هوش اخلاقی[۱]

به تازگی پژوهشگران سازمانی، علاقه مند به واژه مصطلح هوش اخلاقی شده اند زیرا این واژه می‌تواند مرز بین نوع دوستی و خود پرستی را خوب توصیف کند. این اصطلاح برای اولین بار توسط بوربا در سال (۲۰۰۵) وارد عرصه روانشناسی شد. وی هوش اخلاقی را ظرفیت و توانایی درک درست از خلاف، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی و عمل به آن ها و رفتار در جهت صحیح و درست تعریف می‌کند(مختار پور و سیادت ۱۳۸۵). وقتی در باره هوش صحبت می شود، ویژگی هایی چون یادگیری سریع، محاسبات دقیق و فوری و راه حل های جدید به ذهن خطور می‌کند(فاطمی ۱۳۸۵). هوش یعنی اینکه بتوان هر لحظه در برابر هر محرکی واکنش صحیح نشان داد در این میان هوش اخلاقی عبارتست از توانایی ایجاد تمایز بین درست و غلط بر اساس اصل جهان شمول تعریف شده. این نوع هوش در محیط جهانی مدرن کنونی می‌تواند به مشابه‌ی نوعی جهت یاب برای اقدامات عمل نماید. هوش اخلاقی، نه تنها چهارچوبی قوی و قابل دفاع برای فعالیت انسان‌ها فراهم می‌کند، بلکه کاربردهای فراوانی در دنیای حقیقی دارد. در واقع، این نوع هوش تمام انواع دیگر هوش انسان را در جهت انجام کارهای ارزشمند هدایت می‌کند(بهشتی فر و اسماعیلی،۲۰۱۱). هوش اخلاقی شامل یادگیری، کسب مهارتهای فکری، جسمی و سازگاری با محیط است. در عصر حاضر دغدغه و نگرانی مدیران امروزی بروز مشکلات و مسائل پچیده‌ای است که از طریق رعایت نشدن اصول اخلاقی توسط زیر دستان می‌باشد. در این راستا مؤثر ترین پدیده ای که می تواند یاور مدیران و راهگشای مسائل و مشکلات باشد، شواهد بسیاری وجود دارند که هوش اخلاقی است (وینست،۲۰۰۳). غلامعباس شکاری و سمیه سیمایی در تحقیقات خود بیان داشته اند که امروزه باید یک بار دیگر کارهای خلاف و کارهای درست را تعریف کرد زیرا مرز بین کارهای درست و خلاف بیش از پیش از بین رفته است و بدین ترتیب اعضای سازمان شاهد افرادی هستند که در سازمان و اطراف آن وجود دارند ودست به کارهای خلاف می‌زنند. در چنین شرایطی باید از نظر اخلاقی جوی سالم برای کارکنان به وجود آید تا آنان بتوانند با تمام توان و بهره‌وری کار کنند. این امر نیازمند وجود افراد با هوش اخلاقی بالاست.افراد با هوش اخلاقی بالا کارها را درست انجام می‌دهند، اعمال آن ها پیوسته با ارزش ها و عقایدشان هماهنگ است، عملکرد بالایی دارند و کارها را با اصول اخلاقی پیوند می‌زنند. (غلامعباس شکاری و سمیه سیمایی،۱۳۹۲). نخستین بار اصطلاح هوش اخلاقی توسط بوربا در روان‌شناسی وارد شد. وی هوش اخلاقی را ظرفیت و توانایی درک درست از خلاف، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی و عمل به آنها و رفتار در جهت صحیح و درست تعریف می‌کند (بوربا ۲۰۰۵ ،۲۳). هوش اخلاقی، به معنی توجه به زندگی انسان و طبیعت، رفاه اقتصادی و اجتماعی، ارتباطات باز و صادقانه و حقوق شهروندی است.

در دنیای امروزی، تنها رهبران با هوش اخلاقی بالا می‌توانند در سازمان، اعتماد و تعهد ایجاد کنند که مبنایی برای تجارت گسترده و درست است. تجارب مدیران تجاری در آمریکا، ژاپن و بسیاری از موسسات خصوصی و شرکت‌های کارآفرینی نشان داده است که رفتار اخلاقی تنها انجام درست کار نیست، بلکه انجام کار درست است (بارلینگ ۲۰۰۲).

هوش اخلاقی به عنوان توانایی کاربرد اصول اخلاقی جهانی، در اهداف و مراودات یک فرد از روی قاعده می‌باشد (لینک و همکارن ۲۰۰۵).

هوش اخلاقی مشترک در فرهنگ‌های مختلف وجود دارد. از نقطه نظر ادراکی قضاوت درباره کردار نیک و بد در ریشه اصول جهانی داشته و از تمامی موانع فرهنگی عبور می‌کند. از کدهای اخلاقی مهم در همه فرهنگ‌ها تشخیص مسئولیت، تقابل و توانایی همدردی کردن می‌باشد. عمده مذاهب دنیا نیز مشترکا ارزش‌هایی نظیر: تعهد، مسئولیت‌پذیری، احترام و کرامت به دیگر انسان‌ها را مورد توجه قرار داده‌اند (لینک و همکاران ۲۰۰۵؛ براون ۱۹۹۱).

۲-۲-۳ اصول هوش اخلاقی در مدیریت

لنینک و کیل هوش اخلاقی را توانایی تشخیص درست از اشتباه می‌دانند که با اصول جهانی سازگار است. به نظر آنان چهار اصل هوش اخلاقی، بدین گونه برای موفقیت مداوم سازمانی و شخصی ضروری است:

• درستکاری: یعنی ایجاد هماهنگی بین آنچه که به آن باور داریم و آنچه که به آن عمل می‌کنیم. انجام آنچه که می‌دانیم درست است و گفتن حرف راست در تمام زمان‌ها. کسی که هوش اخلاقی بالایی دارد، به شیوه‌ای که با اصول و عقایدش سازگار باشد، عمل می‌کند.
• مسئولیت‌پذیری: کسی که هوش اخلاقی بالایی دارد، مسئولیت اعمال و پیامدهای آن اعمال، همچنین اشتباهات و شکست‌های خود را نیز می‌پذیرد.
• دلسوزی: توجه به دیگران که دارای تاثیر متقابل است. اگر نسبت به دیگران مهربان و دلسوز بودیم، آنان نیز در زمان نیاز با ما همدردی می‌کنند و مهربان خواهند بود.
• بخشش: آگاهی از عیوب خود و تحمل اشتباهات دیگران (لینک و کیل ۲۰۰۵، ۸۶).

۲-۲-۴ هفت اصل ضروری هوش اخلاقی

اصول هوش اخلاقی از دیدگاه بوربا (۲۰۰۵) به شرح زیر می‌باشد:

• همدردی[۲]: تشخیص احساسات و علایق افراد که شامل مراحل زیر است:

الف) پرورش آگاهی؛

ب)افزایش حساسیت نسبت به احساس‌های دیگران؛

ج) هم‌دردی با دیدگاه اشخاص دیگر.

۲- هوشیاری[۳]: دانست راه صحیح و درست و عمل در همان راه، که شامل:

الف) ایجاد زمینه‌ای برای رشد اخلاقی؛

ب) ترویج معنویت برای تقویت هوشیاری و هدایت رفتار؛

ج) پرورش انضباط اخلاقی برای کمک به افراد به منظور یادگیری درست از خلاف.

۳- خودکنترلی[۴]: کنترل و تنظیم تفکرات و اعمال خود به طوری که بر هر فشار از درون و بیرون ایستادگی کنیم و در همان راهی عمل کنیم که احساس می‌کنیم درست است، که شامل:

الف)الگوسازی و اولویت‌بندی خودکنترلی افراد؛

ب)تشویق افراد به خودانگیزشی؛

ج) آموزش راه‌هایی به افراد برای رویارویی با وسوسه‌ها و تفکر قبل از عمل.

۴- توجه و احترام[۵]: ارزش قائل شدن برای دیگران با رفتار مودبانه و با ملاحظه، که شامل:

الف) انتقال معانی توجه به افراد از طریق آموزش دادن؛

ب) افزایش توجه به اقتدار و بی‌توجهی به بی‌ادبی و بی‌احترامی،

ج) تاکید بر رفتارهای خوب، ادب و تواضع که به عنوان تعارف در نظر گرفته می‌شود.

۵- مهربانی[۶]: توجه به نیازها و احساس‌های دیگران، که شامل:

الف) تدریس معنی و ارزش مهربانی؛

ب) ایجاد آستانه تحمل صفر برای زشتی و بدی؛

ج) تشویق مهربانی و خاطر نشان کردن اثرهای مثبت آن.

۶- صبر وبردباری[۷]: توجه به شان و حقوق تمام افراد حتی آنان که عقاید و رفتارشان با ما مخالف است، که شامل:

الف) پرورش صبر و تحمل از سنین پایین؛

ب) القای درک تنوع و گوناگونی؛

ج) مخالفت با کلیشه‌سازی و عدم تحمل تعصبات بی‌جهت.

۷- انصاف[۸]: انتخاب‌های عقلاتی و عمل به شیوه منصفانه، که شامل:

الف) رفتار با دیگران به روش منصفانه؛

ب) کمک به دیگران برای داشتن رفتار منصفانه؛

ج) تدریس روش‌هایی به افراد برای مقاومت در مقابل بی‌انصافی و بی‌عدالتی.

۲-۲-۵ اصول هوش اخلاقی بوربا از دیدگاه اسلامی

[۱]Moral intelligence

[۲]empathy

[۳] consciousness

[۴]self-control

[۵]respect

[۶] kidness

[۷] tolerance

[۸] fairness

 متن فوق تکه ای از این پایان نامه بود

برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:

متن کامل

1. توجه و احترام

در قرآن به احترام بسیار سفارش شده است، خصوصا در درجه اول احترام به شخص پیامبر اکرم (ص) و پس از آن در برخورد با مردم دیگر:

” لا تعرفوا اصواتکم فوق صوت النبی؛ صداهایتان را بالای صدای پیامبر نکنید (یعنی ادب و احترام بگذارید)” (حجرات،۱).

” انما المومنون اخوه فاصلحوا بین اخویکم و اتقوالله لعلکم ترحمون؛ به حقیقت مومنان برادر یکدیگرند، پس همیشه بین برادران ایمانی خود صلح دهید و خدا ترس و پرهیزکار باشید، باشد که مورد لطف و رحمت الهی گردید” (حجرات،۱۰).

” یا ایها الذین امنوا لا یسخر قوم من قوم عسی ان یکونو خیرا منهم و لا نسا من نسا عسی ان یکن خیرا منهن و لا تلمزوا انفسکم و لا تنابزوا بالالقاب بئس الاسم الفسوق بعد الایمان و من لم یتب فاولئک هم الظالمون؛ ای اهل ایمان و مومنان! هرگز نباید قومی قوم دیگر را مسخره و استهزا کند، شاید آن قوم که مسخره می‌کنید، بهترین مومنین باشند و نیز بین زنان با ایمان قومی دیگر را مسخره نکنید که بسا آن قوم بهترین آن زنانند و هرگز عیب‌جویی از هم‌دینان خود مکنید و به نام و لقب‌های زشت یکدیگر را مخوانید که پس از ایمان به خدا نام فسق بر مومنان نهادن بسیار زشت است و هر که از فسق و گناه به درگاه خدا توبه نکند بسیار ظالم و ستمکار است” (حجرات،۱۱).

امام علی (ع) خطاب به مالک اشتر فرمودند:

” پس به بازرگانان و پیشه‌وران توجه کن و کارگزارانت را به نیکی کردن و به آنان سفارش کن” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۲۳۱).

” اگر مردم از تو کمکی برای به‌سازی امور خود با سرمایه خویش درخواست نمودند، به آنها کمک کن، زیرا کمک تو سرانجام خوبی دارد” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۲۲۹).

” باید دورترین افراد رعیت از تو و منفورترین آنان در نزد تو کسی باشد که بیش از دیگران عیب مردم را می‌جوید” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۲۱۱).

2. مهربانی

قبل از هر چیز از گنجینه غنی و هدایت‌گر قرآن کریم بهره‌مند می‌شویم:

” قولوا للناس حسنا؛ با مردم به نیکی صبحت کنید” (بقره، ۸۳).

” و بالوالدین احسانا؛ به پدر و مادر احسان کنید” (نسا،۳۶).

” فقولا له قولا لینا؛ (خطاب به موسی و هارون:) با او (فرعون) با نرمی سخن گویید”.

” فبما رحمه‌ من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ لانفضوا من مولک فاعف عنهم و استغفر لهم و شاورهم فی الامر فاذا عزمت فتوکل علی الله ان الله یحب المتوکلین؛ پس ای پیامبر! مهربانی و نرم خویی تو نشانه‌ای از رحمت الهی می‌باشد که به این وسیله می‌توانید (در دعوت به حق موفق باشید) و بدان ای پیامبر! اگر تو خشن و سنگدل بودی هر آینه از اطراف تو متفرق می‌شدند (و تو ناموفق می‌شدی) (آل عمران، ۱۵۹).

هم‌چنان که می‌بینیم ائمه معصومین- سلام الله علیهم نیز در این مورد سخنان گهرباری فرموده‌اند، از آن جمله پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید:

” خوب پرسیدن نیمی از دانش و نرم رفتاری نیمی از زندگی خوش است” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۹۵).

” اگر کسی به شما نیکی کرد، به همان میزان به او نیکی کنید، پس اگر راهی برای جبران نیکی‌ها نیفتد، از او تمجید کنید که همین تمجید پاداش اوست” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۸۳).

3. صبر و بردباری

واژه صبر در قرآن در بسیاری از آیات مطرح شده و در مورد تبلیغ دین بیشتر به صبر سفارش شده است..

” یا ایها الذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوالله”؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در کار دین صبور باشید و یکدیگر را به صبر سفارش کنید و همواره مراقب دشمن باشید و تقوای الهی پیشه کنید” (آل عمران،۲۰۰).

” فاصبر کما اولوالعزم من الرسل و لا تستعجل لهم؛ صبر کنید مانند پیامبران اولوالعزم در تبلیغ دین صبور باش و برایشان تعجیل مکن” (احقاف،۳۵).

پیامبر (ص) خطاب به اصحاب خود می‌فرماید: ” آیا  شما را آگاه نسازم که کدام یک از شما از نظر اخلاقی بیشتر به من شباهت دارید، گفتند: بله یا رسول الله! فرمود: خوش اخلاق‌ترین، بردبارترین و در حق خویشان نیکوکارترین شما و کسی که در خشنودی و خشم از طرف خود بیشتر عدل و انصاف را رعایت نمایند” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۸۳).

امام علی (ع) در خطاب به مالک می‌فرماید:

” اجرای حق را درباره هر که باشد، چه خویش و چه بیگانه، لازم بدار و در این کار شکیبایی پیشه کن و این شکیبایی را به حساب خدا بگذار” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۲۳۹).

4. انصاف

پیامبر (ص) می‌فرماید:

“ای علی! سرآمد اعمال سه خصلت است: ۱٫ از جانب خود درباره دیگران انصاف دادن؛ ۲٫ مال را با برادران ایمانی در میان نهادن؛ ۳٫ همیشه در همه حال به یاد خدا بودن” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۱۵).

” آیا شما را آگاه نسازم که کدام یک از شما از نظر اخلاقی بیشتر به من شباهت دارید؟ گفتند: بله، یا رسول الله! حضرت فرمود: خوش اخلاق‌ترین، بردبارترین و در حق خویشان نیکوکارترین شما و کسی که در خشنودی و خشم از طرف خود بیشتر عدل و انصاف را رعایت نمایند” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۸۳).

امام علی (ع) خطاب به مالک می‌فرماید:

” مبادا نسبت به مردم چونان حیوان درنده‌ای باشی که خوردنشان را غنیمت شماری؛ زیرا آنان دو دسته‌اند: یا به دین تو برادرند و یا به آفرینش با تو برابرند” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۲۰۸و ۲۰۹).

به طور کلی، در دو سخن زیر از امام علی (ع) که یکی از خطاب به مالک اشتر و دیگری خطاب به محمد بن ابی بکر است، می‌توان گزیده‌ای از اصول هوش اخلاقی، شامل: صبر، هوشیاری، خود کنترلی، مهربانی و انصاف را ملاحظه کرد:

” آنگاه از لشکریان خود آن کس را به فرماندهی برگمار که در نظرت در حق خدا و پیامبر و امام تو خیرخواه‌ترین، پاکدامن‌ترین، بردبارتر، داناتر و باتدبیرتر باشد، کسی که دیر خشمناک شود و زود به پذیرفتن پوزش گراید و به ناتوانان مهر ورزد و بر زورمندان سخت‌گیری نماید” (حرانی ۱۳۸۵، ص ۲۱۹).

 متن فوق تکه ای از این پایان نامه بود

برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:

متن کامل

۲-۲-۶ فواید هوش اخلاقی

هوش اخلاقی، ” هوش حیاتی” برای همه انسان‌ها است. به دلیل اینکه هوش اخلاقی، اشکال دیگر هوش را به انجام کارهای ارزشمند هدایت می‌کند. هوش اخلاقی به زندگی ما هدف می‌دهد بدون هوش اخلاقی ما قادر به انجام کارها و وقایع تجربه شده هستیم، اما آنها فاقد معنی هستند. بدون هوش اخلاقی، ما نمی‌دانیم آنچه که انجام می‌دهیم چرا انجام می‌دهیم و یا حتی چه چیزهایی وجود ما را در نظام خلقت از برخی مسائل متفاوت می‌سازد (۷) هوش اخلاقی رفتار مناسب را تقویت می‌کند و قادر است پایداری زندگی اجتماعی را در طول زمان فراهم سازد. تا حدی که هوش اخلاقی شانس بقا را افزایش می‌دهد و حتی به طول عمر افراد کمک می‌کند. بدون هوش اخلاقی، زندگی اجتماعی دوامی نخواهد داشت و بقای این گروه در معرض خطر است (دی نوریکا،۲۰۱۰). هوش اخلاقی نشان دهنده این واقعیت است که ما اخلاقی یا غیراخلاقی به دنیا نمی‌آییم بلکه ما باید یاد بگیریم که چگونه می‌شود خوب باشیم. آنچه که ما احتیاج داریم روش‌هایی هوشمندانه برای انجام کارهای درست است و این چیزی است که ما به آن هوش اخلاقی می‌گوییم و این نتیجه آموزشی است که چگونه می‌توان با دیگران رفتار کرد (کلوز،۱۹۹۷).

۲-۲-۷ رشد یا پرورش هوش اخلاقی

رویکرد بوربا برای کمک به رشد هوش اخلاقی افراد مبتنی بر سه مفهوم است:

• توانایی تشخیص درست و نادرست؛
• ایجاد و حفظ اعتقادات اخلاقی قوی،
• تمایل به عمل بر اساس این اعتقادات با روشی شرافتمندانه (بوربا،۲۰۰۱).

هوش اخلاقی می‌تواند در این موارد بر عملکرد و موفقیت سازمان تاثیر می‌گذارد:

• توجه به منافع ذی‌نفعان:

علاوه بر سهام‌داران، گروه‌های دیگری نیز وجود دارند که اقدامات سازمان تاثیر می‌پذیرند و دارای منافع مشروعی در سازمان هستند. از جمله این گروه‌ها می‌توان به مشتریان، تامین‌کنندگان مواد اولیه، دولت و جامعه اشاره کرد.

• . افزایش سود و مزیت رقابتی:

توجه به تمام افراد و گروه‌هایی که ذی‌نفع هستند، میزان سود شرکت‌ها را در بلند مدت افزایش خواهد داد، زیرا موجب انگیزش نیروی انسانی، افزایش حسن نیت اجتماعی و اعتماد مردم و نیز کاهش جرایم می‌شود.

• افزایش تنوع طلبی

متخصصان پیش‌بینی می‌کنند که نیروی کار به گونه روز افزون، متنوع‌تر خواهد شد و شرکت‌هایی که بتوانند نیازهای این افراد متنوع را درک کرده، از این تنوع به خوبی بهره گیرند، موفق خواهند بود.

• افزایش تعهد و مسئولیت‌پذیری کارکنان:

اخلاق بر فعالیت انسان‌ها تاثیر قابل توجهی دارد و لازمه عملکرد مناسب، تعهد و مسئولیت‌پذیری کارکنان است. مدیریت ارزش‌های اخلاقی در محیط کار موجب مشروعیت اقدامات مدیریتی شده، انسجام و تعادل فرهنگ سازمانی را تقویت می‌کند، اعتماد در روابط بین افراد و گروه‌ها را بهبود می‌بخشد. (مختاری‌پور و سیادت،۱۳۸۸)

بسیاری از رفتارها و تصمیم‌های کارکنان و مدیران در سازمان‌های امروزی تحت تاثیر ارزش‌های اخلاقی آنهاست. از آنجا که نیروی انسانی چه بصورت فردی و چه بصورت گروهی و در تعامل با دیگران، همچنان مهم‌ترین عامل تولید ، قضاوت افراد در مورد درستی یا نادرستی کارها بر کمیت و کیفیت عملکرد آنان و به تبع آن، عملکرد سازمان و در نتیجه موفقیت آن به شدت تاثیر دارد. از این رو توجه به اصول اخلاقی برای سازمان‌ها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. اخلاق کار می‌تواند از طریق تنظیم بهتر روابط، کاهش اختلاف و تعارض، افزایش جو تفاهم و همکاری و نیز کاهش هزینه‌های ناشی از کنترل، عملکرد را تحت تاثیر قرار دهد. به علاوه هوش اخلاقی باعث افزایش تعهد و مسئولیت‌پذیری بیشتر  کارکنان شده و به بهبود کارایی فردی و گروهی می‌انجامد. رعایت اخلاقیات در برخورد با همکاران داخلی و بیرونی، سبب افزایش مشروعیت اقدام‌ها سازمان و استفاده از مزایای ناشی از افزایش چندگانگی شده و سرانجام باعث بهبود سودآوری و مزیت رقابتی می‌شود (مختاری‌پور و سیادت، ۱۳۸۸).

• کاهش هزینه‌های ناشی از کنترل:

ترویج خودکنترلی در سازمان به عناون یکی از مکانیزمهای اصلی کنترل از جمله مباحثی است که بنیان آن بر اعتماد، اخلاق و ارزش‌های فردی قرار داردو ترویج خودکنترلی باعث کاهش هزینه‌های ناشی از روش‌های کنترل مستقیم شده و موجل افزایش سود می‌شود.

• بهبود روابط، افزایش جو تفاهم و کاهش تعارضات:

یکی از نتایج رعایت اخلاق کار در سازمان، تنظیم بهتر روابط در سازمان است که این به نوبه خود باعث افزایش جو تفاهم در سازمان و کاهش تعارضات بین افراد و گروه‌ها شده، عملکرد تیمی را بهبود می‌بخشد.

• افزایش مشروعیت سازمان:

امروزه در شرایط جهانی شدن و گسترش شبکه‌های اطلاعاتی، از سازمان‌ها انتظار می‌رود در برابر مسائل محی زیست، رعایت منافع جامعه، حقوق اقلیت‌ها و … حساسیت داشته، واکنش نشان دهند. موفقترین سازمان‎‌ها دارای فرهنگی هستند که همسو با ارزش‌های قوی اخلاقی‌اند. رفتار غیراخلاقی، محیط کسب و کار را بر ضد خود تحریک کرده، موجب شکست سازمان می‌‎شود وجود توجیهات اخلاقی برای اقداماتی که سازمان‌ها در داخل خود انجام می‌دهند و نشان دادن تعهدات اخلاقی سازمان به افکار عمومی بخشی جدایی‌ناپذیر از فعالیت‌های سازمان‌ها برای بهبود عملکرد و کسب موفقیت است (مختاری‌پور و سیادت،۱۳۸۸)

 متن فوق تکه ای از این پایان نامه بود

برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:

متن کامل

۳ هوشمندی رقابتی

“بــن گیلاد” یکی از تئوری‌پردازان هوشمندی می‌نویسد: “هوشمندی رقابتی، کلّ شناختیاست که یک شرکت از محیطی که در آن رقابت می‌کند در اختیار دارد و حاصل تجزیه و تحلیلذرات بیشمار از اطلاعاتی است که روزانه شرکت را بمباران می‌کند. در پرتوی این دانش استکه تصویر کاملی از وضعیت فعلی و آینده صحنه رقابت پیشاروی مدیران نقش می‌بندد تا بتوانند بهتر تصمیم بگیرند(گیلد[۱]، ۱۹۹۹)

پاترسون[۲](۲۰۰۰)هوش رقابتی مجموعه توصیه های عملیاتی و منتج شده از یک فرآیند سیستماتیک،شامل برنامه‎ریزی، جمع آوری، تحلیل و انتشار اطلاعات محیط خارجی برای قرار دادن بنگاه در وضعیت رقابتی بر اساس فرصت‎های توسعه‎ای پیش روی آن است (توتیت[۳]، ۲۰۰۳: ۱۱۱).

انجمن حرفه‌ای هوش رقابتی:  هوش رقابتی فرآیند نمایش محیط رقابتی است. هوش رقابتی تمام مدیرانارشد سازمان را قادر به اخذ تصمیم‌های آگاهانه در مورد همه چیز از تحقیق و توسعه بازاریابی و تاکتیک‌های سرمایه‌گذاری تا استراتژی‌های بلند مدت می‌نماید. هوش رقابتی موثر یک پروسه پیوسته شامل جمع آوریقانونی و اخلاقی اطلاعات و انتقال کنترل شده هوش عملیاتی به تصمیم‌گیران می‌باشد (اسچیلک[۴]، ۲۰۰۰).

هوشمندی رقابتی نوعی تفکر است. هوش رقابتی، هنر جمع آوری، پردازش و ذخیره سازی اطلاعات استکه در اختیار اعضای سازمان در تمام سطوح قرار می‌گیرد تا به شکل‌دهی آینده بنگاه و محافظت از آن در مقابل تهدیدات رقبای فعلی کمک شود. این امر بایستی قانونی و با احترام به اصول اخلاقی صورت گیرد که شامل انتقال دانایی از محیط به سازمان بر اساس قواعد مشخص شده می‎باشد (روچ و سنتی[۵]، ۲۰۰۱)، به عبارتی هوش رقابتی هم یک محصول است و هم یک فرایند. محصول به معنای اطلاعات قابل استفاده‎ای است که بتوان از آن برای انجام فعالیت‎های خاصی بهره گرفت. فرایند هم در برگیرنده شیوه‎های منظم جمع آوری، تحلیل و ارزیابی آن اطلاعات است. هوش رقابتی همان فرایند نظارت بر محیط رقابتی است. هوشمندی رقابتی در سال‎های اخیر علاقه بسیاری از افراد و سازمان‎ها را به خود جلب نموده است، این علاقه‎مندی تا حدودی با افزایش دسترسی به اطلاعات و گسترش فزاینده حیطه داده‎ها تقویت شده است[۶].

۲-۳-۱هوش تجاری (کسب و کار)

هوش تجاری یا هوش کسب و کار (BI) کـه قالـب عمـده‎تـری را ماننـد اسـتفاده‎هـای تجـاری وغیرتجاری( نظامی و غیرانتفاعی) دربردارد، عبارت است از بعد وسیعی از کاربردها و فناوری برای جمع آوری داده و دانش جهت پرس‎وجو در راستای تحلیل بنگاه برای اتخاذ تصمیم‎هـای تجـاری دقیق و هوشمند. هوش تجاری بر اساس معماری بنگاه تشـکیل شـده اسـت و در قالـب پـردازش تحلیلی بر خط داده‎های تجاری را تحلیلمی‎کند و تصمیم‎های دقیـق و هوشـمند اتخـاذ مـی‎کنـد (سولومون و گری[۷]، ۲۰۰۸).

هوش تجاری، در مجموع، به دنبال افزایش سودآوری سازمان با استفاده از اتخاذ تصمیم‎هـای هوشمند و دقیق است و به طور کل، می‌توان اهداف زیر را برای این رویکرد نوین بیانکرد:

1. تعیین گرایش‌های تجاری سازمان،که موجب می‌شود سازمان بدون اتـلاف وقـت،هزینـه و انرژی در سایر مسیرها بر اهداف کلان و اساسی خود متمرکز شود؛
2. تحلیل عمیق بازار؛
3. پیش‌بینی بازار که می‎تواند قبل از اینکه رقبا سهم بازار خود را توسعه دهند، منافع جدید بـه وجود آمده در بازار را عاید سازمان کند؛
4. بالابردن سطح رضایتمندی مشتریان، که موجب استمرار کسب و کار می‌شـود و از دسـت دادن این اعتماد و رضایتمندی، پیامدهای منفی برای بنگاه به همراه دارد؛
5. شناسایی مشتریان دائمی که وفادارند، و می‌توان با پیگیری رفتار آنان، جهت‌گیری‌های کـلان و راهبردی را انجام داد؛
6. تقسیم‎بندی مشتریان و به دنبال آن، ایجاد تنوع در روش برخورد با هرگروه از مشتریان؛
7. افزایش کارایی سازمان در امور داخلی و شفاف‎ سازی رویه فرایندهای کلیدی؛
8. استانداردسازی و ایجاد سازگاری بین ساختارهای سازمان؛
9. تسهیل در تصمیم‎گیری، که جزء اهداف اساسی هوش تجاری در نظر گرفته می‎شود؛
10. تشخیص زود هنگام خطرات، قبل از اینکه سازمان را با مخـاطرات جـدی مواجـه کنـد و شناسایی فرصت‌های کسب و کار، قبل از اینکه رقبا آن را تصاحب کنند.

با توجه به موارد فوق، نیاز به وجود هوش تجاری در سازمان برای اولین بار در سـطوح بـالای مدیریتی احساس می‎شود یها و از بالای هرم ساختار سازمانی به بخش زیرین منتقل می‎شود، ولـی برای ایجاد آن میبایست از پایینترین سطوح و لایه‌های شروع کرد. از دیدگاهی دیگر، یعنی از منظر معماری و فرایند، هوش تجاری به عنوان یـک چـارچوب ، کـه عامـل افـزایش کـارایی سـازمان و یکپارچگی فرایندهاست، در نهایت، بر فرایندهای تصمیم‎گیری در سطوح مختلف سازمانی متمرکز است. از نظر فناوری نیز هوش تجاری یک سیستم هوشمند است که با پردازش دقیق‎ها داده ، نقطه دخالت سخت‎افزار و نرم‎افزار در مغزافزارها اسـت (کروسلند و اسمیت، ۲۰۰۷). بـه بیـان‏تر ساده، هوش تجاری چیزی نیست جز فرایند بالابردن سوددهی سازمان در بازار رقابتی با اسـتفاده هوشمندانه از داده‏های موجود در فرایند تصمیم‎گیری. در صـورتی کـه مفهـوم هـوش تجـاری بـه درستی درک و منتقل نشود، انتظارات مدیران به صورت ناگهانی افزایش می‎یابد و بـرآورده نشـدن این توقعات، مواردی از جمله سلب اطمینان افراد و بویژه مدیران از این سیستم را به دنبـال دارد؛ چرا که هوش تجاری فقط به دنبال کوتاه کردن مسیرهای پرس و جو در داخل اطلاعـات اسـت و به طور مستقل و بدون نیاز به اطلاعات مناسب، قادر به طرح پیشنهاد یا راهکاری نیست.

[۱]Gilad

[۲]

[۳]Toit

[۴]Schilke

[۵]Rouach,Santi

[۶]CI handbook

[۷]Solomon & Gray

 متن فوق تکه ای از این پایان نامه بود

برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:

متن کامل

هوش سازمانی

هوش سازمانی به معنای کسب دانش و اطلاعات جامع از همه عواملی است که بـر سـازمان تـأثیر می‌گذارد.منظور از همه عوامل، مشتریان، ارباب‎رجوع، رقبـا، محـیط اقتصـادی، محـیط فرهنگـی، فرایندهای سازمانی(مالی، اداری، حفاظتی، تولیدی، منابع انسانی) است که بر کیفیـت تصـمیم‎هـای مدیریتی در سازمان تأثیر زیادی دارند، هوش سـازمانی، سـازمان را بـرای تصـمیم‎گیـری در همه عوامل مؤثر بر سازمان و شرکت‌ها توانمند می‌کند.هوش سازمانی، عبارت است از نظارت هدفمند بر محیط رقـابتی سـازمان‎هـا، بـا هـدف اخـذتصمیم‎های راهبردی. هوشمندی رقابتی، مدیران ارشد سازمانها را، در هر سـطحی، قـادر می‌کند تصمیمهای خود را بر اساس آگاهی از اطلاعات بازار، راهکارهای سرمایه‎گذاری در کسـب و کـار و جزآن اتخاذ کنند. واژه‎های هوشمندی رقابتی، تحقیقات بازار و هوش سـازمانی ، عمومـاً ، معـادل یکدیگر استفاده می‎شود(کاهنار، ۱۹۹۵) به هر حال، هوش رقابتی، نسـبت بـه تحقیقـات بازار، اطلاعات گسترده‎تری را جمع آوری می‌‎کند (کالو و وایت[۱]، ۲۰۰۲: ۲۰۸).

۲-۳-۳مفهوم هوشمندی رقابتی

بر اساس تعریف دانشکده مدیریت فرانسه[۲] ، هوشمندی رقابتی عبارت است از هنر یافتن،جمع آوری، فرآوری و ذخیره‎سازی اطلاعات، به منظور دسترسی و استفاده پرسنل در تمام سطوح سازمان، تاضمن شکل دادن به آینده سازمان، از وضعیت موجود نیز در قبال تهدیدات رقابتی حمایت کنند (WWW.escp-eap.net).

از دیدگاه این دانشکده مفهوم هوشمندی رقابتی به چهار مقوله اصلی قابل تقسیم است:

• آگاهی از وضعیت بازار: که در آن عمدتاً اطلاعات مربوط به مشتریان، تامین کنندگان، خریداران و توزیع کنندگان گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار می‎گیرد.
• آگاهی از وضعیت رقبا: که متمرکز بر مسائلی از قبیل سیاست‎های قیمت گذاری، محصولات جانشین و سیاست‎های توسعه رقبا است.
• آگاهی فناوری و تکنیکی: که با تحقیقات پایه و کاربردی، کارخانجات، فرایندها و هنجارها و حق اختراع سروکار دارد.
• آگاهی راهبردی– اجتماعی: که به مسائلی از قبیل قوانین، مسائل مالی و مالیاتی، مسائل سیاسی و اقتصادی و جنبه‎های اجتماعی و منابع انسانی می‎پردازد.

این چهار نوع از اطلاعات که در بسیاری از سازمان‎ها به آن پرداخته می‎شود، عمدتاً رفتار و روندها اجتماعی را مورد مشاهده و تحلیل قرار می‎دهد.

۲-۳-۴ اخلاق و هوشمندی رقابتی

جاسوسی اقتصادی یک سوال و ابهام اخلاقی را در هوشمندی رقابتی به وجود آورده و این موضوع، خودیک ناکامی برای آن بوده و گاهی هم بـاعث غفلت از هوشمندی رقابتی می‎‌شود (این موضوع نباید اهمیت و اثرهوشمندی رقابتی بر موفقیت در تجارت را زیرسوال ببرد.) مهم اینکـــه اصول انجمن حرفه‎ای هوشمندی رقابتی بر اساس یک چارچوب اخلاقی سفت و سخت استخراج شده‎اند.

هدف هوشمندی رقابتی دزدیدن رازهای تجاری رقبا یا سایر دارایی‎های شخصی آنها نیست؛ بلکه ترجیحاً به شیوه‎ای سیستماتیک، علنی، (قانونی) اطلاعاتی را گرداوری می‎کند که وقتی مرتب شدند و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند، درک بهتری از ساختار، فرهنگ، قوت‎ها و ضعف‎های شرکت‎های رقبا به ما بدهند (CI Handbook).

۲-۳-۵ استراتژی و هوشمندی رقابتی

مسلماً همیشه شرکت‎های کوچک و بزرگ کاربرد بعضی از روش‎ها را در مقابل رقیبانشان حفظ کرده‎اند بدون اینکه بدانند که این روش و سبک، همان هوشمندی رقابتی است. نمی‎توان گفت که آنها نمی‎توانند کارهای خیلی بهتر از آن انجام دهند و این (شناسایی روش‎های بهینه) همان نیرویی است که در انجمن حرفه‎ای هوشمندی رقابتی نهفته است. برداشت اعضای انجمن از هوشمندی رقابتی برخلاف گذشته، حرفه‎ای ساختنروش‎های آن است. این نه تنها شامل شناسایی منابع اطلاعاتی پایه، جمع آوری و آنالیز اطلاعات می‎شود، بلکه
شامل ابزارها و تکنیک‎هایی به منظور کاربردی ساختن آن نیز هست.

۲-۳-۶ وظایف و نقش‌های هوشمندی رقابتی

برخی از وظایف و نقش‎های هوشمندی رقابتی در جدول ۱ آمده است؛

جدول ۲-۱:وظایف و نقش‌های هوشمندی رقابتی (اودنبرگ، ۲۰۰۸)

وجود و استفاده از نظام‎های هوشمند، که سازمان را نسبت به مسائل محیطی آگاهتر می‌کنـد و آن‌ها را درتصمیم‎های راهبردی یاری می‎‌کند، فایده‎های بسیاری دارد. در ادامه، به چند مورد از آن اشاره می‌کنیم (تویت، ۲۰۰۶؛۱۱۴): ۱٫ افزایش درجه اطمینان از تصمیم‌‎های راهبردی که بر اسـاس هوشمندی رقابتی اتخاذ شده است؛ ۲٫  افزایش دانش بـازار؛ ۳٫ بهبـود ارتباطـات چند وظیفـه ایدر سازمان؛ ۴٫  بهبود کیفیت محصول و خدمت در مقایسه با رقبا؛ ۵٫ پیش‎بینی بهتـر بـازار و نوسـانات ۶٫ آن؛ پیش‎بینی بهتر استراتژی رقبا؛ . ۷ کشف مشتریان جدید و بـالقوه؛ ۸٫ آمـوختن از شکسـت و موفقیت دیگران؛ ۹٫  تسهیل در ورود بـه کسـب وکـار جدیـد؛ ۱۰٫ افـزایش بهـره‎وری؛ ۱۱٫ افـزایش واکنش‎های پیش‎فعال نسبت به واکنشهای انفعالی؛ ۱۲٫ افـزایش تـوان سـازمان بـرای انطبـاق بـر تغییرات محیط؛ ۱۳٫ بهروز نگاه داشتن آگاهی شرکت از تغییراتی که بر فعالیت آن تأثیر دارد

۲-۳-۷ فرایند هوشمندی رقابتی

با گذر زمان و انجام تحقیقات مکرر و تلاش برای بهبود فرآیند هوشمندی رقابتی این فرایند تکامل یافته وبه فرایندی شامل شش مرحله به صورت زیر تغییر شکل داده است:

1. مرحله مقصد: مرحله آماده شدن و کسب قابلیت لازم برای انجام وظایف است؛ دوره زمانی است که در خلال آن شرکت برای بررسی محیط آماده می‎شود و شامل آموزش پرسنل بخش هوشمندی رقابتی و سایرپرسنل می‎گردد.
2. مرحله تقاضا: در این مرحله نیازهای اطلاعاتی و رویکردی که باید اختیار شود، تعیین می‎گردد. به دلیل حجم زیاد داده‎ها، در این مرحله شرکت باید محدوده و چارچوبی را برای فعالیت هوشمندی رقابتی مشخصکند تا بتواند بر حوزه‎های با اهمیت‎تر و مورد علاقه شرکت متمرکز شود. در این مرحله مشخص خواهد شد که شرکت به چه اطلاعاتی نیاز دارد و چرا؟
3. مرحله اکتشاف: در این مرحله به جستجو و گردآوری اطلاعات با روش‎های قانونی و اخلاقی پرداخته می‎شود.
4. مرحله توسعه: در این مرحله از اطلاعاتی که گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، تصویر معناداری ارائه می‏‎شود.
5. مرحله تحویل:در این مرحله نتایج حاصل، در زمان مناسب در اختیار افراد واجد شرایط قرار می‎گیرد.

[۱]Callow& Weight

[۲]GTILAB

 متن فوق تکه ای از این پایان نامه بود

برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:

متن کامل