دانشگاه علامه طباطبایی

دانشکده علوم اجتماعی

پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی گرایش برنامه ­ریزی شهری

ارزیابی وضعیت حمل ­ونقل شهری پایدار و ارائه الگوی مطلوب در شهرهای میانی نمونه ­موردی: شهر نیشابور

 استاد راهنما

آقای دکتر علی خاکساری رفسنجانی

استاد مشاور

آقای دکتر محمود جمعه­پور

استاد داور

آقای دکتر محمود صفارزاده

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

حمل­ ونقل شهری یکی از اصلی­ترین زیر بخش‌های توسعه و برنامه­ریزی شهری می­باشد. شهروندان همه روزه با شبکه­های پیاده و سواره و انواع مختلف حمل­ونقل تماس داشته و برای پاسخ­گویی به طیفی از نیازهای شغلی، تحصیلی، خرید، تفریح و غیره از حمل­ونقل شهری استفاده می­کنند؛ بنابراین حمل­ونقل به یکی از مهم­ترین بخش­های کیفیت زندگی شهروندان تبدیل شده است. اما متأسفانه طی سال­های اخیر بر اثر توسعه مبتنی بر حرکت اتومبیل، مسائل و مشکلات حمل­ونقلی متعددی بروز کرده است و تا زمانی که برنامه­های توسعه شهری برمبنای حرکت اتومبیل تهیه و اجرا گردند دستیابی به حمل­ونقل پایدار امکان­پذیر نخواهد بود. برای غلبه بر چنین مشکلاتی نیاز است که در گام اول حمل­ونقل شهری از بعد پایداری ارزیابی شده و سپس راه­حل­هایی برای بهبود شرایط موجود پیشنهاد گردد.

هدف از ارائه­ی تحقیق حاضر ارزیابی وضعیت حمل­ونقل درون شهری پایدار در شهرهای میانی بوده است که در آن شهر نیشابور به عنوان نمونه انتخاب شده و نظام موجود حمل و نقل این شهر با استفاده از تکنیک­های تحلیلیAHP[1]  گروهی و SWOT[2] مورد بررسی قرار گرفته است. نیشابور شهری تک­ هسته­ای بوده و بر اساس مطالعات انجام شده مشخص شد که حمل­ونقل این شهر و شیوه­های سفر در آن با شاخص­های حمل­ونقل پایدار فاصله دارد. هدف حمل­ونقل پایدار هرگز حذف هیچ­یک از شیوه­های سفر نبوده، بلکه فراهم آوردن امکانات و زیرساخت­ها و تشویق به استفاده از شیوه­های پایدارتر و به حداقل رساندن استفاده از شیوه­های ناپایدار می­باشد؛ و در نتیجه سعی می­شود مناسب­ترین ترکیب شیوه­های حمل­ونقل در آن ارائه گردد. برمبنای نتایج حاصل از AHP، مناسب­ترین ترکیب حمل­ونقل برای نیشابور اینگونه حاصل شد: 33.8% پیاده­روی، 22% دوچرخه­سواری، 14.5% اتوبوس و مینی­بوس، 12.5% تاکسی 9.6% اتومبیل شخصی و نهایتاً 7.7% موتورسیکلت. در نتیجه با استفاده از روش AHP پیاده­روی به­عنوان گزینه برتر شناخته شده و امکانات و محدودیت­های آن در قالب نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید با استفاده از روش تحلیلی SWOT بررسی گردید و درنهایت نیز پیشنهاداتی در قالب راهبردهای چهارگانه ارائه شده و با استفاده از تکنیک QSPM[3] اولویت­بندی شد.

کلیدواژه: حمل­ونقل پایدار[4]، روش تحلیل سلسله­مراتبی گروهی (AHP ) ، ماتریس SWOT، توسعه پیاده­مدار[5]، نیشابور[6]

فهرست مطالب

فصل اول : کلیات تحقیق… 1

1-1- مقدمه. 2

2-1- بیان مسأله. 2

3-1- ضرورت و اهمیت موضوع. 3

4-1- اهداف تحقیق.. 4

1-4-1- هدف اصلی تحقیق.. 4

2-4-1- اهداف فرعی.. 4

5-1- پرسش‌های تحقیق.. 5

1-5-1 – پرسش اصلی.. 5

2-5-1- پرسش‌های فرعی.. 5

6-1- پیشینه تحقیق.. 5

7-1- فرآیند تحقیق.. 7

8-1- روش تحقیق.. 10

9-1- کاربرد نتایج تحقیق.. 12

10-1- مشکلات و موانع تحقیق.. 12

11-1- مفاهیم اصلی تحقیق.. 12

12-1- جمع‌بندی.. 16

فصل دوم : مبانی نظری تحقیق… 17

1-2- مقدمه. 18

2-2- مروری بر پیشینه برنامه ریزی حمل و نقل.. 18

1-2-2-سیر تکامل تفکر برنامه ریزی حمل و نقل شهری در جهان ( پس از دهه 1980): 18

2-2-2-سیر تکامل تفکر برنامه ریزی حمل و نقل در ایران.. 22

3-2- نظریه‌ها و دیدگاه‌های مرتبط با حمل و نقل پایدار 24

1-3-2- نظریه توسعه پایدار- توسعه پایدار شهری.. 24

2-3-2-  جنبش نوشهرسازی ( نوشهرگرایی) 27

3-3-2-دیدگاه‌های اندیشمندان حمل و نقل انسان محور 29

1-3-3-2-  جین جیکوبز. 29

2-3-3-2- کالین بوکانان.. 30

3-3-3-2-دونالد اپلیارد. 31

4-3-3-2-  پیتر کالتروپ… 32

4-2- ابعاد حمل و نقل پایدار شهری.. 32

1-4-2- بعد زیست‌محیطی حمل و نقل پایدار 33

2-4-2- بعد اجتماعی حمل و نقل پایدار 33

3-4-2- بعد اقتصادی حمل و نقل پایدار 33

5-2- محورهای حمل و نقل پایدار 34

6-2- اهداف حمل و نقل پایدار 35

7-2-راهبردها و استراتژی‌های عمده حمل و نقل پایدار 38

1-7-2-تغییرات در تکنولوژی وسایل نقلیه / سوخت… 39

2-7-2-اصلاح نحوه‌ی استفاده از وسایل.. 39

3-7-2-مدیریت تقاضا 39

4-7-2-استراتژی کاربری زمین.. 40

8-2- سیاست‌های عمده‌ی حمل و نقل پایدار 40

9-2- اصول برنامه ریزی و سیاست گذاری در دست‌یابی به حمل و نقل پایدار 41

1-9-2- محدودیت تردد وسایل نقلیه. 41

2-9-2-تغییر ساختار شهری و کاربری زمین.. 42

3-9-2-کاهش نیاز به سفر و تقلیل تأثیرات سوء حمل و نقل.. 43

1-3-9-2-ترویج پیاده‌سازی.. 43

2-3-9-2- ترویج دوچرخه سواری.. 43

3-3-9-2-گسترش حمل و نقل عمومی.. 43

4-9-2-تغییر فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه‌ی شخصی.. 44

5-9-2-مدیریت تقاضای سفر. 44

1-5-9-2- پیش‌بینی پارکینگ‌ها 44

2-5-9-2- پیش‌بینی نیازهای حرکت کالا. 45

3-5-9-2- پیش‌بینی نیازهای معلولین.. 45

6-9-2- ارتقاء کیفیت زیست‌محیطی.. 45

7-9-2-توجه به نقش شبکه‌ی حمل و نقل در مدیریت بحران حوادث طبیعی.. 46

10-2-شاخص‌های حمل و نقل پایدار 46

11-2-چالش‌های اصلی توسعه پایدار حمل و نقل.. 51

1-11-2-چالش‌های پایداری مالی و اقتصادی حمل و نقل.. 51

2-11-2-چالش‌های پایداری محیطی و بو مشناسی حمل و نقل.. 51

3-11-2-چالش‌های پایداری اجتماعی و توزیعی حمل و نقل.. 52

12-2-چارچوب نظری تحقیق.. 52

13-2-  پیاده‌سازی ( حمل و نقل پیاده‌ محور ) 53

1-13-2-  مقدمه. 53

2-13-2-  ضرورت و اهمیت موضوع. 54

3-13-2- مؤلفه‌های تأثیرگذار در محیط‌های پیاده‌سازی.. 55

4-13-2-  اصول و معیارهای حمل و نقل پیاده‌سازی.. 62

5-13-2- راهبردها و سیاست‌های حمل و نقل پیاده‌سازی.. 63

6-13-2-  نتیجه‌گیری.. 64

14-2- دوچرخه سواری.. 65

1-14-2- مقدمه. 65

2-14-2-  پیشینه تردد دوچرخه در جهان و ایران.. 66

3-14-2- انواع مسیرهای دوچرخه. 66

4-14-2- عوامل مؤثر در طراحی شبکه دوچرخه سواری موفق شهری.. 67

5-14-2-  نتیجه‌گیری.. 68

15- 2- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.. 68

فصل سوم : روش شناسی… 70

1-3- مقدمه. 71

2-3- روش تحقیق.. 71

3-3- جامعه‌ی آماری.. 73

4-3-روش نمونه گیری، حجم نمونه مورد مطالعه. 74

5-3- فرآیند تحقیق.. 76

6-3-تکنیک‌های آماری مورد استفاده در توصیف و تحلیل اطلاعات… 78

1-6-3- چارچوب مفهومی مدل روش تحلیل سلسله( AHP)  گروهی.. 78

1-1-6-3-  تصمیم گیری و روش تحلیل آن.. 78

2-1-6-3-دلیل استفاده از روش AHP. 78

3-1-6-3-  روش تحلیل سلسله (AHP) 79

4-1-6-3-  روش تحلیل سلسله (AHP) گروهی.. 81

2-6-3- چارچوب مفهومی مدل SWOT.. 83

1-2-6-3-  ضرورت و کاربرد تحلیل SWOT در شهرسازی.. 83

2-2-6-3-  مفاهیم پایه تحلیل SWOT.. 83

3-2-6-3-  چارچوب و فرآیند تکنیک SWOT.. 86

4-2-6-3-  مراحل انجام تحلیل SWOT و تلفیق آن با ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی IE. 87

7-3- محدودیت‌های روش‌شناختی تحقیق.. 89

8-3-تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم و شاخص‌ها 90

9-3- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.. 90

فصل چهارم : بررسی نمونه موردی و ارائه یافته‌های تحقیق… 91

1-4- مقدمه. 92

2-4- معرفی اجمالی قلمرو مکانی تحقیق ( شهر نیشابور ) 92

1-2-4- روند رشد و دگرگونی جمعیتی و گسترش شهر نیشابور 93

1-1-2-4- روند دگرگونی جمعیت شهر نیشابور 93

2-1-2-4- روند دگرگونی و گسترش شهر نیشابور 94

2-2-4- بررسی پیشنهادات حمل و نقلی طرحهای تهیه شده برای نیشابور 95

1-2-2-4- طرح تفصیلی نیشابور ( مصوب سال 1382) 95

2-2-2-4- مطالعات ساماندهی ترافیک شهر نیشابور ( مصوب 1382 ) 96

3-2-2-4-مطالعات نیازمندی‌های ترافیکی شهر نیشابور در افق طرح جامع شهرسازی.. 97

4-2-2-4-جمع‌بندی.. 98

3-2-4- مطالعه شبکه خیابان‌های اصلی شهر. 99

4-2-4- اهداف سفر در شهر نیشابور 100

5-2-4- بررسی شیوه‌های مختلف حمل و نقل در وضع موجود شهر نیشابور 102

1-5-2-4- حمل و نقل عمومی و نیمه عمومی.. 102

1-1-5-2-4-اطلاعات خطوط تاکسیرانی و اتوبوس رانی موجود. 103

2-5-2-4- مطالعات مربوط به شبکه دوچرخه سواری نیشابور 106

4-2-5- 3-بررسی عبور و مرور عابرین پیاده و کریدورهای مربوطه در سطح شهر نیشابور 109

3-4- توصیف یافته‌های تحقیق.. 110

1-3-4- مقدمه. 110

2-3-4-  روش AHP گروهی.. 111

1-2-3-4- ساخت درخت سلسله. 112

2-2-3-4-  انجام مقایسه زوجی معیارها و زیر معیارها ( در صورت وجود ) 115

3-2-3-4-  مقایسه زوجی گزینه‌ها بر اساس معیارها یا زیر معیارها 116

4-2-3-4-  تشکیل جدول‌های مقایسه گروهی و استخراج اولویت‌ها از آن‌ها 117

5-2-3-4-  ترکیب جداول و انتخاب گزینه برتر. 117

6-2-3-4-بررسی نرخ سازگاری.. 118

3-3-4- روش SWOT.. 118

1-3-3-4-  مرحله یک : ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و عوامل خارجی و ماتریس بررسی رقابتی.. 119

2-3-3-4- مرحله دوم : انواع راهبردهای امکان پذیر. 122

4-4- تحلیل یافته‌های تحقیق.. 126

1-4-4- نتایج حاصل از مراحل روش AHP. 126

2-4-4- نتایج حاصل از مراحل روش SWOT.. 144

1-2-4-4- مرحله اول: ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و عوامل خارجی و ماتریس بررسی رقابتی.. 145

2-2-4-4-  مرحله دوم تعیین جایگاه راهبردها 149

3-2-4-4- مرحله سوم : تصمیم گیری؛ تعیین اولویت راهبردها با استفاده از تکنیک QSPM… 150

5-4- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.. 170

فصل 5 : جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات… 171

1-5- مقدمه. 172

2-5 – مروری بر اهداف طرح.. 173

1-3-5- هدف اصلی تحقیق.. 173

2-3-5- اهداف فرعی.. 174

3-5- پرسش‌های تحقیق.. 174

4-5- نتیجه‌گیری.. 178

5-5- پیشنهادات… 180

1-5-5- پیشنهادات این تحقیق.. 180

2-5-5- پیشنهاد پروژه‌ها و اقدامات آتی.. 180

1-2-5-5- اقدامات پیشنهادی.. 181

2-2-5-5- طرح‌ها و پروژه‌های پیشنهادی.. 181

منابع.. 182

پیوست‌ها. 187

پیوست شماره1: پرسشنامه AHP با هدف شناسایی شیوه‌های حمل و نقل پایدار شهری برای نیشابور 188

پیوست شماره2: پرسشنامه SWOT با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه پیاده‌سازی نیشابور 202

پیوست شماره3: پرسشنامه QSPM با هدف تعیین میزان اثر هر یک از عوامل در رسیدن به راهبردهای ارائه شده برای ارتقاء توسعه پیاده‌سازی..

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.