ب. بخشی از متن اصلی
«موش آهو را گفت: حیلت آن است که تو از پیش صیاد درآئی و خویشتن برگذر او بیفگنی و خود را چون ملول مجروح بدو نمائی و زاغ بر تو نشیند، چنان‌که گوئی قصد تو دارد. چندان که چشم صیاد بر تو افتاد، لاشک دل در تو بندد، باخه را با رخت بنهد و روی به تو آرد. هرگاه که نزدیک آمد، لنگان‌لنگان از پیش او می‌رو، اما تعجیل مکن تا طمع از تو نبرد. و من بر اثر او می‌آیم، امید چنین دارم که شما هنوز در تگاپوی باشید که من بند باخه ببرم و او را مخلّص گردانم.»
(منشی، ۱۳۸۶: ۱۸۹)
۳-۸-۱-۳- روش خلق اثر
حکایت «لاک‌پشت و دام آهو»، در کلیله و دمنه به همراه داستان کبوتر طوق‌دار، یک باب را با عنوان «دوستی کبوتر و زاغ و باخه و آهو»، به خود اختصاص داده است.
عنوان جدید با هنرمندی انتخاب نشده است و میزان تأثیرگذاری آن اندک است.
زبان منظوم و هنری و در عین‌حال ساده و قابل فهم بازنویس، از همان آغاز کودک را به خواندن داستان تشویق می‌کند.
در ادامه، کشاورز با پرداختن به اصل ماجرا و زدودن مباحث فرعی و پراکنده، هر آن‌چه را که برای مخاطب کم‌حوصله، ملال‌انگیز و غیرجذاب بوده را حذف کرده است
بازنویس سعی دارد نقشه‌ی موش برای نجات لاک‌پشت، طبیعی جلوه کند:

 

 

 

 

 

 

 

 

«کمی آب زرشک سرخ

به پایت می‌زنیم الآن

و تو نزدیک آن صیاد

برو اما فقط لنگان»

(کشاورز، ۱۳۸۴: ۱۰)
تصاویر زیبا و هنرمندانه‌ی کتاب که تمامی شخصیت‌ها در آن حضور دارند، سهم بسیار بالایی در جلب توجه‌ی کودک به عهده دارد و پا بهپای متن او را در دریافت محتوا یاری می‌رساند.
هرچند زبان منظوم کشاورز به تنهایی گواه خلاقیت اثر است، اما در محتوا و ساختار داستان تغییری مشاهده نمیشود؛ بنابراین داستان جدید یک بازنویسی ساده از متن اصلی است.
۳-۸-۱-۴- عناصر داستان
– پیرنگ
روابط علی و معلولی، حوادث این داستان را به هم پیوند زده است:
آهو به دلیل ترس از صیاد و تشنگی خود را به چشمه می‌رساند. با آمدن صیاد، تنها لاک‌پشت به دام او می‌افتد، زیرا آن سه نفر دیگر در فرار توانا بودند. آهو به این منظور که صیاد با دیدن او کیسه را رها کند، لنگان‌لنگان به حرکت درمی‌آید. صیاد از آن‌جا فرار می‌کند، زیرا این اتفاقات عجیب را به جن و پری نسبت می‌دهد.
داستان قابلیت گسترش دارد و از طرفی حوادث نیز ساده و به دور از پیچیدگی است و این نشان می‌دهد که پیرنگ از نوع باز است.
اکنون عناصر طرح به کار رفته در داستان بررسی می‌شود:
کشاورز در ابتدا چند مصراع را به یاد کردن از پروردگار اختصاص داده سپس با توصیف موش، لاک‌پشت و کلاغ و پیوستن آهو به جمع آن‌ها، داستان را شروع می‌کند. گره‌افکنی زمانی شکل می‌گیرد که آهو به دام می‌افتد. کشمکش زمانی بروز می‌کند که یاران آهو نزد او جمع می‌شوند و موش بند دام را پاره می‌کند. در این‌جا خواننده در حالتی از تعلیق قرار می‌گیرد که آیا صیاد از راه می‌رسد و اتفاق ناگواری رخ می‌دهد. بحران زمانی است که صیاد، لاک‌پشت را به چنگ می‌آورد. در این مرحله باز هم کشمکش شکل می‌گیرد، یعنی تدبیری که موش برای رهایی لاک‌پشت می‌اندیشد. صیاد با دیدن آهو که لنگان‌لنگان راه می‌رود، کیسه را رها می‌کند و داستان به نقطه‌ی اوج خود می‌رسد. نجات یافتن لاک‌پشت و فرار صیاد از آن‌جا، گره‌گشایی داستان را شکل می‌دهد. جمع شدن دوباره‌ی آن‌ها در کنار چشمه، پایان داستان را رقم می‌زند.
پیرنگ هر دو اثر استوار و مستحکم است و تفاوتی در آن مشاهده نمی‌شود به جز در شروع داستان که در حکایت مأخذ مباحث زیادی را به خود اختصاص داده است.
– شخصیت‌پردازی
شخصیت‌های هر دو اثر یکسان است، یعنی لاک‌پشت، آهو، موش، کلاغ و صیاد و در هیچ‌یک از این دو اثر نام‌گذاری نشده‌اند.
قبل از پرداخت شخصیت‌های این حکایت، باید یادآور شد که این داستان در کلیله و دمنه سهم عمده‌ای از یک باب را به خود اختصاص داده است و بنابراین کشاورز در بازنویسی آن، ملزم به حذف مطالب و گفت‌وگوهایی شده است که برای کودکان ناخوشایند و ملال‌انگیز است.
با این کار پاره‌ای از عقاید شخصیت‌ها حذف شده است. برای نمونه اعتقاد آهو به تقدیر آسمانی:

 

yle="box-sizing: inherit; width: 1104px;" width="531"> دانلود متن کامل این پایان نامه در سایت abisho.ir

که تورش را خودم دارم

 

 

و حتماً روز صید، آن ‌را

 

 

خودم از خانه می‌آرم
ج

 

 

 

 

قرار ما دو ماه بعد

 

 

همین‌جا، پای این برکه

 

 

که گردد کیسه‌هامان پر

 

 

ز ماهی‌های این برکه
(کشاورز، ۱۳۸۴الف: ۷- ۴)

 

ب.بخشی از متن اصلی
«پس چون اندوهناکی برکنار آب بنشست. پنج‌‌پایک از دور او را بدید، پیشتر آمد و گفت: تو را غمناک می‌بینم. گفت: چگونه غمناک نباشم، که مادّت معیشت من آن بود که هر روز یگان دوگان ماهی می‌گرفتمی و بدان روزگار کرانه می‌کرد و مرا بدان سدّ رمقی حاصل می‌بود و در ماهی نقصان بیشتر نمی‌افتاد؟ و امروز دو صیاد از این‌جا می‌گذشتند و با یک‌دیگر می‌گفت که: «در این آب‌گیر ماهی بسیار است، تدبیر ایشان بباید کرد.» (منشی، ۱۳۸۶: ۸۳- ۸۲)
۳-۸-۲-۳- روش خلق اثر
داستان «جنگ لک‌لک و خرچنگ» با عنوان «ماهی‌خوار و خرچنگ» در میان یک حکایت فرعی باب شیر و گاو نقل شده است.
این اثر برای گروه سنی «ب» بازنویسی شده است و بنابراین کشاورز سعی دارد داستان از همه لحاظ با نیازهای آنها متناسب باشد.
نخستین تلاش بازنویس در زبان قابل مشاهده است، یعنی بیان حکایت مأخذ به شکلی هنری و در قالب شعر و نظم که در جلب توجه و خوشایند کودک، تأثیر بسزایی دارد.
حذفیات بازنویس نیز در جهت ساده کردن زبان، اعمال شده است، یعنی حذف ابیات و عبارات فارسی و عربی.
از طرف دیگر کشاورز با در نظرگرفتن روحیه‌ی لطیف کودکان، پایان ناخوشایند حکایت مأخذ را تغییر داده آن را به گونه‌ای می‌آفریند که در آن از کشته شدن ماهیان و لک‌لک خبری نیست و حتی این دو دشمن دیرینه با یک‌دیگر مهربان می‌شوند. در واقع از میانهی داستان به بعد حوادث به شکلی متفاوت با متن اصلی رقم میخورد و این نشان از خلاقیت نویسنده دارد تا این داستان که برای بیشتر کودکان شناخته شده است، این بار به به گونهای دیگر مطرح شود. این اقدام بازنویس، باعث ایجاد تغییر درون‌مایهی در اثر شده است و کار او را در زمرهی بازنویسی توأم با بازآفرینی قرار میدهد.
تصاویر زیبا و طبیعی کتاب، پا به پای عبارات منظوم و هنری بازنویس، کودک را در دریافت محتوا یاری می‌رساند. گاه در میان این تصاویر، صحنه‌هایی دیده می‌شود که متن کتاب به آن اشاره نمی‌کند. به‌طور مثال صحنه‌ای که خرچنگ از روی مهربانی، برگ درختان را در دهان لک‌لک می‌گذارد و این بعد از روی آوردن لک‌لک به گیاه‌خواری است.
۳-۸-۲-۴- عناصر داستان
– پیرنگ
روابط علی و معلولی، حوادث داستان را به هم پیوند زده است و از آن‌جا که هیچ‌گونه پیچیدگی در این روابط به چشم نمی‌خورد، پیرنگ از نوع باز است:

 

yle="box-sizing: inherit; width: 1104px;" width="531"> دانلود متن کامل این پایان نامه در سایت abisho.ir