روش شناسی تحقیق

۳-۱ روش تحقیق

واژهی روش، به معنی دقیق «در پیش گرفتن راهی» و یا معین کردن گامهایی است که برای رسیدن به هدفی، میباید با نظمی خاص برداشت. طبیعت این گامها و اوصاف تفصیلیشان بستگی به هدف مطلوب ونحوه رسیدن به آن دارد. لذا روش علمی بسته به اینکه هدف از علم، تسلط بر طبیعت باشد یا کشف حقیقت، فرق میکند و بر حسب اینکه کدام تئوری را درباره نسبت میان آن اهداف و شرایط اولیه عجز و جهل انسان قبول کنیم، باز فرق میکند. دستیابی به هدفهای علم یا شناخت علمی میسر نخواهد بود، مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرد. به عبارت دیگر تحقیق از حیث روش است که اعتبار مییابد نه موضوع تحقیق. روشهای تحقیق به عنوان هدایتگر جستجوهای علمی در جهت دستیابی به حقیقت به شکلهای مختلف دستهبندی میشود. هر کدام از دستهبندیها دربرگیرنده روشهای مختلفی هستند که کاربردها، مزایا ومعایب خاص خود را دارند. پژوهشگر باید توجه داشته باشد که اعتبار دستاوردهای تحقیق به شدت تحت تاثیر اعتبار روشی است که برای تحقیق خود برگزیده است (خاکی، ۱۳۸۴: ۱۹۴).
تحقیق حاضر از نظر نحوه گردآوری دادهها جزء تحقیقات توصیفی میباشد.
تحقیق توصیفی، آن چه راکه هست توصیف وتفسیر میکند وبه شرایط یاروابط موجود،عقاید متداول، فرایندهای جاری، آثارمشهود یاروندهای در حال گسترش توجه دارد. تحقیق توصیفی، شامل جمعآوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مورد مطالعه میشود (خاکی،۱۳۸۴: ۲۱۰). تحقیق توصیفی را میتوان به دستههایی مانند تحقیق پیمایشی، تحقیق همبستگی، اقدام پژوهشی، بررسی موردی، تحقیق پس رویدادی تقسیم میگردد (سرمد ودیگران،۱۳۸۳: ۸۲) که تحقیق حاضر در گروه تحقیقات پیمایشی قرار دارد.

۳-۲- جامعه آماری

عموم افراد وقتی که از جامعه سخن میگویند به مجموعهای از موجودات زنده و معمولا مردم میاندیشند، در حالی که جامعه ممکن است از اشیاء و عناصر بیجان تشکیل شده باشد. بدین ترتیب میتوان جامعه را چنین تعریف کرد:جامعه بزرگترین مجموعه از موجودات است که در یک زمان معین، مطلوب ما قرار میگیرند
جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق میخواهد به تحقیق درباره آنها بپردازد (سکاران، ۱۳۸۴، ۲۹۴). اگر مقدار متغیری را برای هر یک از عناصر جامعه اندازهگیری کنیم، جامعهی مقادیر آن متغیر را بوجود آوردهایم. از این رو میتوان، جامعه مقادیر متغیر را چنین تعریف کرد: جامعه مقادیر، بزرگترین مجموعه از مقادیر قابل اکتساب متغیرهای تصادفی است که در یک زمان معین، مطلوب ما قرار میگیرد.
محدوده و فضای مطلوب ما جامعه آماری رامعین ومشخص میکند بنابراین تعریف جامعه آماری عبارتست از:تعدادی از عناصر مطلوب موردنظرکه حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند (سرمد و دیگران، ۱۳۸۵: ۶۵). صفت مشخصه، صفتی است که در بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایز کننده جامعه آماری از سایر جوامع باشد.
جامعه آماری به دو نوع تقسیم میشود: محدود و نامحدود. اگر جامعه مقادیر از تعداد محدود و ثابتی تشکیل شود وپایانپذیر باشد آن را محدود و در غیر این صورت، وقتی که جامعه از یک ردیف بیانتهای مقادیر تشکیل شده باشد، آن را نامحدود گویند.
با این وصف، جامعه آماری این تحقیق، از نوع جامعه آماری نامحدود می باشد.
دراین تحقیق برنظریات کارکنان که درهربخش شاغل هستندودرفرایندتوانمندسازی کارکنان موثر است استناد شده است. لذا جامعه آماری در تحقیق حاضرکارکنان اداره کل آموزش فنی وحرفه ای جمعاً به تعداد۱۹۶نفر می باشد.
۳-۳- نمونه آماری
نمونه برداری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است، به طوری که با مطالعه گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات یا ویژگی‌های آزمودنی‌های گروه نمونه قادر خواهیم بود این خصوصیات یا ویژگی‌های رابه اعضای جامعه آماری تعمیم دهیم.(سکاران، ۱۳۸۱: ۲۹۶) برای تعیین نمونه مورد نظرازفرمول آماری زیراستفاده گردیدکه درآن سطح اطمینان ۹۵% وخطای برآوردی ۰۵/۰ لحاظ گردیده است(آذر، ۱۳۷۹: ۷۱)
 
که در آن: ۱۹۶N= ،۹۶/۱= ،۰۵/ E= ، ½ P= ، ½ =۱-P
لذا با توجه به فرمول فوق‌الذکر تعداد نمونه۱۳۰نفر انتخاب شد که پرسشنامه بین آنان توزیع و جمع‌آوری می گردد.

۳-۴- روشها و ابزار گردآوری اطلاعات

روشهای جمعآوری داده های اطلاعاتی بخش لاینفکی از طرح پژوهش است. پژوهشگر باید با ابزارهایی دادههای لازم را از جامعه آماری جمعآوری نماید و با تحلیل، پردازش و تبدیل آنها به اطلاعات به آزمون فرضیهها بپردازد. برای جمعآوری دادهها به ابزارهای گوناگونی نیاز است. نوع این ابزارها تابع عوامل گوناگونی از جمله ماهیت و روش تحقیق است (خاکی، ۱۳۸۴: ۲۳۹). روشهای گردآوری اطلاعات را بطور کلی میتوان به دو طبقه تقسیم کرد: روشهای کتابخانهای، و روشهای میدانی (حافظ نیا،۱۳۸۳: ۱۶۳).
روشهای کتابخانهای
روشهای کتابخانهای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرار میگیرد. ولی در بعضی از آنها در بخشی از فرایند تحقیق ازاین روش استفاده میشودو در بعضی از آنها موضوع تحقیق از حیث روش، ماهیتاً کتابخانهای است و از آغاز تا انتها متکی بر یافتههای تحقیق کتابخانهای است. در تحقیقاتی که ظاهراً ماهیت کتابخانهای ندارد نیز محققان ناگزیر از کاربرد روشهای کتابخانهای در تحقیق خود هستند. در این گروه تحقیقات اعم از توصیفی، علی، همبستگی، تجربی وغیره، محقق باید ادبیات و سوابق مسأله وموضوع را مطالعه کند. در نتیجه،باید از روش کتابخانهای استفاده کند (همان منبع، ۱۶۴).
اسناد عمده در مطالعات کتابخانهای عبارتند از: کتاب، مقالهها و مجلات، میکروفیلم و میکروفلش، دیسکها و دیسکتهای رایانهای، اسناد اصل، اسناد دولتی، نشریه های رسمی دولتی (همان منبع، ۱۶۹).
در تحقیق حاضر از روشهای کتابخانهای نظیر بررسی کتابهای مختلف، مقالات ومجلات علمی، اینترنت و… استفاده شده است
روشهای میدانی
روشهای میدانی به روشهایی اطلاق میشود که محقق برای گردآوری اطلاعات ناگزیر است به محیط بیرون برود و با مراجعه به افراد یا محیط، و نیز برقراری ارتباطات مستقیم با واحد تحلیل یعنی افراد، اعم از انسان، موسسات، سکونت گاهها، موردها وغیره اطلاعات مورد نظر خود را گردآوری کند. در واقع، او باید ابزار سنجش یا ظروف اطلاعاتی خود را به میدان ببرد وبا پرسشگری، مصاحبه، مشاهده وتصویربرداری آنها را تکمیل نماید وسپس برای استخراج، طبقهبندی، تجزیه وتحلیل به محل کار خود برگردد. روشهای متداول و معروف گردآوری اطلاعات میدانی عبارتند از: پرسشنامه، مصاحبه، مشاهدهای، آزمون، تصویربرداری، ترکیبی (همان منبع، ۱۷۹).
ابزار استفاده شده برای گردآوری اطلاعات میدانی در این پژوهش پرسشنامه میباشد.
پرسشنامه
پرسشنامه یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب دادههای تحقیق است. پرسشنامه مجموعهای از سوال است که پاسخ دهنده با ملاحظه آنها پاسخ لازم را ارائه میدهد. این پاسخ، داده مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل میدهد. سؤالهای پرسشنامه را نوعی محرک- پاسخ میتوان محسوب کرد. از طریق سؤالهای پرسشنامه میتوان دانش، علایق، نگرش وعقاید فرد را مورد ارزیابی قرار داد، به تجربیات قبلی وی پی برد وبه آنچه در حال حاضر انجام میدهد آگاهی یافت. اصول کلی تنظیم پرسشنامه به شرح زیر میباشد:
سوالهای پرسشنامه باید بر اساس هدفها یا سوالهای تحقیق تنظیم گردد.
پرسشنامه باید پاسخ دهنده را جذب نموده و سوالهای آن برای او جالب باشد.
پرسشنامه باید تا حد امکان کوتاه باشد و دادههای مورد نیاز پژوهشگر را فراهم آورد.
دستورالعمل تکمیل پرسشنامه باید کوتاه بوده وحاوی کلیه اطلاعات مورد نیاز پاسخدهنده، برای کامل کردن پرسشنامه باشد. پرسشنامه باید همراه دستورالعمل تکمیل آن بوده و چگونگی پاسخ دادن به سوالها را برای پاسخ دهنده تشریح کند (سرمد و دیگران، ۱۳۸۳: ۱۴۲-۱۴۱).
در این پژوهش که به دنبال بررسی توانمند سازی کارکنان در اداره کل آموزش فنی وحرفه ای استان تهران میباشد، وبرای جمع آوری بخش عمده اطلاعات مربوط به توانمند سازی از تستهای توانمند سازی اسپرتیزر استفاده شده که مجموع سوالات پرسشنامه ۲۷ سوال که سوالات ۱تا۶ میزان موثر بودن۷-۱۱ احساس انتخاب ۱۲-۱۷ احساس شایستگی و۱۸ تا ۲۲ احساس معنی داری و۲۳تا ۲۷ احساس اعتماد را می سنجد نمره گذاری سوالات از مقیاس پنج گزینه ای لیکرت استفاده شده که عبارتند از کاملاً مخالف ، مخالف،بدون نظر ، موافق وکاملاً موافق
جدول ۳-۱: جدول سوالات متغیرهای پژوهش