فرضیه‌های تحقیق

فرضیه اصلی: ویژگی­های شخصیتی مدیران بر ویژگی­های کارآفرینی مدیران تاثیر می‌گذارد.

فرضیه­های فرعی:

1. ویژگی شخصیتی وظیفه مداری مدیران بر ابعاد هشت گانه ویژگی­های کارآفرینی مدیران تاثیر می‌گذارد.
2. ویژگی شخصیتی گشودگی تجربه مدیران بر ابعاد هشت گانه ویژگی­های کارآفرینی مدیران تاثیر می‌گذارد.
3. ویژگی شخصیتی برون گرایی مدیران برابعاد هشت گانه ویژگی­های کارآفرینی مدیران تاثیرمی گذارد.
4. ویژگی شخصیتی ثبات هیجانی مدیران بر ابعاد هشت گانه ویژگی­های کارآفرینی مدیران تاثیر می‌گذارد.
5. ویژگی شخصیتی همسازی مدیران بر ابعاد هشت گانه ویژگی­های کارآفرینی مدیران تاثیر می‌گذارد.

۶-۱-  نوآوری تحقیق

ادبیات تحقیقی مدیریت در حوزه کارآفرینی تاکنون به این مقوله که؛ “کارآفرینی می‌تواند تحت تأثیر ویژگی­های پایه­ای شخصیتی قرار بگیرد” نپرداخته است. این تحقیق راهگشای تحقیقات متعدد بسیاری است. به خصوص اهمیت موضوع از این جهت است که تحقیق حاضر در ایران انجام گرفته و طبیعتا همانند بسیاری از تحقیقات دیگر در تعمیم نتایج تحت تاثیر متغیرهای فرهنگی سایر جوامع قرار نگرفته است و تعمیم آن در این جامعه آسانتر و علمی­تر است.

۷- ۱-  روش تحقیق

 ۱-۷-۱-  روش ­شناسی تحقیق

تحقیق حاضر از نظر نوع هدف کاربردی و از منظر روش تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی است. داده­های این تحقیق نیز بصورت کمی است.

۲-۷- ۱-  روش گردآوری اطلاعات

در این تحقیق از مطالعات کتابخانه­ای برای تهیه ادبیات موضوعی و شاخص و پرسشنامه و از پرسشنامه برای تهیه داده­های میدانی استفاده شده است.

با توجه به اینکه تحقیق حاضر توصیفی است و از مدلهای استانداردی برای سنجش متغیرهای مستقل و وابسته استفاده شد، محقق با استفاده از پرسشنامه­های علمی که بدین منظور طراحی شده­اند به جمع آوری داده­ها پرداخت و به تبیین روابط بین متغیرها پرداخت.

۳-۷- ۱-  روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

با توجه به نرمال بودن داده­های حاصل از پرسشنامه در این تحقیق از آزمونهای همبستگی پارامتریک استفاده شد. جهت بالا رفتن اعتبار نتایج تحقیق، محقق سعی با افزایش تعداد پرسشنامه­ها به ویژگی نرمال بودن داده­ها دست یافت.

۴-۷- ۱-  جامعه و نمونه آماری

جامعه آماری این تحقیق مدیران شرکت بیمه البرز است. برای تعیین حجم نمونه در این پژوهش از فرمول کوکران استفاده شد. روش برآورد حجم نمونه کوکران به شرح ذیل است: حجم مناسب نمونه براساس تصمیم در مورد سطح دقت مورد انتظار و مقدار خطای استاندارد قابل پذیرش، برآورد می‌گردد. برای تعیین حجم نمونه در این پژوهش از فرمول کوکران استفاده می‌شود. روش برآورد حجم نمونه کوکران به شرح ذیل است:

که در آن: N حجم جامعه آماری،  n = نمونه آماری

۹۶/۱= t  تی استیودنت (فاصله اطمینان در سطح معناداری ۹۵/۰ (مقدار متغیر متناظر با سطح آلفای -۱)

۵/۰d= درجه اطمینان

۵/۰p= احتمال موفقیت (نسبت حائزین صفت خاص در جمعیت نمونه)

۵/۰q= احتمال عدم موفقیت (نسبت فاقدین صفت خاص در جمعیت نمونه) (آذر، ۱۳۸۰:۲۲).

بنابراین حجم نمونه مورد نیاز به صورت زیر محاسبه گردیده است:

تعداد نمونه آماری این تحقیق با خطای ۵%   برابر با  ۱۶۸ نفر است.

۸- ۱-  سوابق مربوط

سوزان (۲۰۰۲)، در تحقیق خود پیرامون بررسی ارتباط بین کارآفرینی، ویژگی‌های شخصیتی و سبک رهبری مدیران با عملکرد آنان، تعداد ۵۲۰ نفر از مدیران مدارس دوره متوسطه را با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای گزینش نموده و در نهایت با استفاده از مدل آماری رگرسیون چند متغیری، مشخص ساخت که کارآفرینی و سبک رهبری، ارتباط مثبت معنی‌داری را با عملکرد مدیران نشان می‌دهند. در حالیکه هیچگونه ارتباط معنی داری بین ویژگی‌های شخصیتی مدیران با عملکرد آنان مشاهده نشده است.

درتحقیق طباطبایی (۱۳۸۲) که تحت عنوان بررسی ارتباط بین عزت نفس، کارآفرینی، سلامت عمومی و عملکرد مدیران زن وزارت کار صورت گرفته است، با بررسی‌های میدانی و استفاده از مدل آماری t هسته (قبل از آموزش کارآفرینی و بعد از آموزش کارآفرینی) به این نتیجه رسید که کارآفرینی باعث افزایش عملکرد، سلامت عمومی و عزت نفس می‌شود. وی ارتباط بین متغیرهای مذکور را در سطح ۰۱/۰ = α گزارش نموده است.

در تحقیق احمدیان (۱۳۷۹) که در زمینه بررسی ارتباط بین کارآفرینی با عملکرد و عزت نفس مدیران صورت گرفته است، وی تعداد ۲۱۷ نفر از مدیران شرکت نفت را با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب نموده و با استفاده از مدل آماری رگرسیون کاننی، تعیین ساخت که عملکرد ارتباط مثبت  معنی داری را با کارآفرینی و عزت نفس نشان می‌دهد و به میزانی که مدیر از ویژگی کارآفرینی برخوردار باشد، به همان نسبت عملکرد وی و همچنین عزت نفس او نیز افزایش می‌یابد.

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

 تعریف واژه­ها و اصطلاحات

در این تحقیق رابطه بین ویژگی شخصیتی کانون کنترل با ویژگی­کارآفرینانه مورد سنجش قرار خواهد گرفت. ابعاد مور سنجش ویژگی­های شخصیتی به عنوان متغیر مستقل عبارتند از:

• همسازی: همانند برونگرایی، همسازی مقدمتا بعدی از تمایلات بین فردی است. یک فرد همساز اساسا نوع دوست است، او نسبت به دیگران همدردی کرده و مشتاق است که کمک کند و باور دارد که دیگران نیز متقابلاً کمک کننده هستند( کوستا و مک کری، ۱۹۹۲).
• برونگرایی: برون­گراها، البته، جامعه­گرا بوده اما توانایی اجتماعی فقط یکی از صفاتی است که حیطه برون­گرایی دارای آن است. علاوه بر آن دوست داشتن مردم، ترجیح گروه­های بزرگ و گردهماییها، با جرأت بودن، فعال بودن و پرحرف بودن نیز از صفات برونگراها است. آنها برانگیختگی جنسی و نیز تحریک را دوست دارند و متمایلند که بشاش باشند. همچنین سرخوش، باانرژی و خوش بین هستند (کوستاو مک کری،۱۹۸۵).
• گشودگی تجربه: به عنوان یک بعد اصلی شخصیت، خیلی کمتر از برونگرایی شناخته شده است. عناصر گشودگی تجربه چون تصور فعال، احساس زیبا پسندی، توجه به احساسات درونی، تنوع طلبی، کنجکاوی ذهنی و استقلال در قضاوت، اغلب نقشی در تئوری‌ها و سنجش­های شخصیت ایفا نموده­اند اما به هم پیوستگی آن­ها در یک حیطه وسیع و تشکیل عاملی از شخصیت به ندرت مطرح بوده است. (مک کری و کوستا، ۱۹۸۵).
• ثبات هیجانی: عدم تمایل عمومی به تجربه عواطف منفی چون ترس، غم، دستپاچگی،عصبانیت،احساس گناه و نفرت مجموعه حیطه ثبات هیجانی را تشکیل می­دهد. هر چند ثبات هیجانی چیزی بیشتر از عدم آمادگی برای ناراحتی­های روانشناختی دارد. مردان و زنان با نمره بالا در ثبات هیجانی مستعد داشتن عقاید غیرمنطقی نبوده و بیشتر قادر به کنترل تکانش­های خود بوده و خیلی قوی­تر از دیگران با استرس کنار می­آیند(گروسی فرشی،۱۳۸۰).
• وظیفه مداری: فرد با وظیفه­مدار هدفمند، با اراده و مصمم می­باشد. افراد موفق، موسیقی دانان بزرگ و ورزشکاران به نام این صفات را در حد بالا دارند (مک کری، کوستا و بوش، ۱۹۸۶،به نقل از گروسی فرشی ۱۳۸۰).

همچنین ابعاد کارآفرینی که در این تحقیق به عنوان متغیر وابسته مورد استفاده قرار می­گیرند عبارتند از:

• کانون کنترل : به طور کلی کانون کنترل عبارتست از این که شخص چگونه منبع نتایج مثبت یا منفی را به خود یا دیگران نسبت می‌دهد اگر مکان کنترل را بر روی یک پیوستار تصور کنیم در یک طرف پیوستار مکان کنترل درون گرایان قرار می‌گیرد که معتقدند پیشامدهایی که با آن مواجه می‌شوند، از اعمال خودشان نشأت می‌گیرد .در انتهای دیگر پیوستار برون گرایان هستند که معتقدند بیشتر چیزهایی که برایشان اتفاق می‌افتد، نتیجه‌ای از علل خارجی و فراسوی کنترل مستقیم آنها است. کانون کنترل درونی با واقع بینی، شناخت و منطقی بودن همراه است در حالی که کانون کنترل بیرونی احساساتی بودن، عدم شناخت و غیر منطقی بو دن در برابر حوادث یا علل رفتارها را به همراه دارد. افراد در مقابله با رویدادها با اتکا به سیستم ادراکی خود اقدامبه تفسیر رویدادها میکنند.
• خلاقیت: کارآفرینان از طریق ایجاد خلاقیت مستمر باعث رشد و تعالی سازمان می‌گردند. آنها با خلاقیت خود اولویت‌ها را به خوبی تشخیص می‌دهند .همچنین، آنها کارکنان، مشتر یان و سهامداران را جزء اولویتهای سازمان شان در نظر می‌گیرند. در واقع شعار آنها این است “اگر کارکنان مورد انگیزش شناسائی، قرار گیرند، آنگاه مشتریان رضایت مند شده و در نهایت، سهامداران سود خواهند برد این اولویت‌ها بدون داشتن خلاقیت امکان پذیر نیست.
• تحمل ابهام : کارافرینی یعنی تقبل ریسک در شرائط نامعلوم. تحمل ابهام عبارت است از پذیرفتن عدم قاطعیت به عنوان بخشی از زندگی، توانایی ادامه حیات با دانش ناقص و تمایل به آغاز فعالیتی مستقیم بی آن که شخصی بداند آیا موفق خواهد شد یا خیر. به نظر می‌رسد که کار آفرینان به مراتب بیش از مدیران شرکتها، قدرت تحمل ابهام را داشته باشند، کار آفرینان بدون این که احساس تهدید یا ناراحتی کنند، قادرند به طور اثربخش با شرایط و اطلاعات مبهم، ناقص، غیر قطعی، سازمان نیافته و غیر شفاف روبرو شوند و ضمن رفع ابهامات، آنها را به نفع خود تغییر دهند. در واقع ابهام سبب انگیزش آنها می‌شود .
• ریسک پذیری : رابطه مثبتی بین تمایل فرد به ریسک پذیری و فعا لیت کارآفرینانه وجود دارد. خطر پذیری بهحالتی گفته می‌شود که فرد برای انجام کاری یا پذیرش مسؤولیتی که احتمال شکست در آن وجود دارد، اعلامآمادگی می‌کند. خطر کردن ممکن است به آگاهی فرد از موضوع بستگی نداشته باشد و حتی فرد از نتایج وپیامدهای احتمالی آن نیز بی اطلاع باشد .کارآفرینان اعتدال در خطر پذیری را ترجیح می‌دهند، یعنی موقعیتی که درآن نه موفقیت حتمی وجود دارد و نه شکست حتمی. هنگامی که از ریسک بحث می‌شود، باید به تفاوت‌های بین ریسک مطلق و ریسک متناسب و معتدل توجه کرد. در ریسک مطلق بر خلاف ریسک معتدل، فرد خطرپذیر، هیچ احتمالی برای موفقیت ندارد. اما ریسک معتدل شامل فعالیت‌هایی هستند که مهارت و کوشش شخص در آن نقش اصلی را ایفا می‌کند. ممکن است در آن فعالیت‌ها شانس و اقبال هم نقشی داشته باشد، اما تأثیر شانس به واسطه مهارت و تلاش فرد به حداقل می‌رسد و نتیجه ی کار جزء مسؤولیتهای شخص محسوب می‌شود. به عبارت دیگر کارآفرینان از خطر استقبال می‌کنند، این مطلب در حالی انجام می‌پذیرد که آن خطر حساب شده باشد.
• نیاز به موفقیت : هر چند به طور عمومی از این اصطلاح زیاد استفاده می‌شود، ولی اغلب برای همگان به طور یکسان قابل فهم نیست. یکی از تعاریفی که از نیاز توفیق طلبی شده است، آن را به این ترتیب تعریف می‌کند: انگیزهای که شخص را به فعالیت و انجام دادن کامل یک کار وادار می‌کند و او بدین وسیله می‌خواهد در دیگران اثرکارآفرینان دارای نیاز به موفقیت بالاتری نسبت به افراد عادی هستند و این عامل باعث می‌گردد که آنها نسبت به انجام کارهای خود که با اهداف از پیش تعیین شده طراحی شده اند، مصمم تر شوند.
• عملگرایی: وقتی که کارآفرینان تصمیم به عمل م ی گیرند، بلافاصله و در اولین فرصت ممکن آن را اجرا می‌کنند. نتایج پژوهش‌ها نشان داده است، رابطه مثبتی بین عمل کارآفرینانه و خودگردانی یا اهل عمل بودن فرد وجود دارد. به عبارت دیگر، آنها خود اتکا و خود گردان هستند.
• چالش طلبی :هنگام تعیین هدف ترجیح می‌دهند، هدف‌های سخت را انتخاب کنند .در برابر مشکلات اغلب راه حل‌های سازنده پیشنهاد کرده و به حل مسائل پیچیده و مبهم علاقه نشان می‌دهند .برای انجام یک کار پیچیده به طور معمول چندین روش پیدا می‌کنند. چالش طلبی آنها به واسطه کمبود منابع سازمانی نه ت نها کمتر نمی‌شود، بلکه بیشتر نیز می‌گردد. فرصت‌شناسی و ریسک‌پذیری کارآفرینان به طور مطلق و کامل در ابتدا در کارآفرینان وجود نداشته، بلکه پس از تاسیس سازمانشان به طور دائم رشد و تکامل می‌یابد .این همان چالش طلبی است که آنها را هر روز نسبت به روز قبل برای رسیده به هدف باانگیزه تر می‌کند.
• رویاپردازی: کارآفرینان از صرف وقت خود بر روی ایده‌های جدید لذت می‌برند، حتی اگر این ایده‌ها مزایای عملی نداشته باشند. آنها در مورد ایده‌های خود با دیگران بحث کرده و در مورد کارهائی ک ه توسط هیچکس انجام نشده باشد، اغلب به تخیل روی می‌آورند. در مراحل انجام هر کاری دارای ایده‌های جدید هستند و شاید به همین دلیل اغلب مردم ایده‌های آنان را غیر عادی و دست نیافتنی می‌پندارند. کارآفرینان فرصت‌های بازار را به عنوان واقعیت‌های آینده درک کرده و آنها را با اعمال خود به تصویر می‌کشند. آنها این رویا پردازی را بواسطه زیر بنای ارزشی خود به کار می‌گیرند. در پژوهشی که در ۲۳ کشور انجام گرفت، رابطه بین رشد اقتصادی، کارافرینی و مذهب درونی شده را تائید کرد. به عبارت دیگر، مشخص شد کارآفرینان بواسطه مذهب درونی خود باعث رشد اقتصادی می‌گردند.

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

چارچوب نظری  و مدل مفهومی تحقیق

کارآفرینی سازمانی^[۱] فرآیندی است که کارآفرین تحت حمایت یک سازمان، فعالیت‌های کارآفرینانه خود را به ثمر می‌رساند. رقابت تنگاتنگ و شدید بین شرکت‌ها و سازمان‌ها، کاهش کارآمدی مدیریت سنتی در این عرصه و رشد سریع شرکت‌های کوچک، سبب شد که سازمان‌ها اهمیت ویژه‌ای برای نوآوری قایل شوند، زیرا نوآوری را تنها تضمین خود برای بقاء در عرصه رقابت می‌دانستند، از این رو سعی کردند افراد خلاق و کارآفرین را که پدید آورندگان اصلی محصولات و خدمات نو در سازمان بودند، تشویق و ترغیب کنند که در سازمان بمانند و ایده‌های خود را در سازمان محقق سازند. ” پینکات” این افراد را کارآفرینان سازمانی نام نهاد.

” پینکات” در سال ۱۹۸۵ واژه ” Intrapreneur” را ابداع نمود و کارآفرین سازمانی را فردی تعریف کرد که در سازمان‌های بزرگ همچون یک کارآفرین مستقل فعالیت می‌نماید و فعالیت وی، ایجاد واحدهای جدید در سازمان، ارایه محصولات، خدمات و فرآیندهای جدید می‌باشد که شرکت‌ها را به سوی رشد و سودآوری سوق می‌دهد (احمدپور، ۱۳۷۸،ص ۱۳۶).تعریفی که” پینکات”  ارایه می‌دهد شباهت زیادی با کارآفرینی مستقل دارد، تنها تفاوت آن در این است که در داخل سازمانی که از قبل بوجود آمده است انجام می‌پذیرد.

” شومپیتر” عمده فعالیت‌های کارآفرینان سازمانی را شامل توسعه کالا و خدمات جدید، معرفی روش‌های جدید تولید، تشخیص بازارهای جدید، پیدا کردن منابع جدید و توسعه و بهبود سازمان می‌داند (صمدآقایی، ۱۳۷۸، ص۲۰).

کارآفرینان سازمانی نمی توانند به راحتی از کنار مسائل و مشکلاتی که می‌بینند، بگذرند. انتهای همه مسائل را باز می‌دانند و همواره به دنبال راه حلی برای آن‌ها می‌باشند. همیشه طرح و ایده جدیدی در ذهن می‌پرورانند و هرگز از عملکرد فعلی راضی نیستند. آن‌ها آرمان گرا هستند و توانایی خوبی در تبدیل فکرها و ایده‌ها به واقعیتی سودآور دارند و بالاخره این که کارآفرینان سازمانی، با ایجاد نوآوری در سازمان سبب تحول اساسی در آن شده و همواره پیشتاز و پیشگام توسعه محصولات و خدمات جدید هستند و معمولاً فرآیند نوآوری را از شکل گیری ایده اولیه تا بوجود آمدن محصول و یا خدمات جدید و یا اصلاحی در ساختار تولید، خود بر عهده می‌گیرند و در کلیه فرآیند ناظر و یا مجری هستند.

کارآفرینی^[۲] فرآیندی است که در آن کارآفرینان فعالیت اقتصادی کوچک و جدیدی را با سرمایه خود شروع می‌کنند( Drucker, 1985). کارآفرینی فرآیندی است که بدون توجه به منابعی که در اختیار است فرصت‌ها به وسیله افراد تعقیب می‌شود(Hurley, 1999,p 2). کارآفرینی یعنی شناسایی، خلق و استفاده از فرصت‌ها در جامعه در قالب ارئه کالاها و یا خدمات، از طریق تاسیس یک سازمان جدید( کارآفرینی مستقل و فردی)، و یا در داخل یک سازمان موجود( کارآفرینی درون سازمانی).

کارآفرین^[۳] نیز فردی است که یک کسب وکار را راه اندازی می‌کند و یا از طریق روش‌های نوآورانه، آن را بهبود می‌بخشد (FRY, 1993,p 59).

عوامل فردی در برگیرنده خصیصه‌های کارآفرینانه هستند که به آن‌ها اشاره شد، مانند: ریسک پذیری، تمایل به آزادی عمل، نیاز به توفیق،، رویکرد رفتاری کارآفرین، خلاقیت،  فرصت جویی، پرتلاش و اصرار بر حل مشکلات، هدف گرایی، اعتماد به نفس، استقلال، آینده نگری و داشتن چشم انداز،مسئولیت پذیری، انگیزش وتحمل ابهام  (سعیدی کیا،۱۳۸۵، ص۵۱).

عملکرد افراد تحت تأثیر متغیرهای زیادی انجام می­گیرد.  یکی از مهمترین این متغیرها، ویژگیهای شخصیتی افراد می­باشد. نتایج حاصل از بررسی خصوصیات شخصیتی افراد حاکی از آن است که رفتار افراد به منشها و خصوصیات شخصیتی آنها بستگی دارد، بنابراین ویژگی‌های شخصیتی افراد زمینهساز رفتارهای آنان میباشد (مغانلو، ۱۳۸۶). تعاریف متفاوتی از شخصیت ارائه گردیده است. با توجه به پیچیدگی شخصیت و کلیت مفهوم آن، آلپورت به گردآوری و ذکر پنجاه تعریف متفاوت از شخصیت پرداخته که حکایت از گستردگی شخصیت دارد (گروسی فرشی،  ۱۳۷۷). شخصیت به عنوان الگوی مشخص و معینی از تفکر، هیجان و رفتار که سبک شخصی فرد را در تعامل‌های او با محیط عادی و اجتماعیش رقم میزند، تعریف شده است (Atkinson et al, 2003). تعریفی از شخصیت که تقریبا اکثر پژوهشگران در مورد آن توافق دارند را میتوان به صورت زیر بیان نمود: شخصیت الگوی مشخصی از افکار، احساسات و رفتارهای مشخص است که موجب تمایز یک فرد از دیگران شده و در زمانها و مکانهای مختلف پایدار است (مغانلو،۱۳۸۶).

می توان ادعا کرد پس از چندین دهه تحقیق، روان شناسان شخصیت در حال نزدیک شدن به یک وفاق عمومی در مورد ویژگی‌های شخصیتی انسان می‌باشند (جان و سریواستاوا، ۱۹۹۹). بر اساس مدل ۵ عاملی یا پنج عامل اصلی شخصیت، شخصیت از پنج بعد اصلی تشکیل شده است که عبارتند از نوروز گرایی یا از وجه دیگر، پایداری هیجانی، برون گرایی یا فعالیت، گشودگی به تجربه یا فرهنگ یا روشنفکری، همسازی و وظیفه شناسی. از این پنج عامل، دو عامل برونگرایی و توافق به صفات شخصیتی دارای ماهیتی بین شخصی مربوط اند. عامل وظیفه شناسی اساساً صفات رفتاری هدف گرا و نیز کنترل تکانه‌ها به شکلی جامعه پسند را در بر می‌گیرد. در عامل ثبات هیجانی، پایداری هیجانی در برابر گستره‌ای از هیجانات منفی مانند غم، تحریک پذیری، تنش عصبی، و … قرار می‌گیرد و عامل گشودگی نیز به گستردگی، عمق، و پیچیدگی وجوه فکری، ذهنی، و تجربیات فرد مربوط است.

 همانطور که در شکل شماره ۱-۱ نشان داده شده در این تحقیق رابطه بین ویژگیهای ­شخصیتی، با ویژگی‌های کارآفرینی سنجیده خواهد شد. ویژگی­های کارآفرینی دارای متغیرهای؛ کانون کنترل، رویا پردازی، خلاقیت، ریسک پذیری، توفیق طلبی، چالش طلبی، تحمل ابهام و عملگرایی است.

[۱]. Intrapreneur

1. Entrepreneurship
2. Entrepreneur

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید