوانی در تنظیم بازارهای مالی 16

2-4-5- تقلب و فسادهای مالی 17

2-4-6-  اکوپاتی 17

2-4-7-  بحران‌های مسری و ریسک‌های سیستمی 18

2-5-نظریه های بحران مالی 19

2-5-1-نظریه کلاسیکی بحران 19

2-5-2- نظریه مارکس 19

2-5-2-1-مسئله بحران اقتصادی در نظام سرمایه‌داری . 20

2-5-3- نظریه مکتب اطریشی 22

2-5-4- نظریه مینسکی 26

2-5-5- نظریه بازی های هماهنگ 27

2-5-6-مبانی نظری بحران مالی 28

2-6-تاریخ بحران‌های اقتصادی 32

2-6-1- ورشکستگی بانک‌های اوراند و گرنی (1866 ) و بحران بانک بارینگز (1890 ) 35

2-6-2- سقوط وال استریت در سال 1929 36

2-6-3- سقوط بازار سهام آمریکا در سال 1987 38

2-6-4-بحران موسسات پس‌انداز و وام آمریکا(S&L ) در سال 1989 39

2-6-5- سقوط سهام شرکت‌های اینترنتی dot.com در سال 2000 40

2-6-7-بحران 2008-2007 40

2-7- تحولات و بحران ‌‌‌‌های مهم اقتصادی در ایران 42

                                                                

 

 

عنوان                                                                                                                             صفحه

2-8-مروری بر مطالعات پیشین 52

2-8-1- مطالعات داخلی 53

2-8-2- مطالعات خارجی 54

2-9-خلاصه فصل 76

فصل سوم: روش تحقیق

3-1-مقدمه 77

3-2- داده ها 77

3-3- معرفی متغیرهای پژوهش 77

3-4- معرفی الگو 82

3-4-1-شاخص فشار بازار ارز 84

3-4-2-روش سیگنالی 85

3-4-3- روش لاجیت 87

3-5-آزمون مانایی 88

3-6- مروری بر شبکه‌های عصبی مصنوعی 88

3-7-خلاصه فصل 103

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته­ها

 

4-1-مقدمه 104

4-1- واکاوی ، بررسی و رسم نمودار تمامی متغیرهای تاثیر گذار در بحران 105

4-2- ترکیب متغیر ها و استخراج شاخص فشار بازار 105

4-2-1-ترکیب تمامی متغیرها 110

4-2-2-ترکیب شاخصهای منتخب 111

4-3- تعیین مقادیر مربوط به خطای نوع اول و نوع دوم ………………………………………………………………………………112

4-4- تعریف یک آستانه بهینه ای() که در آن نسبت پارازیت به هشدار حداقل شده باشد. 112

4-5- انتخاب متغیرهایی که در آنها نسبت هشدار به پارازیت کمتر از 30 درصد باشد. 113

4-6- تعیین مقدار تفاوت بحران شرطی 113

 

عنوان                                                                                                                             صفحه

4-7- انتخاب شاخص های هشدار 113

4-9-نتایج برآورد الگو از طریق مدل لاجیت 116

4-9-1-بررسی مانایی شاخصهای منتخب 116

4-9-2-بررسی همستگی بین متغیرهای منتخب 116

4-9-3-تخمین لاجیت 117

4-10-نتایج حاصل از شبکه عصبی((MLP 119

4-10-خلاصه فصل 122

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1- مقدمه 123

5-2- نتیجه گیری 124

5-3- رهنمودها و پیشنهادها 125

5-3-1- پیشنهادهای سیاستی 125

5-3-2- پیشنهادها برای تحقیقات آتی 127

پیوست 128

منابع و مآخذ 132

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                     صفحه

نمودار 2-1: منحنی اختلال پولی 23

نمودار2-2-سقوط بازار سهام آمریکا در1929 37

نمودار2-3-سقوط بازار سهام امریکا در1987 38

نمودار2-4- روند میانگین قیمت خانه در فاصله زمانی 2008-1963 41

نمودار3-1. مدل یک نرون با چند ورودی 93

نمودار 3-2. تابع انتقال آستانه‌ای دو مقداره 94

نمودار 3-3. تابع انتقال خمیده 95

نمودار 3-4. تابع انتقال تانژانت هیپربولیکی 95

نمودار 3-5. مدل شبکه تک لایه 96

نمودار 3-6. نمایی از یک شبکه پیش‌خور با سه لایه 96

نمودار4-1- نمودار متغیرهای منتخب و تعیین آستانه بهینه آنها و سال های بحرانی هر کدام از متغیرها 106

نمودار4-2-شاخص فشار بازار ارز 110

نمودار4-3-شاخص فشار بازار 111

نمودار4-4-شاخص فشار بازار با ترکیب شاخص های منتخب 112

نمودار :4-5- ارزیابی خوبی برازش مدل بحران مالی 118

نمودار4-6-خروجی واقعی و آموزسی از نرم افزار مطلب 119

نمودار4-7-مقایسه داده های پیش بینی شده با واقعی 119

نمودار 4-8-نحوه کاهش خطا در حین آموزش شبکه 120

نمودار4-9- نحوه تکرار داده ها در حین آموزش 120

نمودار4-10-تصویر رگرسیون  121

فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                                                                     صفحه

جدول (2-1) خلاصهای از مطالعات انجام گرفته در مورد شاخص­های پش بینی بحرانهای مالی 55

جدول(2-2)  طبقه بندی شاخص های پیشرو 61

جدول (2-3) عملکرد شاخص های پیشرو بحران مالی 64

جدول(2-4): شاخص­های مؤثر بحرانهای مالی در مطالعه بوسایر و فراتزشر(2002) 71

جدول(2-5) شاخص­های پیشرو استفاده شده توسط ادیسون(2003) 73

جدول 3-1 داده های موجود شاخصهای منتخب برای سیستم هشداردهنده اولیه در ایران 78

جدول 3-2:تعیین خطای نوع اول و دوم در رویکرد سیگنالی 85

جدول 4-1- انتخاب شاخص­های هشدار 114

جدول:4-2- بررسی مانایی متغیرهای منتخب 116

جدول4-3- همبستگی بین متغیرها 117

جدول4-4-نتایج برآورد تابع بحران مالی در ایران 118

مقدمه

در این فصل، نخست به شرح و بیان مسأله پژوهشی پرداخته می­شود و در ادامه به ترتیب اهمیت و ارزش پژوهش، اهداف و فرضیه­ها بیان می­شوند. در پایان به روش پژوهش پرداخته شده و واژگان کلیدی تعریف می­گردند.

 برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید