اهداف پژوهش

1. هدف اصلی:

شناسایی و تحلیل عوامل موثر و حیاتی دستیابی به اهداف راهبردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس با استفاده از نگاشت ادراکی فازی

1. اهداف فرعی:

• تعیین میزان اهمیت هر کدام از عوامل موثر و حیاتی دستیابی به اهداف راهبردی و تعیین روابط بین آن­ها با رویکرد فازی
• طراحی سناریوهایی بر مبنای سؤالاتی در قالب “چه می­شود- اگر؟”
• طراحی الگوی عوامل علی و معلولی و تعیین وزن عوامل مؤثرتر

۱-۵- سؤالات پژوهش

مطابق با اهداف پژوهش، سؤالات زیر مطرح می­شود:

1. به منظور دستیابی به اهداف راهبردی موسسات آموزشی و پژوهشی به ویژه دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر عباس چه عوامل کلیدی و حیاتی موفقیت وجود دارند؟
2. میزان اهمیت هر یک از این عوامل و رابطه بین عوامل چقدر است؟
3. نگاشت ادراکی فازی به دست آمده چه نقشی در انتخاب و تدوین سناریو و راهبرد سازمان دارد؟

۱-۶- قلمرو پژوهش

الف) قلمرو مکانی:

مطالعه موردی این تحقیق در دانشگاه آزاد واحد بندرعباس انجام می‌شود. همچنین کلیه مؤسسات آموزشی و پژوهشی از جمله واحدهای دیگر دانشگاه آزاد می‌توانند از این رویکرد نوین در کلیه برنامه‌ها و اهداف خود استفاده نمایند.

ب) قلمرو زمانی:

پژوهش حاضر از نظر زمانی در سال­های ۹۲ و۱۳۹۳ انجام شده است.

ج) قلمرو موضوعی:

قلمرو موضوعی پژوهش شامل اهداف راهبردی سازمان، عوامل حیاتی موفقیت در حوزه آموزش و پژوهش دانشگاه، مدل­های تجزیه و تحلیل عوامل حیاتی موفقیت، مدل­سازی توسط نگاشت­های ادراکی فازی، روش­های یادگیری نگاشت­های ادراکی فازی به خصوص روش­های مبتنی بر شبکه­های عصبی مصنوعی مانند هبین می­باشد.

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

مراحل و روش تحقیق

از آنجایی که این پژوهش از نوع تئوری و عملی می­باشد نیازمند مطالعات کتابخانه­ای و میدانی بوده است. در این راستا مقالات، کتب و پایان­نامه­های متعددی مطالعه و بررسی شده­اند. برای جمع­آوری اطلاعات به طور حضوری به دانشگاه­ها و مراجع کتابخانه­ای زیادی مراجعه شده است. در مرحله انتخاب مدل، مطالعات زیادی صورت گرفته است و دلایل انتخاب آن تشریح شده است و برای بررسی اعتبار مدل، در هر مرحله از مدل نتایج مورد بررسی خبرگان قرار گرفت. در ادامه کار برای شناسایی و انتخاب عوامل حیاتی دستیابی به اهداف استراتژیک (در یک مثال واقعی) نیازمند نظر خبرگان بوده­ایم. در این راستا پرسشنامه­هایی طراحی و بین آنان توزیع شده است و روایی و پایایی آن بررسی شده است. گاهی اوقات به منظور جمع­آوری بهتر داده­ها، با خبرگان مصاحبه صورت گرفته است.

خروجی مراحل روایی و پایایی پرسشنامه، وارد مدل شدند. ارتباط بین عوامل و روابط علی شناسایی شده و اثر مستقیم یا معکوس آن­ها بر یکدیگر تعیین شدند. به هر رابطه یک وزنی داده شده است که میزان این ارتباط را نشان می‌دهد. در مرحله بعدی نگاشت­های ادراکی فازی عوامل موفقیت در حوزه آموزش رسم می­شوند. برای رسم این نگاشت ، از نرم افزار FCMapper.vs.1.2009 استفاده شده است. پس از رسم FCM، با رویکردهای مختلف، عوامل حیاتی موفقیت شناسایی شده و در ادامه به تحلیل حساسیت عوامل و تحلیل سناریو پرداخته شده است. با رسم گراف نهایی FCM میزان تأثیر عوامل موثر و عوامل حیاتی بر اهداف نشان داده شده است. در پایان با کمک نگاشت بدست آمده، پیشنهادهایی به سازمان برای رسیدن به اهداف بلندمدت ارائه می­شود. این پیشنهادها در جهت تقویت عوامل حیاتی موفقیت سازمان می­باشد. با موارد مطرح شده بالا این پژوهش از نوع توصیفی- پژوهشی می­باشد و با توجه به پیاده­سازی آن در سازمان آموزشی و پژوهشی از نوع کاربردی است.

۱-۸- تعریف کلیدواژه­ها و اصطلاحات

• اهداف راهبردی: اهداف راهبردی (بلندمدت) اهداف اصلی سازمان هستند که متناسب با چشم­انداز و مأموریت سازمان می‌باشند. این اهداف بیانگر نتایج مورد انتظار از اجرای استراتژی‌ها یا اولویت­های استراتژیک مشخصی می‌باشند.
• نگاشت ادراکی[۱]: نگاشت ادراکی یک گراف جهت­دار است که برای تجزیه و تحلیل تأثیرات گزینه­های مختلف، مثلاً سیاست­ها یا تصمیمات تجاری به منظور دستیابی به اهداف خاص به کار برده می­شود. گره­ها مفاهیم متغیر و یال­ها روابط علی هستند [۵]. نگاشت ادراکی بازنمایی روابط علی میان چند شیء یا مسئله است که در برگیرنده نظرات خبرگان در مورد یک واقعیت ذهنی است تا یک واقعیت عینی [۱۰].

[۱] Cognitive Map (CM)

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

مقدمه

امروزه مدیران برای دست­یابی به اهداف بلندمدت سازمان خود بایستی از ابزارهای مدیریت و برنامه­ریزی راهبردی استفاده کنند.­ شناسایی و تحلیل عوامل حیاتی موفقیت می­تواند مدیران را در این راه کمک نماید. برای شناسایی و تحلیل عوامل حیاتی موفقیت ابزارهای گوناگونی وجود دارد و استفاده زیادی از آنها شده است. نگاشت ادراکی فازی از جمله ابزارهای مفید برای این منظور است. این ابزار توسعه زیادی یافته و در روش­های بهبود آن از الگوریتم­ها و روش­های مختلفی استفاده شده است. از جمله از شبکه­های عصبی مصنوعی و منطق فازی در این حوزه استفاده شده است. در این فصل ضمن معرفی نگاشت ادراکی فازی و پیشینه ادبیات آن به تبیین روش بهبودی برای آن پرداخته شده است. روش بهبود تشریح شده و همچنین مزایای این رویکرد معرفی شده و با سایر روش­های تحلیل عوامل حیاتی موفقیت مقایسه شده است. در ادامه با توجه به مطالعه موردی پژوهش، به محیط نگاری و شناسایی عوامل موثر در حوزه آموزش و تولید علم دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس  نیز پرداخته شده است.

۲-۲- مدیریت و برنامه­ریزی راهبردی

برنامه­ریزی ضرورت سازمان­ها است. بدون داشتن برنامه­ای روشن، مجموعه فعالیت­های سازمان دچار از هم گسیختگی بوده و هدف مشخصی را دنبال نمی­کنند. برای برنامه­ریزی تعاریف زیادی ارائه شده است که در مجموع می­توان تعریف جامع زیر را به عنوان تعریف مناسبی برای برنامه­ریزی پذیرفت [۶]:

“برنامه­ریزی به مجموعه فعالیت­هایی اطلاق می­گردد که یک فرد و یا یک سازمان و یا دولت به منظور:

۱- شناسایی اهداف و جهت­گیری­های کوتاه مدت، میان­مدت و بلندمدت خود؛

۲- انتخاب مناسب­ترین راه و روش جهت دستیابی به اهداف فوق؛

با توجه به امکانات و محدودیت­ها، مشکلات بالقوه و بالفعل و نقاط قوت و ضعف خود، انجام می­دهد.”

راهبرد معادلی است که برای واژه “استراتژی” ساخته شده است. واژه استراتژی از عرصه­های نظامی به حیطه­های غیرنظامی آمده است و به طور کلی، طرحی برای آینده است برای تعیین وضعیت و جایگاه سازمان که مبتنی بر دانش و بینش گذشته باشد. عناصر تشکیل دهنده راهبرد، جهت­گیری کلان سازمان را روشن می­کند. بنابراین راهبرد، پاسخ پرسش “سمت و سوی حرکت سازمان کجاست؟” را می­جوید [۱۳].

در عصر حاضر، سازمان­ها هر چه بزرگ­تر، گسترده­تر و متنوع­تر می­گردند، مسئولین و مدیران آن‌ها بایستی نگاه بلندمدت­تری را برای سازمان­ داشته و با بهره­گیری از تفکر راهبردی به برنامه­ریزی بپردازند. برنامه­ریزی راهبردی به عنوان ابزاری برای تعیین اهداف و خطوط کلی فعالیت­ها و مأموریت‌های سازمان در بلندمدت و پیدا کردن راه کارهایی برای تطبیق قابلیت­های درونی سازمان با شرایط محیطی و تنظیم و رساندن سازمان به نقطه تعادل مناسب­تر در تعامل با محیط پیرامونی آن، استفاده می­شود [۶]. صاحب­نظران در مورد برنامه­ریزی راهبردی تعاریف گوناگونی ارایه داده­اند. از نظر برایسون[۱] برنامه­ریزی راهبردی، کوششی منظم برای اتخاذ تصمیم­ها و فعالیت­های اساسی شکل­دهنده و جهت دهنده فعالیت­های سازمانی در محدوده قانونی است. گوف[۲] نیز، برنامه­ریزی راهبردی را به عنوان فرآیند پاسخ­گویی به ارزیابی­های محیط داخلی و بیرونی تشریح می­کند. هدف از تحلیل­های مذکور، کمک به سازمان برای تقویت نقاط قوت و به حداقل رساندن نقاط ضعف و بهره­گیری از مزایای فرصت­ها و مقابله با تهدیدها است. در شکل (۲-۱) که هرم برنامه­ریزی نامیده می­شود موارد کلیدی رایج در ادبیات برنامه­ریزی و مدیریت راهبردی مورد اشاره قرار گرفته است [۱۴]. آنچه در این پژوهش بیشتر مورد توجه است، موقعیت اهداف کمی و کیفی در هرم برنامه­ریزی است.

[۱] Bryson

[۲] Goff

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

– اهداف راهبردی (بلند مدت) سازمان

برنامه­ریزی راهبردی به ارزش­ها، موقعیت فعلی، محیط و عواملی که به آینده مطلوب سازمانی ارتباط دارد می­پردازد و معمولاً افق آن ده ساله است. تصمیم­گیری برای انتخاب راهبرد­، شامل انتخاب هدف­های بلندمدت (اهداف راهبردی) و سپس راهبردهای اصلی سازمان است. هدف­های بلندمدت بیانگر نتایج مورد انتظار از اجرای راهبردهای مشخص است که سازمان می­کوشد در تأمین مأموریت خود بدست آورد. در صحنه تدوین راهبردها هدف­های بلندمدت دارای اهمیت ویژه­ای هستند. این هدف­ها تعیین کننده مسیر شرکت می­باشند [۱]. هدف­های بلندمدت باید به صورت کمی قابل سنجش، واقعی، قابل درک، چالشگر، دارای سلسله مراتب سازمانی، قابل دست­یابی، معقول، روشن، باثبات و با هدف­های واحدهای مختلف سازمان سازگار باشند [۱و۷].  این هدف­ها، مبنایی پایدار ارائه می­دهند که بر اساس آن تصمیم­گیری صورت می­گیرد و به صورت معیارهایی در می­آیند که می­توان بر آن اساس افراد، گروه­ها، دوایر، واحدهای مستقل و کل سازمان را مورد ارزیابی قرار داد [۷].

هدف­های بلندمدت همچنین موجب هم­افزایی شده، اولویت­های سازمان را مشخص می­کنند، از میزان عدم اطمینان می­کاهند، تعارض و تضاد را کاهش می­دهند، دیدگاه­های القا شده تقویت می­نمایند و سرانجام در امر تخصیص منابع و طرح­ریزی مشاغل کمک شایانی می­کنند. سازمان بدون هدف‌های بلندمدت گیج و بی­هدف به سوی پایانی نامعلوم گام برمی­دارد [۱].

۲-۲-۲- برنامه­ریزی راهبردی در آموزش عالی

به‌کارگیری مفهوم راهبرد در آموزش عالی از اواخر دهه ۱۹۷۰ آغاز شده است. در آمریکا انتشار کتاب “راهبرد آموزشی: انقلاب مدیریت در آموزش عالی آمریکا” باعث ایجاد محبوبیت این مفهوم شد. بعد از سال ۱۹۸۳ تمایل به مفهوم راهبرد، رو به فزونی گذارد. این توجه به صورت افزایش مطالب انتشار یافته درباره موضوع ظاهر شد. علاوه بر کلر، پیترسون و کپ از نخستین نویسندگان بانفوذی بودند که درباره برنامه­ریزی راهبردی در آموزش عالی مطالبی را منتشر کردند. آنان مفهوم راهبرد را با فعالیت­های برنامه­ریزی نهادی دهه ۱۹۶۰ به بعد ارتباط دادند. از سال ۱۹۸۳ بسیاری از نویسندگان مطالب مرتبط با آموزش عالی تلاش کردند تا برنامه­ریزی راهبردی در آموزش عالی را تعریف کنند. از جمله پیترسون چهار جزء اصلی برنامه­ریزی راهبردی در مؤسسات آموزش عالی را ارزیابی محیطی، ارزیابی سازمانی، ارزیابی ارزش­ها و تکوین برنامه اصلی می­داند [۱۵].

از نظر نیکل اسکو ادبیات موضوع درباره برنامه­ریزی راهبردی در آموزش عالی، مدارک زیادی را نشان نمی­دهد [۱۶]. اما در چند سال اخیر با تغییرات شگفت­آوری که در زمینه­های مختلف، دانشگاه­ها را احاطه کرده است، مسئولان دریافته­اند که با تعیین اهداف و مأموریت‌های دانشگاه در زمان­های مدت­دار (کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت) بهتر می­توانند برنامه­های مورد نظر خود را به ثمر برسانند و نسبت به محیط خود واکنش نشان دهند. از این رو استفاده از برنامه­ریزی راهبردی به عنوان یک ضرورت در دانشگاه­ها مطرح شده است. لذا مطالعات گوناگونی راجع به تدوین برنامه­ریزی راهبردی در مؤسسات آموزش عالی و دانشکده­ها صورت گرفته است [۸]. از جمله پژوهش­های انجام شده در مراکز آموزش عالی ایران می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

اهداف تحقیق

۱-۴-۱٫ هدف اصلی

• شناسایی عوامل اصلی آمادگی یک سازمان کوچک و متوسط برای استفاده از بازارهای الکترونیکی

۱-۴-۲٫ اهداف فرعی

• استخراج عوامل آمادگی فنی سازمان­های کوچک و متوسط برای استفاده از بازارهای الکترونیکی
• استخراج عوامل آمادگی سازمانی سازمان­های کوچک و متوسط برای استفاده از بازارهای الکترونیکی
• استخراج عوامل آمادگی بین سازمانی سازمان­های کوچک و متوسط برای استفاده از بازارهای الکترونیکی

۱-۵٫ سوالات تحقیق

۱-۵-۱٫ سوالات و فرضیات اصلی

سوالات

1. ۱٫ حوزه­های اصلی عوامل ارزیابی میزان آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط برای استفاده از بازارهای الکترونیکی کدامند؟
2. ۲٫ عوامل اصلی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد فنی کدام است؟
3. ۳٫ عوامل اصلی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد سازمانی کدام است؟
4. ۴٫ عوامل اصلی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد بین سازمانی کدام است؟

فرضیات اصلی

1. عوامل فنی جزو عوامل اصلی ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.
2. عوامل سازمانی جزو عوامل اصلی ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.
3. عوامل بین سازمانی جزو عوامل اصلی ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

۱-۵-۲٫ سوالات و فرضیات فرعی

سوالات فرعی

سئوال فرعی ۱-۱٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد قابلیت تبادل اطلاعات کدام است؟

سئوال فرعی ۱-۲٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد زیر ساخت الکترونیکی کدام است؟

سئوال فرعی ۱-۳٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد استانداردها کدام است؟

سئوال فرعی ۱-۴٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد سازگاری کدام است؟

سئوال فرعی۲-۱٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد زیرساخت تغییر کدام است؟

سئوال فرعی۲-۲٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد رهبری و مدیریت کدام است؟

سئوال فرعی۲-۳٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد فرهنگ سازمانی کدام است؟

سئوال فرعی۲-۴٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعدزیر ساخت مالی کدام است؟

سئوال فرعی۲-۵٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد ساختار سازمانی کدام است؟

سئوال فرعی ۲-۶٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد محصولات /خدمات کدام است؟

سئوال فرعی۳-۱٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد مشتریان/تامین کنندگان کدام است؟

سئوال فرعی۳-۲٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد رقبا کدام است؟

سئوال فرعی۳-۳٫ عوامل آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط از بعد محیطی کدام است؟

فرضیات فرعی

فرضیه فرعی۱-۱٫ عامل قابلیت تبادل اطلاعات جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

فرضیه فرعی ۱-۲٫ عامل زیر ساخت الکترونیکی جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

فرضیه فرعی ۱-۳٫ عامل استاندارد جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

فرضیه فرعی ۱-۴٫ عامل سازگاری جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

فرضیه فرعی ۲-۱٫ عامل زیر ساخت تغییر جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

فرضیه فرعی ۲-۲٫ عامل رهبری و مدیریت جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

فرضیه فرعی ۲-۳٫ عامل فرهنگ سازمانی جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

فرضیه فرعی ۲-۴٫ عامل زیر ساخت مالی جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

فرضیه فرعی ۲-۵٫ عامل ساختار سازمانی جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

فرضیه فرعی ۲-۶٫ عامل محصولات/خدمات جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

فرضیه فرعی ۳-۱٫ عامل مشتریان/تامین کنندگان جزو عوامل ارزیابی آمادگی یک شرکت کوچک و متوسط در استفاده از بازار الکترونیکی می­باشد.

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید