ویژگی ها و استراتژی های سرمایه فکری
باوجود شباهت سرمایه فکری با دارایی های مشهود، در توانایی بالقوه برای ایجاد جریان های نقدی آتی، ویژگی هایی که سرمایه فکری را از این دارایی ها متمایز می کنند، عبارتند از: ۱- دارایی های فکری، دارایی های غیر رقابتی هستند. بر خلاف دارایی های فیزیکی که فقط می توانند برای انجام یک کار به خصوص در یک زمان خاص مورد استفاده قرار بگیرند، دارایی های فکری را می توان به طور همزمان برای چند امر خاص به کار گرفت. برای مثال، سیستم پشتیبانی از مشتری می تواند، امکان حمایت از هزاران مشتری را در یک زمان خاص فراهم کند. این توانایی یکی از مهم ترین معیارهای برتری دارایی های فکری بر دارایی های فیزیکی است. ۲- سرمایه انسانی و سرمایه ارتباطی، قابلیت تبدیل شدن به مالکیت شخصی ندارند، بلکه باید بین کارکنان و مشتریان و تامین کنندگان مشترک باشند. بنابراین، رشد این نوع از دارایی ها نیاز به مراقبت و توجه جدی دارد ( قهرمانی اقدم و کهن ، ۱۳۹۱ ، ص ۲۸ ) .
استراتژی سرمایه فکری بر پایه ارکان زیر قرار دارد:
- منابع انسانی با مهارت بالا و دانش زیاد
- ارتقاء توانمندی انسانی
- ارتقاء سطح هم افزایی مابین سیستم آموزشی و سیستم اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی
- بهسازی عمیق سیستم آموزشی سطح بالا برای بهبود کارایی و کیفیت با تمرکز بر پیشرفت علمیو تکنولوژیکی
- جابجایی در فرایند یادگیری طولانی مدت همراه با فرهنگ نو آورانه، روحیه برتری جویی و تهذیب استعدادها .
ساخت سیستم تحقیق و توسعه موثر و تشویق به ایجاد تعدادی مراکز بخصوص و متمرکز بر رشته ها و
مکان هایی که توانمندی های متمایز را بر طرف نماید ( نوری و همکاران ، ۱۳۸۹ ، ص ۳۴ ) .
۲-۶- معرفی مدل های مختلف سرمایه فکری
سازمان ها به چهار دلیل ممکن است سرمایه های فکری خود را مورد سنجش قرار دهند که عبارتند از :
۱-بهبود مدیریت داخلی ۲- بهبود گزارش دهی به خارج سازمان۳- مبادلات این سرمایه ۴- دلایل قانونی بهبود. در یک سازمان دانش محور، که درآن دانش بخش بزرگی از ارزش یک محصول و همچنین ثروت یک سازمان را تشکیل می دهد، روش های سنتی حسابداری،که مبتنی بر دارایی های ملموس و اطلاعات مربوط به عملیات گذشته سازمان هستند، برای ارزش گذاری سرمایه فکری، که بزرگ ترین و ارزشمندترین دارایی برای آنها است، ناکافی هستند( قهرمانی اقدم و کهن ، ۱۳۹۱ ، ص ۲۸ ) .
الف) مدل حسابرسی سرمایه فکری بروکینگ[۱] – این مدل توسط بروکینگ (۱۹۹۶) طراحی و پیشنهاد شده است و به تعیین جایگاه سرمایه فکری سازمان درایجاد ارزش مالی برای آن می پردازد. بروکینگ دراین مدل سرمایه فکری را به دارایی ها بازار، دارایی هایی با مالکیت فکری، دارایی های زیرساختی و دارایی های انسان محور تقسیم کرده است (۱۹۹۶ ، Brokering).
بروکینگ ارزش سرمایه فکری سازمان را از راه تحلیل عیب‌یابی ارزیابی کرد و واکنش سازمان را به بیست پرسش در رابطه با چهار جزء سرمایه فکری، مورد تجزیه و تحلیل قرار داد:
- داراییهای بازار شامل مارک‌های تجاری، مشتریان، کانال های توزیع و همکاری‌های تجاری است.
- داراییهای انسان محور شامل آموزش، دانش و شایستگی افراد سازمان است.
- داراییهای مالکیت معنوی عبارت از حق ثبت اختراع، حق امتیاز و اسرار تجاری هستند.
- داراییهای زیر ساختاری نیز مجموعه‌ای از فرایندهای مدیریتی، سیستم‌های تکنولوژی اطلاعات، شبکه ارتباط‌ها و سیستم‌های مالی هستند (۲۰۰۲ ، Van den Berg) .
شکل ۲-۱- الگوی تکنولوژی بروکر ( بروکینگ ، ۱۹۹۶ )
ب) الگوی رهیاب اسکاندیا[۲]– اسکاندیا یک شرکت خدمات مالی سوئدی است که برای نخستین بار توانست داراییهای دانشی خود را اندازه‌گیری کرده و در قالب ضمیمهای به حسابداری سنّتی شرکت، الحاق کند. نخستین گزارش سرمایه فکری اسکاندیا بر اساس الگوی پیشنهادی ادوینسون و مالون در اواسط دهه ۱۹۸۰ تدوین شد. آنها مفروضاتی ارائه دادند که نشان دهنده تفاوت موجود بین ارزش دفتری و ارزش بازاری سازمان بود (۱۹۹۷ ، Edvinsson & Malone). علیرغم ضعف های مدل رهیاب اسکاندیا ، بیشترمحققان پذیرفته اند که تلاش قابل توجه اسکاندیا برای ایجاد یک طبقه بندی جهت اندازه گیری دارایی های ناملموس، دیگران را ترغیب کرد تا نگاهی فراتر از فرضیات سنتی درباره عواملی که درسازمان ایجاد ارزش می کند، داشته باشند ( ۲۰۰۰ ، Fornell) .
اجزا و ساختار مدل فرضی ارزش بازار اسکاندیا به شرح زیر است:
ارزش بازار یک سازمان است که خود به دو دسته ی سرمایه مالی و سرمایه فکری تقسیم می شود. اجزائ سرمایه فکری عبارتند از سرمایه ساختاری و سرمایه نیروی انسانی، به طوری که سرمایه ساختاری خود به سرمایه سازمانی و سرمایه مشتری و از طرفی سرمایه سازمانی نیز به سرمایه نوآوری و سرمایه فرآیند تقسیم می شود ( ۲۰۰۴ ، Marr & Gianni) .
از طرفی می توان به مدل اسکاندیا به عنوان یک خانه نگاه کرد که شامل پنج عامل مالی، مشتری، فرآیند، نیروی انسانی و توسعه و نوسازی است. عامل مالی در این مدل سقف خانه را تشکیل می دهد عامل مشتری و عامل فرایند دیوارهای خانه هستند. عامل نیروی انسانی بخش اصلی و روح خانه است و عامل توسعه و نوسازی زمین خانه را تشکیل می دهد. بزرگترین مزیت مدل اسکاندیا این است که تصویر جامع و متعادلی از فعالیت های سازمان ارائه می دهد ( ۲۰۰۳ ، Pablos) .
مدل اسکاندیا شباهت زیادی با مدل کارت های امتیازی متوازن دارد و تنها یک بعد انسانی به آن اضافه شده است تا یک معیار پنج بعدی( تمرکز مالی، تمرکز به مشتری، تمرکز بر فرآیند، تمرکز بر نیروی انسانی و تمرکز بر نوآوری) به دست آید ( ۲۰۰۹ ، Bahrami) .
شکل زیر، مدل اسکاندیا را از دیدگاه ادوینسون و مالون نشان می دهد.
شکل ۲-۲- اجزای سرمایه فکری در الگوی اسکاندیا ( ادوینسون ، ۱۹۹۷ )
مدل اسکاندیا شباهت زیادی به مدل کارت های امتیازی متوازن دارد و به عنوان یک ابزار مدیریتی مد نظر قرار می گیرد ( ۲۰۰۹ ،Bahrami ). این تصور که از مجموع سرمایه فکری و سرمایه مالی، ارزش بازار یک سازمان به دست می آید، یک تصور اشتباه است چون این متغیرها منفک از هم نیستند و با هم تعامل دارند.
ج) درخت شاخص سرمایه فکری[۳]– این مدل توسط برادران روس[۴](۱۹۹۷)، از موسسات خدمات سرمایه فکری لندن به وجود آمده است و در زمره رویکردهای کارت امتیازی قرار دارد. هدف این شاخص ایجاد تجسّم و انتقال سرمایه فکری و ارزش، مشتق شده از آن است. شاخص سرمایه فکری به نسل دوم از روشهای اندازه‌گیری سرمایه فکری تعلّق دارد که کاستیهای شیوه‌های پیشین را رفع میکند ( ۲۰۱۱ ، Bahrami ) .
این الگو، تمامی مؤلفه‌های سرمایه فکری را در یک شاخص سازمانی گرد هم می‌آورد. در این ادغام، اهمیّت ضریب اثرگذاری هر کدام از نماگرها نشان داده شده است. این شاخص مدیران را به طور مستقیم قادر به تشخیص و همچنین قضاوت درباره وضعیت سرمایه فکری سازمان می‌سازد. همچنین، زمینه مقایسه بین سازمان‌ها و واحدهای اقتصادی را فراهم می‌آورد ( ۱۹۹۷ ، Roos ) .
بر مبنای این مدل، سرمایه فکری به سرمایه نیروی انسانی، سرمایه سازمانی و سرمایه مشتری و
ارتباطات تقسیم می‌گردد. سرمایه سازمانی نیز سرمایه زیرساخت ها و سرمایه نوآوری را در برمی‌گیرد
( Van den berg ,2002)
برای تعریف شاخص سرمایه فکری سازمان، باید مهمترین معیارهای سرمایه فکری تعریف و فهرست شوند. سپس باید فهرست معیارهای اندازه گیری سرمایه فکری سازمان را ارزیابی و دسته بندی کرده و برای هر بخش از سرمایه فکری، تنها تعداد کمی از معیارهای معنادار را انتخاب کرد. پس از کارهای فوق معیار انتخاب شده باید در یک جدول وزن بندی و خلاصه شوند ( ۲۰۰۴ ، Marr & Gianni) .
برای تهیه معیارهای مذکور در تقسیم بندی سلسله مراتبی مدل شاخص سرمایه فکری باید که سه مرحله زیر انجام گیرد: بازنگری اساسی درشاخص های موجود، ایجاد شاخص هایی که نشانگر وجود جریان و
ارتباط بین بخش های مختلف سرمایه فکری هستند و ایجاد سلسله مراتبی از شاخص های سرمایه فکری
( Van den berg ,2002) . هرکدام از این شاخص ها تحت یک شاخص اصلی طبقه بندی شده اند، این کار بدین منظور است که بتوان از آن برای مقایسه یک بخش درطول زمان (روند) و یا مقایسه یک بخش با سایر بخش ها استفاده کرد. شکل(۲-۴ )، این تقسیم بندی را به تصویر کشیده است.
| شکل۲-۳-تقسیم بندی سلسله مراتبی جدول سرمایه فکری | |
شاخص سرمایه نیروی انسانی
اجرای عوامل کلیدی موفقیت زا میزان تولید ارزش به ازای هر کارمند کارایی، اثربخشی و آموزش |
شاخص سرمایه مشتری( ارتباطات)
افزایش تعداد ارتباطات بالا رفتن اعتماد خرید مجدد توسط مشتری کیفیت و بهره وری کانالهای توزیع |
شاخص سرمایه نوآوری
توانایی ایجاد کسب و کار جدید توانایی ایجاد محصول خوب رشد و توسعه توانایی بهبود بهره وری |
شاخص سرمایه زیرساخت ها
کارایی اثربخشی کاربرد عوامل کلیدی موفقیت زا اثربخشی توزیع |
| منبع : ۲۰۰۳ ، Marr & Danka | |
این مدل کلیه ی معیارهای مختلف سرمایه فکری را در یک جدول یا حداقل در تعداد کمتری از معیارها یکپارچه می کند. به این ترتیب امکان ایجاد یک تصویر جامع از سرمایه فکری سازمان مهیا گردد، تصویری که اجازه مقایسه بیرونی را به سازمان می دهد و همچنین رابطه بین سرمایه فکری و سرمایه مالی یک سازمان را پیگیری میکند.
۱- technology Broker’s IC audit model
۱-Scandia’s Navigator
۱-intellectual capital serviced IC- index
۲-Roos
متن فوق تکه ای از این پایان نامه بود
برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:
متن کامل
|
[یکشنبه 1399-01-10] [ 04:16:00 ب.ظ ]
|
