دانشگاه آزاد اسلامی

واحد دامغان

پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد تربیت بدنی گرایش فیزیولوژی ورزشی

عنوان

بررسی و مقایسه تأثیر هفت هفته تمرینات هوازی تداومی و تناوبی بر ترکیب بدن و توان هوازی دانش‌آموزان

دختر غیر ورزشکار 17-13 ساله

استاد راهنما:

دکتر نعمت‌اله نعمتی

استاد مشاور:

دکتر علی یونسیان

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان          

فصل اول: کلیات تحقیق.. 1

1-1. مقدمه. 2

1-2. بیان مسئله. 2

1-3. ضرورت و اهمیت… 3

1-4. اهداف تحقیق.. 5

1-4-1. هدف کلی.. 5

1-4-2. اهداف اختصاصی.. 5

1-5. فرضیه‌های تحقیق.. 5

1-6. قلمرو محدودیت‌های تحقیق.. 6

1-6-1. قلمرو تحقیق.. 6

1-6-2. محدودیت‌های قابل کنترل. 6

1-6-3. محدودیت‌های غیر قابل کنترل. 6

1-7. تعریف واژه‌ها 7

1-7-1. تمرینات هوازی.. 7

1-7-1-1. تمرینات هوازی تداومی.. 7

1-7-1-2. تمرینات هوازی تناوبی.. 7

1-7-2. ترکیب بدن. 7

1-7-3. توان هوازی.. 8

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه‌ی پژوهش… 9

2-1. مقدمه. 10

2-2. آمادگی جسمانی و اثرات آن بر زندگی.. 10

2-2-1. اجزای آمادگی جسمانی.. 11

2-3. آمادگی قلبی ـ تنفسی.. 12

2-3-1. سازگاری‌های قلبی ـ تنفسی با ورزش… 13

2-3-1-1. سازگاری‌های قلبی ـ عروقی با تمرین.. 14

2-3-1-2. سازگاری‌های تنفسی با تمرین.. 14

2-3-1-3. سازگاری‌های متابولیک…. 16

2-3-2. عوامل مؤثر بر توان هوازی بیشینه. 16

2-3-2-1. شیوه‌ی تمرین.. 17

2-3-2-2. وراثت… 18

2-3-2-3. وضعیت تمرین.. 19

2-3-2-4. جنسیت… 19

2-3-2-5. اندازه و ترکیب بدن. 20

2-3-2-6. بلوغ. 21

2-3-2-7. سن.. 21

2-3-3. تعیین فیزیولوژیک VO₂ max و عوامل مؤثر آن. 21

2-3-4. اندازه‌گیری VO₂ max. 22

2-4. ترکیب بدنی.. 23

2-4-1. اهمیت ارزیابی ترکیب بدن. 28

2-4-2. روش‌های ارزیابی ترکیب بدن. 29

2-4-2-1. روش‌های آزمایشگاهی.. 29

2-4-2-2. روش‌های میدانی.. 32

2-5. تمرین هوازی.. 33

2-5-1. تمرین تداومی هوازی.. 34

2-5-2. تمرین تناوبی (اینتروال) 35

2-6. مروری بر تحقیقات پیشین.. 38

2-6-1. تحقیقات انجام شده در داخل کشور. 38

2-6-2. تحقیقات انجام شده در خارج از کشور. 44

فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش… 52

3-1. مقدمه. 53

3-2. روش پژوهش…. 53

3-3. جامعه و نمونه آماری.. 53

3-4. متغیرهای تحقیق.. 53

3-4-1. متغیرهای مستقل.. 53

3-4-2. متغیرهای وابسته. 53

3-5. ابزار جمع‌آوری اطلاعات… 54

3-6. روش‌های جمع‌آوری اطلاعات… 54

3-6-1. مطالعه مقدماتی.. 54

3-6-2. نحوه‌ی اندازه‌گیری و ارزیابی ترکیب بدنی.. 55

3-6-3. نحوه اندازه‌گیری حداکثر اکسیژن مصرفی (VO₂ max) 55

3-7. پروتکل اجرایی.. 55

3-8. روش‌های آماری پژوهش…. 56

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده. 57

4-1. مقدمه. 58

4-2. آمار توصیفی.. 58

4-2-1. وضعیت متغیرها در تمرینات هوازی تناوبی.. 59

4-2-2. وضعیت متغیرها در تمرینات هوازی تداومی: 59

4-3. آزمون فرضیه ها 61

4-3-1. فرض نرمال بودن داده ها 61

4-3-2. فرضیه اول. 62

4-3-3. فرضیه ی دوم. 63

4-3-4. فرضیه ی سوم. 64

4-3-5. فرضیه‌ی چهارم. 65

4-3-6. فرضیه‌ی پنجم.. 66

4-3-7. فرضیه‌ی ششم.. 67

فصل پنجم: نتیجه‌گیری.. 68

5-1. مقدمه. 69

5-2. خلاصه تحقیق.. 69

5-3. بحث و بررسی فرضیه‌ها 70

5-4. نتیجه‌گیری نهایی.. 72

5-5. پیشنهادات برخاسته از تحقیق.. 72

5-6. پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده. 72

فرم رضایت نامه. 73

فهرست منابع.. 74

الف: منابع فارسی.. 74

ب: انگلیسی.. 76

Abstract 79

چکیده

هدف از تحقیق حاضر، بررسی و مقایسه تأثیر هفت هفته تمرینات هوازی تداومی و تناوبی بر توان هوازی و ترکیب بدن دختران غیر ورزشکار 13 تا 17 ساله می‌باشد. بدین منظور 22 دانش‌آموز غیر ورزشکار با میانگین سنی 2 ± 15 سال،وزن700/49کیلوگرم، قد 85/158 سانتی‌متر و BMI79/19 که تجربه‌ای در هیچ یک از رشته‌های ورزشی نداشته‌اند، انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه تمرین تداومی هوازی (11 نفر) و تمرین تناوبی هوازی (11نفر) تقسیم شدند. هر کدام از دو گروه تجربی، به مدت 7 هفته با 3 جلسه تمرین در هفته به مدت هر جلسه 30 دقیقه ـ گروه تمرین تداومی با شدت 65-60 درصد حداکثر ضربان قلب و گروه تمرین تناوبی با شدت 75 -70 درصد ـ به تمرین پرداختند. در مرحله پیش آزمون و پس آزمون جهت سنجش توان هوازی از آزمون کوپر و ترکیب بدن آنها با دستگاه آنالیز ترکیب بدن برآورد گردید. یافته‌های حاصل از این پژوهش، نشان داد که 7 هفته تمرین تداومی هوازی، بر توان هوازی و ترکیب بدن تأثیر معنی‌دار داشته است. همچنین هفت هفته تمرین تناوبی هوازی باعث تفاوت معنی‌دار بر توان هوازی شده است ولی تأثیر معنی‌داری بر ترکیب بدن نداشته است. در مقایسه این دو روش با هم از نظر تأثیر نوع تمرین بر توان هوازی و ترکیب بدن نیز طبق یافته‌های پژوهش، می‌توان گفت بین هفت هفته تمرین هوازی تداومی و تمرین هوازی تناوبی از لحاظ ترکیب بدنی و توان هوازی اختلاف معنی‌داری وجود ندارد.

واژگان کلیدی: دختران غیر ورزشکار، تمرین تداومی هوازی، تمرین تناوبی هوازی، توان هوازی، ترکیب بدن

1-1. مقدمه

هدف اصلی تربیت بدنی (که با هدف کلی آموزش و پرورش یکسان است) تربیت همه جانبه‌ی کودکان و جوانان به عنوان افراد مفید و مسئولیت‌پذیر جامعه است. بنابراین برنامه‌های تربیت‌بدنی از نظر پرورش صحیح کودکان و جوانان باید دارای ویژگی‌هایی باشد که از آن جمله می‌توان بدین نکته اشاره نمود که باید فرد را از نظر آمادگی بدن به سطح مطلوب برساند، یعنی بتواند آمادگی و کارآیی بدن را تضمین کند. همچنین فرد بتواند به کمک آن در کاربرد بدن خود تسلط کامل داشته باشد و مهارت‌های لازم را کسب نموده و آن را تقویت نماید.

آمادگی جسمانی جوانان یک امر بنیانی و اساسی است که سلامت و قدرت افراد و اجتماع را تضمین می‌کند، باید گفت قدرت کارآیی بدن جز از راه تربیت بدنی، از هیچ برنامه‌ی تربیتی دیگری حاصل نمی‌شود. شخصی که قدرت و کارآیی لازم بدنی دارد، قادر است وظایف و کارهای روزانه خود را بدون خستگی انجام دهد و توانایی لازم را برای گذراندن اوقات فراغت یا مقابله با پیشامدهای ناگهانی به دست آورد. نیرو، قدرت، استقامت، چابکی، انعطاف‌پذیری و سرعت از ویژگی‌ها و صفات اصلی کارآیی بدن است که باید ضمن اجرای برنامه‌های ورزشی طرح‌ریزی شده، حاصل شود.

صفت بارز دیگر آمادگی بدن، زیبایی اندام است. برنامه این قسمت نیز باید با توجه خاص به اندام و تناسب عضله‌ها همراه باشد؛ همچنین نسبت به تغذیه کودکان و نوجوانان نیز باید توجه خاص شود. برنامه کارآیی بدن باید طوری تنظیم شود که سلامت و نیروی بدن را برای سالیان متمادی تضمین کند و انجام دادن فعالیت‌های بعد از دوره‌ی تحصیلی را تقویت کند.

1-2. بیان مسئله

فن‌آوری و مدرنیزه شدن زندگی و همچنین گسترش زندگی شهری و فرهنگ آپارتمانی، اگر چه از بسیاری جهات، رفاه و آسایش را برای بشر امروزی به ارمغان آورده است، اما از طرف دیگر با کاهش تحرک و فعالیت بدنی همراه بوده و سلامت جسمانی و آمادگی قلبی عروقی انسان را تحت تأثیر قرار داده است. زندگی شهری تا حدود زیادی چرخه‌ی طبیعی زندگی و خصوصاً فعالیت‌های حرکتی را محدود کرده و انسان امروزی را به واسطه‌ی فقر حرکتی، در معرض ابتلاء به بیماری‌هایی همچون افزایش فشار خون، افزایش چربی و عوارضی چون چاقی، تغییر شکل وضعیتی استخوان‌ها، ضعف عضلانی و ضعف عمومی در مقابله با انواع بیماری‌ها قرار داده است (پیروی، 1383).

کودکان و نوجوانان باید هر روز به فعالیت‌های منظم و سخت ورزشی بر اساس قدرت بدنی‌شان وادار شوند تا قدم‌های صحیح، به سوی آمادگی و کارآیی بدن برداشته شود. توجه به کارآیی بدن موجب می‌شود استخوان‌ها، پِی‌ها و عضله‌های بدن برای اجرای حرکات و فعالیت‌ها نیرومند شود. دستگاه‌های تنفس و جریان خون نیز تا حد بسیاری از اجرای برنامه‌ها و حرکت‌های صحیح ورزشی سود می‌برند. هر چه برنامه‌های متناسب ورزشی، زودتر و در سنین کمتری اجرا شود، ابتلای به امراض قلبی و دیگر نارسایی‌ها کمتر خواهد بود. ارتباط بین آمادگی بدن و سرعت انتقال، یادگیری، انضباط، سازگاری با محیط، ایجاد صفات اجتماعی و تعاون با دیگران غیر قابل تردید است و باید مربیان به آن توجه نمایند، مهارت‌های بدنی زاییده‌ی قدرت، استقامت و چابکی بدن است و با اجرای برنامه‌های صحیح ورزشی به دست می‌آید (پیروی، 1383).

1-3. ضرورت و اهمیت

تأثیر ورزش بر سلامتی جسم و روح و روان دانش‌آموزان حیاتی بوده و فعالیت‌های ورزشی سبب توسعه‌ی مهارت‌های روانی ـ حرکتی و افزایش آمادگی جسمانی دانش‌آموزان می‌شود و گامی مؤثر در ارتقای بهداشت روانی دانش‌آموزان است. دانش‌آموزی که قدرت و کارآیی لازم بدنی را دارد قادر است وظایف و کارهای روزانه‌ی خود را بدون احساس خستگی انجام دهد و توانایی لازم را برای گذراندن اوقات فراغت یا مقابله با پیش‌آمدهای ناگهانی به دست آورد. چنین فردی از بیماری‌ها و نارسایی‌ها و نواقص جسمانی به دور خواهد ماند و استقامت، چابکی، انعطاف‌پذیری و سرعت از ویژگی‌های اوست (شیرزادی، 1392).

طی بررسی‌های انجام شده، متأسفانه کودکان و نوجوانان به طور کامل فعال و با تحرک نیستند، پس ضروری است بچه‌ها به ورزش‌هایی بپردازند که برای بهبود سلامتی و ارتقای سطح سلامت آنها مفید باشد. در همین راستا نکته‌ی مهم این است که اولیای مدارس با هماهنگی والدین با توجه به عوامل مختلفی مانند سن، توانایی فیزیکی، سابقه‌ی بیماری‌های خانوادگی و وضعیت سلامتی کودک، ورزش مناسب دانش‌آموز را انتخاب نمایند و یکی از اهداف اصلی متخصصان این است که بتوانند 30 دقیقه ورزش سبک و آرام را در اکثر روزهای هفته دانش‌آموزان بگنجانند و به ایجاد فرهنگ سلامت در روحیه‌ی دانش‌آموزان کمک نمایند. لازم به ذکر است تحقیقات متعدد در مورد تأثیر ورزش بر روی رشد و آمادگی جسمانی و همچنین نشاط دختران نشان دادند که دخترانی که ورزش می‌کنند دارای بدنی انعطاف‌پذیر و فعال هستند (شیرزادی، 1392).

لذا با توجه به اهمیت ورزش دانش‌آموزان و اثرات مفید آن بر جنبه‌های مختلف سلامت افراد، می‌توان به لزوم پرداختن به ورزش دختران دانش‌آموز که مادران جامعه‌ی فردا می‌باشند و سلامت آنها به سلامت عمومی جامعه کمک شایانی می‌کند، پی‌برد و فقر حرکتی را که پیامد زندگی متمدن امروزی است و عامل بسیاری از ناراحتی‌های جسمی و روانی از جمله بیماری سرخرگ کرونری، فشار خون بالا، چاقی، پوکی استخوان، دیابت، فشار روانی و بیماری بی‌خوابی و همچنین کمر درد می‌باشد را به حداقل رسانید و ریشه‌کن نمود (رجبی، 1384).

آمادگی جسمانی که عبارت از بالا بردن قابلیت‌های جسمانی فرد از طریق تمرینات مختلف ورزشی جهت دستیابی به اهداف مشخص سلامتی و قهرمانی است و می‌توان آن را به انجام دادن کارهای روزمره بدون خستگی و صرف انرژی زیاد نیز نسبت داد (آقا علی‌نژاد، 1391)، دارای اجزاء متعددی است که از مهمترین فاکتورهای آن استقامت قبلی ـ عروقی است، که در تحقیقات انجام شده مشخص گردیده است که پسران بر خلاف دختران از نظر وضعیت آمادگی قبلی تنفسی شرایط نسبتاً خوبی دارند و میزان فقر حرکتی در دختران بیشتر از پسران است و باید برای کاهش آن چاره‌اندیشی نمود (رجبی، 1384).

از طرفی ترکیب بدن که از دیگر فاکتورهای آمادگی جسمانی مرتبط با سلامتی است نیز با تمرینات هوازی قابل کنترل می‌باشد، زیرا درصد بالای چربی بدن عامل مهمی در فقدان آمادگی جسمانی مرتبط با سلامتی است. افرادی که وزن بدن آنها بر حسب سن و جنس و قامت از مقادیر 10 تا 20 درصد وزن مطلوب خود اضافه وزن دارند به عنوان افراد چاق و افرادی که 50 درصد بیشتر از وزن مطلوب خود اضافه وزن دارند به عنوان افراد فوق‌العاده چاق شناخته می‌شوند (ساجدی،       13).

لذا در پژوهش حاضر به بررسی ارتباط بین انجام ورزش‌های هوازی تداومی و تناوبی بر استقامت قلبی تنفسی و ترکیب بدنی دختران نوجوان پرداخته می‌شود تا از نتایج حاصل بتوان گامی در جهت ارتقاء سلامت و تندرستی آنان برداشت.

1-4. اهداف تحقیق

1-4-1. هدف کلی

بررسی و مقایسه‌ی تأثیر هفت هفته تمرینات هوازی تداومی و تناوبی بر ترکیب بدنی و توان هوازی دانش‌آموزان دختر غیر ورزشکار 13 تا 17 ساله.

1-4-2. اهداف اختصاصی

1. بررسی هفت هفته تمرین هوازی تداومی بر ترکیب بدنی دانش‌آموزان دختر نوجوان غیر ورزشکار.
2. بررسی هفت هفته تمرین هوازی تداومی بر توان هوازی دانش‌آموزان دختر نوجوان غیر ورزشکار.
3. بررسی هفت هفته تمرین هوازی تناوبی بر ترکیب بدنی دانش‌آموزان دختر نوجوان غیر ورزشکار.
4. بررسی هفت هفته تمرین هوازی تناوبی بر توان هوازی دانش‌آموزان دختر نوجوان غیر ورزشکار.
5. مقایسه هفت هفته تمرین هوازی تناوبی و تداومی بر ترکیب بدنی دانش‌آموزان دختر نوجوان غیر ورزشکار.
6. مقایسه هفت هفته تمرین هوازی تناوبی و تداومی بر توان هوازی دانش‌آموزان دختر نوجوان غیر ورزشکار.

1-5. فرضیه‌های تحقیق

1. هفت هفته تمرین هوازی تداومی بر ترکیب بدنی دختران نوجوان غیر ورزشکار اثر معنی‌داری دارد.
2. هفت هفته تمرین هوازی تداومی بر توان هوازی دختران نوجوان غیر ورزشکار اثر معنی‌داری دارد.
3. هفت هفته تمرین هوازی تناوبی بر ترکیب بدنی دختران نوجوان غیر ورزشکار اثر معنی‌داری دارد.
4. هفت هفته تمرین هوازی تناوبی بر توان هوازی دختران نوجوان غیر ورزشکار اثر معنی‌داری دارد.
5. بین تأثیر هفت هفته تمرین هوازی تداومی و تناوبی بر ترکیب بدنی اختلاف معنی‌داری وجود دارد.
6. بین تأثیر هفت هفته تمرین هوازی تداومی و تناوبی بر توان هوازی اختلاف معنی‌داری وجود دارد.

1-6. قلمرو محدودیت‌های تحقیق

1-6-1. قلمرو تحقیق

پژوهش مورد نظر در بین دختران نوجوان 13 تا 17 ساله دبیرستانی انجام گرفت که دارای هیچ سابقه‌ی ورزشی منطقی نبوده و ورزشکار محسوب نمی‌شوند و همچنین سالم و تندرست بوده‌اند و سابقه‌ی بیماری‌های قلبی، تنفسی، آسم و … نداشته‌اند.

تمرینات تناوبی و تداومی طراحی شده در قالب 30 دقیقه دویدن گروه تداومی با شدت 65 -60 درصد حداکثر ضربان قلب و گروه تناوبی با توان 75-70 درصد حداکثر ضربان قلب به مدت هفت هفته، هر هفته 3 جلسه در نظر گرفته شد.

1-6-2. محدودیت‌های قابل کنترل

1. آزمودنی‌ها از بین دانش‌آموزان دختر غیر ورزشکار دبیرستانی انتخاب شدند.
2. ابزار انداز‌ه‌گیری ترکیب بدنی استاندارد در نظر گرفته شده است.

1-6-3. محدودیت‌های غیر قابل کنترل

1. عدم کنترل تغذیه روزانه آزمودنی‌ها.
2. عدم امکان کنترل وضعیت روحی آزمودنی‌ها و وجود تفاوت‌های شخصیتی در انجام تمرین‌ها با حداکثر انگیزه.
3. تفاوت در ویژگی‌های جسمانی و ژنتیکی آزمودنی‌ها.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.