-۰٫۱۴۸۵۸۶

-۰٫۹۳۳۷۷۸

-۰٫۹۸۳۰۶۱

۱٫۰۰۰۰۰۰

LOGTA

۰٫۲۱۴۶۹۸

۰٫۳۰۴۳۷۹

۰٫۲۹۸۳۹۷

-۰٫۲۸۲۰۳۷

۱٫۰۰۰۰۰۰

جدول ۴-۱۴ جدول ماتریس همبستگی ضرایب تحقیق
مقادیر تمامی ضرایب همبستگی بین ۱- تا ۱+ است، که علامت آن، نشانگر جهت رابطه ( مثبت یا منفی) می‌باشد. در تفسیر ضریب همبستگی، نباید آن را در صدی از همبستگی کامل محسوب کرد. از آنجا که ضرایب همبستگی به شکل اعداد اعشاری بیان می شوند، افرادی که تبحر در علم آمار ندارند، گاهی ضرایب همبستگی را به عنوان درصدی از همبستگی کامل تفسیر می کنند. بر اساس شکل هندسی، ضریب همبستگی هر متغیر با خودش، برابر با عدد یک می باشد. چرا که بر اساس این شکل، هر متغیری رابطه کامل، مستقیم، مثبت و خطی با خودش دارد. به همین خاطر در ماتریس همبستگی‌ها، در کنار رابطه هر متغیر با خودش، عدد یک آمده است. همبستگی لزوما علیت را نشان نمی دهد. هرگز بر پایه یک همبستگی، نمی توان نتیجه گیری کرد که تغییرات در یک متغیر به تغییر در متغیر دیگر می انجامد. چرا که تنها آزمایش های کاملا کنترل شده‌اند که امکان تعیین رابطه علی بین دو متغیر را تعیین می کنند. بنابر این، زمانی که در می یابیم دو متغیر با هم همبستگی دارند، این مطلب گویای آن است که جایگاه نسبی در یک متغیر با جایگاه نسبی در متغیر دیگر همبسته است. این موضوع لزوما به معنای آن نیست که تغییر در یک متغیر باعث تغییر در متغیر دیگر می شود.
۴-۹ خلاصه فصل
در این فصل پس از بیان آماره توصیفی متغیرها، نسبت به محاسبه متغیرها و انجام آزمون‌های آماری مورد نیاز برای سنجش فرضیه‌های تحقیق اقدام شد. در مورد هر فرضیه بر اساس نوع روش مورد استفاده، آزمون های متناسب با آن‌ها انجام و نتیجه گیری‌های لازم صورت پذیرفت. در این تحقیق از روش EGLS برای آزمون فرضیات استفاده شد و مانایی، ناهمسانی و خطی بودن آن‌ها مورد تحلیل قرار گرفت. در فصل پنجم تحقیق نتایج تحلیل‌های انجام شده و نیز پیشنهاداتی ارائه می‌گردد.
فصل پنجم
نتیجه‌گیری و پیشنهادات
۵-۱ مقدمه
در فصول قبلی مبانی نظری، روش شناسی و مدل تحقیق، نحوه قالب بندی و آزمون فرضیات، تجزیه و تحلیل اطلاعات و یافته های تحقیق به تفصیل ارائه گردید. در این فصل، ضمن اشاره به چارچوب آزمون فرضیه‌ها و تجزیه و تحلیل اطلاعات، نسبت به جمع بندی مباحث و ارائه پیشنهادات کاربردی اقدام می شود.
۵-۲ خلاصه تحقیق
هدف اصلی این تحقیق، بررسی تاثیر ساختار مالکیت بر کارایی سرمایه فکری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بود. در این راستا، ساختار مالکیت از سه جز مورد بررسی قرار گرفت: مالکیت نهادی، مالکیت شرکتی و مالکیت انفرادی. برای محاسبه سرمایه فکری نیز از مدل ارزش افزوده سرمایه فکری پالیک استفاده شد. به طور کلی شواهد تحقیق، حاکی از آن است که بین ساختار مالکیت و سرمایه فکری رابطه معناداری وجود دارد. در ادامه، این رابطه معنادار برای هر یک از انواع مالکیت‌ها بیان می شود.
۵-۳ فرضیات و نتایج آزمون‌ها
 

در این پژوهش، یک چارچوب نظری برای پیشبینی اینکه چگونه نوسانپذیری اقلام تعهدی حسابداری در نوسانپذیری بازده سهام (ریسک سهام) منعکس میشود، مورد آزمون قرار میگردد. مدل نظری ارائه شده در این تحقیق که نوسانپذیری اقلام تعهدی و واریانس بازده سهام را بهم مرتبط میکند. بر اساس فرضیه بازارهای کارا، انتظار میرود اگر نوسانپذیری اقلام تعهدی دوره جاری بیشتر باشد، نوسانپذیری بازده آتی سهام بیشتر باشد. با توجه به اینکه نوسانپذیری اقلام تعهدی از دو قسمت ناشی میشود، در این پژوهش رابطه بین نوسانپذیری اقلام تعهدی و نوسانپذیری بازده سهم برای هر یک از دو جزء اختیاری و غیر اختیاری بهصورت جداگانه مورد بررسی قرار میگیرد. جامعه پژوهش شامل شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار به تعداد ۱۱۲ نمونه میباشد. در این پژوهش برای تحلیل همبستگی بین متغیرها و بررسی فرضیههای موجود از نرم افزار ایویوز مورد استفاده قرار میگیرد. نتایج حاکی از آن است که بین تغییرپذیری اقلام تعهدی و نوسانپذیری آتی بازده سهام شرکت دوره جاری، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بین اقلام تعهدی دوره جاری و جزء اختیاری با نوسانپذیری بازده آتی سهام برای جزء غیر اختیاری (بنیادی)، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بین نوسانپذیری اقلام تعهدی حسابداری دوره جاری با نوسانپذیری سیستماتیک و غیرسیستماتیک آتی بازده سهام، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بین اقلام تعهدی دوره جاری و جزء اختیاری با نوسانپذیری بازده آتی سهام (سیستماتیک و غیرسیستماتیک) برای جزء غیر اختیاری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
واژگان کلیدی: اقلام تعهدی، نوسانپذیری بازده آتی سهام، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار.

فصل اول

کلیات پژوهش

۱-۱ مقدمه

یکی از مهمترین و گستردهترین پژوهشهای بازارهای مالی تشریح رفتار بازده سهام است. امروزه اطلاعات مالی، ابزار راهبردی مهم در تصمیمگیری اقتصادی محسوب میشود و بدون شک کیفیت تصمیمات نیز بستگی به صحت، دقت و به هنگام بودن اطلاعات دارد. در بازارهای مالی، اطلاعات میتواند به صورت نشانهها، علائم، اخبار و پیشبینیهای مختلف از داخل یا خارج شرکت گزارش و در دسترس سهامداران قرار گیرد و موجب ایجاد واکنش و در نتیجه تغییراتی در قیمت سهام شود. واکنشهای بازار سهام به اطلاعات، متفاوت است در برخی موارد واکنش افراد عقلایی نیست و موجب نابهنجاریهایی از جمله افزایش یا کاهش بیش از حد قیمتها میشود. واکنش بیش از اندازه یا کمتر از اندازه، زمانی رخ میدهد که افراد با توجه به اطلاعات جدید، قیمت سهام را بیشتر یا کمتر از ارزش ذاتی آن تعیین میکنند. اگر چه بازار پس از گذشت زمان به اشتباه خود پی میبرد و به حالت تعادل برمیگردد اما این رفتار اقتصادی، نوعی رفتار غیر عقلایی در بازار محسوب میشود که شاید بتوان آن را نوعی واکنش منطقی نسبت به عدم اطمینان سرمایهگذاران تلقی کرد(حقیقت و بختیاری، ۱۳۹۰). همچنین یکی از اهداف حسابداری فراهم آوردن اطلاعات برای سرمایهگذاران و تحلیلگران برای کمک به آنها در پیشبینی بازده سهام شرکتها است. بررسی عوامل تعیینکننده تغییرات بازده سهام میتواند سبب بهبود تصمیمگیری سرمایهگذاران و تخصیص بهینه منابع شود. در واقع با مشخص شدن عوامل تعیینکننده بازده سهام، ذهنیت سرمایه گذاران در خصوص عوامل مؤثر بر تغییرات بازده سهام اصلاح خواهد شد. لذا با عنایت به اینکه ارزیابی بازده سهام شرکتهای مختلف مهمترین مسأله پیشروی سرمایهگذاران در بازار سرمایه محسوب میشود بنابراین، پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سؤال است که رابطه بین نوسانپذیری اقلام تعهدی دوره جاری و نوسانپذیری بازده آتی سهام چگونه است؟

۱-۲ بیان مسأله

اقلام تعهدی به دو بخش اختیاری (مدیریتی) و غیر اختیاری (بنیادی) تقسیم میشوند. اما استفاده از اقلام تعهدی اختیاری که در کنترل مدیریت است میتواند علامتی از اطلاعات محرمانه یا دستکاری سود باشد(دچو[۱]، ۱۹۹۴). برخلاف تحقیقات قبلی که بر میانگین اقلام تعهدی تمرکز نمودهاند، این تحقیق بر نوسانپذیری اقلام تعهدی متمرکز میشود. نوسانپذیری اقلام تعهدی میتواند ناشی از دو فاکتور مجزا باشد. اول، عدم اطمینان بنیادی (غیر اختیاری) ناشی از نوسانات اقتصادی است که به مدل تجاری، ساختار سازمانی و محیط عملیاتی شرکت مربوط میشود. بدیهی است که این عدم اطمینان منجر به ایجاد نوسان در جریان نقد عملیاتی میشود. فاکتور دوم نوسانپذیری اقلام تعهدی، جزء اختیاری (مدیریتی) است که منعکسکننده اختیارات مدیریت و مداخله در فرایند حسابداری است(شان[۲] و همکاران، ۲۰۱۳). ریسک یعنی احتمال تفاوت بین بازده واقعی و بازده پیشبینی شده و یا میتوان گفت ریسک یک دارایی عبارت است از، تغییر احتمالی بازده آتی ناشی از آن دارایی. دامنه پراکندگی احتمالات بازده یک سهم، بیانگر ریسک آن سهم است. هر قدر دامنه پراکندگی یا انحراف معیار بازده سهم بیشتر باشد، ریسک بیشتر است. ریسک بازده سهام از دو بخش تشکیل میشود: ریسک سیستماتیک که ناشی از نوسانات کلی بازار است و ریسک غیر سیستماتیک که مربوط به شرایط خاص یک شرکت است. به مجموع ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک ریسک کل میگویند(تهرانی، ۱۳۷۸: ۲۹۳). از نقطه نظر سرمایهگذار، پیشبینی بازده سهام از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که خود متاثر از ریسک سهام است. بازده و ریسک دو بعد مهم در هر سرمایهگذاری هستند به طوری که تمامی تصمیمات سرمایهگذاری بر اساس ریسک و بازده اتخاذ میشوند(هیبتی و همکاران، ۷). بنابراین شناخت عواملی که بر ریسک و بازده اثر میگذارند موضوعی کلیدی و بحرانی است. در این تحقیق یک چارچوب نظری برای پیشبینی اینکه چگونه نوسانپذیری اقلام تعهدی حسابداری (به بیان دیگر، عدم اطمینان ذاتی در اقلام تعهدی) در نوسانپذیری بازده سهام (ریسک سهام) منعکس می شود، مورد آزمون قرار می گردد. مدل نظری ارائه شده در این تحقیق که نوسان پذیری اقلام تعهدی و واریانس بازده سهام را بهم مرتبط میکند بر پایه مدلهای ارائه شده توسط کالن-سگال[۳](۲۰۰۴) و وولتیناهو[۴](۲۰۰۲) قرار دارد. این مدل نشان میدهد که واریانس شرطی اقلام تعهدی حسابداری، بخشی از واریانس بازده سهام است. بر اساس فرضیه بازارهای کارا، انتظار میرود اگر نوسانپذیری اقلام تعهدی دوره جاری بیشتر باشد، نوسانپذیری بازده آتی سهام بیشتر باشد. با توجه به اینکه نوسانپذیری اقلام تعهدی از دو قسمت ناشی میشود، در این تحقیق رابطه بین نوسانپذیری اقلام تعهدی و نوسانپذیری بازده سهم برای هر یک از دو جزء اختیاری و غیر اختیاری بصورت جداگانه مورد بررسی قرار میگیرد. تحقیق حاضر به دنبال ارائه شواهد تجربی مبنی بر وجود رابطه پیشبینی شده با استفاده از دادههای مربوط به بورس اوراق بهادار تهران است.

۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

سرمایهگذاران با تجزیه و تحلیل اوراق بهادار، سعی در ارزشیابی سهام های مختلف دارند و ارزش تابعی از ریسک و بازده است. هدف سرمایهگذاران حداکثر کردن بازده مورد انتظار است، اگر چه در راستای حداکثر کردن بازده آنها همواره قصد دارند ریسک را نیز کاهش دهند. بازده مورد انتظار عبارت است از بازده تخمینی یک دارایی که سرمایهگذاران انتظار دارند در دوره آینده بدست آورند. بازده مورد انتظار با عدم اطمینان همراه است یعنی احتمال دارد برآورده شود و یا برآورده نشود. به عدم اطمینان موجود در تحقق بازده ریسک میگویند. مفاهیم ریسک و بازده همیشه در کنار مفاهیم سرمایهگذاری هستند و نمیتوان آنها را جدا از هم فرض کرد چرا که تصمیمات مربوط به سرمایهگذاری همیشه بر اساس رابطه بین ریسک و بازده صورت میگیرد. سرمایهگذاران در تصمیمات سرمایهگذاری خود باید ریسک را در نظر داشته باشند(تهرانی و نوربخش، ص۱۱۸-۱۱۳).شناخت منابع ریسک از اهمیت زیادی برخوردار است. اینکه چه چیزی باعث ریسک میشود موضوعی است که بسیار مورد توجه فعالان در بازار به ویژه سرمایهگذاران قرار می گیرد. ریسک کلی سهام تابعی از عوامل مختلف است. برخی از منابع ریسک شناخته شده هستند از قبیل ریسک نرخ بهره، ریسک تورمی، ریسک تجاری و …. . تحلیلگران سرمایهگذاری مدرن، منابع ریسک را که باعث تغییر و پراکندگی در بازده میشوند را به دو دسته تقسیم میکنند: ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک(هیبتی و همکاران، ۱۳۸۴ص۷). شناخت عواملی که ریسک سهام را تحت تاثیر قرار می دهند به سرمایه گذاران اعم از انفرادی و نهادی در فرایند تحلیل اوراق بهادار و تصمیمات سرمایهگذاری کمک شایانی می نماید.

۱-۴ اهداف پژوهش

۱-۴-۱ هدف اصلی
شناسایی رابطه بین نوسانپذیری اقلام تعهدی دوره جاری و نوسانپذیری بازده آتی سهام.
۱-۴-۲ اهداف ویژه
شناسایی رابطه بین نوسانپذیری آتی بازده سهام شرکت با تغییرپذیری اقلام تعهدی دوره جاری.
شناسایی رابطه بین اقلام تعهدی دوره جاری و جزء اختیاری با نوسانپذیری بازده آتی سهام برای جزء غیر اختیاری (بنیادی).
شناسایی رابطه بین نوسانپذیری اقلام تعهدی حسابداری دوره جاری با نوسانپذیری سیستماتیک و غیر سیستماتیک آتی بازده سهام شرکت
شناسایی رابطه بین اقلام تعهدی دوره جاری و جزء اختیاری با نوسانپذیری بازده آتی سهام (سیستماتیک و غیر سیستماتیک) برای جزء غیر اختیاری.
۱-۴-۳ هدف کاربردی
نتایج حاصله از این تحقیق برای تمامی سرمایهگذاران اعم از انفرادی و سازمانی در فرایند ارزشیابی و تجزیه و تحلیل سهام که با توجه به معیارهای ریسک و بازده انجام می گیرد، سودمند است.

۱-۵ فرضیههای پژوهش

۱-۶ قلمرو پژوهش

۱-۶-۱ قلمرو موضوعی پژوهش: در این پژوهش به مطالعه رابطه بین تغییرپذیری اقلام تعهدی و نوسانپذیری بازده آتی سهام.
۱-۶-۲ قلمرو زمانی: این پژوهش به بررسی یک دوره از سال ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۲ میپردازد.
۱-۶-۳ قلمرو مکانی پژوهش: جامعه آماری تحقیق دربر گیرنده تمامی شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران است.
۱-۷ مدل مفهومی پژوهش
جزء اختیاری اقلام تعهدی
نوسانپذیری آتی بازده سهام
تغییرپذیری اقلام تعهدی
جزء غیراختیاری اقلام تعهدی تعهدی
جزء غیر سیستماتیک ریسک اقلام تعهدی
جزء سیستماتیک ریسک سهام
نمودار (۱-۱) مدل مفهومی مطالعه رابطه بین تغییرپذیری اقلام تعهدی و نوسانپذیری بازده آتی سهام، شان و همکاران (۲۰۱۳)

۱-۸ تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش

۱-۸-۱ تعاریف مفهومی

نوسانپذیری (ریسک) کل

ریسک یعنی نوسانپذیری و پراکندگی در بازده؛ احتمال متفاوت بودن نرخ بازده واقعی از نرخ بازده مورد انتظار. ریسک از دو بخش تشکیل میشود: ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک که به مجموع این دو ریسک کل میگویند. نوسانپذیری (ریسک) غیرسیستماتیک تغییرپذیری در بازده کل اوراق بهادار که به تغییرپذیری کل بازار ارتباطی نداشته باشد، ریسک غیر سیستماتیک نام دارد(لیگر و گری[۵]، ۲۰۱۱)

نوسانپذیری (ریسک) سیستماتیک

ریسک سیستماتیک که به آن ریسک بازار نیز میگویند آن قسمت از ریسک کل است که مربوط به نوسانات کلی بازار است. ریسک سیستماتیک بیانگر آن قسمت از تغییرپذیری در بازده کل سهام است که مستقیماً به تحولات کلی فعالیتهای عمومی اقتصاد بستگی دارد(تهرانی و نوربخش، ۱۳۹۰).

بازده حقوق صاحبان سهام

میزان سود خالص ایجاد شده در ازای هر یک ریال حقوق صاحبان سهام را نشان میدهد(تهرانی، ۱۳۸۷).

بازده سهام

عواید ناشی از سرمایهگذاری است. بازده در فرایند سرمایهگذاری نیروی محرکی است که در سرمایهگذار انگیزه ایجاد میکند و پاداشی برای سرمایهگذار محسوب میشود(تهرانی و نوربخش، ۱۳۹۰) .

سن شرکت و اندازه شرکت

تعداد سالهایی است که از زمان ورود یک شرکت به بورس میگذرد.
اندازه شرکت یعنی ارزش بازاری سهام در پایان سال(شان و همکاران[۶]، ۲۰۱۳).

اهرم

اهرم میزان تامین مالی شرکت از محل بدهیها را نشان میدهد. به عبارت دیگر اهرم نشان میدهد که چه مقدار از دارایی ها از محل بدهی(بدهی بلندمدت و کوتاهمدت) تامین شده است. نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری برابر است با ارزش دفتری سهام تقسیم بر ارزش بازاری سهام(تهرانی، ۱۳۸۷). اقلام تعهدی- سود عملیاتی از دو بخش تشکیل میشود: بخش نقدی و بخش غیر نقدی یا تعهدی. در واقع به بخش غیر نقدی سود، تعهدی میگویند(شان و همکاران، ۲۰۱۳).

نوسانپذیری اقلام تعهدی

به پراکندگی اقلام تعهدی گفته میشود. کل اقلام تعهدی مجموع اقلام تعهدی اختیاری و غیر اختیاری، اقلام تعهدی کل نامیده میشود(کوتاری، ۲۰۰۹).

جزء نقدی سود

سود از دو بخش تشکیل میشود: نقدی و غیر نقدی. جزء نقدی به آن بخش از سود اطلاق میشود که بصورت نقدی دریافت میشود. نوسانپذیری کل اقلام تعهدی به پراکندگی کل اقلام تعهدی نوسانپذیر کل اقلام تعهدی گفته میشود(سجادی، ۱۳۷۷).

نوسانپذیری اقلام تعهدی اختیاری و غیر اختیاری

یعنی تغییرپذیری و پراکندگی اقلام تعهدی اختیاری و نوسانپذیری اقلام تعهدی غیر اختیاری یعنی تغییرپذیری و پراکندگی اقلام تعهدی غیر اختیاری(سوری علی، ۱۳۹۱).

کل دارایی

داراییهای شرکت از دو بخش تشکیل میشوند: جاری و ثابت. جمع داراییهای جاری و ثابت برابر با کل داراییها است(ظهوری، ۱۳۸۷).

نوسانپذیری وجه نقد