• دسترسی آسان به اطلاعات. [۵۸]

 

 

 

اجزاء تشکیل‌دهنده ارتباطات بین‌الملل

 

 

سیستم ارتباطات بین‌الملل از زیرسیستم‌ها و اجزائی ساخته شده، که باهم متناسب، مرتبط و متعامل هستند. اندام‌های اصلی این سیستم عبارتند از:

 

 

 

1. خبرگزاری‌های بین‌المللی؛ مراد، خبرگزاری‌هایی هستند که اخبار خام را از سراسر جهان جمع‌آوری و بعد از پرورش آن‌ها، مجدداً در سراسر جهان منتشر می‌کنند. امروزه چهار خبرگزاری آسوشیند پرس(آمریکا)، یونایتدپرس(آمریکا)، رویترز(انگلیس) و فرانس پرس(فرانسه) در چنین قلمرویی فعالیت می‌کنند.

 

 

اخبار فعلی جهان نیز غالباً از طریق این خبرگزاری‌ها تأمین شده و خبرگزاری‌های هر کشوری از جمله مشترکان این خبرگزاری‌ها به‌شمار می‌روند.

 

 

 

2. رسانه‌های ملی و محلی؛ مراد، رسانه‌هایی هستند که در سطح یک کشور یا بخشی از یک کشور فعالیت می‌کنند، اعم از خبرگزاری‌ها، مطبوعات، رادیو و تلویزیون.

 

 

2. رسانه‌های منطقه‌ای؛ مراد، رسانه‌هایی هستند که از نظر منشأ، متعلق به یک کشور خاص، ولی دارای حوزه نفوذ منطقه‌ای هستند. مهمترین رسانه‌های منطقه‌ای کنونی عبارتند از: خبرگزاری آلمان، کیودو(ژاپن) و اسپانیا.

 

 

رهیافت‌های ارتباط بین‌المللی
چهار پذیره یا رهیافت اساسی، ویژگی فعالیت‌های دانشمندان، حکومت‌ها، دست‌اندرکاران، رسانه‌ها و یک یک شهروندان را در زمینه ارتباط بین‌المللی در نیم قرن گذشته تشکیل داده است. مولانا به‌عنوان متخصص این عرصه، چهار نگرش مذکور را این‌گونه می‌داند:[۵۹]

 

 

 

1. نگرش و رهیافت آرمانی، انسانی؛ این نگرش ایده‌آلیستی، ارتباطات بین‌المللی را ابزار نزدیک کردن مردم و ملت‌ها و یاری‌گر سازمان‌های بین‌الملل در جهت خدمات‌دهی به جامعه جهانی می‌داند. این ره‌یافت سعی در افزایش تفاهم میان ملت‌ها و مردم، برای رسیدن به صلح جهانی دارد و ارتباط بین‌الملل را عامل ارتقای این تفاهم و دست‌یابی به صلح جهانی می‌داند.

 

برای دانلود متن کامل این فایل به سایت torsa.ir مراجعه نمایید.

 

 

1. نگرش نوآیینی سیاسی؛ این ره‌یافت به ارتباط بین‌المللی به‌چشم آوازه‌گری(پروپاگاندا)، رویارویی ایدئولوژیک،‌ تبلیغ تجاری، آفرینش اسطوره‌ها و تکرار مکررات می‌نگرد و از کاراکتری اقتدارگرا و توتالیتر برخوردار بوده و از ارتباطات، درک یک سویه‌ای دارد. از همین‌رو بر حاکمیت‌های متمرکز و سازمان‌‌دهنده تأکید می‌کند.

 

 

1. اطلاعات به‌مثابه‌ی قدرت اقتصادی در حوزه نظام بین‌الملل؛ این رهیافت بر اطلاعات موجود در بافت بین‌الملل، به‌عنوان قدرت اقتصادی می‌نگرد. این نوع نگرش که موجب غرب‌زدگی کشورهای پیرامونی و کمتر توسعه‌یافته شده، ترغیب‌کننده‌ی اتکاء به توسعه بین‌المللی، معاملات بازرگانی، بازاریابی، تجارت، نوسازی و انتقال فن‌آوری است.

 

 

1. اطلاعات به‌مثابه قدرت سیاسی؛ رهیافت چهارم به اطلاعات به شکل اخبار و داده‌ها، به‌عنوان کالایی خنثی و خالی از ارزش می‌پردازد. این در حالی است که مضامین فرهنگی کشور انتقال‌دهنده اطلاعات نیز به‌همراه اطلاعات منتقل می‌شوند.

 

 

گرایش‌های ذکرشده نشان می‌دهند، که چگونه حکومت‌ها، دانشمندان و مسؤلان رسانه‌ها به تعریف گنجایش‌های رو به فزونی ارتباط بین‌المللی در پنج دهه‌ی گذشته پرداخته‌اند.
اشکال ارتباط بین‌المللی
برخی از مهم‌ترین اشکال ارتباطات بین‌الملل را می‌توان این‌گونه دانست:

 

 

 

1. ارتباط سیاسی بین‌المللی؛ جریان سیاسی اطلاعات، یکی از سنتی‌ترین شکل‌های ارتباط بین‌المللی بوده است. در شکل سنتی، از ارتباطات میان‌فردی بهره می‌جستند؛ اما با ابداع فن‌آوری ارتباطی نوین و پیدایش بازیگران غیر سیاسی، روش سیاستمداری نوین، بیشتر به توده‌ها و عامه مردم گرایش داشت. پژوهش‌گران، این جریان نوین اطلاعات را به‌عنوان سیاستمداری عمومی بازشناسی کرده‌اند؛ که از ویژگی‌های مهم آن، اهمیت دادن به آراء عمومی است. دولت‌ها در سایه‌ی پیشرفت‌های تکنولوژیکی ارتباط قادر شدند، پیام‌های خود را به مخاطبان ملی و بین‌المللی هدایت کنند؛ به‌همین جهت، به برپایی بنگاه‌های اطلاع‌رسانی و آوازه‌گری پرداختند. حکومت‌ها سعی می‌کنند، با بهره‌گیری از رسانه‌ها، هویت برتر ملی خود را در عرصه جهانی نمایش دهند. در واقع می‌توان گفت دولتها از دیپلماسی رسانه‌ها در فرایند سیاست خارجی خود بهره می‌برند.

 

 

1. ارتباط اقتصادی بین‌المللی؛ در جهان امروز، فن‌آوری اطلاعات و فرآورده‌های آن و خدمات مبتنی بر اطلاعات، به‌عنوان محوری برای اقتصاد درآمده و ارتباطات دوربرد و بین‌المللی، جزئی حیاتی از هر اقتصاد ملّی به‌شمار می‌رود. اطلاعات، فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات امروزه به‌عنوان ثروت و یک منبع ملی بخش مهمی از تجارت فرامرزی را تدارک دیده و صبغه اقتصادی پیدا کرده است؛ چراکه در این نظام، اقتصاد، رو به جهانی‌شدن و بین‌المللی‌شدن است.

 

 

1. ارتباط راهبردی بین‌المللی؛ مراد از این‌گونه ارتباط همان بعد راهبردی جریان اطلاعات و ارتباطات در سطح بین‌الملل است.

 

 

ارتباطات جهانی در عصر حاضر
جریان ارتباطات و اطلاعات بین‌المللی عصر حاضر، معمولاً به‌طور افقی، میان ساختار نخبگانی در سه سطح متمایز و تا حدودی بین‌المللی رخ می‌دهد: ۱) ارتباط نخبگانی داخلی، اجتماعی‌شدن و مجادله سیاست، ۲) سیاستمداری نخبگانی قدرت‌های بزرگ و همکاری، تنش‌زدایی یا تن دادن با اکراه ۳) نخبگان بین‌المللی و فرامرزی، اجتماعی‌شدن و فعالیت‌ها.
این جریان ارتباطات و اطلاعات درون‌نخبگانیِ تا حدودی جهانی، به حرکت عمودی و فرودی به‌سمت همگان گرایش دارد. البته این سخن بدان معنا نیست که میان نخبگان هیچ رقابتی وجود ندارد؛ بلکه اگر نظام بین‌المللی فعلی را یک کل فرض کنیم، گرایش حفظ نظام محافظه‌کارانه رو به رشد این سطح از فعالیت‌های نخبگان در ارتباط و روابط بین‌الملل، به‌سوی ایجاد خط عمودی پیام‌های بسیار مشابهی گرایش دارد؛ که به‌ظاهر بیشتر در راستای خط عمودی جهانی رشد می‌کند. البته استثنائاتی معین در این‌مورد و در سطح کارکردی خاص وجود دارد؛ اما به‌طور کلی از میانه‌ی دهه ۱۹۶۰، این نکته ویژگی عمده‌ی روابط بین‌الملل بوده است.[۶۰]
در عصر کنونی، نظام ارتباطات و اطلاعات بین‌المللی در اختیار قدرت‌های بزرگ قرار دارد و این قدرت‌ها با در اختیار داشتن خبرگزاری‌های بین‌المللی جهان و شبکه‌های تلویزیونی بین‌المللی نظیر بی‌بی‌سی (BBC)، سی‌ان‌ان (CNN) و ماهواره‌های ارتباطی جهان، قدرت تجزیه و تحلیل مسائل جهانی را در سطوح محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. در این میان، کشورهای جهان سوم و در حال توسعه، که از نظر خبری وابسته به سیستم‌های خبری سه کشور غربی(آمریکا، فرانسه و انگلیس) می‌باشند، به‌خاطر فقر آموزش، ضعف تجهیزات و کمبود بودجه، اطلاعات و نیروی انسانی کارآمد، اطلاعات پرورده‌ی اولیه خیرگزاری‌های بین‌المللی را بدون تغییرات اساسی در اختیار پیام‌گیرندگان نهایی قرار می‌دهند و بدین‌وسیله سیاست‌های نظام‌یافته و هدفمند سه قدرت مهم غربی، در بستری از تکثر، به‌صورت یک جریان آزاد ارتباطی، تمام مردم جهان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. بنابراین در عصر حاضر، برای ارتباطات و اطلاعات می‌توان یک نمودار عمودی در نظر گرفت، که کشورهای بزرگ غربی در رأس آن قرار گرفته و نوعی امپریالیسم خبری را به‌وجود آورده‌اند.
رابطه ارتباطات بین‌الملل و روابط بین‌المللی
ارتباطات بین‌الملل که ناظر به فعالیت رسانه‌های بین‌المللی است، به‌عنوان یک وسیله، مورد استفاده بازیگران حوزه‌ی روابط بین‌الملل، که عرصه امور سیاسی است، قرار می‌گیرد و بازیگران دولتی و غیردولتی این عرصه، با بهره‌گیری از رسانه‌های بین‌المللی، سعی در پیشبرد اهداف و منابع خود دارند.
تحوّلات سریع در حوزه ارتباطات، بر مطالعات و تحقیقات مربوط به ارتباطات، اثرات بسیاری در روابط بین‌المللی گذارده و افق‌های جدیدی را در مسائل آن گشوده است. از جمله عوامل اثرگذار در این تحولات، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: