– مقدمه
طی دو قرن گذشته، دانش عمومی بر این محور قرار گرفته بود که تنها دو عامل نیروی کار و سرمایه در تولید محصول نقش دارند؛ درحالی که در عصر حاضر، دانش و اطلاعات دارایی ایجاد کننده ثروت و ارزش اقتصادی شناخته شده است . علاوه بر این توسعه فناوری های جدید در قرن بیستم بخش وسیعی از فعالیت های فیزیکی ایجاد کننده ارزش را به ابعاد مبتنی بر دانش انتقال داده است. فناوری، اطلاعات و دانش ازعوامل کلیدی جدید در موفقیت تولید و ارایه خدمات هستند (۲۰۰۷ ، Bose) .
امروزه سرمایه فکری اعم از دانش، تجربه، مهارت شخصی، روابط خوب و توانایی فناوری، منبع مهم مزیت رقابتی و عامل کلیدی سود آوری شرکت محسوب می شود . دو عامل مهم که موجب افزایش کیفیت عملکرد شرکت ها طی دو دهه گذشته شده است، جهانی شدن و فزونی تغییرات فناوری است.در این محیط، سرمایه فکری و داراییهای نامشهود عوامل مهم موفقیت هستند. در رقابت اقتصادی جدید، دارایی های مبتنی بر دانش فراهم کننده یک مزیت رقابتی ذاتی هستند( مجتهدزاده و همکاران ، ۱۳۸۹ ، ص ۱۱۰ ) .
اقتصاد دانش بنیان، سرمایه های فکری[۱] از ارزش و اهمیت بیشتری نسبت سرمایه های فیزیکی
برخوردارند و به تعبیری از ضرورت های توسعه علمی، تکنولوژیکی و اقتصادی کشورها به حساب
می آیند ( مهر علی زاده و همکاران ، ۱۳۹۰ ، ص ۶۶ ) . امروزه سهم سرمایه فکری به دلیل تولید دانش و اطلاعات و در نتیجه تولید ثروت در اقتصاد مبتنی بر دانش می تواند نقش مهمی در خلق ارزش افزوده و تولید ناخالص داخلی داشته باشد. به همین دلیل در سطح بنگاه های اقتصادی نیز عملکرد مالی سازمان ها می تواند تحت تأثیر دارایی های فکری و سرمایه انسانی قرار گیرد(روشنی اصل و همکاران، ۱۳۹۲،ص۲). جوشی و همکاران در سال ۲۰۱۳ در تحقیقی مطرح نمودند که یکی از شیوه های ارتقای عملکرد مالی سازمان ها توجه به سرمایه فکری است .et al.,2013.P.269) Joshi) ، سرمایه فکری نوعی سرمایه است که به عنوان دارایی نامشهود یک سازمان شناخته و ادعا می شود که یک دارایی ارزشمند در سازمان می باشد (Srivihok,2008).در این فصل ابتدا متغیر سرمایه های فکری و عملکرد ارائه میشود و به تعریف و تشریح و نحوه سنجش متغیرها خواهیم پرداخت .
بخش اول : سرمایه فکری
۲-۲ – معرفی سرمایه فکری
دو دهه گذشته به سمت اقتصادی حرکت شده است که سرمایه گذاری در منابع انسانی، فناوری اطلاعات، تحقیق، توسعه و تبلیغات به منظورحفظ جایگاه رقابتی، تضمین رشد و ترقی سازمان ها ضروری به نظر میرسد و آنچه که بیش ازهمه توجه روز افزونی را به خود جلب کرده سرمایه فکری است. زیرا محیط کسب و کار مبتنی بر دانش و شایستگی منابع انسانی، نوآوری، روابط با مشتری، فرهنگ سازمانی، نظام و ساختـار سازمانـی و غیره را در بر می گیـرد(بابایی نیولویی و همکاران،۱۳۹۱،ص۲).در زیر تعاریفـی از سرمایه های فکری ارایه شده است :
* سرمایه فکری مجموعه ای از دانش، اطلاعات، دارایی های فکری ، تجربه، رقابت و یادگیری سازمانی است که می تواند برای ایجاد ثروت به کار گرفته شو د. در واقع سرمایه فکری تمامی کارکنان، دانش سازمانی و توانایی های آن را برای ایجاد ارزش افزوده در بر می گیرد و باعث منافع رقابتی مستمر می شود(نمامیان و همکاران،۱۳۹۰،ص۳).
*سرمایه فکری یک ماده فکری است که جمع آوری و شکل بندی شده و برای تولید یک دارایی با
ارزش تر مورد استفاده قرار می گیرد(آشنا و همکاران،۱۳۸۸،ص۳).
*منظور از سرمایه فکری، توسعه و بکارگیری منابع دانش در شرکت ها است(دارابی،۱۳۹۱،ص۲).
سرمایه های فکری، به صورت گروهی از دارایی های دانشی تعریف می شوند که به یک سازمان اختصاص دارند و جزو ویژگی های یک سازمان محسوب میشوند و به طور قابل ملاحظه ای از طریق افزودن ارزش به ذینفعان کلیدی سازمان، به بهبود وضعیت رقابتی سازمان منجر می شود(Pew,2007).
*سرمایه فکری فرایندی است که شامل آزمایش های کاربردی، فناوری سازمانی، ارتباطات با مشتری
و مهارت های حرفه ای می باشد و موجب افزایش توان رقابتی شرکت و سودآوری آتی آن می شود
(طالب نیا و همکاران،۱۳۹۱،ص ۲).
* سرمایه فکری دانشی است که می تواند به ارزش تبدیل شود (حسن پور و یزدانی،۱۳۹۱،ص۳).
*سرمایه فکری از نگاه مدیریتی، مجموع سرمایه انسانی و ساختاری نظیر دانش، تجربه کاربردی، فناوری سازمانی، روابط و مهارت های تخصصی است که با خلق مزیت رقابتی، حیات سازمان در بازار را به ارمغان می آورند(شهایی و همکاران،۱۳۸۹،ص۳).
*سرمایه فکری را می توان اساسی ترین دارایی یک سازمان دانست (احمدیان و قربانی،۱۳۹۲،ص۱).
*سرمایه فکری پاسخی به اهمیت داراییها و ارزشهای ناملموس سازمانی می باشد( Cheng et al.,2010) .
* سرمایـه فکـری نتیجه اثرات شبکـه ای استفـاده از انواع منابع سازمانـی، انسانـی و فکری می باشد
( چوپانی و همکاران ، ۱۳۹۱ ، ص ۳۳ ) .
*سرمایه فکری در برگیرندهی همه ی فرایندها و داراییهایی است که به طورمعمول و سنتی در ترازنامه منعکس نمیشوند.همچنین شامل آن گروه از داراییهای نامشهود مانند علائمتجاری و حقامتیازها و… میباشد که روشهای حسابداری مدرن آنهارا مدنظر قرار میدهند(اسمعیل زاده مقری و همکاران،۱۳۸۹،ص۳).
*منظور از سرمایه فکری، توسعه و بکارگیری منابع دانش در شرکت ها است (نمازی، ابراهیمی، ۱۳۸۸ ) . *سرمایه فکری شامل دانش، اطلاعات، دارایی فکری و تجربه است که می تواند برای ثروت آفرینی مورد استفاده قرار گیرد. سرمایه فکری عبارت است از توانایی ذهنی جمعی یا دانش کلیدی به صورت یک مجموعه ( دارابی ، ۱۳۹۱ ، ۱۰۷ ) .
*سرمایه فکری دارایی نامشهودی است که از فناوری، اطلاعات مشتریان، اعتبار و فرهنگ سازمان تشکیل شده است که برای توان رقابتی سازمان بسیار مهم و حیاتی است. معمولاً سرمایه فکری شامل سرمایه انسانی، مشتری، ساختاری است .سرمایه انسانی، ذخیره دانش سازمان است که توسط کارکنان نمایش داده می شود. سرمایه مشتری، در دانش پنهان در کانال های بازاریابی و روابط مشتری قرار می گیرد. سرمایه ساختاری، شامل تمامی ذخایر غیرانسانی دانش در سازمان است. این سه جزء سرمایه فکری، محرک کلیدی عملکرد سازمان و ایجادکننده ثروت آتی برای شرکت است (جعفری و دیگران، ۱۳۸۴ ) .
مفهوم سرمایه فکری همیشه مبهم بوده و تعاریف مختلفی برای تفسیر این مفهوم مورد استفاده قرار گرفته است. بسیاری تمایل دارند از اصطلاحاتی مانند دارایی ها ، منابع یا محرک های عملکرد به جای کلمه سرمایه استفاده کنند و آنها واژه فکری را با کلماتی مانند نامشهود، بر مبنای دانش یا غیر مالی جایگزین
می کنند. بعضی از حرفه ها ( حسابداری مالی و حرفه های قانونی ) نیز تعاریف کاملاً متفاوتی مانند
دارایی های ثابت غیر مالی[۲] که موجودیت عینی و فیزیکی ندارند، ارائه کرده اند ( ۲۰۰۸ ، Marr). سرمایه فکری مجموعه ای از دانش ، اطلاعات ، دارایی های فکری ، تجربه ، رقابت و یادگیری سازمانی است که می تواند برای ایجاد ثروت بکار گرفته شود. در واقع سرمایه فکری تمامی کارکنان، دانش سازمانی و توانایی های آن را برای ایجاد ارزش افزوده در بر می گیرد و باعث منافع رقابتی مستمر می شود ( قلیچ لی و مشبکی، ۱۳۸۵ ) . سرمایه فکری را به عنوان مجموعه ای از داراییهای نامشهود (منابع ، توانایی ها ، رقابت) تعریف می کند که از عملکرد سازمانی و ایجاد ارزش بدست می آیند ( ۱۹۹۸ ، Bontis) .
در یک نگاه می توان تعریف ارائه شده از سرمایه فکری را در جدول شماره ۲-۱ نشان داد :
| جدول ۲-۱- تعاریف ارائه شده از سرمایه فکری | ||
| نویسندگان | تاریخ | تعاریف |
| ایتامی | ۱۹۸۷ | دارایی های نامشهود مانند دارایی های مبتنی بر اطلاعات که شامل فناوری ، اعتماد مشتری، |
| هال | ۱۹۸۹ | داراییهای فکری شامل حقوق مالکیت معنوی مانند حق امتیاز ، علایم تجاری ، حق مالکیت |
| هال | ۱۹۹۲
۱۹۹۳ |
سرمایه فکری شامل دارایی های مانند حقوق مالکیت معنوی و شهرت و مهارت ها یا مزیت هایی مانند دانش چگونگی و فرهنگ سازمانی است. |
کلین و
پروساک |
۱۹۹۴ | هر عنصر فکری که بتوان آن را فرموله و گردآوری کرد و بتوان از آن برای ایجاد دارایی با ارزش |
ادوینسون و
سالیوان |
۱۹۹۶ | دانشی که بتوان آن را به یک ارزش تبدیل کرد. |
| بروکینگ | ۱۹۹۶ | ترکیبی از چهار جزئ اصلی ، دارایی های بازار ، دارایی های انسانی ، دارایی های مالکیت معنوی و دارایی های زیرساختی. |
| اسویبای | ۱۹۹۷ | سرمایه فکری مربوط به سه دسته از دارایی های نامشهود است. ساختار داخلی ، ساختار
خارجی و شایستگی های انسانی. |
روس و
همکاران |
۱۹۹۷ | سرمایه فکری ترکیبی از یک بخش فکری مانند سرمایه انسانی و یک بخش غیر فکری مانندسرمایه ساختاری است. |
روس و
روس |
۱۹۹۷ | سرمایه فکری مجموع دارایی های پنهان شرکت است که در ترازنامه نشان داده نمی شود. لذا هم شامل آن چیزی است که در مغز اعضای سازمان است و هم ان چیزی که پس از خروج افراد در سازمان باقی می ماند. |
| استوارت | ۱۹۹۷ | هر عنصر فکری – دانش ، اطلاعات ، مالکیت معنوی و تجربه – که بتوان از آن برای ایجاد ثروت استفاده کرد. |
ادوینسون و
مالون |
۱۹۹۷ | سرمایه فکری مجموعه ای از سرمایه ساختاری و سرمایه انسانی شامل تجارت بکار گرفته شده ، فناوری سازمان ، روابط با مشتریان و مهارت های حرفه ای است که با ایجاد مزیت رقابتی موجبات حیات سازمان در بازار را فراهم می سازد. |
| بویسوت | ۱۹۹۸ | حالت ها و تمایلاتی که در افراد و گروه ها وجود دارد که در صورت برانگیخته شدن قابلیت ایجاد ارزش افزوده ر ا دارند. |
| تیس | ۱۹۹۸ | منابع خاص سازمانی که کپی برداری از روی آن ها اگر غیر ممکن نباشد بسیار مشکل است. |
بنتیس و
همکاران |
۱۹۹۸ | مفهومی است جهت طبقه بندی تمامی منابع نامحسوس سازمان و شناخت ارتباط میان آن ها. |
سازمان
همکاری و توسعه اقتصادی |
۲۰۰۰ | ارزش اقتصادی است توسط دو دسته از دارایی های نامحسوس شرکت ایجاد می شود ، سرمایه سازمانی و سرمایه انسانی. |
نوناکا و
همکاران |
۲۰۰۰ | منابع خاص شرکت که وجود آن ها برای ایجاد ارزش ضروری است. |
| لیف | ۲۰۰۱ | دارایی های ناملموس منابع غیر فیزیکی ارزش می باشند که توسط نوآوری ، طرح های منحصر به فرد سازمان و یا توسط منابع انسانی ایجاد می شوند. |
| ماروشیوما | ۲۰۰۱ | مجموعه ای از دارایی های دانشی که با ایجاد ارزش افزوده برای ذینفعان کلیدی این امکان را برای سازمان بوجود می آورد تا جایگاه جایگاه رقابتی خود را ارتقا دهد. این دارایی ها شامل دارایی انسانی ، دارایی رابطه ای ، دارایی فرهنگی و فعالیت ها و امور روزمره ، دارایی های فکری و دارایی های فیزیکی می باشند. |
کاپلان و
نورتون |
۲۰۰۴ | دارایی های نامحسوس شامل سرمایه انسانی مانند مهارت ها ، استعداد و دانش ، سرمایه
اطلاعاتی مانند پایگاه های داده ، سیستم های اطلاعاتی و زیرساخت های فناوری ، سرمایه سازمانی مانند فرهنگ ، سیک رهبری و توانایی تسهیم دانش است. |
آی .ای. اس.
بی. |
۲۰۰۴ | دارایی های نامحسوس دارایی های ثابت غیرمالی هستند که از جنس ماده نیستند اما ماهیت
آن ها توسط حقوق قانونی و حفاظتی شناسایی و کنترل می شود. |
۱-Intellectual Capitals
۱-financial fixed – non assets
متن فوق تکه ای از این پایان نامه بود
برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:
متن کامل
|
[یکشنبه 1399-01-10] [ 04:17:00 ب.ظ ]
|
