دانشکده علوم و فنون قرآن تهران

پایان‌نامه کارشناسی ارشد

رشته تفسیر قرآن کریم

موضوع:

بررسی مبانی، قواعد و روش‌های تفسیری تفسیر نسیم حیات

استاد راهنما:

دکتر طاهره سادات طباطبایی

بهمن‌ماه 1392

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

شناخت شیوه مفسران در پرده برداری از مراد خداوند و مبانی آنان در چگونگی فهم و تفهیم معانی بلند قرآن یکی از شاخه های پژوهش در علوم قرآن به شمار می رود. در این پایان نامه ، روش تفسیر «نسیم حیات» ، اثر استاد ابوالفضل بهرام پور که به تفسیر کل قرآن کریم پرداخته است، مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است.

هدف اصلی نگارش این تفسیر، ارائه تفسیری ساده با اختصار و روان بودن نثر و خالی از مباحث فنی و مفصل تفسیری است؛ انگیزه اصلی مفسر ارائه تفسیری کوتاه با شیوه آموزش محور و برای عموم مردم است. همچنین مفسر در این مسیر از راهکارهای متفاوتی نسبت به تفاسیر دیگر از جمله بیان خاطرات و نکات عرفانی برای فهم بیشتر مخاطب استفاده کرده است.

در این پژوهش تفسیر  نسیم حیات  از حیث مباحث علوم قرآنی شامل موضوعات شش گانه 1- انتخاب مبانی علوم قرآنی در تفسیر 2- انسجام ساختاری قرآن 3- جامعیت قرآن 4- امکان و جواز تفسیر 5- بررسی نیاز مخاطبان به تفسیر 6- منابع تفسیر  مورد بررسی قرار گرفته است.

همچنین از حیث روش تفسیری  نسیم حیات جامع چهار روش «قرآن به قرآن» و «قرآن به سنّت» و«قرآن به عقل» و «قرآن به علم» است. مفسر همچنین از منابع دیگر مانند منابع لغوی و آرای سایر مفسران استفاده کرده است؛ روش تفسیر قرآن به قرآن و روش علمی بخش عمده ای از  این تفسیر را شکل می دهند ولی از روش تفسیر روایی و اجتهادی کمتر استفاده شده است.

نسیم حیات جامع شش گرایش «گرایش فقهی» و «گرایش کلامی» و «گرایش فلسفی» و «گرایش علمی» و «گرایش اجتماعی» و «گرایش ادبی» است که در این تفسیر بیشتر به گرایش های ادبی و اجتماعی و علمی پرداخته شده است و گرایش های فقهی، کلامی و فلسفی به صورت اختصار مورد بررسی قرار گرفته است.

قواعد تفسیری نسیم حیات بر اساس معیارهای ده گانه در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است: 1- فهم ادبیات عربی زمان نزول 2- مطالعه تفاسیر مختلف خصوصاً تفاسیر اهل‌بیت 3- توجّه به شأن و سبب نزول 4- توجّه به ظاهر و باطن آیات 5- سیاق 6- جری و تطبیق 7- توجه به معانی و بیان ریشه کلمات 8- توجه به کلمات کلیدی و مترادف 9- جایگاه معنایی کلمات و آیات 10- توجه به ترتیب نزول آیات.

کلیدواژه‌ها: مبانی، قواعد، روش‌های تفسیری، گرایش‌های تفسیری

فهرست مطالب

مقدّمه……………………………………………………………………………………………………………… 1

کلیّات تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 3

بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 4

پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4

پرسش‌های تحقیقی………………………………………………………………………………………………………………………………. 4

فرضیه‌ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4

اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5

فصل اول: تعاریف و مفاهیم بنیادین………………………………………………………………………… 6

1-1- شناخت واژگان کلیدی……………………………………………………………………………………. 7

1-1-1- تفسیر…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-1-2- مبانی تفسیر قرآن…………………………………………………………………………………………………………………… 9

1-1-3- قواعد تفسیری……………………………………………………………………………………………………………………… 10

1-1-4- مفهوم شناسی منهج (روش) تفسیری……………………………………………………………………………………… 11

1-1-5- گرایش تفسیری (اتّجاه)………………………………………………………………………………………………………… 12

1-2- شناخت تفسیر نیم حیات……………………………………………………………………………….. 14

1-2-1- جایگاه تفسیر نسیم حیات………………………………………………………………………………………………………. 14

1-2-2- اهداف و نتایج تفسیر نسیم حیات……………………………………………………………………………………………. 15

1-2-2-1- سادگی و همه فهمی……………………………………………………………………………………………………… 15

1-2-2-2- اثبات چهره موزون سوره‌های قرآن و روابط بین آیات………………………………………………….. 15

1-2-2-3- مقابله با شبهه افکنی های خاورشناسان…………………………………………………………………………. 16

1-2-3- ویژگی‌های تفسیر نسیم حیات………………………………………………………………………………………………… 16

1-2-3-1- ویژگی‌های محتوایی تفسیر نسیم حیات………………………………………………………………………….. 16

1-2-3-2- ویژگی‌های ساختاری تفسیر نسیم حیات…………………………………………………………………………. 17

1-2-3-2-1- اکتفا به ترجمه توضیحی صرف………………………………………………………………………….. 17

1-2-3-2-2- استفاده از تیتر…………………………………………………………………………………………………….. 17

1-2-3-2-3- به‌کارگیری تغییر قلم……………………………………………………………………………………………. 17

1-2-3-2-4- گروه‌بندی آیاتی که از لحاظ معنایی باهم مشترک‌اند در یک بحث…………………………… 18

1-2-4-  شیوه بیان و تنظیم مطالب در تفسیر نسیم حیات…………………………………………………………………….. 18

1-2-4-1- فهرست بندی مطالب سوره…………………………………………………………………………………………… 18

1-2-4-2- ذکر نام غیر معروف سوره‌ها………………………………………………………………………………………. 19

1-2-4-3- تبیین هدف یا غرض کلی سوره……………………………………………………………………………………. 19

1-2-4-3-1- معیاری برای حلّ اختلاف تفسیری……………………………………………………………………….. 22

1-2-4-3-2- معیاری برای شناخت اسباب نزول……………………………………………………………………….. 22

1-2-4-4- گاهی ذکر خاطره‌ای مرتبط با سوره…………………………………………………………………………….. 22

1-2-4-5- ذکر روایتی مرتبط با آیه……………………………………………………………………………………………… 23

1-2-4-6- بررسی لغوی و اصطلاحی آیات و گزینش معنای برتر…………………………………………………. 24

1-2-4-7- تحلیل مسئله…………………………………………………………………………………………………………………. 25

1-2-4-8- اشاره به ابعاد علمی مسئله……………………………………………………………………………………………. 25

1-2-4-9- بررسی ابعاد عرفانی مسئله………………………………………………………………………………………….. 26

1-2-4-10- گاهی ذکر اختلاف قرائت‌ها و بررسی آن‌ها………………………………………………………………… 26

1-3- شناخت مؤلف نسیم حیات…………………………………………………………………………….. 28

1-3-1- زندگی‌نامه…………………………………………………………………………………………………………………………… 28

1-3-2- آثار…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

1-3-2-1- تفسیر یک جلدی مبین………………………………………………………………………………………………….. 28

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید