ps://mop.altervista.org/wp-admin/post-new.php#footnote-42″>[42]
مطالعه در باب آیین‌های گذار برای اوّلین بار به صورت رسمی توسّط ون جنپ در سال 1909 در کتابی به همین نام منتشر شد. در تعریف آن می‌توان گفت که آیین‌های گذار انتقالی از یک مرحله‌ی زندگی، فصل یا واقعه را به مرحله، فصل یا واقعه‌ی دیگر نشان می‌دهند. همه در آیین‌های گذار شرکت می‌کنند و جوامع مختلف به طرق گوناگونی آن را نشان می‌دهند.[43] آیین‌هایی مانند تولّد، تشرّف، ازدواج و مرگ مثال‌های بارز آیین‌های گذارند در حالی که ون جنپ تصوّری بسیار گسترده‌تر داشت وی امور فراوانی مثل جشنواره‌های فصلی، آیین‌های قلمروی، قربانی، زیارت و در واقع هر رفتاری (دینی یا غیر دینی) که الگوی سه مرحله‌ای جدایی، انتقال و اِلحاق را شامل شود نوعی آیین گذار می‌دانست:
«انتقال‌ها از گروهی به گروه دیگر و از یک موقعیّت اجتماعی به موقعیّت دیگر در خود واقعیت هستی مضمر هستند، به طوری که زندگی یک مرد از توالی مراحلی با آغازها و پایان‌های مشابه ترتیب یافته است تولّد، بلوغ اجتماعی، ازدواج، پدری، ترقّی به طبقه‌ای بالاتر، تخصّص حرفه‌ای و مرگ. برای هر یک از این مراحل مراسمی وجود دارد که هدف اصلی آن‌ها این است که فرد را قادر سازند که از یک موقعیّت تعریف شده به موقعیّت دیگری گذر کند که آن موقعیّت هم به همان میزان تعریف شده است.»[44]

2. زیارت

2.1 اهمّیت آیین زیارت
زیارت قدرت به حرکت در آوردن تعداد عظیمی از مردم را در دنیا دارد. اقتصاد کشورها و مناطق مختلف را تغییر می‌دهد و پیام‌های سیاسی و نیز مذهبی را منتشر می‌کند. برای مثال: حج هر ساله میلیون‌ها نفر را به خود جذب می‌کند. لوردز در سال 1958 در یکصدمین سالگرد ظهور مریم مقدّس بر بِرناردِ[45] ، بیش از پنج میلیون نفر رابه خود جذب کرد. هر دوازده سال یکبار مراسم زیارتی کومبها ملا[46] که در نقطه تلاقی رود مقدّس در الله آباد برگزار می‌شود بیش از ده میلیون نفر زائر را به طرف خود می‌کشد. حتّی خطر‌های مکان‌های زیارتی نتوانسته است از توجّه زائران بکاهد. برای مثال زیارتگاه شیوایی امارنات در کشمیر که در ارتفاع 12725 فوت بالای دریا قرار دارد، علی‌رغم خطر‌های زیاد، (مثلاً درسال 1928 بیش از پانصد نفر در حال عبور از سی مایل مرتفع در انتهای مسیر مردند و در سال 1970 تعداد هجده نفر در کولاک مردند)باز هم شاهد زائرند.
2.2 گونه‌بندی زیارت
آمیختگی شدید سفر زیارتی با گونه‌های دیگر سفر و نیز تنوّع وگستردگی انواع خود زیارت، انسان‌شناسان را بر آن داشته است تا هریک از منظر و نیّت خود دست به گونه‌بندی زیارت بزنند. برای مثال بازدیدکنندگان رم ممکن است خودشان را به عنوان گردشگران روحانی معرّفی کنند، می‌توان با ارائه تعریفی اعم از زیارت براساس این که فرد در هر لحظه کجا است وچه نگرشی به محل دارد، بازدید کنندگان را نیز زائر نامید. پس مطالعه‌ی گونه‌های مختلف زیارت ما را در یافتن تعریفی جامع‌تر از زیارت یاری می‌رساند. مورینیس تعریفی از زیارت ارائه می‌دهد:
« زیارت سفری است که یک شخص در جستجوی حالتی انجام می‌دهد که معتقد است دربردارنده آرمانی ارزشی است. در مرسوم‌ترین حالت، پایان زیارت، زیارتگاهی است که در نقطه جغرافیایی ثابتی قرار گرفته است. این مکان شهرتی به دست آورده است که زائران را به خود جلب می‌کند…کسی که به نقطه‌ای سفر می‌کند که فقط به دلیل خودش حائز اهمّیت است نیز یک زائر است. زیارت مجازی بدنبال جستجوی مکان است که در قلمرو جغرافیایی قرار نگرفته است. برخی از سفرهای مقدّس سرگردانی‌هایی هستند که هدف ثابتی ندارند، در این‌جا زیارت جستجوی هدفی ناشناخته یا پنهانی است».[47]
همچنین ممکن است زیارت را در قالب سفری جسمانی به مکانی جغرافیایی بدانیم ولی ممکن است این سفری استعاری، درونی و روحانی باشد. همچنین ممکن است زیارت برنامه‌ریزی شده باشد یا این که زائران بمنزله‌ی افرادی سرگردان و به امید هدایت خدا عازم سفر زیارتی شوند. برای مثال در سنّت ایرلندی، اسکاتلندی و ولشی در اوایل قرون وسطی آرمان بیابان تسلّط یافته بود. این مفهوم از مرتاضان گوشه‌نشین قرون اوّلیه‌ی مسیحیت که بنام پدران بیابانی شناخته می‌شدند گرفته شده بود. از دیگر گونه بندی‌های زیارت می‌توان به تقسیم بندی جِی. جی.دیویس[48] اشاره کرد که زیارت را به چهار گونه تقسیم می‌کند: 1ـ زیارت بمنزله‌ی تمرینی روحی 2 ـ زیارت به‌مثابه‌ی تقلیدی از مسیح وقدّیسینش 3 ـ زیارت ،هویّت و اتّحاد 4 ـ زیارت و کتاب مقدّس .[49] سیمون کلمن وجان اِلسنر درکتاب زیارت، گذشته وحال رویکردی تطبیقی را انتخاب می‌کنند که براساس مقصد زیارت و تنوّع چشمگیرشان است. آنان زیارت را به زیارت در جهان کلاسیک، یهودی، اسلامی، مسیحی، هندی، و بودایی تقسیم می‌کنند.[50]
پنج گونه زیارت را می‌توان از هم تفکیک کرد.[51] که عبارت‌اند از :1-زیارت به یک مکان مقدّس 2-زیارت یک شیء مقدّس 3- زیارت شخص مقدّس 4-زیارت به مثابه متن مقدّس 5-زیارت به مثابه سفری کنایی .
2.2.1 زیارت به یک مکان مقدّس
اوّلین مقوله عبارت است از زیارت یک مکان مقدّس، مکان‌های مقدّس می‌تواند از انتزاعی‌ترین مکان‌ها مانند مکان تجلّی خدا یا مریم باکره بر یک نفر باشد مانند: لوردز در فرانسه، فاطیما در پرتغال، ناک در ایرلند، مجوگوریا در بوسنی و هرزگوین و گوآدالوپ در مکزیک. و همچنین ساختار مادّی مانند یک ساختمان مانند دخمه‌ مقدّس در اورشلیم، گرسیلند در تنسی یا زمین فوتبال انفیلد در لیورپول.
این مکان می‌تواند پدیده‌ای در چشم انداز طبیعی باشد، مانند صخره‌ ایرز در استرالیا مرکزی یا رودخانه گنگ در هندوستان یا مکانی که در آن انسان عارضه‌ای طبیعی را بهسازی می‌کند مثل چشمه‌های مقدّس با پله‌کان و سایبان، همچنین مکان‌هایی که گمان می‌رود نیروی طبیعی دارند مثل دوائر سنگی یا سنگ‌های ایستاده یا درختان برای مثال در ایرلند درختستان‌های مقدّس که درختان بلوط دارند زیرا درختستان‌های مقدّس بلوط، در داستان‌ها و شرح حال‌های قدّیسین مسیحی بیان شده است.[52]
2.2.2. زیارت یک شخص مقدّس
زیارت یک شخص مقدّس مانند مادر میرا [53] زنی هندویی که بسیاری از مردم معتقدند او یک تجسّد یا تجلّی از الوهیّت است، هزاران نفر را به دارشاناها یا مراقبه‌های خاموش<s
up>[54]در خانه‌اش جلب می‌کند، امروزه لازم است که زائران حدود سه سال زودتر ثبت‌نام کنند تا بتوانند در دارشانا حضور یابند[55]. ترنر تصویر زنده‌ای از یکی از شهودگرایان لاسالت[56] در فرانسه را به دست می‌دهد که پس از اوّلین مواجهه‌اش با مریم باکره توسّط کلیسا تحت تعلیم قرار گرفته بود. او دور فرانسه، انگلستان و ایتالیا را می‌گشت در حالی که هوادارانش او را احاطه کرده بودند.[57]
2.2.3 زیارت یک شیء مقدّس

href=”https://mop.altervista.org/wp-admin/post-new.php#footnote-114″>[114] , مؤسّسه مطالعات همسویی را انجام می‌داد که به موجب آن هر نوع انحراف از درون را و نقد از بیرون را تحمّل نمی‌کردند.[115] در این میان فقط گلاکمن بود که ارزش کار ترنر را می‌دانست امّا به او توصیه می‌کرد که تا زمانی که در درک آیین‌ها تبحّر کافی نیافته است به تحلیل آن‌‌‌ها نپردازد.[116] ترنر یک ایده را از گلاکمن عاریه گرفت و آن مطالعه جوامع به مثابه فرآیندهای داینامیک بود. گلاکمن و ترنر مفهوم انسجام اجتماعی داینامیک را به مثابه ساختاری فراتر از تضادها و تعارض‌ها درنظر گرفتند که می‌تواند درنهایت منجر به ایجاد یک حالت پایدار شود که این نوع نگرش تفاوتی عمیق با کارکردگرایی کلاسیک داشت. همین نگرش دیالکتیکال گلاکمن و تأکیدش برخاصیت فرآیندی جامعه به ترنر کمک کرد تا مفاهیم درام اجتماعی و زندگی اجتماعی به‌مثابه فرآیند را بر آن استوار سازد. [117]

2. تحلیل نماد در آیین

مقدمه
دو عامل در گرایش ترنر به مطالعه تخصّصی آیین نقش داشت ابتدا شوق و هیجان شخصی خودش تا آن جا که در اثنای مطالعاتش در مؤسّسه درباره آیین لوندا [118]هم مقاله‌ای نوشت[119] و نیز وی هیجانش را از مشاهده عینی آیین اِحیا در حین فعّالیت تحقیقاتیش در آفریقا گزارش می‌دهد[120].و نیز نباید نقش مادرش را که یک بازیگر تئاتر بود را نیز در مفهوم‌سازی‌ها و گرایش‌های او نادیده گرفت و دوم این که تأثیرگذار‌ترین فرد بر روی ترنر یعنی گلاکمن پس از مطالعه نتایج مشاهدات ترنر درباره آیین‌های ندمبو از دقّت‌نظر و جزء‌بینی او شگفت‌زده شده بود و توانایی یک مطالعه جامع و گسترده درباره آیین را در ترنر می‌دید. و نیز بنابر آنچه همسر ترنر گزارش می‌کند آیین‌های ندمبو چیزی فراتر از یک پیوند اجتماعی می‌نمودند.[121]. لذا ترنر در دوره دوم شروع مطالعاتش در ندمبو بین سال‌های 1953تا 1954 یک تمرکز ویژه بر روی آیین‌ها کرد تمرکزی که درنهایت چشم انداز جدیدی را پیش روی مطالعات انسان‌شناسی قرار داد.
2.1 آیین به‌مثابه کنش نمادین
ترنر اوّلین یادداشت‌های رسمی‌اش درباره آیین ندمبو را بعد از کتاب شقاق و پیوستگی نوشت[122]. او ابتدا آن‌ها را در یک نشست در لندن در سال 1958 با حضور انسان‌شناسان اجتماعی مطرح نمود ولی تا سال 1964 رسماً منتشر نشدند[123]. یک سال قبل از این نشست ترنر ازعضویت کمونیست انصراف می‌دهد و در سال 1957 به آیین کاتولیک درمی‌آید.[124]
ترنر آیین را این‌گونه تعریف می‌کند: «کنشی قراردادی برای گاهی اوقات با اِرجاع به اعتقاد به نیروها و موجودات اسرارآمیز».[125]نماد کوچکترین واحد از آیین است با این وجود ظرفیت‌های خاصّ کنش آیینی را هنوز حفظ کرده است (نماد واحد جدانشدنی از ساختاری خاص در زمینه آیین است. نماد‌ها می‌توانند اشیا یا کنش‌ها یا روابط خاص یا اتّفاقات یا اشارات باشند.[126]
آیین دو خصیصه را شامل می‌شود: اوّل، اِرجاع به کیش به عنوان سیستمی از باور‌ها و دوم، مجموعه‌ای از نمادها. پس آیین و نماد بضّروره با هم در ارتباطند. ترنر این ضرورت را به وضوح در تعریف دیگری از آیین نشان می‌دهد.«آیین توالی تقلید‌هایی از کنش‌هاست که شامل اشارات، اوراد و اشیاست که در یک مکان خاص اجرا می‌شود. و برای تحت‌تأثیر قرار دادن نیرو‌ها و موجودات غیرعادی در راستای اهداف و خواسته‌های کنش‌گران اجرا می‌شود.»[127] ،«آیین‌ها انباشتی از نمادهای معنادار هستند که محتوایشان معتبر شمرده می‌شود به همان اندازه که ارزش‌های حتمی جامعه معتبرند».[128]
 2.2 نمادها:حاملان معنا
ترنر نمادها را به نمادهای اصلی(حاکم)[129] و نماد‌های ابزاری[130] تقسیم نمود:
نمادهای اصلی: در بسیاری از آیین‌ها نمایان است. محتوای معنایی آن‌ها شامل پایداری و استحکامِ بالایی در میان مجموعه‌ی نمادها است. نمادهای اصلی با لحاظ بافت‌فرهنگی جامعه براحتی قابل تجزیه و تحلیل است. و این به دلیل خودمختاری و استقلال درونی این نمادها است. و این استقلال را حتّی زمانی که آیین‌ها با اهداف خاصّی اجرا می‌شوند هم حفظ می‌کنند.
نماد‌های ابزاری(وسیله‌ای): نمادهایی هستند که معنایشان را باید بر حسب پیش‌زمینه‌شان دید. یعنی با درنظر گرفتن تمام مجموعه نماد‌هایی که در یک آیین به کار رفته‌اند. هر آیینی می‌تواند هدف‌های خاصّ خود را دنبال نماید و بر این اساس نمادهای ابزاری وسیله فهم این اهداف خاص هستند.[131]
ساختار و خواصّ نمادها را می‌توان از سه سطح داده‌ها استنتاج کرد. اوّل، قالب خارجی و مقولات مشاهداتی، دوم، تفسیرهایی که توسّط متخصّصین و عوام ارائه می‌شود، سوم، داده‌های حاصل از مطالعات انسان‌شناسان.[132] سومین سطح داده‌ها شامل الف: بافت اجرایی یا زمینه‌ اجتماعی ب: زمینه‌ فرهنگی می‌شود.[133]
از طریق سه سطح داده‌ها ترنر خصوصیات تجربی نمادهای اصلی را بیان می‌کند: اوّل، ادغام ،تعدّد معنایی یا چند پهلویی[134]، دوم، یکی‌سازی ظواهر ناهمگن [135]و سوم، دو‌قطبی‌سازی معنا[136].
ادغام: یک نماد اصلی خود نماینده بسیاری از کنش‌ها و اشیاست. این ظرفیت ادغام یا چند پهلویی داشتن توانایی نمایندگی از ابعاد فرهنگ و باور را به نماد‌های اصلی می‌دهد. هر نماد اصلی یک طیف از اِرجاعات را باخود دارد.
وحدت‌بخشیِ[137]sup> ظواهر ناهمگن: به معنای نهفته در نماد اِرجاع می‌دهد.
دو‌قطبی‌سازی (کثرت‌گرایی) معنا: نماد‌های حاکم دو قطبِ معنایی متمایز را شامل می‌شوند. در یک‌سو یک دسته از ظواهر که به مؤلّفه‌های دستوری اجتماعی و اخلاقی یا اصول نهاد‌های اجتماعی یا به ارزش‌های نهفته در روابط ساختارمند اِرجاع می‌دهد. به این قطب ،قطب هنجاری یا ایدئو لوژیکی گویند. در سوی دیگر ، ظواهری که غالباً پدیده‌هایی طبیعی و فیزیولوژیکی و فرآیندی هستند. در این‌جا محتوای معنایی ارتباط نزدیکی با قالب بیرونی نماد دارد. این قطب، بیشتر قطب احساسی و اشتیاقی است که میل و احساس را بر‌می‌انگیزاند. یک نماد شامل هر دو قطب می‌شود. که در آن واحد هم به فرآیند فیزیولوژیکی و هم به پیچیدگی‌های هنجاری ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی اِرجاع می‌دهد (که می‌توان آن را میل اجتماعی نامید). یک نماد نماینده هر دو بعد الزامی و اشتیاقی است و سبب وحدت ظاهری و اخلاقی می‌شود.
همچنین ترنر سه سطح معنایی درباره نمادهای آیین‌ها را مشخّص کرد.:1ـ معنای تفسیری[138] 2ـ معنای فعّال[139]3ـ معنای موقعیّتی[140]
معنای تفسیری: از طریق پرس‌وجو از مطّلعان بومی که معنای کنش‌های آیین را می‌‌دانند به دست می‌آید. این مخبران ممکن است متخصّصین اجرای آیین باشند.(که در این صورت اطّلاعات درونی از معنای آیین می‌دهند.) یا فردی عامی باشد (که تفاسیر خارجی ارائه می‌کند). تفاسیر همچنین می‌توانند از طریق مطالعه افسانه‌ها (روایت‌های مرموز از موجودات مرموز یا منشأ اشیا یا ارتباط بین فرد و ماورا) به دست آید. تفاسیر می‌توانند از طریق تشریح تدریجی آیین‌های مختلف یا چند مرحله‌ای و یا ازطریق اصول حتمی شفاهی یا مکتوب که جمع‌آوری شده‌اند به دست آید. در بعد تفسیری، معنای هر نماد بر سه پایه معنایی بنا شده ‌است: 1ـ اصول صوری: یعنی نام نماد در هنگام آیین و غیر از زمان آیین.2ـ اصول اساسی در اشیای نمادین: که از نظر فرهنگی ،ظرفیت‌های مادّی و طبیعی اشیا انتخاب می‌شوند و 3ـ اصول ساختگی(مصنوعی): در این اصول اشیای نمادین در راستای کنش‌های هدفمند قالب‌بندی می‌شوند. زمانی که شیء نمادین به یک مصنوع فرهنگی تبدیل شده است.
معنای فعّال: معنایی است که تنها از گفته‌ها پیرامون آیین به دست نمی‌آید بلکه از طریق کارکرد آیین و استفاده آن برداشت می‌شود. دریافت این معنا نیاز به مشاهدات بیشتر پیرامون ساختار و ترکیب گروه‌های حامل نماد و نیز کیفیت تأثیرگذاری کنش‌ها دارد. بعلاوه تحقیقاتی پیرامون علّت غیاب برخی گروه‌ها یا افراد در یک آیین و نیز عمدی یا سهوی بودن این غیاب‌ها صورت می پذیرد.
معنای موقعیّتی: نشان‌دهنده ارتباط یک نماد با دیگر نماد‌ها در کلّیت یک آیین است. زیرا گاهی یک نماد معنای کامل خود را تنها وقتی با سایر نماد‌ها در ارتباط است می‌یابد. باید توجّه نمود که در یک آیین گاهی یک معنای نماد یا چند معنای آن مورد تأکید قرار می‌گیرد یا یک نماد در مراحل مختلف اجرای یک آیین می‌تواند نماینده معانی مختلف باشد.[141]
نمادها حدّاقل سه مرجع دارند که با سطوح معنایی‌شان در ارتباط است:1ـ مفهوم بارز2ـ مفهوم میانی 3ـ مفهوم نهفته. مفهوم بارز: به مفهومی از نماد اشاره دارد که وقتی موضوع آیین کاملاً روشن است و نیز وقتی هدف آیین صریح است برداشت می‌شود. این مفهوم ارتباط مستقیمی با معنای تفسیری دارد زیرا مردم اغلب اشتیاق دارند آنچه را که مستقیم می‌یابند تشریح کنند همچنین معنای فعّال: می‌تواند مفهوم میانی یک نماد را آشکار کند. و درنهایت، زمانی که مفهوم یک نماد نهفته است: با استفاده از اطّلاعات به دست آمده از بررسی‌های موقعیّتی می‌توان آن را آشکارنمود.[142]
نگرش ترنر پیرامون نمادها متأثّر از یک نگاه قرن بیستم است که عبارت است از فرهنگ به مثابه تجربه، یعنی فقط زمانی وجود دارد که آن را انجام می‌دهیم. این مسأله به انسان‌شناسی اجرا (که در واقع “کنش” یا “عملکرد” مثلاً در اجرای یک مهارت یا هنر است) و نه انسان‌شناسی ساختار اجتماعی می‌انجامد. ترنر این رویکرد را در بررسی سفرهای زیارتی نیز دنبال نمود.[143]

3. مراحل آیین

علاقه ترنر به مطالعه آیین در سال 1961م با انتشار مقاله‌هایی پیرامون پیشگویی در ندمبو[144]و گزارشی از آیین چیهامبا[145] در ندمبو[146] آشکار شد. هر دو این مقالات زمینه را برای نوآوری‌های بعدی ترنر در سفرش به امریکا فراهم کرد. در 1963م ترنر دعوت‌نامه‌ای مبنی بر کرسی تدریس انسان‌شناسی در دانشگاه کورنل در ایتهاسای نیویورک دریافت کرد. به دلیل مشکلات دریافت ویزا او و خانواده‌اش مدّتی را در انگلستان سپری کردند. در یکی از کتابخانه‌های انگلستان بود که ترنر به کتاب آیین‌های گذار[147] نوشته ون جنپ بر خورد.[148] ون جنپ اهل بلژیک و متخصّص در مطالعات قوم شناسی بود. کتاب ون جنپ ابتدا در 1909م در فرانسه چاپ شد و سپس در 1960 م به انگلیسی ترجمه شده بود. نظریه ون جنپ تأثیر عمیقی بر ترنر گذاشت. در همان کتابخانه ترنر شروع به نوشتن مقاله‌ای به نام«میان ومیانگی:حالت آستانه در آیین‌های گذار»[149] نمود.[150]
3.1 آیین‌های گذار- ون جنپ

ر و زیارت در فرهنگ مسیحی را می‌توان یک پیشرفت در زمینه نظریه‌ی آستانگی و جماعت‌‌واره دانست. این کتاب زیارت‌ها را درباره مکان‌های مقدّس کاتولیک در انگلستان، فرانسه، ایرلند و مکزیک بررسی می‌کند و چهار نوع متمایز از زیارت را مشخّص می‌کند: اوّل، زیارت قدیمی[275] دوم، زیارت ابتدایی[276] سوم، زیارت قرون وسطایی[277] چهارم، زیارت مدرن[278].[279]این تحقیقات چنان پر مطلب و دارای ابعاد است که از سنّت‌های دینی و زمانی فراتر می‌رود از مسیحیت کاتولیک تا دین‌های عمده جهان و دین‌های کوچک را دربرمی‌گیرد. در مورد تجربه‌های زیارتی در طول تاریخ و همچنین مفاهیم معنوی و سکولار معاصر نیز کاربرد دارد و همچنین زبان و مفاهیمی را برای فهمیدن و تفسیر اَشکال سکولار زیارت مانندِ فستیوال سالانه سوزاندن مرد[280] در نوادا[281] و مناسک فروش لباس‌های سنّتی[282] را شامل می‌شود.[283]
1.4 واکنش به کتاب تصویر وزیارت در فرهنگ مسیحی، چشم اندازهای انسان شناسانه
ترنر از پیشگامان مطالعات زیارت حساب می‌شود .[284] و کتاب تصویر و زیارت مباحث گوناگونی را در حیطه خودش بر انگیخت؛ نوشته‌های انسان‌شناسانه درباره زیارت در حال حاضر شامل نظرگاه‌های مثبت (مانند ترنر) و منتقدانه می‌شود.[285]واکنش‌ها به این کتاب شامل انتقاد‌هایی به ابعاد مدل (به دلیل شواهد تاریخی جدید) می‌شود هرچند از سوی دیگر موجب بورسیه‌های تحصیلی برای پژوهش بر روی زیارت شده است. جستجویی مختصر حجم زیادی از نوشته‌ها را پیرامون زیارت نشان می‌دهد.
در زمینه مطالعه بر روی زیارت در اسلام، دال ایکلمن[286] و جیمز پیس کاتری[287] نظریه ترنر‌ را به چالش کشیدند.(این که زیارت یک تجربه فراروزمره‌ای در تضادّ با زندگی روزمره‌ای زائر است).[288] برخی از محقّقان در دیالکتیک ساختار- ضدّ ساختار درون زیارت، مناقشه کرده‌اند. به این صورت که مشاهدات نشان می‌دهند که طبقات اجتماعی در زیارت از بین نمی‌روند بلکه همچنان در اماکن زیارتی وجود دارند.[289] برخی دیگر اصلاحاتی را در تحلیل‌های ترنر‌ در زمینه زیارت در قرون وسطی (به دلیل یافتن شواهد جدید بعد از چاپ اوّلین و دومین نسخه) پیشنهاد می‌کنند.[290]
ایده‌های جدید هم به‌ نوعی بر پایه نظرات ترنر‌ در زمینه زیارت است .[291]برای مثال سیمون کلمن[292] و جان السنر[293]،[294] ادبیات و تصنیفات را درباره زیارت، موضوع پژوهش خود قرار دادند و سیمون کلمن وجان اید[295] زیارت را از طریق برداشت‌های گوناگون از «تحرّک»[296]مورد مطالعه قرار دادند[297] . آنا کارینا هر مکنز ، ویلی جانسون و کاترین نوترمنز[298] ،( پیروان نظریه ترنر) مطالعات کلمن و اِید را بر روی «تحرّک» ، با گسترش دامنه آن در زیارت مریمی ادامه دادند.[299]
در حال حاضر فقط یک انتقاد اساسی در تحقیقات جان اِید و مایکل سالنو وجود دارد. [300]در کتابشان بنام جدل بر سر امر قدسی مطرح کردند که زیارت‌ها، تجربیات ناهماهنگ (مانند نزاعات بین گروه‌ها و رقابت در مباحثات دینی و سکولار) را بیشتر از تجربیات هماهنگ آشکار می‌کنند. اِید و سالنو همچنین بیان کرده‌اند که حاکمان دینی در اماکن زیارتی بر روی تجربه زیارتی تأثیرگذارند (به دلیل حفظ قدرت ساختارها در جامعه). مدل ترنر‌ به دلیل بسیار کلّی بودن و نیز جبر‌گرایانه بودن مورد انتقاد قرارگرفت. اِید و سالنو با تحلیل زیارت به‌مثابه تجربه‌ای همگون[301] مخالفت کردند.[302] آن‌ها همچنین این سؤال را مطرح کردند که آیا زیارت می‌تواند یک معنای مشترک یا تعریف مشترک داشته باشد که از درون تجربیات متفاوت به دست بیاید.[303]
ترنر‌ ناآشنا با تغییرات رفتار بشر در سفر‌های زیارتی نبود شاهد آن هم مثال‌هایی است که در کتاب تصویر و زیارت

• تحلیل ساختار زیارت

2.1بررسی مفهوم زیارت
2.1.1تعریف زیارت
برخی تعاریف توسّط دینداران (آنان که دینشان دارای زیارت است) نوشته شده و برخی دیگر توسّط خود زائران و برخی توسّط تاریخ‌نویسان دین.[315]ترنر برای یافتن ویژگی‌های زیارت به مثابه یک پدیده فرهنگی‌اجتماعی سراغ تعاریف آن می‌رود.[316]
دیکشنری آکسفورد زائر را کسی تعریف می‌کند که به مکانی مقدّس سفر می‌کند، سفری برای نشان دادن دینداری. زیارت یعنی سفر زائر و مقدّس یعنی تقدیس شده یا عزیز شده توسّط یک خدا و اختصاص داده شده برای برخی افراد یا بعضی مقاصد. و مکان مقدّس یعنی محلّی برای اجتماع دینی. در‌حالی‌که دائرة‌المعارف‌های دینی تعریفی اخص را بیان می‌دارند. دائرةالمعارف یهودی زیارت را به مثابه یک سفر که به مکان مقدّس یا حرم، در جهت ادای یک نذر، برای جلب رحمت خداوند انجام می‌شود تعریف می‌کند. هر مرد یهودی باید سه بار در سال معبد را زیارت کند.(سفرخروج23:17،سفرتثنیه 16:16)سه مراسمی که در اورشلیم به نام‌های Passover, Shavuot،Sukkot که به آن re’iyah می‌گویند به معنای نمود و ظهور. در میشنا می‌خوانیم:« همه به اجبار باید حاضر شوند مگر صغیر، زنان، نابینایان، چلاق‌ها، سالمندان و بیماران جسمی یا روانی.».(سفرتثنیه 31:12)
مؤلّفه اجباری بودن را در اسلام هم می‌توان دید:« (حج) سفری است اجباری برای هر مسلمان، مرد و زن، که به سن بلوغ رسیده باشد و رشید باشد.(باید بجا آورده شود) حدّاقل یکبار در زندگی بشرط آن‌که استطاعت وجود داشته باشد».[317]
همچنین انگیزه انجام زیارت برای ادای نذر یا جلب رحمت را در شمال چین می‌توان دید: در آن جا دو نوع عمل عبادی را در مکان مقدّس شاهدیم: هسوییان hsu yiian و هووان‌ییانhuan yiian . در هسوییان: شخص درخواستی دارد و نذر می‌کند که اگر درخواستش برآورده شود دوباره به همراه یک قربانی برای عبادت بیاید. هووان‌ییان: عبادت و قربانی برای خدا به‌مثابه قدردانی برای برآورده شدن درخواست است.[318]
ترنر به بحث زیارت به‌مثابه عملی اجباری یا اختیاری که شامل نذر یا عهد می‌شود می‌پردازد.[319]وی توجّه می‌دهد که اگر چه در برخی ادیان زیارت اجباری است ولی استثنائات فراوانی دارد مانند: زنان، بیماران و کودکان. همچنین در اسلام این معافیت‌ها شامل ترس از بیماری یا ناامنی راه یا عدم توانایی مالی خانواده بعد از سفر زیارتی مرد می‌شود.
نکته مهمّی که ترنر آن را برجسته می‌کند این است که در اسلام حتی اجباری بودن هم جنبه اخلاقی دارد و هیچ مجازاتی یا جریمه‌ای برای نرفتن نیست و این امر ضروری است که حتّی در زمان اجباری شدن زیارت برای یک نفر ، وی باید با رضایت و از روی اختیار آن را انجام دهد و این اجبار باید مطلوب وی باشد. همچنان که پروفسور بی.لوییس می‌نویسد:« هرساله شمار زیادی از مسلمانان از نژاد‌ها و جوامع مختلف، راه طولانی را طی می‌کنند … این سفرها اختیاری و فردی است، هر فرد باید عمل خود را بجاآورد براساس تصمیم خودش».[320]
زیارت مسیحی در ابتدا به‌صورت اختیاری به سوی فلسطین و رم انجام می‌شد. امّا از سوی کلیسا ( زمانی که سیستم طلب ندامت و مغفرت قانونی و قدرتمند شد) آن را اجباری نمود. دراین هنگام زیارت به مثابه مجازاتی شایسته برای برخی جرایم بود. همچنان‌که بدجارت[321] می‌نویسد:« سختی‌های سفر ، سفر در حالت خشوع و درماندگی،… زیارت را توبه و مجازاتی واقعی کرده بود».[322]
ترنر برای زیارت مؤلّفه‌هایی را بیان می‌دارد[323]شامل: افسانه، اسطوره، ادبیات شفاهی و ادبیات مکتوب . افسانه را می‌توان تنه اصلی مکتوبات پیرامون شگفتی‌ها و معجزات که با پیدایش یا رشد زیارت در ارتباط هستند تعریف نمود. اسطوره همان سنّت‌های شفاهی سیستماتیک است، که با پیدایش و رشد زیارت‌ها شکل گرفته‌اند. ادبیات شفاهی مجموعه‌ای از داستان‌ها و افسانه‌پردازی‌های آمیخته با عقاید محلّی، که درباره اتّفاق افتادن امور غیرعادی در طیّ راه زیارت یا درباره قدّیس است. و همچنین زیارت‌های بزرگ محل رشد و نموّ ادبیات مکتوب از فرهنگ‌های فراتر است. ترنر به نام بردن از ادبیات مکتوب پیرامون هر یک از اماکن زیارتی مورد نظر می‌پردازد وی بیان می‌دارد این نوشته‌ها منابع بسیار خوبی برای انسان‌شناسان است.
2.1.2 طبقه بندی زیارت‌ها
ترنر چهار نوع زیارت را مشخّص می‌کند:1ـ زیارت‌هایی که بر پایه مستندات و سنّت‌ها بنا شده‌اند که توسّط بنیان‌گذار همان دین بهمراه اوّلین یارانش راه افتاداند.[324] که می‌توان آن را زیارت‌های ابتدایی [325]نامید. این زیارت‌ها در اماکن زیارتی باستانی یافت می‌شوند که از نظر نمادگراییشان، روایات ممتازشان، ساختار کلیسایی، شهرت جهانی‌شان و پافشاری بر پادایم‌های اصلی‌اش بعلاوه حفظ ارتدوکسی ایمان در آن برجسته می‌شوند مانند زیارت‌ها به سوی اورشلیم و رم
، مکّه، بنارس ، مونت کایلس برای هندوها و کندی برای بودایی‌ها.[326]
2ـ زیارت‌هایی که دارای ریشه‌های آشکار اعتقاد به توحیدند بهمراه اعتقادات و نماد‌های دین‌های قدیمی. مانند: گلاستونکری[327]و کروج ‌پاتریک[328] . ترنر این زیارت تلفیقی را زیارت قدیمی[329] می‌نامد.
همچنین در مسیحیت دو نوع زیارت دیگر داریم 3ـ زیارت‌هایی که ریشه در اروپای قرون وسطی اروپا دارد مانند: کانتربری و وآلزینگهام[330] در انگلستان ،کامپوستلا در اسپانیا و غیره. زیارت‌هایی که در تاریخ 1400-500 بعدازمیلاد رخ داد و ترنر آن را زیارت قرون وسطایی[331] می‌نامد. 4ـ زیارتی که در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در مسیحیت پدید آمده که ویژگی آن جنبه‌های بیشتر اشتیاقی و فداکاری زائران آن است و می‌توان آن را نوعی مخالفت با توسعه سکولاریسم دانست.[332]
درحالی‌که بیشتر زیارت‌های نجات‌بخش توسّط توسعه مدرن زیر سؤال رفته ولی زیارت ابتدایی از همان آغاز با فرهنگ علمی و تکنولوژی درگیر بوده است. هم به آن نگاه ابزاری داشته و هم آن را چالشی برای دین می‌دانسته. ترنر نام این زیارت را زیارت مدرن می‌نامد. امّا منظور از مدرن همان بعد از قرون وسطی است که معمولاً آغازشان با یک شهود بوده است و تأکیدشان بر اتّفاق افتادن معجزه بوده.[333]
ترنر بیان می‌دارد که زیارت‌هایی را در مکزیک، انگلستان، ایرلند و فرانسه انتخاب کرده که هم دارای بیشترین کارایی هستند و هم ارزش و منزلتی در دوران معاصر دارند.[334] جورج‌پاتریک[335] و ‌پاتریک پورگاتوری[336] هر دو در ایرلند، نمونه‌هایی از زیارت‌های قدیمی است. وآلزینگهام در انگلستان مثالی برای قرون وسطایی است حرم بانوی‌مان[337]در جنوب فرانسه مثالی برای مدرن و زیارت تجسّمی[338] است. همچنین کانتربری از زمان هنری‌هشتم برای زیارت منع شده است امّا حالا شاهد توریست‌های فراوان است. همچنین وقتی چند زیارت با هم در ناحیه‌ای جمع می‌شوند می‌توانند خصوصیات هم را بگیرند.[339]
2.1.3زیارت فرآیند اجتماعی
زیارت‌ها احتمالاً ریشه باستانی دارند و در میان قبایل رواج داشته‌اند قبایلی همچون هویچول[340]، لوندا[341] و شونا[342]، امّا زیارت در شکل نهادی‌اش را باید در ادیان بزرگ یافت. توجّه به عملکرد واقعی زیارت در این ادیان (هم از نظر کیفیت و هم کمیت ) در طول تاریخ توسّط تاریخ‌شناسان و علمای اجتماعی مغفول مانده. ترنر علّت این غفلت را فقدان مفاهیم آستانگی و فرآیند اجتماعی و پویایی فرهنگی می‌داند.[343]وی معتقد است اگر مستندات کافی و روایات شفاهی درباره تجربیات شخصی و مشاهدات زائران و مصاحبه‌ها را در کنار هم مطالعه نماییم، با فرآیندی اجتماعی روبرو خواهیم شد که شامل گروهی از زائران می‌شود که مراحلی از جمله آمادگی برای حرکت، تجربیات دسته جمعی در طول سفر، رسیدن به مقصد، نوع رفتار و برداشتشان از مقصد و درنهایت سفر بازگشتشان را طی می‌کنند.[344]
بعد از آن‌که ترنر خاصیت فرآیندی زیارت را مطرح می‌نماید تحقیقاتش را با مطالعه تطبیقی بر روی فرآیندهای زیارت ادامه می‌دهد نه تنها در شکل امروزیشان بلکه همچنین آن گونه که در طول تاریخ تغییر کرده‌اند. وی تمرکز خود را بر زیارت‌هایی که در دین‌های عمده نهادینه شده‌اند نهاده است و همچنین بر روی جوامع باستانی مانند: ساکنان مزو-آمریکا، اروپای پیش از مسیحیت، مصر باستان و بابل. بنابراین وی معتقد است که می‌توان زیارت را در قالب امری که دارای گستره تاریخی است مطالعه کرد.[345]

از یکدیگر نیستند. این معیارها عبارتند از: کارایی، اثربخشی، کیفیت، سود و سودآوری، بهره و بهره وری، کیفیت زندگی شغلی و در نهایت خلاقیت و نوآوری (ایمانی پور، 1385). در این بین، از نظر ساها[1] (2000) عملکرد هر موسسه اغلب؛ بر حسب کارایی آن سازمان در استفاده از منابعش مورد ارزیابی قرار می گیرد. بر این اساس، در این مطالعه؛ کارایی به عنوان معیار عملکرد سازمان انتخاب شده است.
2-1-7- مدیریت عملکرد
از دهه 80 میلادی؛ تغییر و حرکت ارزیابی عملکرد به سوی مدیریت عملکرد آغاز شده است. ارزیابی عملکرد به عنوان ابزار مدیریت عملکرد می تواند مبنای استواری برای تصمیم گیری در مورد مسائل مختلف سازمان باشد. مدیریت عملکرد وقتی بیشترین تاثیر را بر مجموعه خواهد داشت که اهداف آن به طور وسیع به پرسنل منتقل شود. به طور کلی می توان گفت مدیریت عملکرد ضمن بهبود شایستگی فعلی افراد کل سیستم و ایجاد ارتباط بین شایستگی فرد و کار واقعی آنها؛ به دنبال بهبود و توسعه شایستگی های جدید افراد برای هماهنگی با فن آوری های مدرن و دنیای متحول است.
مدیریت عملکرد به مفهوم تحلیل اطلاعات؛ به منظور تصمیم گیری اثربخش و بهبود عملکرد سازمان می باشد. در این میان هر آنچه که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در رسیدن به اهداف متعالی سازمان نقش داشته باشد، با مدیریت عملکرد سروکار خواهد داشت. سنجش عملکرد می تواند اطلاعات مورد نیاز برای آشکار ساختن پیشرفت ها، انگیزه های پیشرفت و تشخیص و شناسایی مسائل و مشکلات را از سیستم گرفته و به تصمیم گیران سازمان ارائه کند.
آماراتونگا و بالدری (2002) نیز مدیریت عملکرد را اینگونه تعریف کرده اند: استفاده از اطلاعات بدست آمده از ارزیابی عملکرد؛ در راستای ایجاد تغییرات مثبت در فرهنگ، سیستم ها و فرایندهای سازمانی از طریق کمک به تعیین اهداف عملکردی، توزیع نتایج عملکرد برای تعقیب این اهداف، تخصیص منابع و آگاه کردن مدیران از این نکته که آیا باید برای رسیدن به این اهداف، سیاست یا برنامه خود را تغییر دهند یا خیر.
هدف اصلی به کارگیری یک سیستم مدیریت عملکرد تضمین این مورد است که سازمان و همه زیر سیستم هایش (شامل فرایندها، بخش ها، تیم های کاری، کارکنان و …) در یک حالت بهینه کار می کنند تا به نتایج مطلوب و موردنظر سازمان دست یابند. الگوی مدیریت عملکرد در شکل (2-1) نشان داده شده است.
شکل 2-1- اجزا مدیریت عملکرد
در این الگو 3 مرحله برای مدیریت عملکرد در نظر گرفته شده است.
الف- طرح ریزی عملکرد:
شامل تعیین اهداف عملکردی در سطوح مختلف، شناسایی فعالیت های لازم در راستای دستیابی به نتایج مورد انتظار و انجام سازماندهی مناسب با تجزیه و تحلیل شغل.
ب- ارزیابی عملکرد:
به مجموعه اقدامات و فعالیت هایی اطلاق می گردد که به منظور افزایش سطح استفاده بهینه از امکانات و منابع در جهت دستیابی به هدف ها و شیوه های اقتصادی توام با کارایی و اثربخشی صورت می گیرد. به این ترتیب میزان پیشرفت در جهت کسب اهداف تعیین شده ارزیابی می شود.
ارزیابی عملکرد که منجر به آموزش مستمر می شود سطح بالایی از یادگیری را تضمین می کند و موجب انگیزش نیروی کار به میزان زیادی می گردد. این امر جوهره مدیریت عملکرد است.
ج-بهبود عملکرد:
بهبود عملکرد در سطح سازمانی به بهبود کل سازمان منجر می شود. بهبود سازمانی دانشی است که بر اساس علوم رفتاری و کاربردی پی ریزی شده و به مجموع و کل سازمان نظر دارد. در بهبود عملکرد در سطح سازمانی باید به طور سیستمی عمل شود و نگاهی همه جانبه به سازمان وجود داشته باشد.
2-1-8- مفهوم کارایی
کارایی بیانگر این مفهوم است که یک سازمان به چه خوبی از منابع خود در راستای تولید؛ نسبت به بهترین عملکرد در مقطعی از زمان استفاده کرده است. محاسبه کارایی با توجه به مقدار خروجی مورد انتظار یا استاندارد؛ با استفاده از نسبت زیر تعریف می شود (مهرگان، 1383).