ان پی ببرد .او در این پژوهش تعداد۸۰ نفر از نوجوانان دختر وپسر ۱۲تا۱۸ ساله بزهکار در شهر تهران و تعداد ۸۰ نفر از نوجوانان غیر بزهکار ۱۲تا۱۸ ساله در مدارس و دبیرستان های شهر تهران را از طریق نمونه گیری تصادفی انتخاب نموده است.فرضیات او در این تحقیق عبارت بودند از : ۱- بین روابط عاطفی خانواده با فرزندان و بزهکاری نوجوانان رابطه وجود دارد.۲- بین وضعیت اقتصادی خانواده و بزهکاری نوجوانان رابطه وجود دارد. ۳- بین میزان اعتقادات و پایبندی اعضای خانواده به مسائل شرعی و بزهکاری نوجوانان در آن خانواده ارتباط وجود دارد. ۴- بین وجود اختلاف و مشاجره در خانواده و بزهکاری نوجوانان ارتباط وجود دارد. ۵- بین میزان استفاده اعضای خانواده از محصولات فرهنگی(کتاب،مجله،روزنامه) با گرایش نوجوانان به بزهکاری ارتباط وجود دارد. ۶- بین میزان حفظ شخصیت و احترام نوجوان در خانواده با گرایش آنها به بزهکاری ارتباط وجود دارد.یافته های تحقیق او به این شرح می باشد.پس از انجام محاسبات آماری برروی اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه ها،نتایج ذیل بدست آمد: فرضیه های اول،دوم،سوم،چهارم،پنجم،و هفتم تایید گردید و فرضیه ششم تایید نگردیده و رد شد.
۲- «بزهکاری و بزهدیدگی نوجوانان پسر در زمینه مواد مخدر ، امیرحسین زارعی ،دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ،اسفند۸۴» در این تحقیق محقق سعی نموده پس از بیان علل بزهکاری و بزه دیدگی نوجوانان پسر در زمینه مواد مخدر و تاثیر اعتیاد در بزهکاری آنان با توجه به آمار بدست آمده در کانون اصلاح و تربیت تهران،پس از بیان پیشگیری کیفری(مجازات)از بازگشت به اعتیاد،به دلیل ناکارآمد بودن این نوع پیشگیری ،از منظر دستاوردهای جرم شناسی بالینی به موضوع پیشگیری اجتماعی بزه دیدگی نوجوانان پسر در زمینه مواد مخدر و نهایتا بزهکاری آنان بپردازد. فرضیات او در این تحقیق عبارت بودند از؟ ۱- بزه دیدگی نوجوانان پسر در زمینه مواد مخدر در بزهکاری آنان نقش دارد. ۲- میان محیط شغلی و زندگی نوجوانان پسر و بزه دیدگی و بزهکاری آنان رابطه معنی داری وجود دارد. ۳- با پیشگیری علمی از اعتیاد و درمان معتادین،میزان بزه دیدگی ها و بالتبع میزان بزهکاری ها در زمینه مواد مخدر تقلیل می یابد. یافته های تحقیق او به این شرح می باشد: بزهکاری نوجوانان پسر در زمینه مواد مخدر علل بسیاری دارد.بزهکاری در زندگی هر نوجوانی ،به شکل خاصی ظاهر می شود ومعنا و مفهوم متفاوت دارد . هرنوع محرومیت ووضعیت نامناسب ممکن است پیامدهای رفتاری نوجوان راتوام با ناکامی و ناامیدی وشکست نماید که بیشتر این نوجوانان راه بزه را انتخاب می کنند ،شاید به این خاطر است که در گروه های بزهکاری به آنان بها داده می شود.همچنین نوجوانانی که والدینشان دچار اعتیاد و مواد مخدر بوده اند بیش از سایر افراد به این جرایم روی می آورند.ولذا بزهکاری و بزه دیدگی ارتباط مستقیمی با محیط تربیتی و کیفیت برخورداری از تعاملات بین فردی ومحیط های زندگی نظیر محیط خانواده و محیط های تفریحی و محیط اجتماعی دارد.همچنین باید گفت که پیشگیری اجتماعی بزه دیدگی نوجوانان پسر در زمینه مواد مخدر از پیشگیری کیفری(مجازات)کارآمد تر است. روانشناسان که عامل روانی را در بزهکاری برجسته می کنند،معتقدند که بزهکاران به علت ناراحتی های عاطفی گذشته ،فاقد تعادل روانی هستند و این عدم تعادل موجب رفتار انحرافی آنها می گردد .لذا به بررسی یکی از پایان نامه های موجود در روانشناسی درباره این موضوع می پردازیم .
تحقیقی تحت عنوان بی سازمانی اجتماعی و ترس از جرم (مطالعه و مقایسه مناطق ٢ و ١٢) شهر تهران که در سال ١٣٨٩ توسط سراج زاده و گیلانی انجام گرفته است. در این مقاله از رویکردهای بی سازمانی اجتماعی، رویکرد بزه دیدگی یا قربانی شدن، آسیب پذیری، دیدگاه تاثیر رسانه ای استفاده شده است که در این مقاله بر اساس رویکرد بی سازمانی اجتماعی به خصوص بی نظمی فیزیکی و اجتماعی دو منطقه تهران از حیث ترس از جرم مطالعه می شوند همچنین بر اساس نظریه بی سازمانی مدل سه گانه یعنی (تنوع خرده فرهنگی، بی نظمی اجتماعی، نگرانی اجتماعی) رابطه متغیر های احساس نگرانی اجتماعی، احساس بی نظمی در اجتماع، پیوندهای محله ای و احساس تعلق خاطر نسبت به محله و …. در سطح تحلیل فردی آزمون می شوند(سراج زاده و گیلانی۱۳۸۹،٢٢٧).
این مقاله به دنبال دلالت های برای بی نظمی اجتماعی و فیزیکی و ترس از جرم بود به این خاطر دو منطقه را که از لحاظ امنیت در سطح متفاوتی بودند انتخاب شد منطقه ٣به عنوان منطقه پایین آشفتگی انتخاب شده بود. نتایج نشان میدهد احساس بی نظمی، تنوع خرده فرهنگی، و نگرانی اجتماعی در بین منطقه ٣ کمتر از ساکنان منطقه ١٢ است. میزان ترس از جرم در دو منطقه مورد مطالعه و همچنین رابطه ابعاد بی سازمانی با ترس از جرم موید نظریه بی سازمانی اجتماعی است. تنها استثنا روابط محله ای است که رابطه ای با ترس از جرم معکوس داشت.
در تحقیقی تحت عنوان بررسی عوامل اجتماعی موثر بر جرم در زندان زنان در زمستان سال ٨٨ که توسط ملکیان و شریفیان صورت گرفته است، اطلاعات و نتایجی به دست آمده است ویژگی کلی این تحقیق و نتایج آن در زیر بیان شده است. نتایج این تحقیق نشان داده است که جرایم زنان بیشتر شامل اعتیاد، روسپیگری، سرقت و قتل بوده است این جرایم در فقر اقتصادی، بیکاری، فقدان والدین، والدین معتاد، سطح تحصیلات، سن پایین ازدواج، محیط زندگی نا مناسب، از هم گسیختگی خانواده و تا حدودی کم
بودن میزان تعلقات اجتماعی ریشه دارد. افراد مجرم دوران کودکی و نوجوانی خوبی نداشته اند آنها معمولا مورد بی توجهی و بی مهری و تنبیه شدید بدنی قرار داشته اند و برای خلاص شدن از چنین وضعیتی یا دست به فرار زده اند یا تن به ازدواج های زودرس داده اند که در هر صورت با شکست مواجهه شده اند و دست به انحراف و جرم زده اند(ملکیان و شریفیان ۱۳۸۸، ۱۶۵).
در سال ۱۳۸۸ تحقیقی تحت عنوان عوامل موثر بر سرقت نوجوانان( مورد مطالعه شهر کرمانشاه). توسط محسنی تبریزی و پروین صورت گرفته است .این مقاله به بررسی عوامل موثر بر سرقت نوجوانان در شهر کرمانشاه با رویکردی ترکیبی پرداخته است. مبانی نظری این پژوهش به تئوری های همنشینی افتراقی، کنترل اجتماعی، احساس محرومیت نسبی و شرایط آنومیک خانواده استوار بوده است. روش این تحقیق پیمایش و از نوع روش علی- مقایسه ای است. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه هدایت شده محقق ساخته جمع آوری گردیده است. جمعیت آماری متشکل از دو گروه مستقل تجربی و کنترل است گروه تجربی شامل: کلیه سارقین نوجوان نگهداری شده در زندانها و مراکز اصلاح و تربیت کرمانشاه و گروه کنترل مشتمل بر کلیه دانش آموزان سنین ۱۸-۱۲ سال شاغل به تحصیل در سال ۱۳۸۵ در کرمانشاه می باشد.نتایج تحقیق نشانگر تفاوت معنادار میان دو گروه تجربی و کنترل به لحاظ تحصیل است. همچنین این معنا داری با متغیر های نظیر میزان گسستگی خانواده، وضعیت اجتماعی-اقتصادی، میزان پیوند اجتماعی، میزان احساس محرومیت نسبی و میزان همنشینی با کجروان وجود داشته است. متغیر های این پژوهش شامل رابطه خانواده گسسته با جرم، رابطه پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده با جرم، رابطه پیوندهای اجتماعی با جرم، رابطه احساس محرومیت نسبی با جرم- و رابطه عضویت در گروه های کجرو با جرم است. یافته های تحقیق نشان می دهد که اکثر سارقین دارای تحصیلات ابتدایی هستند. ۴۳ درصد از مادران،۳۲ درصد از پدران و۳/۸ درصد نوجوانان سارق بی سواد هستند.
در سال ۱۳۸۷ تحقیق تحت عنوان سرمایه اجتماعی خانواده و بزهکاری نوجوانان توسط شارع پور و ورزمیار صورت گرفته است. در این تحقیق با استفاده نظریه سرمایه اجتماعی خانواده کلمن و نظریه پیوند اجتماعی هیرشی به بررسی تجربی فرضیه رابطه بین سرمایه اجتماعی خانواده و بزهکاری نوجوانان دختر و پسر پرداخته است. برای بررسی رابطه مزکور از یک نمونه ۴۱۰ نفری از دانش آموزان سال سوم دبیرستان شهر سنندج استفاده شده است که در سال تحصیلی ۸۶-۱۳۸۷ مشغول به تحصیل بوده اند. روش تحقیق به صورت پیمایش انجام گرفته است و دانش آموزان به طور خود اجرا به پرسشنامه ها پاسخ داده اند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که سرمایه اجتماعی شناختی درون خانواده در بین پاسخ گویان پسر بیشترین قدرت تبیین کنندگی بزهکاری را داشته است.درصورتیکه سرمایه اجتماعی ساختاری درون خانواده بیشترین قدرت تبیین کنندگی بزهکاری را در بین پاسخ گویان دختر داشته است.
همچنین در بین مولفه های سرمایه اجتماعی خانواده، صمیمیت اعضای خانواده و حمایت اجتماعی رابطه معنا داری با بزهکاری پسران داشته در حالی که در بین پاسخگویان دختر آگاهی والدین و عضویت والدین در نهاد های اجتماعی بارفتارهای بزهکاری رابطه معنا دار داشته است.
در سال ۱۳۸۶ تحقیقی تحت عنوان عوامل خانوادگی و فرهنگی موثر بر فرار دختران از منزل توسط غریبی صورت گرفته است.هدف این پژوهش مقایسه مولفه های خانوادگی و فرهنگی دختران فراری و عادی است.یافته های این تحقیق نشان می دهد که دو گروه دختران فراری و دختران عادی از نظر آزار و اذیت جسمی توسط والدین یا سایر اعضای خانواده با یکدیگر متفاوت هستند  به ترتیبی که دختران فراری آزار و اذیت بیشتری توسط خانواده خود می بینند.(غریبی۱۳۸۴، ۳۴). این یافته ها با یافته های بکن و همکارانش همسو است آنها هم نتیجه گرفته اند که والدین کودکان و نوجوانان فراری از فرزندان خود حمایت عاطفی اندکی به عمل می آورند، بسیار خشن و سرد رفتار می کنند و تنبیه گر هستند. پژوهش ها نشان می دهد والدین نوجوانان فراری غالبا تاریخچه بیماری روانی و سو مصرف مواد مخدر داشته اند و نوجوانان در این خانوادها عشق و علاقه را از طرف والدین به ندرت دریافت می کنند و همچنین پرخاشگری جسمانی بین والدین بسیار شایع است(غریبی۱۳۸۴،۳۵).
تحقیقی تحت عنوان عوامل مرتبط با بزهکاری دانش آموزان دبیرستانی در سال ١٣٨۴ توسط احمدی و نوری و موسوی در شهر آباده صورت گرفته است.جامعه آماری دانش آموزان، آموزشگاههای متوسطه شهرستان آباده در سال تحصیلی ٨۵-١٣٨۴ بوده است.جمعیت جامعه ٧٢٣٨ نفر و نمونه آماری ۴٩٩ نفر بوده است. شیوه نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی بوده است. از کل دانش آموزان ٢/۵٢ درصد دختر و ١/۴٧ درصد پسر بوده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که رابطه جنسیت و رفتار بزهکارانه بین دو جنس به لحاظ میانگین بزهکاری تفاوت معنی داری آماری وجود دارد آلفای آن برابر با ٠٠١٪ است. بین دو متغیر محل سکونت و رفتار بزهکارانه رابطه وجود د اشته و این رابطه با آلفای ٠٠١٪ معنی دار بوده است(احمدی ودیگران،١٣٨۴-١١۵).همبسته های رفتار بزهکارانه چنین بیان شده است که: پایگاه اقتصادی- اجتماعی، وابستگی های دوستانه، خانواده و مدرسه، نابسامانی خانواده، تحصیلات والدین، بعد خانواده، سطح دینداری، استفاده از رسانه های جمعی و نظارت خانواده همگی با رفتار بزهکارانه رابطه داشته است این ارتباط گاه در گروه دختران( پای
گاه اقتصادی- اجتماعی خانواده، تحصیلات مادر، بعد خانواده و نظارت خانواده). گاه نیز در پسران( وابستگی به مدرسه، نابسامانی خانواده، تحصیلات پدر). دیده نمی شود(احمدی ودیگران۱۳۸۴،١١۶).
۲-۳۱- ۲)تحقیقا ت خارجی
تحقیقی درسال۲۰۰۹ تحت عنوان جرم، شرایط اقتصادی و برخوردهای اجتماعی و میراث خانوادگی توسط پائولو و همکارانش صورت گرفته است. این تحقیق به آزمایش این مساله پرداخته است که آیا آداب و رسوم و شرایط اقتصادی-اجتماعی، می توانند تفاوت بین زندانیان سابقه دار و غیر سابقه دار را توصیف کند؟
طبق نتایج به دست آمده از این مطالعه بین انگیزه زندانیان محکوم شده و سایر زندانیان تفاوت وجود دارد. در این تحقیق شواهدی وجود داشته که نشان میدهد موضوعات اقتصادی اصلی ترین عامل بروز جرائم غیر جنایی است که عامل مربوط به وراثت خانوادگی برای جلوگیری از جرائم جنایی در این رابطه عمل می کرده است. در این تحقیق ثابت شده است که متغیر برخوردهای اجتماعی در نوع رفتار افراد تاثیر دارد به گونه ای که زندانیانی که در همسایگی افراد خوب، رشد کرده بودند احتمال بروز جرائم مخصوصا جرائم جنایی کمتری داشته اند(پائولو و همکاران ۱، ۲۰۰۹).
تحقیق در سال۲۰۰۸ تحت عنوان شناسایی اقتصادی- اجتماعی  و آمارگیری مشخص جرائم در استانهای اسپانیا توسط بانانو و همکارانش صورت گرفته است. نتایج این تحقیق نشان داده است که سطح بیکاری، تحصیلات و نرخ شهرنشینی بر جرائم تاثیر دارد. احتمال بازگشت مجدد به جرائم در شهرهای بزرگ بیشتر از شهرهای کوچک و روستاها است. همچنین مهاجران غیر قانونی بیشتر محتمل درگیری در فعالیت های جنایی هستند(بانانو و همکاران ۲، ۲۰۰۸).
در این قسمت به ذکر مقاله ای از کروال که به نوعی برتاثیر روابط اعضای خانواده در بزهکاری نوجوانان تاکید دارند اشاره میکنیم. آرامش دور نیست یافته های محقق در این مقاله عبارتند از : الف) اومحیط های خانواده هائی را که در آنها جوضدخوشی،فضای انتقادی بیش از حد،محیط فاقد محبت داشتن،جنگ سرد،
etal & paulu 1-
etal & Buonanno-2
حاکم باشد را مستعد گرایش نوجوانان به بزهکاری می داندو از طرفی ب)محیط هایی را که در آن ۱-  برساده زندگی کردن و لذت بردن از هر چیز ساده یی که در دسترس است ۲- افراد خانواده را به فعالیتهای گروهی تشویق کردن ۳- خوشی همگانی در خانواده تاکید دارند را باعث تکامل و رشد مثبت نوجوانان توسط خانواده می خواند.(شیندلر.ترجمه ی دادی ، به نقل از مازیار شمس ،نشریه ایران).
خانه کانون گرم خوشبختی و یا برعکس در این مقاله بر این موضوع تاکید شده که خانه و خانواده ی خوب پناهگاهی است که وقتی نوجوان احتیاج به دلجویی و آرامش و استراحت دارد به آن پناه می برد.
خانه جایی است که نوجوان نخستین درسهای زندگی را در آن می آموزد و در آن رشدونمو می کند و اغلب اوقاتش در آن سپری می شود.او معتقد است که بنیان شخصیت آدمی در زندگی خانوادگی پایه گذاری می شود.لذا براهمیت خانه و دامان خانواده تاکید دارد و معتقد است محیط گرم و صمیمی می تواند مانعی برای بزهکاری نوجوانان باشد.ویا می توان باساختن محیطی سرشار از تضاد و درگیری مانع از رشد نوجوانان و سرکوب شخصیت آنها شد. (کروال۱۹۹۷،۱۳۸۷،۲) جمع بندی تحقیقات: باید گفت که تحقیقات انجام گرفته پیرامون موضوع خانواده و بزهکاری نوجوانان ، خانواده را ازمنظر دیدگاههای متفاوت مورد بررسی قرار داده اند مثلا تحقیقات روانشناسی بیشتر بر نقش و تاثیر خانواده در سلامت روانی نوجوانان تاکید داشته اند و معتقدند که سلامت روانی نوجوانان در سازگاری یا عدم سازگاری آنان با محیط اجتماعیشان و به طور کلی در بهنجار بودن یا نابهنجار بودن آنها نقش موثری دارد یعنی  بیشتربه عوامل فردی می پردازند اما تحقیقات جامعه شناختی بیشتر عوامل گروهی را در بزهکاری نوجوانان بررسی کرده و معتقدند که محیط های مختلف از جمله محیط خانواده بربزهکاری آنها موثر است.
از جمله افرادی که می توان آنها را به عنوان بنیانگذاران مطالعه علمی بزهکاری نام برد: دلاپورتا اهل ناپل (ایتالیا) ولاواتر فیلسوف و شاعر سوئیسی است . درسال ۱۶۴۰ دلاپورتا در کتاب خود تحت عنوان ((قیافه شناسی ))روابطی را که بین قسمتهای مختلف چهره و خصیصه های گوناگون افراد وجود دارد مطالعه و قیافه‌ دیوانگان و کسانی را که رفتار خشونت آمیز داشتند با سر حیوانات مقایسه نمود و بعضی از علائم آن دو را مشابه اعلام کرد . این نظریه توسط لاوترا در سال ۱۷۷۶ مورد تأیید قرار گرفت .
بعد از این دو افراد دیگری نیز تحقیقات مفصلی انجام داده اند که به شرح زیر می باشد :گال۱)  ۱۸۲۸-۱۷۵۸ ) پزشک اتریشی ،‌ با تحقیقات علمی سعی کرد که روابط بین برآمدگیهای جمجمه و خصلتهای افراد را ارائه دهد .
. f . I gall-1
وازان۱ در سال ۱۸۳۷ نتایج تحقیقات علمی خود را درباره عیوب جسمی اکثر تبه کاران ،‌ در اختیار آکادمی فرانسه قرار داد .کتله۲(۱۷۶۹-۱۸۷۴) بلژیکی ،‌ آمار های جرائم فرانسه و هلند را بررسی نمود . درسال ۱۸۳۵ نظریه خود را راجع به تأثیر محیط جغرافیایی منتشر کرد .
مورل۳( ۱۸۵۷) پزشک فرانسوی ،‌ د ر کتاب خود به عنوان ((تباه نوع بشر ))‌روابط بین بزهکاری و فساد نسل انسانی را تأیید نمود ویرجیلیو۴(۱۸۷۴) استاد ایتالیایی در کتاب خود ((ذات بیماری بزهکاری )) تأثیر وراثت را در وقوع جرائم تشریح کرد .گابریل تارد۵)۱۹۰۴- ۱۸۴۳)‌ قاضی فرانسوی ،‌ درسال ۱۸۸۶ نتایج مطالعات خود را تحت عنوان ((بزهک
اری تطبیقی)) منتشر و تقلید را بروز بزهکاری اعلام داشت سزار لمبروزو۶ ( ۱۸۳۵-۱۹۰۹) پزشک ایتالیایی ، با پیروی از عقاید گال ،‌ویرجیلو ،‌بروکا ،‌جمجمه مجرمین مرده را مورد آزمایش قرار داد و در سال ۱۸۷۶ اثر مصرف خود ((انسان تبه کار)) را منتشر ساخت .از جمله دیگر افراد فعال در این زمان می توان از فری دور کیم ،گور،ژولی نام برد .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ «ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻃﻮﻟﻲ اﻧﺠﺎمﺷﺪه در داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻤﺒـﺮﻳﺞ و ﭘﻴﺘﺴـﺒﻮرگ، ﮔﻮﻳـﺎی اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ داﺷﺘﻦ ﭘﺪر، ﻣﺎدر، ﺑﺮادر ﻳﺎ ﺧﻮاﻫﺮی ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﺰﻫﻜﺎراﻧـﻪ دارﻧـﺪ، ﻳـﻚﻋﺎﻣﻞ ﺧﻄﺮ ﻣﻬﻢ در ﺑﺰﻫﻜﺎری ﻛﻮدﻛﺎن ﭘﺴﺮ اﺳﺖ، ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻴـﺎن ﺧﻼﻓﻜـﺎر ﺑـﻮدن ﭘـﺪر،ﻳﻜﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬارﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺖ، ﭼﺮاﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ۶۳ درﺻـﺪ از ﭘﺴـﺮاﻧﻲﻛﻪ ﭘﺪرﺷﺎن در ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻪ درﮔﻴﺮ ﺑﻮده، در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﻧﺠـﺎم ﻫﻤـﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫﺴﺘﻨﺪ» (علیزاده،۱۳۸۲). ﺑﻪﻋﺒﺎرت ﮔﻮﻳﺎﺗﺮ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛـﻪ دارای واﻟـﺪﻳﻨﻲﺗﺒﻬﻜﺎر ﺑﻮدﻧﺪ، ﺑﻴﺶ از دﻳﮕﺮان ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺑﺰه ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ.ﺳﺎﻛﺮ و ﻫﻤﻜﺎران در ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻛﻪ ۱۶۵ ﻧﻮﺟﻮان ﻣﺠﺮم را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دادﻧﺪ، درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺰﻫﻜـﺎر دارای ﺧـﺎﻧﻮادهﻫـﺎی ﭘﺮﺟﻤﻌﻴـﺖ،ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎن، ﻣﻬﺎﺟﺮو ﺑﻪﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼـﺎدی و آﻣﻮزﺷـﻲ در ﺳـﻄﺢ ﭘـﺎﻳﻴﻨﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﻛﻨﺘـﺮل و ﻧﻈﺎرت ﻛﺎﻓﻲ در ﺧﺎﻧﻮاده آﻧﺎن وﺟﻮد ﻧـﺪارد (ﺳـﺎﻛﺮ و ﻫﻤﻜـﺎران، ،۲۰۰۵ ، ۴۳۰).
f.voision-1

1. quctelet-2

ناتوانی در نتیجهی درد و تخریب مفصلی رخ میدهد (فایراشتاین[۴] ،۲۰۰۳). آرتریت با مداخلات پزشکی و رفتاری نه قابل اجتناب است و نه قابل درمان آرتریت می تواند یک بیماری غیر قابل اجتناب با دوره هایی از عود و بهبود خود به خودی نشانه های بیماری باشد و اغلب سیر نامشخصی دارد (ترنر[۵] و همکاران،۲۰۰۲)، به همین دلیل است که واینر[۶](۱۹۹۸،ص۹۰، به نقل از ترنر و همکاران،۲۰۰۲) بیماران مبتلا به آرتریت را به عنوان افرادی اسیر تردید معرفی می کند که به دوره های گسترده تر بهبود امیدوارند در حالیکه نسبت به احتمال پسرفت و بدتر شدن علائم بیماری نیز آگاهی دارند. تشخیص آرتریت روماتوئید برای فرد دارای معانی ضمنی جسمی، روانشناختی و اجتماعی- اقتصادی است. انسان فعلی مجبور است تن به تصمیم گیری هایی بدهد که گاه در حکم مرگ و زندگی هستند. از آن مشکل تر، انسان زمانه ما باید شرایط به راستی خطرناک را از شرایط به ظاهر خطرناک تمیز دهد. باید میان تهدید واقعی و غیر واقعی تفاوت قایل گردد. اگر انسان نتواند با این کارآیی تحسین برانگیز، تفاوتها و اهمیتها را مشخص کند، زندگی آشفته ای پیدا میکند و روزگارش در بحران سپری می شود. از آن گذشته، اگر نتواند با قوه ی تصور بالای خود برخورد منطقی داشته باشد، در حالتی از برزخ اسیر می شود و نمیتواند میان حقیقت و تصاویر و معانی شخصی ناشی از آن تفاوت قایل شود (بک[۷]،۱۹۸۸). اضطراب که نوعی احساس ترس و ناراحتی بی دلیل است، نشانه بسیاری از اختلالات روانشناختی محسوب می شود که اغلب بوسیلهی رفتارهای دفاعی مانند فرار از یک موقعیت ناخوشایند یا انجام یک عمل طبق نظم و آیین معین کاهش مییابد (آزاد،۱۳۷۴). اضطراب خواه به تنهایی به صورت علامتی بارز و خواه همراه سایر اختلالات، حالتی است که هسته مرکزی بیماریهای روان تنی است. وقتی اضطراب ظاهر می شود، مفهوم آن، این است که در درون شخص چیزی تعادل روانی را به هم می ریزد (کاپلان و سادوک[۸]،۱۳۸۴). استرس نیز یکی از مفاهیم مهم در مطالعه روانشناسی و بهداشت روانی به شمار می آید و به عنوان علل بسیاری از درد ها، ناراحتی ها و بیماری ها و بیماری ها تلقی میشود. مردم عادی آن را پدیده ای رنج آور و ناخوشایند ، پزشکان مسئله را از دید واکنش های فیزولوژیک روان پزشکان بنا را بر فشارهای عصبی و به کار بردن مکانسیم های سایکوفیزیولوژیک[۹] و بالاخره روان شناسان آن را تغییر رفتار و حالات هیجانی و بحرانی می دانند (اتکینسون[۱۰]، ترجمه براهنی، ۱۳۸۲). برخی تحقیقات، شواهدی مبنی بر ارتباط میان استرس و آرتریت روماتوئیدی یافته اند و اینکه بیماران اغلب پیش از شروع بیماری و به هنگام اوج آن، به وقوع اتفاقات استرس آور عمده ای اشاره می کردند (آختربرخ-لاولیس[۱۱]،۱۹۸۸؛ اندرسن، برادلی، یانگ، دانیل و وییز[۱۲] ،۱۹۸۵). بر اساس تخمین،۳۷میلیون آمریکایی به آرتریت دچارند (بنیاد آرتروز[۱۳]،۱۹۹۴). هر نوعی از آرتریت با علل مربوط به خود، مشتمل بر عوامل ژنتیکی و عفونت های ویروسی، تظاهر پیدا می کند (مک اینون، آویسن، مک کین[۱۴]،۱۹۹۴). اگرچه بیماری در هر سنی می تواند تظاهر بیابد، با مسن تر شدن افراد، بسیار شایع تر میشود. در جامعه پزشکی، کیفیت زندگی یا سلامتی و احساس خوب بودن در ارتباط با چگونگی زندگی با توصیف و تشریح اثرات بیماریها و یا مداخلات پیچیده تری که روی عملکرد و احساس خوب بودن فرد موثر می باشد، قابل جابجایی است. اما کیفیت زندگی فراتر از سلامتی است، اگرچه وابسته به آن می باشد. بیماران بسیاری ازجنبه های مرتبط و غیر مرتبط با سلامتی زندگی شان مانند: زندگی خانوادگی، مسائل مادی، سکونت و شغل و دیگر تجربیات روزمره زندگی که به بهداشت و درمان ارتباط ندارد، را احساس کرده و واکنش نشان می دهند (فرانز پاور[۱۵]، ۱۹۸۵). به نظر می رسد یکی از رویکردهایی که بتوان از آن در کاهش حالات اضطرابی (صفت – حالت[۱۶]) و استرس در جهت ارتقاء سطح کیفیت زندگی و سلامت بیماران آرتریت روماتوئید از آن یاری گرفت رویکرد شناختی – رفتاری باشد . چرا که با بررسی اجمالی ، مشخص می شود هر یک از این مفاهیم به نوعی بستگی به حالات شخصیتی، عزت نفس، اعتماد به نفس و به آن نگرش ها، باورها و عقاید و تفکرات فرد در مورد نگرش او نسبت به بیماری خود دارد، پژوهش ها نشان داده که آگاهی دادن به بیماران از چگونگی وضعیت بیماریشان، شیوه نگرش آنها به درمان و عملکردشان و آرامش گام به گام ماهیچه ها در کاهش اضطراب و استرس بسیار موثر است . افراد با بهره گرفتن از تجارب خود ، مهارتهای کنار آمدن را شامل راهکارهایی که پیش از آن خودشان به کار برده با بکار گرفتن آنها را به وسیله دیگران دیده اند می آموزند، روان شناسان بر آموزش کنار آمدن با استرس و کاهش اضطراب، روش هایی تدوین کرده اند. بعضی از این روشها به طور عمده به رفتار فرد می پردازند و بعضی به فرایند تفکر (الهه میرزایی ، ۱۳۷۸). لذا با توجه به شیوع بیماری آرتریت روماتوئید و تظاهرات جسمانی – روانی این بیماریها و تاثیرات نامطلوب آن بر کیفیت زندگی این بیماران به خصوص در زنان که درصد قابل توجهی از بیماران مبتلا را تشکیل می دهند، به نظر می رسد که تأثیر درمان رفتاری – شناختی به شیوه گروهی بر کاهش علائم اضطرابی و استرس در بهبود کیفیت زندگی بیماران آرتریت روماتوئید مؤثر خواهد بود.
۲-۱بیان مسئله
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی پیشرونده با علائم بالینی متغیر می با
شد. آرتریت روماتوئید با دوره های التهاب در مفاصل شروع می شود که باعث ضخیم شدن و ایجاد درد در آن می شود. التهاب ایجاد شده در مفصل یا مفاصل باعث تورم، حساس شدن و سفت شدن آنها می شود که می تواند همراه با خستگی، کاهش وزن، اضطراب و افسردگی باشد. این بیماری می تواند یک علت اصلی ناتوانی، ابتلا و مرگ و میر باشد (چن و ونگ[۱۷]، ۲۰۰۷). از منظر روانشناختی افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید دچار ترس از درد بلند مدت، خشکی و خستگی هستند. بسیاری از آنها نگران تغییر شکل های مفصلی به خصوص در ناحیه دست ها هستند. آنها نگران از دست دادن عملکرد، ناتوانی شغلی و تاثیرات احتمالی اجتماعی – اقتصادی ناشی از بیماری هستند. مسمومیت بالقوه ناشی از درمان بلند مدت با داروها نیز یک نگرانی عمده است (شیهی و همکاران،۲۰۰۶). بررسی ها نشان می دهد که آرتریت روماتوئید با مشکلات روانشناختی اضطراب، استرس و افسردگی در ارتباط است و برآورد محافظه کارانه شیوع ۱۳ تا ۲۰% را در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید گزارش شده است (دیکنز[۱۸]و همکاران،۲۰۰۲). این بر آوردها همپوشی بین علائم اضطراب، استرس و افسردگی آرتریت را کنترل کرده اند (پیچینی[۱۹]و همکاران،۲۰۰۶). همچنین ولفه و هاولی[۲۰] (۱۹۸۵) بیان میکنند که اضطراب در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید معمول است و تقریبا ۲۰% افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید به میزان معناداری اضطراب دارند (وندن[۲۱]و همکاران،۲۰۰۴).استرس،اضطراب و افسردگی شایعترین پاسخهای روانشناختی بیماران به آرتریت روماتوئید است (فرشر[۲۲]، ۱۹۹۱). سطوح اضطراب در بیماران روماتیسمی با کیفیت زندگی کمتر و ناخوشی های روان شناختی بیشتر مرتبط است (ساترلند، اندرسون و موریس[۲۳]،۲۰۰۵). منشأ حالات اضطرابی به دو صورت بروز مییابند، یکی به صورت اضطراب حالت[۲۴] که هیجانی نامطلوبی است و معمولا با احساس دردناک و طولانی بیم و نگرانی همراه میباشد (بیابانگرد،۱۳۷۸) در واقع قرار گرفتن در معرض فشار روانی ممکن است واکنشهای قابل مشاهده ای را موجب شود که به آن اضطراب حالت میگوییم. این وضعیت یک حالت هیجانی نامطلوبی است که با نگرانی، تنش و تشویق همراه است و دیگری به صورت اضطراب صفت[۲۵] که ویژگی شخصیتی است که فراوانی و شدت واکنش هیجانی شخص را نسبت به فشار منعکس میکند و در بین مردم از این نظر تفاوت آشکاری وجود دارد. اضطراب صفت، در واقع خصیصه شخص است نه ویژگی موقعیتی که با آن روبروست. اضطراب حالت یک واکنش هیجانی است که از موقعیتی به موقعیت دیگر تفاوت میکند (شریفی، ۱۳۷۶) هنگامی که مضطرب می شوید، نظام عصبی خود مختار شما فعال می شود، ضربان قلبتان بالا می رود، ضربان نبض افزایش می یابد، کف دستها عرق میکند، مقدار اضطرابی که شخص تجربه می کند، به لحاظی، با شدت محرک ایجاد کننده فشار- آنگونه که شخص آن را درک می کند- بستگی دارد. شدت فشار به ارزشیابی فرد از موقعیت بستگی دارد (اسپیل برگر[۲۶]،۱۹۷۲). اضطراب و استرس معمولاً در یک بیماری به طور همزمان وجود دارند به طوری که اغلب به عنوان یک اختلال منفرد در نظر گرفته می شوند (بلزر و شنیر[۲۷] ، ۲۰۰۴). اضطراب، استرس و آرتریت روماتوئید همایند، به طور ناموزونی بسیاری از پیامدها را وخیم تر میکنند. اضطراب، استرس با سطوح افزایش یافته درد در ارتباط است (دیکنز و همکاران، ۲۰۰۲) و به احتمال زیاد این ارتباط دو طرفه است (ناگا[۲۸] و همکاران،۲۰۰۳). بنابراین با توجه به تاثیری که عوامل محیطی و همچنین شرایط روانشناختی بر روی ایجاد و پیشرفت علائم بیماری دارند، می توان اینطور پیش بینی کرد که کنترل این شرایط می تواند باعث بهبود وضعیت سلامت و کیفیت زندگی بیماران گردد. بررسی ها نشان میدهند که اضطراب بیشتر با متغییرهای روانشناختی مثل استرس اجتماعی و فقدان حمایت اجتماعی، استرس روزانه و نگرش در مورد بیماری ارتباط دارد (راهی[۲۹] و همکاران،۲۰۰۰). همچنین عواملی چون جنسیت زن، سن پایین تشخیص (رامجیت[۳۰] و همکاران،۲۰۰۵). ویژگیهای شخصیتی چون عزت نفس پایین، بی پناهی و مقابله ی اجتنابی (فیتنیس و کورتیس[۳۱]، ۲۰۰۵) و تطابق ضعیف با تشخیص بیماری (گرورکه، رودی و مانزی[۳۲] ،۲۰۰۴) در بروز علائم اضطرابی دخیل شناخته شده اند. با توجه به ارتباط متغییرهای شناختی – رفتاری و اضطراب و استرس در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید، به نظر می رسد که درمانهای شناختی – رفتاری گزینه ی خوبی برای درمان اضطراب و استرس در این بیماران است (گلاسر و کیکولت[۳۳] ،۱۹۸۵). با توجه به روابط متقابل دو عامل اضطراب و استرس و با توجه به نقشی که این عوامل در سلامت جسمی و روانی و کیفیت زندگی همه افراد و بخصوص بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید ایفا میکنند، به نظر میرسد که اگر تأثیر این عوامل بر شدت و میزان بیماری با یکدیگر به درستی اندازه گیری، اثبات و کنترل شود میتوان با ارائه تمهیدات و درمان های روانشناختی، در کنار مداخلات معمول پزشکی، جهت ارتقاء سلامت روان و احتمالاً بهبود وضعیت جسمی این افراد کمک کننده باشد. فنون و روش هایی که درگروه درمانی به شیوه رفتاری- شناختی در این پژوهش مورد استفاده قرار می گیرد شامل: ارائه اطلاعات در رابطه با اضطراب و استرس با تأکید بر الگوی رفتاری شناختی حالات اضطرابی، آموزش آرام سازی کاربردی، شناسائی و اصلاح نگرش های منفی و نامناسب می باشد. با توجه به مطالب عنوان شده، پژوهشگ
ر به دنبال بررسی این مسئله است که آیا درمان رفتاری – شناختی به شیوه گروهی بر کاهش علائم اضطراب (صفت و حالت) و استرس در بهبود کیفیت زندگی بیماران زن مبتلا به آرتریت روماتوئید مؤثر است؟
۳-۱ضرورت انجام تحقیق
مدیریت بیماری مزمن یکی از چالش های اصلی برای مراقبت سلامت جهانی در قرن ۲۱ است (موری و لوپز[۳۴]،۱۹۹۶). آرتریت روماتیسمی شایع ترین بیماری التهاب مفصلی مزمن است که ۵ %- ۱% جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد. برآورد محافظه کارانه با کنترل همپوشی بین علائم شیوع افسردگی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید را ۱۳ تا ۲۰ درصد می داند (دیکنز و همکاران،۲۰۰۲). از سوی دیگر استرس یکی از شایعترین عوامل ایجادکنندهی اختلالات اضطرابی و عمدتا یکی از شایع ترین علل مراجعات به سرویس های درمانی در سطح جامعه می باشد (هویستر و پارکر[۳۵]،۱۹۹۸). ۵% بیمارانی که به پزشکان عمومی درمانگاه های سرپایی مراجعه می کنند، علائم و نشانه هایی دارند که با علائم بیماریهای عضوی قابل توجیه نیست و در واقع جزء گروه اختلالات وابسته به استرس یا اختلال وحشتزدگی قرار می گیرند (زاترا ، همیلتون، پتر و اسمیت[۳۶] ،۱۹۹۹). این موارد می توانند با زمینه ی مناسب فردی باعث بروزآرتریت روماتوئید شوند و با ادامهی استرس و اضطراب مداوم باعث تداوم بیماری گردند و تاثیر درمان های کلاسیک آرتریت را تحت الشعاع قرار میدهند. از نظر روانپزشکی، تداوم اضطراب به اختلال افسردگی منجر می شود که سلامت روان و عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. این مرحله منجر به تداوم بیماری و کم اثر کردن داروهای تجویزی شده (رابین و هاکر[۳۷]،۱۹۹۳) و درمان را پیچیده تر می کند به طوری که لازم است در بعضی موارد از آرام بخشها استفاده شود. بیماری های مزمن جسمی همایند با اختلالات اضطرابی و استرس، در مقایسه با علائم افسردگی تنها یا حالت غیر افسرده، با وضعیت سلامت منفی ارتباط، اختلالات خلقی با پیامدهای وخیم تر، کاهش کیفیت زندگی و استفاده ی بیشتر از خدمات مراقبت سلامت در ارتباط است (اسمار[۳۸] و همکاران ،۱۹۹۷). در واقع بیشتر انواع آرتریت افراد را ملزم می کند که با درد، خستگی و محدودیت های جسمی سازگار شوند. روش افراد در مدیریت بیماری خود، توانایی آنها را با درگیری در فعالیت های مهم تحت تاثیر قرا می دهد که شامل حیطه های کار، زندگی خانوادگی و ارتباطات اجتماعی می شود (بکمن[۳۹]،۲۰۰۶). به عنوان موجودات اجتماعی، با نقش ها و مسئولیت ها انسانها درگیر طیف خاصی از فعالیت های زندگی هستند که درد به همراه دیگر نشانه های آرتریت توانایی در این فعالیت ها را تهدید می کند و ممکن است سلامت یا بهداشت روانی و اجتماعی را به خطر اندازد (کاتز[۴۰] و همکاران،۲۰۰۶). مطالعات در مورد مداخلات روانشناختی مثل درمان رفتاری– شناختی نشان داده اند که این مداخلات می تواند به عنوان یک درمان الحاقی نقش مهمی در درمان آرتریت مزمن و در آرتریتی که به تازگی تشخیص داده شده داشته باشد (پارکر و همکاران،۲۰۰۳، شارپه[۴۱] و همکاران ،۲۰۰۳). درمان شناختی و رفتاری[۴۲] یک شکل بسیار مورد استفاده از روان درمانی است که هدف آن تشخیص و تغییر الگوهای ناسازگارانه ی تفکر و رفتار است (رایت[۴۳]، ۲۰۱۰) و به طور خاص در رابطه با بیماری های جسمی،CBT نیز می تواند به بیماران کمک کند که با بیماریشان سازگاری پیدا کنند و مهارت هایی را کسب کنند که می تواند در زندگی روزمره مورد استفاده آنها قرار گیرد و احساس کنترل و قدرت آنها را بهبود بخشد.CBT که در دوره های اولیهی آرتریت روماتوئید ارائه می شود (شارپه و همکاران،۲۰۰۳) میتواند از طریق جلوگیری از ایجاد ادراک منفی از بیماری و بهبود احساس کنترل بیمار بر روی بیماری خودش، فواید جسمی و روانشناختی طولانی مدتی ایجاد کند.CBT همچنین می تواند برای بیمارانی که به تازگی تشخیص آرتریت روماتوئید گرفته اند و بروندادهای روانشناختی پیش بینی شده ی ضعیفی از خود نشان می دهد آنطور که توسط نمرات ارزیابی شخصیت و سازگاری قضاوت شده است، فوایدی در بر داشته باشد. از این گذشته شواهد تحقیقاتی نشان میدهند که مداخلات روانشناختی نه تنها میتواند اضطراب و استرس را در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید کاهش دهد بلکه همچنین بهبودی جسمی آنها را تسهیل میکند (شارپه و همکاران،۲۰۰۳). درمان اضطراب و استرس به شیوه ی رفتاری– شناختی یکی از انواع درمان های شناختی رفتاری است که شامل آموزش مهارت هایی می شود که افراد از طریق آنها میتوانند اضطراب های موقعیتی و خصیصهای و استرس خود را شناسایی و کنترل کنند. این مداخله، دستورها و تمرین های راهبردی را ارائه می دهد که به افراد کمک میکند بر مهارت هایی چون: ارائه اطلاعات در رابطه با اضطراب با تأکید بر الگوی رفتاری شناختی حالات اضطرابی، آموزش آرام سازی کاربردی، شناسائی و اصلاح نگرش های منفی و نامناسب نظارت بر خود، حل مسئله و تعیین هدف و کنترل خشم تسلط پیدا کنند. هدف اصلی درمان اضطراب (صفت و حالت) و استرس کاهش اضطراب و استرس است که با توجه به نقش اضطراب و استرس در بیماری آرتریت روماتوئید، انتظار می رود به کنترل نشانگان (مثل درد) و بهبود پیامدهای عملکردی منجر شود (دیکسون ،کیفی، اسکیپپیو و پری[۴۴] ،۲۰۰۷). به علاوه، تحقیقات گذشته به طور فزایندهای اهمیت عوامل روانشناختی را در آرتریت روماتوئید نشان می دهند که ممکن است با توجه به تسلط رویکرد زیست دارویی[۴۵
]مورد توجه قرار نگرفته باشد و این نیاز وجود دارد که از طریق تحقیقات بیشتر که نه تنها اثربخشی مراقبت و مداخلات روانشناختی بلکه امکان پذیری شمول آنها را در مدیریت آرتریت روماتیسمی نشان می دهند، این دیدگاه صرفاً زیستی تغییر یابد. با فهم تاثیر درمان های روانشناختی بر آرتریت، آگاهی رو به رشدی از نیاز به تلفیق رویکردهای رفتاری و روانشناختی با درمانهای زیست – دارویی[۴۶] به وجود می آید.
۴-۱اهداف پژوهش
۱-۴-۱اهداف کلی
۱٫تعیین اثربخشی درمان شناختی- رفتاری به شیوه گروهی بر کاهش شدت علائم اضطراب (صفت و حالت) و استرس بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید.

2. تعیین اثربخشی درمان شناختی- رفتاری به شیوه گروهی بر بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید.