شکل ۲-۹ مقالات ترکیبی روش AHP با سایر روش ها
همانطور که در نمودار پایین مشخص است تعداد مقالاتی که از چند روش به صورت ترکیبی استفاده کرده‍اند، از سال ۲۰۰۳ در حال افزایش است به نحوی که در سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ این مقالات بیشتر از روش‍های تکی می‍باشند.
نمودار ۲-۱۰ نسبت تعداد مقالات تکی و ترکیبی در ۱۰ سال اخیر
۲-۶ بررسی ویژگی های مختلف مسئله انتخاب تامین کنندگان
در مقالات مختلف مرتبط با موضوع انتخاب تامین‍کنندگان، ویژگی های متفاوتی در نظر گرفته شده‍اند. برخی از آن ها چند محصولی می‍باشند و تقاضا در آن ها معلوم و ثابت نیست، تعدادی سفارشات را چند دوره‍ای در نظر می‍گیرند و بعضی از مقالات علاوه بر انتخاب تامین‍کنندگان اهداف دیگری را نیز دنبال می‍کنند. در این بخش به بررسی این ویژگی‍ها می‍پردازیم.
۲-۶-۱ تعیین اندازه سفارشات به تامین کننده ها
در برخی موارد تامین‍کنندگان رتبه‍بندی شده ظرفیت تولید محدودی دارند و کارخانه‍ها باید محصولات مورد نظر خود را به بیش از یک تامین‍کننده اختصاص دهند. در چنین مواردی تعیین اندازه سفارشات به تامین‍کنندگان مختلف اهمیت می‍یابد و این مسئله معمولا با یک مدل برنامه ریزی خطی حل می شود. به این ترتیب که با تعریف یک متغیر به عنوان مقدار سفارش اختصاص یافته به تامین‍کننده، مقادیر سفارشات را در حالت بهینه محاسبه می‍کنند. این رویکرد در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته و از میان ۱۷۰ مقاله مطالعه شده بین سالهای ۱۹۹۹-۲۰۰۹، ۶۲ مورد مسئله تخصیص سفارشات را لحاظ کرده و تنها به رتبه بندی تامین‍کنندگان بسنده نکرده‍اند.
۲-۶-۲ مدلهای چند دوره ای
دراغلب مقالات سفارش محصولات فقط برای یک دوره در نظر گرفته شده در حالی که بعضی از آنها محصولات مورد نیاز خود را برای چند دوره سفارش داده‍اند. مدلهای چند دوره‍ای مانند مقالات : دمیرتس و همکاران[۳۷]‍[۳۹]، سمی و همکاران[۳۸]‍[۵۸]، لیائو و همکاران[۳۹][۵۹]، لینگ و همکاران[۴۰](۲۰۰۶)، بسنت[۴۱](۲۰۰۵).
۲-۶-۳ مدلهای موجودی
برخی از مدلهای انتخاب تامین‍کنندگان به طور همزمان مسئله موجودی را نیز در بر می‍گیرند و هزینه‍های نگهداری آن را لحاظ می‍کنند. مانند مقالات‍: قدسی پور[۴۲][۵۱]، دمیرتس و همکاران‍[۳۹]، ساکی[۴۳][۶۰]، رضایی و همکاران (۲۰۰۸ .(
۲-۷ جمع بندی
در این فصل به طور خلاصه کلیه روش‍هایی که در مقالات مورد استفاده قرار گرفته بودند بیان شد. همچنین برخی از مقالات نیز به عنوان نمونه معرفی شدند. در فصل بعد مدل‍های پیشنهادی برای مسئله انتخاب تامین‍کنندگان در هر دو لایه ارائه خواهند شد.
فصل سوم
شرح مسئله و پیش فرض های آن
۳-۱ مقدمه
همانطور که در فصل‍های گذشته بررسی شد، تاکنون هیچ مدل برنامه‍ریزی ریاضی برای انتخاب تامین‍کنندگان دو لایه از زنجیره تامین ارائه نشده است و با توجه به اهمیت این موضوع در افزایش کارایی زنجیره‍های تامین و بهینه‍سازی فرایند انتخاب تامین‍کنندگان و این که مسئله مورد نظر دغدغه صنعت نیز می‍باشد، در این فصل، ابتدا مدل ریاضی انتخاب بهترین تامین‍کنندگان برای سفارش یک محصول خاص ارائه شده است و در ادامه این مدل از جهات گوناگون توسعه یافته تا به واقعیات و نیازهای موجود در صنعت نزدیک‍تر شود.
۳-۲ مدل سفارش یک محصول خاص
مواد و قطعات خریداری شده از تامین‍کنندگان بطور متوسط ۵۰ درصد کل هزینه‍های تولیدی را تشکیل می‍دهند. بنابراین هزینه‍های مدیریت زنجیره‍ تامین ، یک عنصر اصلی در مدیریت هزینه کل و افزایش سودآوری شرکت می‍باشد .تصمیمات برون‍سپاری تنها به مواد و قطعات محصول محدود نمی‍شود و در رابطه با فعالیتهای غیر تولیدی از قبیل خدمات پشتیبانی نیز قابل کاربرد است. در کنار ملاحظات هزینه و سود، در تصمیمات تامین، مسائل استراتژ‍یک، ارزیابی مالی، کارایی و ریسک در رابطه با تامین‍کننده، قابلیت اطمینان، زمانهای پیشبرد و تحویل مد نظر قرار می‍گیرند. زمانیکه تمام این فاکتورها با هم در نظر گرفته می‍شوند، تصمیم تأمین می‍تواند یک تصمیم بسیار پیچیده و حساس باشد که بر سودآوری و موقعیت رقابتی تأثیر ‍می‍گذارد. مدل ارائه شده در این بخش حالتی را در نظر می‍گیرد که یک شرکت صنعتی برای تولید خود نیازمند به مونتاژ چندین قطعه به یکدیگر می‍باشد تا از ترکیب آنها محصول نهایی خود را تشکیل دهد و در نهایت تصمیم به برون‍سپاری قطعه‍ای خاص می‍گیرد. در این میان می‍بایست از بین J تامین‍کننده لایه اول خود، تعدادی را بر اساس تقاضای مورد نظر برای تهیه قطعه خاص و ظرفیت تولید هر یک از تامین‍کنندگان انتخاب نماید و در نهایت محصولات رابه آن‍ها سفارش دهد. همچنین فرض بر این است که قطعه مورد نظر که شرکت خریدار تصمیم به برون‍سپاری آن گرفته است، متشکل از M قلم ماده اولیه است که تامین‍کنندگان لایه اول باید آنها را بر اساس ضریب مصرف در قطعه تولیدی، تهیه کنند. به همین منظور باید از بین P تامین‍کننده لایه دوم که هر کدام تعدادی از مواد اولیه مورد نیاز را تولید می‍کنند، تعدادی را انتخاب کنند. از آنجایی که نحوه تامین مواد اولیه، کیفیت آن‍ها و سایر پارامترها، بدون شک بر عملکرد تامین‍کنندگان مستقیم سازمان اثر گذارند‍[۸]، مدل ارائه شده در این بخش به صورت همزمان بهترین تامین‍کنندگان را در هر دو لایه انتخاب می‍کند و در حقیقت شبکه تامین را در حالت بهینه طراحی می‍کند. پس از انتخاب بهترین تامین‍کنندگان در هر دو لایه، به دلیل وجود محدودیت ظرفیت تولید برای تامین‍کنندگان مختلف، میزان بهینه سفارشات به هر یک از آن‍ها نیز محاسبه می‍شود. شکل (۳-۱ ) شبکه ای از تامین‍کنندگان و خریدار را در دو لایه نشان می‍دهد:
تامین کننده ۱
تامین کنندگان مواد اولیه
تامین کنندگان لایه اول
تامین کننده ۲
تامین کننده P
شکل ۳-۱ شبکه تامین قطعه مورد نظر خریدار و مواد اولیه
۳-۳ معیارهای مهم به کار گرفته شده در انتخاب تامین کنندگان
در سال ۱۹۶۶، دیکسون در مقاله خود ۲۳ معیار را معرفی کرد که برای انتخاب تامین‍کنندگان از اهمیت ویژه ای برخوردارند و آنها را بین ۰ تا ۴ وزن دهی کرد. ( بی اهمیت=۰ و بسیار مهم =۴)