مغهوم طبقه و قشر در ایران در آثار محققان چگونه تعریف شده است ؟

 

• تحلیل طبقه و قشر در ایران در این آثار چه دستهبندی هایی قابل شناسایی است ؟

اهداف پژوهش و ضرورت آن:
جامعه ایران، جامعهای است که در دو قرن اخیر تحولات اجتماعی بسیاری را از سر گذرانده است . یکی از ویژگیهای بارز جامعه ایران این است که از قومیت ها، مذاهب و طبقات و اقشار اجتماعی مختلفی ترکیب یافته است. تلاش برای درک صورت بندیهای اجتماعی و طبقات و اقشار مختلفی که در جامعه ایران شکل گرفته است، همواره مورد توجه افراد مختلف قرار گرفته است. در سالهای اخیر تو

 

دانلود کامل پایان نامه در سایت pifo.ir موجود است.

جه بیشتری به مسئلهی صورت بندی های اجتماعی و روند تکوین طبقات و اقشار مختلف در ایران شده است. نظرات فراوانی در این زمینه مطرح شدهاند. بعضی از این نظریهها حاکی از تکوین طبقه به مفهوم مارکسیستی آن در ایران هستند و بعضی دیگر وجود یک قشربندی اجتماعی به معنای وبری را برای جامعه ایران متصور هستند. همچنین دستهای دیگر از این نظریات یک نظریه ترکیبی مبتنی بر ترکیب نظریات مارکس و وبر را برای جامعه ایران مناسب میدانند. با توجه به وجود این نظریات متعدد و گاه متضاد، انجام یک تحقیق علمی و به دور از پیش داوری در مورد تکوین طبقات و اقشار مختلف در جامعه ایران ضرورت مییابد. یک گام مهم در انجام تحقیقات علمی در این زمینه، بررسی نظریات مطرح شده در این زمینه و سنخشناسی این نظریات است، تا بتوانیم به درک روشنی از مناسبات اجتماعی در ایران دست پیدا کنیم.
فرضیه پژوهش:

 

• سنخ شناسی نظریات مربوط به مفهوم طبقه در ایران، حوزهها ی گستردهای از دستهبندی از طبقه تا قشر را در بر میگیرد.

 

• زمینه‌پژوهش:

از مهمترین نظراتی که در مورد تکوین طبقات در ایران مطرح شده و در این تحقیق مورد توجه قرار میگیرد، نظریات یرواند آبراهامیان، همایون کاتوزیان، احمد اشرف، فرهاد نعمانی، احمد سیف، عباس ولی، حسین ادیبی، احسان طبری، خلیل ملکی، علی شریعتی، جان فوران، جیمز بیل، آن لمبتون، علیرضا ازغندی، ابراهیم انصاری میباشند.
تحقیقات داخلی:

 

• علی اکبر اکبری(۱۳۵۷)در کتاب “علل ضعف تاریخی بورژوازی ایران” عواملی چون هجوم اقوام وحشی خارجی و جنگ و غارتهای عشایر داخلی و هجوم غرب متمدن را به عنوان اساسی ترین عوامل عقب ماندگی اقتصادی و اجتماعی و ضعف و ناتوانی بورژوازی ایران مطرح کرده است. وی طبقه و گروه اجتماعی را به عنوان یک واقعیت عینی مبتنی بر واقعیت های اقتصادی و اجتماعی میداند که بر اساس آن تمامی جهات زندگی اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فکری یک طبقه و همه مردم جامعه قابل تبیین است. طبقه مولود روابط تولیدی است که از ارتباط و وحدت روابط تولیدی و نیروهای تولیدی شیوه تولیدی مشخص میشود. بر این اساس به بررسی وضع نیروها و قشربندی اجتماعی در دوره قاجاریه بر مبنای نقد کتاب ” جامعهشناسی روستایی” اثر خسرو خسروی میپردازد. همچنین به وجود نظام فئودالی در ایران اشاره دارد که با وجود تلاش غرب برای توسعه و حاکمیت سرمایهداری همچنان موقعیت خود را حفظ میکند و ادامه مییابد.

 

• احمد سیف (۱۳۵۷) در کتاب” درباره فئودالیسم ایران پیش از مشروطه” به نقد کتاب “گزارشی کوتاه از تحولات فکری و اجتماعی در جامعه فئودالی ایران ” نوشته محمد فشاهی پرداخته است و دیدگاههای محمد فشاهی را در مورد وجود نوعی فئودالیسم در ایران را نقد کرده است. ولی خود نویسنده در متن کتاب هیچ دیدگاه روشنی در مورد شیوههای تولید ایران بیان نمیکند.

 

• حسین ادیبی(۱۳۵۸) در کتاب” طبقات متوسط جدید در ایران”، به ظهور و گسترش طبقهی متوسط جدید اشاره می‌کند. به اعتقاد او این طبقه که بیشتر آنها را بوروکرات‌ ها تشکیل می‌دهند، محصول رشد و پیشرفت آموزش و پرورش در نتیجهی گسترش بورژوازی هستند.

 

• فرهاد نعمانی(۱۳۵۸) در کتاب “تکامل فئودالیسم در ایران”، بیان میکند که در دوران ساسانیان روابط بردهداری بتدریج در ایران از میان رفت و سپس روابط فئودالی جایگزین آن شد و در طول دورانهای مختلف، دچار فراز و نشیبهای مختلف شد و در آغاز قرن دوازدهم هجری قمری، جامعه فئودالی وارد مرحله تلاشی و انحطاط گردید. نعمانی وجود شیوه تولید آسیایی در ایران که بر سازمان خاص آبیاری متکی است، را نفی می‌کند.