۴-۵ خلاصه فصل و نتیجه گیری
هدف اصلی پژوهش بررسی تاثیر نوسانات بازار سهام، رشد تولید ناخالص ملی و اندازه شرکت بر عملکرد شرکت بوده است که برای ارزیابی عملکرد از چهار شاخص بازده سهام، بازده دارایی ها، ارزش افزوده شرکت و سود خالص استفاده نموده ایم. برای نیل به هدف مذکور سه فرضیه در این پژوهش مطرح و ارزیابی شد که البته ابن فرضیه از دو دیدگاه مدل های و پانل دیتا بررسی شده اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که نوسانات بازار سهام فقط از طریق سود خالص بر عملکرد شرکت ها تاثیر معناداری دارد، رشد تولید ناخالص ملی بر هر چهار معیار عملکرد شرکت تاثیر معناداری دارند واندازه شرکت بر بازده دارایی ها و سود خالص تاثیرگذار می باشد.
فصل پنجم:
نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱ مرور و جمع بندی
هدف اصلی از انجام تحقیق حاضر بررسی تاثیر نوسانات بازار سهام بر عملکرد شرکتها در شرکتهای سیمانی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. معیار در نظر گرفته شده برای نوسانات˓ سهم بازده ماهانه سهام و معیارهای مورد نظر برای عملکرد شرکتها˓ سود خالص˓ ارزش افزوده اقتصادی˓ ROE و ROA است.
در فصل اول این پژوهش˓ کلیات و شمایی از اهمیت و ضرورت آن تشریح گردید. در فصل دوم تحقیق (مبانی نظری)˓ ابتدا به تعریف “نوسانات بازار سهام” و توضیح آن پرداخته و پس از بیان چند عامل موثر بر نوسان ˓ به مدل سازی نوسانات پرداخته شد. به این منظور ابتدا با مفاهیم اولیه ای برای اندازه گیری نوسان آشنا شده و انواع مختلفی از مدلها مورد بحث قرار داده شد که از جمله آنها می توان به مدل “گام تصادفی” ˓ “میانگین تاریخی” ˓ “میانگین متحرک ساده” و “هموارسازی نمایی” اشاره کرد. در ادامه به ویژگی های آماری بازده سهام به عنوان معیاری برای نوسانات بازده پرداخته که برخی از این ویژگی ها که در متن به آنها اشاره شد “دنباله بزرگ” ˓ “نوسان خوشه ای” و “اثر اهرمی” می باشد. سپس به توضیح عملکرد از جنبه های مختلف پرداخته و میان معیارهای مختلف مقایسه ای مختصر صورت گرفت. همچنین در این فصل پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی برای هر یک از عوامل ذکر شده در مبانی نظری تحقیق به طور جداگانه بیان و طبقه بندی گردید. در فصل سوم تحقیق به بیان جامعه و نمونه آماری پژوهش و ابزار گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها˓ قلمرو تحقیق˓ فرضیات تحقیق و در نهایت روش های آماری آزمون فرضیات و تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شد و در فصل چهارم خلاصه ای از تجزیه و تحلیل داده ها و نتایج آزمون فرضیات ارائه گردید. در این فصل نیز˓ به بررسی و تشریح نتایج آزمون فرضیات پرداخته و پس از نتیجه گیری و بیان محدودیت های تحقیق˓ ره آوردها و پیشنهاداتی در رابطه با نتایج این تحقیق و تحقیقات آتی ارائه می شود که امید است مقدمه ای برای انجام تحقیقات بیشتر و کامل تر در این زمینه باشد.
۵-۲ نتایج آزمون فرضیات تحقیق
نتایج آزمون فرضیات به شرح زیر است:
فرضیه اول: نوسانات بازار سهام رابطه معناداری با عملکرد شرکتها دارد.
برای بررسی فرضیه های پژوهش از شاخص های بازده دارایی ها، بازده (حقوق صاحبان ) سهام، ارزش افزوده و سود خالص به عنوان شاخص های عملکرد شرکت استفاده شد و به همین دلیل با اجرای مدل برای هر یک از این متغیرها، ضرایب رگرسیونی را به صورت جداگانه برآورد کردیم. در فرضیه اول پژوهش متغیر نوسانات بازار سهام به عنوان متغیر وابسته (درونزا) و متغیرهای بازده دارایی ها، بازده (حقوق صاحبان ) سهام، ارزش افزوده و سود خالص به عنوان متغیرهای مستقل در چهار مدل جداگانه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج برازش مدل های رگرسیونی در جدول ارائه شده در فصل ۴ نشان داد که با افزایش نوسانات بازار سهام عملکرد شرکت در هر چهار بعد کاهش خواهد یافت. لذا با عنایت به اطلاعات جمع آوری شده، فرضیه پژوهش مبنی بر اینکه “نوسانات بازار سهام رابطه معناداری با عملکرد شرکتها دارد” در دو مورد ارزش افزوده و سود خالص با اطمینان ۹۵/۰ پذیرفته شد. فرضیه مربوط به بازده دارایی ها در سطح ۹۵/۰ رد شد ولی با کاهش سطح اطمینان در سطح ۹۰/۰ فرضیه اول پژوهش در مورد تاثیر گذاری نوسانات بازار سهام پذیرفته شد. (۱/۰ ) بنابراین در مدل های برازش داده شده برای فرضیه اول (ROA) تاثیر تغییرات نوسانات بازار سهام بر عملکرد شرکت معکوس و ناقص می باشد.
مطالعات معدودی رابطه بین نوسانات بازار سهام و عملکرد را مورد بررسی قرار داده اند. آلبراتزی و گامباکورتا[۱۵۵] (۲۰۰۹) از پنج شاخص عملکردی (درآمد بهره خالص، درآمد بدون بهره، هزینه عملیاتی، سود قبل از مالیات و ROE ) استفاده کردند تا تاثیر نوسانات بازار سهام بر عملکرد را برای کشورهای صنعتی (استرالیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، هلند، اسپانیا، انگلستان و آمریکا) در طی سالهای ۱۹۸۱ الی ۲۰۰۳ مورد بررسی قرار دهند. آنها گزارش کردند که درآمد بهره خالص، درآمد بدون بهره و ROE رابطه ای مثبت با نوسانات بازار سهام دارند (مثبت معنادار) در حالی که نوسانات بازار سهام با سود قبل از مالیات به صورت منفی در ارتباط است. (منفی معنادار) که این نتیجه با نتایجی که از پژوهش ما استخراج شد همخوانی دارد.
تحقیق دیگری که توسط یانگ تان و کریستس فلوروس[۱۵۶] در سال ۲۰۱۳ تحت عنوان “نوسانات بازار سهام و عملکرد بانکی در چین” انجام شد نشان داد که سطح بالایی از نوسانات بازار سهام منجر به سطح بالایی از بازده سهام (ROE) می شود. که این نتیجه، بیانگر وجود رابطه مثبت بین این دو بود. در همین تحقیق که EVA نیز یکی از معیارهای عملکردی بود، وجود رابطه ای مثبت بین نوسانات بازار سهام و EVA به اثبات رسید.
به نظر می رسد دلایل این تفاوت متفاوت بودن صنایع˓ ماهیت خاص صنعت سیمان و وجود قیمت های دستوری˓ عدم کارایی بازار و نبود شفافیت در اطلاعات و جوان بودن بورس اوراق بهادار و در نهایت متفاوت بودن روش های آماری و تاثیر دادن همزمان متغیرهایی مثل نرخ بهره بانکی بر ROE و EVA باشد.
فرضیه دوم: رشد تولید ناخالص ملی رابطه معناداری با عملکرد شرکتها دارد.
نتایج برازش مدل های رگرسیونی نشان داد که با افزایش رشد تولید ناخالص ملی عملکرد شرکت بر اساس معیارهای بازده سهام و بازده دارایی ها افزایش می یابد این موضوع در حالی است که رابطه بین رشد تولید ناخالص ملی و ارزش افزوده و سود خالص معکوس می باشد. در تمامی مدل های مذکور سطح معناداری کمتر از ۰۵/۰ بود. بنابراین فرضیه دوم پژوهش مبنی بر اینکه ” رشد تولید ناخالص ملی رابطه معناداری با عملکرد شرکتها دارد” با اطمینان ۹۵/۰ پذیرفته شد.
تحقیقی که توسط یانگ تان و کریستس فلوروس در سال ۲۰۱۳ تحت عنوان “نوسانات بازار سهام و عملکرد بانکی در چین” انجام شد نشان داد که رشد تولید ناخالص ملی رابطه ای منفی و معنادار با عملکرد بانکی در چین دارد(معیار عملکرد: EVA). لویی و ویلسون (۲۰۰۹) نیز در تحقیق که بر روی صنعت بانکداری در ژاپن انجام داده بودند به نتیجه ای مشابه دست یافتند.(معیار عملکرد: EVA)
فرضیه سوم: اندازه شرکت رابطه معناداری با عملکرد شرکت دارد.
نتایج برازش مدلها برای فرضیه سوم ارائه شده در فصل ۴ نشان داد که اندازه شرکت تاثیر منفی و معناداری بر بازده سهام دارد، به عبارت دیگر با افزایش اندازه شرکت میزان بازده سهام کاهش خواهد یافت. علاوه بر این، با توجه به منفی بودن ضریب رگرسیونی، اندازه شرکت تاثیر معکوس بر عملکرد شرکت از بعد بازده دارایی ها دارد. با عنایت به اطلاعات جمع آوری شده فرضیه سوم پژوهش مبنی بر اینکه “اندازه شرکت رابطه معناداری با عملکرد شرکت دارد” برای دو شاخص بازده سهام و بازده دارایی ها با اطمینان ۹۵/۰ پذیرفته شد. علاوه بر این، فرضیه سوم پژوهش در مورد تاثیرگذاری اندازه شرکت بر سود خالص شرکت با اطمینان ۹۵/۰ پذیرفته می شود. بنابراین هر چه اندازه شرکت افزایش یابد میزان عملکرد شرکت از نظر سود خالص افزایش خواهد یافت. با توجه به اطلاعات ارائه شده در فصل قبل، تاثیر اندازه شرکت بر ارزش افزوده ناچیز عنوان شد.
تحقیقی که توسط یانگ تان و کریستس فلوروس در سال ۲۰۱۳ تحت عنوان “نوسانات بازار سهام و عملکرد بانکی در چین” انجام شد نشان داد که عملکرد ضعیفتر برخی از بانک ها با داشتن اندازه ای بزرگتر تعریف می شود. پس اندازه بزرگتر منجر به عملکردی ضعیفتر می شود.(معیار عملکرد ROE و EVA)
به نظر می رسد دلایل این تفاوت نیز مشابه دلایل ذکر شده در فرضیه (۱) شامل موارد زیر باشد:
۱٫متفاوت بودن صنایع ۲٫ماهیت خاص صنعت سیمان ۳٫عدم کارایی بازار و نبود شفافیت در اطلاعات و جوان بودن بورس اوراق بهادار تهران ۴٫روش های آماری متفاوت و تاثیر دادن همزمان متغیرهایی مثل نرخ بهره بانکی بر EVA
تحقیقی که توسط وو و همکاران در سال ۲۰۰۷ بر روی ۱۴ شرکت در چین انجام شد مبین این بود که عملکرد ROA در شرکتهای کوچک نسبت به شرکتهای بزرگ قوی تر و بالاتر است.

قبول

علاوه بر یافته های بالا یافته های جانبی این پژوهش – که تاثیر همزمان نوسانات بازار سهام، رشد تولید ناخالص ملی و اندازه شرکت را بر معیارهای مورد نظر برای عملکرد شرکت مورد بررسی قرار می دهد- نیز بیانگر نکات حالب و قابل توجهی بود که چکیده این نکات به شرح زیر است:
مدل (۱): بازده سهام به عنوان شاخص عملکرد شرکت: سطح معناداری برای متغیرهای رشد تولید ناخلص ملی و اندازه شرکت نشان می دهد که اثر این دو متغیر بر بازده سهام به عنوان معیاری برای عملکرد شرکت معنادار می باشد. البته تاثیر رشد تولید ناخلص ملی مستقیم و تاثیر اندازه شرکت به صورت معکوس نمایان شده است.
مدل (۲): بازده دارایی ها به عنوان شاخص عملکرد شرکت: سطح معناداری برای متغیرهای مستقل نشان می دهد که فقط تاثیر اندازه شرکت بر عملکرد شرکت معنادار می باشد و سایر متغیرهای تاثیر ناچیزی بر بازده دارایی ها دارند، نکته قابل توجه در این زمینه رابطه منفی بین بازده دارایی ها و اندازه شرکت می باشد.
مدل (۳):ارزش افزوده به عنوان شاخص عملکرد شرکت: با توجه به سطح معناداری برای متغیرهای مستقل مشاهده می کنیم که تاثیر اندازه شرکت بر ارزش افزوده مثبت و معنادار می باشد.
مدل (۴):سود خالص به عنوان شاخص عملکرد شرکت: سطح معناداری برای متغیرهای مستقل نشان می دهد که در سطح اطمینان ۹۵/۰ فقط تاثیر اندازه شرکت بر عملکرد شرکت معنادار می باشد، در ضمن رابطه بین سود خالص و اندازه شرکت مثبت می باشد.
۵-۳ محدودیت های ناشی از تعمیم نتایج
با توجه به اعتبار درونی و برونی پژوهش که در فصل یک به آن اشاره شد تعمیم نتایج با محدودیت های زیر مواجه است:
– پژوهش حاضر در صنعت سیمان انجام شده است بنابراین نتایج تنها به این صنعت تعمیم می یابد و صنایع دیگر را در بر نمی گیرد.
و محدودیت های اجرای این تحقیق به شرح زیر است:
– کارا نبودن بازار سرمایه ایران، به‌عنوان یک عامل مداخله گر می‌تواند نتایج پژوهش را تحت تأثیر قرار دهد که کنترل آن توسط محقق امکان‌پذیر نمی‌باشد. این موضوع یکی از تنگناهای موجود در اجرای تحقیقات متکی به بازار سرمایه از جمله تحقیق حاضر است.
-در تمامی کشورها یکی از عوامل موثر در پیشرفت کارهای پژوهشی دسترسی به اطلاعات فنی و کامل در زمینه موضوعات مختلف می‌باشد. در ایران به علت فقدان بانک های اطلاعاتی مناسب و عدم وجود تکنولوژی های لازم جهت طبقه‌بندی اطلاعات امکان دسترسی به اطلاعات با محدودیت های فراوانی از جمله نبود اطلاعات کامل در مورد برخی شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران و مشکلات مربوط به جمع‌آوری اطلاعات به‌خصوص مشکلات دسترسی به صورت‌های مالی و یادداشت های پیوست شرکت‌های نمونه، مواجه است.
۵-۴ پیشنهادات کاربردی
با توجه به اینکه این پژوهش به دنبال رابطه بین نوسانات و عملکرد شرکت ها است منطقی است معیاری را برای عملکرد برگزینیم تا در برابر وقوع نوسانات کمترین تاثیر را داشته باشد و استفاده کننده را در امر پیش بینی گمراه نسازد.
از آنجا که نوسانات تاثیر منفی بر تمامی معیارهای عملکرد برگزیده شده در این پژوهش داشته (با توجه به نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری داده ها) بهتر است معیاری توسط اهالی بازار سهام برگزیده شود که کمترین تاثیر را از نوسانات بپذیرد. در همین راستا به نظر می رسد معیار ROE مناسبترین معیار عملکرد جهت انتخاب در شرایط وجود نوسان در بازار اوراق بهادار باشد.
پیشنهادات برای تحقیقات آتی
با توجه به اینکه داده های این رساله به صورت ماهانه است پیشنهاد می شود در تحقیقات آتی از بازه های کوتاه تر مثلا هفتگی˓ روزانه یا ساعتی استفاده شود.
عوامل موثر بر ایجاد نوسانات را مورد بررسی قرار داده و بهترین معیار جهت نمایش عملکرد˓ -که مربوط تر و قابل اتکاتر باشد – را ارائه دهند.
در پژوهش ها˓ از معیارهای عملکردی دیگر مثل ROECOC و NIM و EVA تعدیل یافته نیز استفاده شود.
تا جای امکان نمونه بزرگتری انتخاب شود تا قابلیت تعمیم افزایش یابد.
این پژوهش در صنایع دیگر نیز انجام شود و نتایج آنها با یکدیگر مقایسه شود.
منابع فارسی:
ابوذری و عبداللهی . (۱۳۹۱) .”مدلسازی نوسانات بخشهای مختلف بازار سهام ایران با استفاده از مدل گارچ چند متغیره” . تحقیقات مالی . صفحه ۱-۱۶٫
اسلامی بیگدلی و قالیباف اصل ˒ (۱۳۸۸) . ” بررسی آثار تغییر حد نوسان قیمت سهام بر نوسان بازار˓ بازدهی بازار˓ تعداد دفعات معامله˓ اندازه معاملات و سرعت گردش سهام در بورس اوراق بهادار تهران” . تحقیقات مالی . صفحه ۳ تا ۲۲٫
اسماعیلیان، مهدی. ۱۳۸۵٫ راهنمای جامع spss14. چاپ اول. موسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران
امید قائمی ˓ مصطفی ˓ (۱۳۷۹) ˓ “بررسی ارتباط بین حجم معاملات و قیمت سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ” پایان نامه کارشناسی ارشد ˓ دانشکده علوم اداری شهید بهشتی.
بدری ˓ رمضانیان. (۱۳۸۹) .” اثر تغییر حد قیمت بر حجم معاملات و نوسان قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران” .مجله دانش حسابداری. صفحات ۳۱ – ۵۸٫
حسین پور، طالب نیا. (۱۳۸۹) . ” بررسی مقایسه ای کاهش خطای پیش بینی بین EPS و DPS در ارتباط با بازده سهام شرکتها ” . مجله مهندسی مالی و مدیریت پرتفوی . شماره دوم.
خدادادی ˓ تاکر. ” تاثیر ساختار حاکمیت شرکتی بر عملکرد مالی و ارزش شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران”.
دادگر ˓ ورمزیاری . (۱۳۹۰) . “آزمون تجربی ثبات˓ قابلیت پیش بینی و نوساناات در بازار سرمایه کشورهای حوزه خلیج فارس” . فصلنامه مدلسازی اقتصادی . صفحات ۱-۲۰٫
رییس زاده ˓ محسنی. بررسی رابطه کیو توبین و معیار سود تقسیمی هر سهم در ارزیابی عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس بهران و امکان جایگزینی آن.